ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ (1974-1997) 1ο μέρος

ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ

                ΠΑΣΟΚ. : Εκείνος και εκείνος

Στο υπο-κεφάλαιο αυτό θα εξετάσουμε την πορεία που διένυσε το ΠΑΣΟΚ από τη μεταπολίτευση ως τις εκλογές του 1996 όσον αφορά την πολιτική για το περιβάλλον, προσπαθώντας μέσα από τις προεκλογικές διακηρύξεις, τις προγραμματικές δηλώσεις και το καταστατικό του. Η κυριαρχία του κόμματος αυτού στη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρου της μεταπολίτευσης μας υποχρεώνει σε μια εξονυχιστική μελέτη των τρόπων με τους οποίους εγγράφει στον ιδιαίτερο πολιτικό και προγραμματικό του λόγο τα περιβαλλοντικά και οικολογικά ζητήματα κάθε φορά που γίνεται ή πρόκειται να γίνει κυβερνητικό κόμμα αλλά και στις περιόδους που παραμένει στο ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που προσέλαβαν οι θέσεις του στις μετά την εκλογή του Κ. Σημίτη ως αρχηγού του κόμματος στο συνέδριο του 1996.

           Η ανάδειξη του ζητήματος της μόλυνσης του περιβάλλοντος σε μείζονος σημασίας ζήτημα και εγγραφής του στη δημόσια πολιτική ατζέντα και, κατά συνέπεια, ως θέμα κυβερνητικών προγραμματικών δηλώσεων, έγινε από τον Ανδρέα Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ.  Οι κινητοποιήσεις που είχαν προηγηθεί έδειξαν ότι ένα κόμμα το οποίο προσδοκούσε να κατακτήσει την κυβερνητική εξουσία, όπως ήταν τοΠΑΣΟΚ, και να διατηρηθεί σ’ αυτήν έπρεπε στοιχειωδώς να ανταποκριθεί, έστω και μόνο στο επίπεδο του λόγου, στα βασικά αιτήματα των κινητοποιήσεων. Παρά το γεγονός ότι οι αρχικές τοποθετήσεις του το 1981 ήταν ασαφείς και δεν καθόριζαν προτεραιότητες συγχέοντας την πρόληψη με την αποκατάσταση, διατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος, εν τούτοις γέννησαν, όπως και στα περισσότερα θέματα εξάλλου της δημόσιας ατζέντας, όνειρα και ελπίδες σε μεγάλα στρώματα του πληθυσμού, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα και στις μεγάλες πόλεις. Το νέφος έγινε, κατά τον τότε Υ.Χ.Ο.Π. Αντώνη Τρίτση, τον άνθρωπο που άνοιξε πολλούς δρόμους για μια διαφορετική αντίληψη στο διοικητικό επίπεδο για το περιβάλλον [1] , "πολιτικό".  Στη συνεδρίαση της Βουλής με θέμα τις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του ενώπιον της, για πρώτη φορά στη νεοελληνική πολιτική ιστορία, αριστερής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας ο πρωθυπουργός Α. Γ. Παπανδρέου θα τονίσει: «Κύριοι Βουλευτές, η Εθνική Ανεξαρτησία και η Εδαφική Ακεραιότητα, η Λαϊκή Κυριαρχία και η Δημοκρατία, η αυτοδύναμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη, η πολιτισμική μας αναγέννηση, το ξαναζωντάνεμα της υπαίθρου, η ριζική βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη και στο χωριό, η Κοινωνική Δικαιοσύνη και, τελικά, η Κοινωνική Απελευθέρωση, αποτελούν τους στόχους για την Κυβέρνησή μας  και προσδιορίζουν το δρόμο που θα ακολουθήσουμε» [2].

 Η εξειδίκευση των στόχων για το περιβάλλον δεν ξεκαθαρίζει και δεν καταγράφει ιδιαίτερες προτάσεις σχετικά με τη ριζική βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη και στο χωριό : «Θα εφαρμόσουμε μακρόπνοη πολιτική για να αναστρέψουμε την καταστρεπτική πορεία και να θεμελιώσουμε σε γερές βάσεις την προστασία του περιβάλλοντος. Θα δοθεί το βάρος στην πρόληψη και λιγότερο στη θεραπεία. Σκοπεύουμε στην εναρμόνιση της ανάπτυξης με το περιβάλλον, στην αποφυγή κατασπατάλησης φυσικών πόρων και στην ανακύκληση πρώτων υλών. Θα ληφθούν άμεσα μέτρα για μείωση της ρύπανσης από τη βιομηχανική παραγωγή και τα μέσα μεταφοράς. Ειδικά για το νέφος, καθώς και άλλα προβλήματα αιχμής, δε θα διστάσουμε να πάρουμε οποιοδήποτε μέτρο κριθεί απαραίτητο χωρίς καμμιά ταλάντευση» [3].

---

[1] Ακόμη και μεγάλη μερίδα πολιτικών του αντιπάλων από τον εξωκοινοβουλευτικό αριστερό και οικολογικό χώρο, αναγνωρίζουν τις οικολογικές του προθέσεις και θεωρούν πολλά από τα σχέδιά του, ιδίως για την πολεοδομία και το ρυθμιστικό σχέδιο, ως πρωτοποριακές που με την προϋπόθεση μιας διαφορετικής πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης θα μπορούσαν να εφαρμοστούν. 

[2] Βλ. πρακτικά Βουλής Γ1, σελ. 25. Τα πλάγια δικά μου (Θ.Τ.).

[3] Στο ίδιο, σελ 25. Να σημειωθεί ότι αυτή είναι όλη η έκταση της παραγράφου περί περιβάλλοντος στις δηλώσεις. Τα πλάγια δικά μου (Θ.Τ.) : πρόκειται για όρους που μερικά χρόνια αργότερα θα γίνουν κοινός τόπος για όσους ξεφεύγουν από τα παραδοσιακά πλαίσια και θα επανενταχθούν στα κομματικά προγράμματα όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων όπως θα δούμε αργότερα.

Συνεχίζεται...

Θανάσης Τσακίρης