Διαιρετικές τομές και διαιρέσεις στην Ελλάδα του σήμερα (ΑΥΓΗ 31-5-2020)

Ένθετα ΕΝΘΕΜΑΤΑ (4ος κύκλος)

Διαιρετικές τομές και διαιρέσεις στην Ελλάδα του σήμερα

Του Κωστή Πιερίδη*

- Η ελληνική Αριστερά οφείλει να επανακαθορίσει το περιεχόμενο της ιδεολογικής διαίρεσης. Ο εσωτερικός θεωρητικός αναστοχασμός και η επικαιροποίηση της ταξικής ανάλυσης οφείλει να συναντηθεί με τις νέες μεταϋλιστικές διεκδικήσεις: i) την κινηματική δυναμική των ζητημάτων της σεξουαλικής καταπίεσης και της πατριαρχικής δολοφονίας της διαφορετικότητας (υπόθεση Ζακ), ii) την επιστροφή του πράσινου κινήματος και την ενσωμάτωση των εξαιρετικά επίκαιρων περιβαλλοντικών ζητημάτων - άμεσα συσχετιζόμενων με ολιστικό τρόπο και με την πανδημία, iii) την αναβίωση του κράτους δικαίου απέναντι στην Δεξιά τιμωρητική διάσταση του κράτους (υπόθεση Βασίλη Δημάκη), iv) την ανάγκη για πολυπολιτισμική κοινωνία με την αποδοχή και την ενσωμάτωση των μεταναστών.

Διαιρετική τομή είναι η ελληνική απόδοση του όρου «cleavage» που εισήχθη στη διεθνή βιβλιογραφία το 1967 από τους τους πολιτικούς επιστήμονες S. Lipset και S. Rokkan και έκτοτε αποτελεί ένα σημαντικό αντικείμενο έρευνας της σύγχρονης Πολιτικής Επιστήμης και της συνεπαγόμενης εκλογικής συμπεριφοράς. Στοχεύει πολύ περισσότερο στην ερμηνεία του εκλογικού αποτελέσματος παρά στην πρόβλεψή του, με την ερμηνευτική όμως αυτή δυναμική να σκιαγραφεί με πιο μακροπρόθεσμο και δομικό τρόπο τις κοινωνικές ζυμώσεις που επικαθορίζουν το πεδίο του πολιτικού και εκλογικού ανταγωνισμού. Στη θεωρία των Lipset και Rokkan σημειώνεται μια διάκριση μεταξύ των εννοιών της «διαίρεσης» (division) και «τομής» ή «σχάσης» (cleavage). Έχει λοιπόν σημασία να αντιληφθούμε ότι η «διαιρετική τομή» είναι κάτι βαθύτερο από μια απλή κοινωνική, ιδεολογική ή πολιτική διαίρεση, με την έννοια ότι διαθέτει 1) μια ορατή κοινωνική τομή, 2) μια συνείδηση της «συλλογικής ταυτότητας» βάσει αυτής της διαίρεσης και 3) μια θεσμική διάσταση εκπροσώπησης από μια οργάνωση και κυρίως από πολιτικά κόμματα. Επομένως, όλες οι διαιρέσεις μπορούν να εξελιχθούν σε διαιρετικές τομές αφ' ης στιγμής εκπληρώσουν τα προαναφερθέντα κριτήρια· ακόμα όμως και ως διαιρέσεις μπορούν να επηρεάσουν υφιστάμενες διαιρετικές τομές και να προκαλέσουν κοινωνικές και πολιτικές επανευθυγραμμίσεις. Μια περίπτωση διαίρεσης που δεν μετεξελίχθηκε σε διαιρετική τομή, αλλά επανακαθόρισε τον πολιτικό ανταγωνισμό και ιδιαίτερα την ατζέντα των κομμάτων της Αριστεράς, είναι η διαίρεση της έμφυλης ταυτότητας, μέσα από το δεύτερο κύμα του φεμινιστικού κινήματος τη δεκαετία του 1960. Οι διαιρετικές τομές των Lipset και Rokkan, «παιδιά» δύο διαφορετικών επαναστάσεων, της σύστασης του σύγχρονου έθνους-κράτους (τέλη 19ου αιώνα) και της βιομηχανικής επανάστασης (αρχές 20ου αιώνα), καθορίζουν μέσα από την αλληλεπίδρασή τους στις δυτικές αστικές δημοκρατίες το πεδίο του εκλογικού ανταγωνισμού από τη δεκαετία του 1920 και την καθιέρωση της μαζικής ψηφοφορίας μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1960. Πρόκειται για τις τομές: i) «Κέντρο-Περιφέρεια» ή πολιτισμική διαιρετική τομή, με όρους κυρίαρχης και υποτελούς κουλτούρας, ii) «Κράτος-Εκκλησία» ή θρησκευτική διαιρετική τομή, με όρους διαμάχης προνομίων και αρμοδιοτήτων μεταξύ του κοσμικού κράτους και της καθολικής ιεραρχίας, iii) «Πόλη-Ύπαιθρος» ή αγροτική διαιρετική τομή, και τέλος iv) «Εργασία- Ιδιοκτησία» ή ταξική διαιρετική τομή, που εκ των υστέρων θεωρείται ως η σπουδαιότερη όλων, τόσο κοινωνικά όσο και πολιτικά.

Μόλις όμως ένα χρόνο μετά την εισαγωγή της θεωρίας των Lipset και Rokkan, οι κοινωνίες και τα πολιτικά συστήματα τα οποία περιέγραψαν βιώνουν μια σειρά από σημαντικές κοινωνικές αναταράξεις (Μάης 1968), καταρρεύσεις και ανατροπές στα «παγιωμένα» εκλογικά συστήματα (Δανία 1970), και δομικές αλλαγές σε επίπεδο κοινωνικής σύνθεσης (ανάδειξη της μεσαίας τάξης). Η πληθώρα των καταιγιστικών κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών αλλαγών που έλαβαν χώρα στις δεκαετίες του 1970 - 1980 οδήγησε στην ανάπτυξη επιχειρημάτων που υποστήριξαν όχι μόνο τη φθίνουσα σημασία των παραδοσιακών διαιρετικών τομών, αλλά κυρίως την ανάδυση νέων. Η βασική «αντι-θεωρία» προκύπτει από το έργο του Ronald Inglehart, ο οποίος το 1971 διατυπώνει τη δική του θεωρία, γνωστή ως «μεταϋλισμός» (post-materialism). Ο Inglehart επιχειρεί να περιγράψει μια νέα διαιρετική τομή που αφορά τις νεότερες ηλικίες, τους «ενηλικιωθέντες» πολιτικά μέσα σ’ ένα καθεστώς οικονομικής ευμάρειας, τους ψηφοφόρους με υψηλότερα επίπεδα εκπαίδευσης και χαμηλότερα επίπεδα ιδεολογικής ταύτισης (ψηφοφόροι-καταναλωτές). Τα «άτομα» πλέον και όχι οι κοινωνικές τάξεις ή οι κοινωνικές ομάδες, έχοντας εκπληρώσει τις υλιστικές τους ανάγκες, στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε αξιακές και μεταϋλιστικές διεκδικήσεις. Με άλλα λόγια, ο μεταϋλισμός υποστηρίζει ότι οι παραδοσιακές διαιρετικές τομές - και κυρίως η ταξική διαιρετική τομή - αντικαθίστανται σταδιακά από μια νέα αξιακή διαίρεση που ενσωματώνει ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικών ελευθεριών και νεωτερικών διεκδικήσεων, κινήματα σεξουαλικής ισότητας και απελευθέρωσης, οικολογικής συνείδησης και προστασίας του περιβάλλοντος. Όμως, η προσδοκώμενη αντικατάσταση των παλιών παραδοσιακών διαιρέσεων από τις μεταϋλιστικές διαψεύδεται πανηγυρικά μέχρι και το τέλος της δεκαετίας του 1990. Η διάψευση αυτή λαμβάνει χώρα με δύο διαφορετικούς τρόπους: 1) οι κομματικές οικογένειες των παραδοσιακών διαιρετικών τομών, ιδίως της σημαντικότερης ταξικής τομής της Αριστεράς - Δεξιάς, αποδεικνύονται εκλογικά σταθερές, 2) τα νέα αξιακά διακυβεύματα σταδιακά ενσωματώνονται στις παραδοσιακές τομές, πολλές φορές με μια προσδοκώμενη μορφή -για παράδειγμα τα ζητήματα ισότητας και ελευθερίας του ομοφυλόφιλου κινήματος ευθυγραμμίζονται σχεδόν γραμμικά με τη διαίρεση της Αριστεράς - Δεξιάς, ενώ σε άλλες περιπτώσεις οι νέες μεταϋλιστικές αξίες προσθέτουν έναν νέο άξονα ανταγωνισμού στις κλασικές διαιρέσεις. Για παράδειγμα, μια πολιτισμική σύγκρουση «κοσμοπολιτισμού - εθνικής περιχαράκωσης» μπορεί να μην τέμνει ομοιογενώς τη διαίρεση της Αριστεράς - Δεξιάς.

Οι διαιρετικές τομές στην Ελλάδα

Η συζήτηση για τις διαιρετικές τομές στην Ελλάδα βασίζεται στη διαπίστωσης μιας σημαίνουσας ιδεολογικής διαίρεσης Αριστεράς - Δεξιάς που δεν κατορθώνει να γίνει μια δομική διαιρετική τομή εξαιτίας της απουσίας προλεταριάτου και συνθηκών βιομηχανοποίησης. Η διαίρεση αυτή εκκινά από τη διάσταση «Βενιζελικοί - Αντιβενιζελικοί», εξελίσσεται σε «Μη Εθνικόφρονες - Εθνικόφρονες» στα πλαίσια του Εμφυλίου, σε «Αντι-Δεξιά - Δεξιά» στην «καχεκτική δημοκρατία» και την πρώιμη Μεταπολίτευση, σε μια πιο πολωμένη εκδοχή «Αριστεράς - Δεξιάς» στην ενδιάμεση και ύστερη Μεταπολίτευση. Παράλληλα, εντοπίζουμε και εννοιολογικές παραλλαγές αυτής της σημαίνουσας διαίρεσης («Εκσυγχρονισμός - Αντι-εκσυγχρονισμός», «Νέο - Παλιό», «Κάθαρση - Διαφθορά), ενώ συγκυριακά προστίθενται συμπληρωματικά νέοι άξονες πολιτικού ανταγωνισμού. Όμως, τα ιδεολογικά αντανακλαστικά της ελληνικής κοινωνίας, και ενδεχομένως η διακυβέρνηση της χώρας από την καθεστωτική Δεξιά από το 2004, οδηγούν σε μια σημαντική ριζοσπαστικοποίηση (2008) που διαπιστώνεται, πέρα από τις έρευνες, από σημαντικά κοινωνικά γεγονότα, όπως η εξέγερση της νεολαίας με τα σύγχρονα «Δεκεμβριανά», και ακολουθείται από μια πρωτόγνωρη για τα μεταπολιτευτικά δεδομένα οικονομική κρίση. Έτσι, στις εκλογές του 2007, αλλά κυρίως στην πολιτική αλλαγή του 2009 και την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στη διακυβέρνηση, η ιδεολογική διαιρετική τομή «Αριστεράς - Δεξιάς» έχει ανακτήσει την ερμηνευτική της σπουδαιότητα. Η εφαρμογή της πολιτικής του Μνημονίου ως συνταγή αντιμετώπισης μιας άτακτης χρεωκοπίας, εκτός από το σημειολογικό για πολλούς τέλος της Μεταπολίτευσης, συνάδει με την ανάδυση μιας συγκυριακής διαίρεσης «Μνημόνιο - Αντιμνημόνιο», με σαφές υλιστικό και οικονομικό περιεχόμενο, η οποία φαίνεται να καθορίζει περισσότερο απ’ την ιδεολογική τομή την ψήφο στις διπλές εκλογές του 2012, στις εκλογές του Ιανουαρίου 2015 και στο δημοψήφισμα του Ιουλίου. Στις εκλογές της 20ης Σεπτεμβρίου του 2015, η ιδεολογική διαιρετική τομή φαίνεται να επανακτά τη θέση της ερμηνευτικά. Θα τη διατηρήσει στο πλαίσιο της σχεδόν τετραετούς διακυβέρνησης των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΕΛ, ενώ σε μια αντίθετη αντανάκλαση της δεκαετίας του 1960 η ιδεολογική τομή ερμηνεύει επαρκώς και την επάνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην εξουσία. Στη δεκαετία του 1960 προέκυψε μια κοινωνική συμμαχία απέναντι στο ισχυρό κράτος της Δεξιάς και ενσωματώθηκε ο χώρος της Αριστεράς στο ευρύτερο πλαίσιο της Αντιδεξιάς. Κατά τη γνώμη μου, σε έναν ακριβώς αντίθετο αντικατοπτρισμό μετά την διακυβέρνηση της χώρας από ένα αμιγώς αριστερό κόμμα, ο χώρος του Κέντρου, με τις θεωρητικές επανατοποθετήσεις του και την ηγεμονία του φιλελευθερισμού, ενσωματώθηκε -σε επίπεδο κοινωνίας και όχι κομμάτων- στη ρητορική της Δεξιάς, φτιάχνοντας αυτό που σχολιάστηκε ως «αντι-ΣΥΡΙΖΑ» ρεύμα, και απέδωσε την επανανοηματοδότηση της ιδεολογικής διαίρεσης σε «Αριστερά - Αντιαριστερά». Η συγκεκριμένη οπτική ενισχύεται από το γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, στις εθνικές εκλογές του Ιουλίου 2019, εντέλει κατόρθωσε να συσπειρώσει ένα κλασικό αριστερό και κεντροαριστερό ακροατήριο και βελτίωσε σημαντικά τα ποσοστά του στις εθνικές εκλογές σε σχέση με την ευρωκάλπη του Μαΐου.

Νέες διαιρέσεις και νοηματοδότηση της τομής Αριστερά - Δεξιά

Η διακυβέρνηση της χώρας από τη Νέα Δημοκρατία έχει βασιστεί τόσο σε παραδοσιακά δεξιά αφηγήματα (οικονομική ανάπτυξη, τάξη και ασφάλεια με όρους «βαθέους κράτους», αντι-μεταναστευτική πολιτική) όσο και σε νέες διαιρέσεις («Άριστοι - Λαϊκιστές») και διακυβεύματα («επιστροφή στην κανονικότητα»). Η πανδημία του covid-19 δεν φάνηκε να διαταράσσει καθόλου την κυβερνητική πολιτική στόχευση, κρίνοντας από τα νομοσχέδια που ψηφίστηκαν στην Βουλή εν μέσω lockdown, νομιμοποίησε όμως μια διάσταση χάραξης πολιτικής βάσει των αποφάσεων των ειδικών επιστημόνων. Παράλληλα, η κυβέρνηση επανατοποθετήθηκε, έστω και προσχηματικά, στη διαίρεση «Δημοσίου - Ιδιωτικού», με το Δημόσιο να ανακτά τη σπουδαιότητά του μέσα στο πλαίσιο της υγειονομικής κρίσης, ενώ στο επίπεδο της επικοινωνιακής πολιτικής (που δυστυχώς από την Αριστερά υποτιμάται) θέτει επιτυχώς στο τραπέζι μια διαίρεση «Αλαζονίας - Μετάνοιας» μέσα από τα δημόσια συγνώμη και τις αναθεωρήσεις λανθασμένων πολιτικών επιλογών της με μια lifestyle εύπεπτη διάσταση· υπενθυμίζω τη δήλωση μετάνοιας Μπακογιάννη μετά τα χωρίς αποστάσεις εγκαίνια του Δήμου στη νέα Πλατεία Ομονοίας τη στιγμή που δυνάμεις των ΜΑΤ επιχειρούσαν κατά πολιτών σε άλλες πλατείες της χώρας (Κυψέλη, Αγία Παρασκευή, Άνω Πόλη Θεσσαλονίκης).

Σ’ αυτό το πλαίσιο η ελληνική Αριστερά οφείλει να επανακαθορίσει το περιεχόμενο της ιδεολογικής διαίρεσης. Ο εσωτερικός θεωρητικός αναστοχασμός και η επικαιροποίηση της ταξικής ανάλυσης οφείλει να συναντηθεί με τις νέες μεταϋλιστικές διεκδικήσεις: i) την κινηματική δυναμική των ζητημάτων της σεξουαλικής καταπίεσης και της πατριαρχικής δολοφονίας της διαφορετικότητας (υπόθεση Ζακ), ii) την επιστροφή του πράσινου κινήματος και την ενσωμάτωση των εξαιρετικά επίκαιρων περιβαλλοντικών ζητημάτων - άμεσα συσχετιζόμενων με ολιστικό τρόπο και με την πανδημία, iii) την αναβίωση του κράτους δικαίου απέναντι στην Δεξιά τιμωρητική διάσταση του κράτους (υπόθεση Βασίλη Δημάκη), iv) την ανάγκη για πολυπολιτισμική κοινωνία με την αποδοχή και την ενσωμάτωση των μεταναστών. Παράλληλα, οφείλει να υπερασπιστεί το «λαϊκό» μέσα από την ευρύτερη κριτική του «λαϊκισμού» και την αναγωγή του σε απόλυτο κακό, καθώς και να τοποθετηθεί στην διαίρεση «Opinion makers - Opinion followers», όχι μόνο απομυθοποιώντας την σωρεία των καθημερινών fake news, αλλά περισσότερο παράγοντας τις δικές της ειδήσεις. Τέλος, οφείλει να ανταποκριθεί στη σημαντική διάσταση της διαίρεσης «Εκκοσμίκευση - Θρησκευτικός σκοταδισμός», προκαλώντας τα όρια της ελληνικής κοινωνίας για την εξερεύνηση του φαινομενικά επώδυνου, αλλά εν τέλει αναγκαίου διαχωρισμού.

* Διδάσκων Πολιτική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας

Το άρθρο προέκυψε μέσα από την συζήτηση «Κόμμα, Κοινωνία, Ιδεολογία. Στην αναζήτηση μιας νέας μαζικής λαϊκής συλλογικότητας» του Δικτύου για τη Δημοκρατική Μεταρρύθμιση του Κράτους - ViaPublica.

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ» ΤΗΣ «ΑΥΓΗΣ» ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΚΟΜΜΑ ΜΕ ΑΡΘΡΑ ΤΩΝ ΚΩΣΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, ΕΥΘΥΜΗ ΠΑΠΑΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΩΝ «ΕΝΘΕΜΑΤΩΝ» ΤΗΣ «ΑΥΓΗΣ» ΣΤΟ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΚΟΜΜΑ ΜΕ ΑΡΘΡΑ ΤΩΝ ΚΩΣΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ, ΕΥΘΥΜΗ ΠΑΠΑΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΥ

https://homopolitics.wordpress.com/2018/04/03/αφιερωμα-των-ενθεματων-τησ-αυγησ-στο/

Στα «Ενθέματα» σήμερα Κυριακή 10 Απριλίου Κείμενα των: Ντάνιελ Τρίλινγκ, Μάαρτεν τεν Χάιερ Τόμας Σπαϊκερμπούρ, Κωνσταντίνου Τσουκαλά, Ζερόμ Ρους, Βασίλη Κάλφα, Χρήστου Λάσκου, Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

Συνεχίζεται και ολοκληρώνεται το παζάρι βιβλίων των Ενθεμάτων, σήμερα Κυριακή, 11.00-6.00 στο εντευκτήριον (Βαλτετσίου 50-52) Τρέξατε τρέξατε!

Στα «Ενθέματα» σήμερα Κυριακή 10 Απριλίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)

και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Ντάνιελ Τρίλινγκ, Μάαρτεν τεν Χάιερ Τόμας Σπαϊκερμπούρ, Κωνσταντίνου Τσουκαλά, Ζερόμ Ρους, Βασίλη Κάλφα, Χρήστου Λάσκου, Δημοσθένη Παπαδάτου-Αναγνωστόπουλου

 Ο διαχωρισμός των μεταναστών σε «καλούς» και «κακούς» πλήττει και τους δύο. Ο Ντάνιελ Τρίλινγκγράφει με αφετηρία τις απελάσεις από την Ελλάδα στην Τουρκία, που ξεκίνησαν την προηγούμενη εβδομάδα: «Μεγάλο μέρος της συζήτησης γύρω από τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας έχει επικεντρωθεί στο αν για τους πρόσφυγες θα ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία. Είναι ένα σημαντικό ζήτημα. Υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι οι ελληνικές αρχές δεν  δίνουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να αιτηθούν για άσυλο, πριν εκδώσουν την απόφαση απέλασής τους. Επιπλέον, παρά τις προσπάθειες της Ε.Ε. να χαρακτηρίσει την Τουρκία “ασφαλή χώρα” υπάρχουν πολλά αποδεικτικά στοιχεία για το αντίθετο: η Διεθνής Αμνηστία υποστήριξε ότι η Τουρκία επέστρεψε βίαια  στην Καμπούλ μια ομάδα Αφγανών μεταναστών, μόνο μια ημέρα μετά την υπογραφή της συμφωνίας. Αλλά το να επικεντρωνόμαστε αποκλειστικά στους κινδύνους που διατρέχουν οι πρόσφυγες υποβάλλει την ιδέα ότι στους μετανάστες που δεν εμπίπτουν στη συγκεκριμένη κατηγορία --τους «οικονομικούς μετανάστες»--  τους αξίζει η όποια μεταχείριση τους επιφυλάσσεται. Κατά τη γνώμη μου, η βία του συνοριακού συστήματος συνδέεται εν πολλοίς με τη διαδικασία διαλογής των  “καλών” μεταναστών από τoυς “κακούς”, ενώ το να αντιπαραθέτεις τη μια ομάδα ενάντια στην άλλη καταλήγει, εν τέλει, να τους απειλεί όλους (μετ.: Στρ. Μπουλαλάκης).

Η συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας και ο παραμερισμός του Ευρωκοινοβουλίου. Ο Μάαρτεν τεν Χάιερ και οΤόμας Σπαϊκερμπούρ (αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς δικαίου και καθηγητής μεταναστευτικού δικαίου στο VrijeUniversiteit του Άμστερνταμ, αντίστοιχα), δείχνουν ότι, εφόσον η κοινή δήλωση των ηγετών της Ε.Ε. έχει ουσιαστικά χαρακτήρα συμφωνίας, το Συμβούλιο έπρεπε να έχει εξασφαλίσει τη σύμφωνη γνώμη του  Ευρωκοινοβουλίου. Επιπλέον, οι όροι της είναι νομικά δεσμευτικά και για τα δύο μέρη, επομένως η συμφωνία  μπορεί να προσβληθεί στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η «οικοδόμηση της εξουσίας» και η αναβίωση του συλλογικού φαντασιακού στην εποχή μας.Συνέντευξη του Ζερόμ Ρους. Το  roarmag.org, «ηλεκτρονικό περιοδικό ριζοσπαστικής φαντασίας», αποτελεί σημείο αναφοράς για τα κινήματα και την Αριστερά. Πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε το πρώτο του έντυπο τεύχος, με θέμα Revive laCommune!» (είχε προηγηθεί το «τεύχος 0», με θέμα «Building Power»). Μιλήσαμε με τον ιδρυτή και εκδότη του, JeromeRoos, για τη σημασία των έντυπων εγχειρημάτων, την Κομμούνα στον 21ο αιώνα, τον ΣΥΡΙΖΑ, τη συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας, τις προοπτικές του ευρωπαϊκού κινήματος:

«H οnline έκδοση έχει πολλά πλεονεκτήματα, αλλά είναι επίσης και πολύ εφήμερη: όπως αρέσκεται να λέει ο σχεδιαστής μας: Το newsfeed είναι το μέρος όπου τα πράγματα πηγαίνουν για να πεθάνουν. […].

Στο τεύχος # 0 προσπαθήσαμε να προσφέρουμε μια πανοραμική επισκόπηση μιας σειράς σύγχρονων αγώνων που μας έχουν εμπνεύσει. Κύριος στόχος μας ήταν να ασχοληθούμε κριτικά με τις δύο κυρίαρχες πτέρυγες της Αριστεράς: τα ριζοσπαστικά κόμματα, το πολιτικό σχέδιο των οποίων είναι κυρίως η «κατάληψη της εξουσίας», και τα κινήματα βάσης που έχουν πολλές δημιουργικές δυνατότητες, αλλά ενίοτε εμφανίζουν μια πολύ ισχυρή αποστροφή προς την έννοια της εξουσίας και συχνά προτιμούν να μην ασχολούνται καθόλου με το θέμα.

Το ζήτημα της “οικοδόμησης εξουσίας” απέκτησε ιδιαίτερη σημασία στον απόηχο της ελληνικής εμπειρίας του περασμένου καλοκαιριού, όταν έγινε οδυνηρά προφανές ότι «κατάκτηση της εξουσίας» σημαίνει πολύ περισσότερα πράγματα από το να δίνεις ωραίες υποσχέσεις και να κερδίζεις κοινοβουλευτικές εκλογές. Αν η Αριστερά θέλει να γίνει μια οργανωμένη κοινωνική και πολιτική δύναμη που μπορεί να αμφισβητήσει και, τελικά, να νικήσει την τεράστια εξουσία του κεφαλαίου, πρέπει να ξεκινήσει από τη βάση –τις γειτονιές και τους χώρους εργασίας– με την οικοδόμηση δημοκρατικών οργάνων λαϊκής εξουσίας για την αντιμετώπιση του κατακερματισμού της εργατικής τάξης υπό τον νεοφιλελευθερισμό και τη μείωση της δομικής εξάρτησης της κοινωνίας από την αναπαραγωγή του χρηματιστικού κεφαλαίου» (μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).

Παρόν και παρελθόν: οι αρχαίοι Έλληνες και εμείς. Η αρχαία και η νέα Ελλάδα, το έθνος και η γλώσσα τις παραμονές του 1821. Ο πανηγυρικός του Βασίλη Κάλφα στον φετινό εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου στο ΑΠΘ: «Ο Αδαμάντιος Κοραής, τον Σεπτέμβρη του 1821, εκδίδει στο Παρίσι τα Πολιτικά του Αριστοτέλη. Με τον τρόπο αυτό ο Κοραής θεωρεί ότι συμμετέχει από μακριά στην Ελληνική Επανάσταση που μόλις είχε ξεσπάσει – την οποία ωστόσο θεωρεί πρόωρη και άκαιρη με βάση το μορφωτικό επίπεδο των υπόδουλων Ελλήνων. Στα «Προλεγόμενά» του εξηγεί σε κατανοητή γλώσσα τη χρησιμότητα των Πολιτικών του Αριστοτέλη στη δεδομένη συγκυρία και προβάλλει ορισμένες από τις προωθημένες θέσεις του: την υπεράσπιση της αβασίλευτης δημοκρατίας, τη διάκριση των εξουσιών, τη διάδοση των νεωτερικών ιδεών της Ευρώπης, την αποδέσμευση της ελληνικής εκκλησίας από το Πατριαρχείο. Η κίνηση του Κοραή έχει συμβολικό χαρακτήρα. Ο μεγάλος διαφωτιστής δεν αυταπατάται θεωρώντας ότι τα πρωτότυπα κείμενα του Αριστοτέλη θα διαβαστούν από τους εξεγερμένους, ούτε είναι από εκείνους που πιστεύουν ότι η εξοικείωση με το ένδοξο παρελθόν αρκεί για την παλιγγενεσία των Ελλήνων. Το μήνυμα του Κοραή είναι πως κανένα σύγχρονο έθνος δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια του αν δεν έχει πρόσβαση στις βασικές ιδέες που διαμόρφωσαν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό».

Το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ. Συνέντευξη. Ο Χρήστος Λάσκος και ο Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλοςμιλάνε με την ευκαιρία του συλλογικού τόμου «Το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ. Η διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ από την πρώτη κυβέρνηση ως τον θρίαμβο του δημοψηφίσματος και από την ήττα στη συστημική προσαρμογή», τον οποίο επιμελήθηκαν:

Χρήστος Λάσκος: «Η έκβαση του δημοψηφίσματος ίσως αποδειχτεί καθοριστική για την τύχη ολόκληρων γενιών στο μέλλον για δεκαετίες. Η υποταγή του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ό,τι καλύτερο μπορούσε να περιμένει το ευρωπαϊκό κατεστημένο. Η συμβατική –ακόμη και ολοκληρωτική– συντριβή, με οικονομικά και γεωπολιτικά μέσα, ενός εγχειρήματος τέτοιου τύπου δεν θα αποτελούσε ασφαλή, τελειωτική νίκη. Αντίθετα, μάλλον άνοιγε, θάλεγε ο Αλτουσέρ, μια «ιστορία» χωρίς τελειωμό. Μόνη ασφαλή νίκη του συστήματος αποτελούσε η αυτοκατάργηση της αριστερής κυβέρνησης: η αποδοχή, από τον Αλιέντε, της εφαρμογής του προγράμματος του Πινοσέτ». 

Δημοσθένης Παπαδάτος: Μια απαισιόδοξη αριστερή προσέγγιση θα έλεγε: «Λέμε, γενικώς, ότι “η Ιστορία των κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων»· είναι όμως πολύ διαφορετικό η ιστορία αυτή να “μιλά” μέσα από τα στόματα του κόσμου στο δρόμο ή στα ΑΤΜ, και να ακούγεται σε όλο τον κόσμο. Άλλο το προσωπικό βίωμα της κρίσης (το επίδομα ανεργίας που καθυστερεί, η κάρτα σίτισης των αγαπημένων μας που λήγει), και άλλο μια ολόκληρη κοινωνία να συνειδητοποιεί το βάθος της διαίρεσής της και ποια ρίσκα μπορούν να πάρουν εκατομμύρια άνθρωποι όταν νιώθουν πως κάτι κρίνεται. Αλλιώς να καταγγέλλουμε –και δικαίως– την Ε.Ε.· αλλιώς να βλέπει όλος ο κόσμος πόσο ξένος με τη δημοκρατία είναι ο «υπαρκτός καπιταλισμός». Όλα αυτά ήταν τόσο «συμβολικά», όσο και η διαφορά ανάμεσα στο να θες να χορέψεις από χαρά στην πλατεία Συντάγματος και το να μη θες να βγαίνεις από το σπίτι: καθόλου».

H ανθεκτικότητα του Συντάγματος. Ο Κωνσταντίνος Τσουκαλάς γράφει με αφετηρία το βιβλίο των Ξενοφώντα Κοντιάδη και Αλκμήνης Φωτιάδου (εκδ. Σάκκουλας): «H ιστορική δοκιμασία που φαίνεται να υφίστανται τα κοινωνικά δικαιώματα δεν είναι τεχνική αλλά καθαρά πολιτική. Όπως και πολιτικά και όχι τεχνικά ή λογικά είναι και τα κριτήρια που οδηγούν τόσο στη ρητή “συνταγματοποίηση” ορισμένων ρυθμίσεων και απορρυθμίσεων όσο και στην άρρητη “απο-συνταγματοποίηση”| άλλων. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι την ίδια στιγμή που τα όρια της δημοσιονομικής πειθαρχίας τείνουν να περιβάλλονται με καταστατικές συνταγματικές ή παρα-συνταγματικές εγγυήσεις, τα όρια της απογύμνωσης των κοινωνικών δικαιωμάτων περιβάλλονται με μιαν αξεπέραστη αχλύ κανονιστικής ασάφειας».

Στα «Ενθέματα» Κυριακή 28 Φεβρουαρίου Κείμενα των ΒTS Αnonymous, Στέφανου Δημητρίου, Πηνελόπης Πετσίνη, Τόμας Σπινγκερμπόερ, Στρατή Μπουρνάζου, Έφης Αβδελά, Βασίλη Κρεμμυδά, Τόνιας Κιουσοπούλου

Στα «Ενθέματα» Κυριακή 28 Φεβρουαρίου

Κείμενα των ΒTS Αnonymous, Στέφανου Δημητρίου, Πηνελόπης Πετσίνη, Τόμας Σπινγκερμπόερ, Στρατή Μπουρνάζου, Έφης Αβδελά, Βασίλη Κρεμμυδά, Τόνιας Κιουσοπούλου

Η μεταναστευτική πολιτική της Ε.Ε. ή πώς να αποφύγουμε τα ίδια λάθη. O ΒTS Αnonymous επιχειρηματολογεί γιατί η πολιτική αντιμετώπισης του μεταναστευτικού είναι απάνθρωπη και αναποτελεσματική, αναπαράγοντας λάθη του παρελθόντος. «Δυστυχώς, η Ε.Ε. δεν δείχνει να μαθαίνει από τα λάθη της. Παρόλο που πλασάρει τη νέα συνεργασία της με την Τουρκία ως μια καινοτόμο συντονισμένη απάντηση σε μια «άνευ προηγουμένου κρίση», δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο σ’ αυτήν. […] Αυτό το σχέδιο με τη σειρά του, βασίστηκε πάνω σε μια πιλοτική πολιτική των αρχών της δεκαετίας του 2000 με τη Λιβύη. Πρώτα η Ιταλία και στη συνέχεια η Ε.Ε., σύναψαν συμφωνίες με τον τότε ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ Καντάφι, για να εξασφαλίσουν τη συγκράτηση των μεταναστευτικών ροών. Η ιδέα ήταν να δημιουργηθεί μια «νεκρή ζώνη» γύρω από τα σύνορα της Ε.Ε., που θα σταματούσε τους μετανάστες πριν ακόμη ξεκινήσουν το ταξίδι τους μέσω της θαλάσσης. […] αυτή η πολιτική στην πραγματικότητα αύξησε την επιθυμία και την αποφασιστικότητα των μεταναστών να φτάσουν στην ΕΕ. Πριν, η Λιβύη προσέφερε ελκυστικές συνθήκες εργασίας για πολλούς υποσαχάριους μετανάστες, και πολύ συχνά αποτελούσε τελικό προορισμό της μετανάστευσής τους. Ωστόσο, στο πλαίσιο αυτής της νέας πολιτικής, η ζωή στη Λιβύη έγινε αφόρητη αυξάνοντας έτσι τα κίνητρα για τους μετανάστες να δοκιμάσουν την τύχη τους αλλού. Ως αποτέλεσμα, και παρά τους κινδύνους που περιέχει ο διάπλους της Μεσογείου, πολλοί αποφάσισαν να συνεχίσουν προς ασφαλέστερες τρίτες χώρες στην Ευρώπη.» (μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης)

Η Αριστερά του δημοκρατικού σοσιαλισμού. Γράφει ο Στέφανου Δημητρίου: «Το πρόβλημα με την κρίση της πολιτικής είναι πρόβλημα όλης της Ευρώπης. Είναι και πρόβλημα αστικής ανοχής του φασισμού. Γι’ αυτό, ο λόγος περί φασισμού, χωρίς αναφορά στον καπιταλισμό, είναι κενόηχος· είναι η αστική «εξημέρωση» του φασισμού. Αποσυνδέεται η πολιτική από την αρχή του γενικού συμφέροντος, δηλαδή από τη δημοκρατική-ρεπουμπλικανική αρχή της, αλλά και την κοινωνική δικαιοσύνη. Παγιώνεται η υφαρπαγή των πρωτείων της πολιτικής από την οικονομία, και η νεοφιλελεύθερη, δεσποτική κυριαρχία της δεύτερης επί των δημοκρατικών-κοινωνικών αξιών της πρώτης. Γι’ αυτό, στην Ευρώπη, η νεοφιλελεύθερη, οικονομική ολιγαρχία υποκαθιστά λειτουργίες της πολιτικής εξουσίας, αποδυναμώνοντας τη θεσμική και πολιτική λειτουργία της δημοκρατίας. Απονευρώνεται και η δυναμική της ίδιας της πολιτικής, που έχει μείζονα διακύβευσή της τη δημοκρατία, μαζί με τα συνταγματικά δικαιώματα, τις ελευθερίες και τις δικαιοκρατικές αρχές του πολιτικού φιλελευθερισμού, ως προς τα ατομικά δικαιώματα, τη δημοκρατική αρχή της συλλογικής αυτονομίας, τη θεσμική θωράκιση των εργασιακών δικαιωμάτων, τη λειτουργία της αντιπροσώπευσης».

Παράξενα Φρούτα. Mια (δυτική) ιστορία του λιντσαρίσματος. Η Πηνελόπη Πετσίνη γράφει για την πρακτική του λιντσαρίσματος στον αμερικάνικο νότο. «Το λιντσάρισμα ως θέαμα, υποστηρίζει η Wood, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση και την επιβεβαίωση της λευκής υπεροχής κατά την αλλαγή του αιώνα αν και κάποια στιγμή η διάδοση αυτών των εικόνων σε εθνική κλίμακα τροφοδότησε τη δυναμική του κινήματος ενάντια στο λιντσάρισμα και τελικά οδήγησε στην παρακμή του. Για πολλούς σχολιαστές, αυτό που κυρίως ενοχλεί τους θεατές αυτών των εικόνων είναι το να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι οι «απλοί άνθρωποι» που έχουν διαπράξει τέτοιες απίστευτες θηριωδίες «στο όνομα της κοινότητας» αποτελούν τμήμα της δυτικής –αμερικανικής– ιστορίας. Συγκρίνοντας το λιντσάρισμα με πράξεις που διαπράχθηκαν από τη ναζιστική Γερμανία, αλλά και με τις τρέχουσες παγκόσμιες συνθήκες, ο ίδιος ο Allen παρατήρησε πως «αυτό αποτελεί πρόβλημα για εμάς τους Αμερικανούς, επειδή εμείς δεν βλέπουμε τους εαυτούς μας «στο ίδιο τραίνο». Στα μάτια μας είμαστε ηθικά ανώτεροι».

Γιατί η δράση του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο αντίκειται στο διεθνές δίκαιο. Ο Τόμας Σπιγκερμπόερ τεκμηριώνει το παράνομο της εμπλοκής του ΝΑΤΟ στο προσφυγικό βάσει της νομολογίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, του ΟΗΕ και διεθνών συμβάσεων. «Τα κράτη δεσμεύονται από το διεθνές δίκαιο κατά την άσκηση δικαιοδοσίας. Τι ισχύει, για παράδειγμα, αν ένα γερμανικό σκάφος, που βρίσκεται στα τουρκικά χωρικά ύδατα, περισυλλέξει ανθρώπους και τους μεταφέρει στις τουρκικές ακτές; Αυτή είναι μια ερώτηση με κομβική σημασία. Αν κάποιο γερμανικό σκάφος ασκήσει τέτοια δικαιοδοσία, τότε η Γερμανία έχει μια σειρά υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και αφορούν, μεταξύ άλλων, το άσυλο. Το ζήτημα της δικαιοδοσίας αποτέλεσε το αντικείμενο αρκετών υποθέσεων στα διεθνή δικαστήρια. […]Η επιχείρηση που σχεδιάζει το ΝΑΤΟ είναι αντίθετη προς αποφάσεις που έχει εκδώσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Hirsi Jamaa), τη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων (Marine Ι) και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (Burgos). Tα κράτη μπορούν βέβααι να καταγγείλουν (δηλαδή να σταματήσουν να μετέχουν σε) αυτές τις συμβάσεις, αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι απλό. Η νομοθεσία της Ε.Ε. ορίζει ότι τα κράτη-μέλη της είναι συμβαλλόμενα μέρη αυτών των συμβάσεων. Ως εκ τούτου, η καταγγελία των συμβάσεων θα απαιτούσε τροποποίηση των συνθηκών της Ε.Ε. (καθώς και όλων των δευτερευουσών νομοθεσιών που αφορά την απαγόρευση της επαναπροώθησης)». (μετάφραση: Αγάπιος Λάνδος, Γιάννης Χατζηδημητράκης)

Αφέλειες και βλάβες σοβαρές. Ο Στρατής Μπουρνάζος γράφει για τη μήνυση που υπέβαλε η Πρόεδρος του Αρείου Πάγου κατά του Σταύρου Τσακυράκη: «Αφού έκανα μια σειρά αναγκαίους ελέγχους (με πρώτο και κυριότερο ότι πηγή της είδησης δεν είναι το «Κουλούρι»), και αφού πείστηκα η μήνυση δεν υποβλήθηκε από τον πρόεδρο της «Βουλής του Ζαππείου» ή του Φιλοπάππου, συνέχισα. […] Το πράγμα γίνεται πολύ σοβαρό, επειδή αυτή που ασκεί τη μήνυση δεν είναι οποιαδήποτε, αλλά η ανώτατη δικαστική λειτουργός, με όλο το κύρος (θεσμικά, όχι προσωπικά) και τις εξουσίες που διαθέτει εντός του δικαστικού σώματος. Και, ακόμα χειροτερότερα, προτείνει ως μάρτυρα μια δικαστή, την Πρόεδρο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων. Πέραν των νομικών, κάθε εχέφρων άνθρωπος μπορεί να αντιληφθεί, νομίζω, ότι οι χαρακτηρισμοί «αφελής» και «πολιτικάντης», όπως και όλο το άρθρο του Σταύρου Τσακυράκη συνιστούν ευπρεπή κριτική. […] Σε κάθε περίπτωση, με τη μήνυσή της, η Βασιλική Θάνου έκανε, πιστεύω, τους δυο παραπάνω χαρακτηρισμούς («αφελής» και «πολιτικάντης») να ακούγονται μάλλον ήπιοι, σχεδόν σαν χάδι για την ίδια.

«Μνημονικοί νόμοι» και ιστορικοί: η ευρωπαϊκή εμπειρία. H συνοπτική εκδοχή της τοποθέτησής της Έφης Αβδελά στη συζήτηση με θέμα «Ιστορία καθ’ υπαγόρευσιν; Νόμοι και διώξεις για το περιεχόμενο της ιστορικής αφήγησης», με αφορμή τη δίκη Ρίχτερ. «Το ερώτημα είναι σαφές: Χρειάζεται νομικό πλαίσιο που να υπερασπίζεται τη μνήμη των θυμάτων του παρελθόντος και μάλιστα να ποινικοποιεί την άρνησή της; Πιστεύω πως όχι. Το ίδιο πιστεύουν και οι περισσότεροι ιστορικοί στην Ευρώπη, μολονότι κάποιοι θέτουν ως όριο την άρνηση της εβραϊκής γενοκτονίας. Όλοι πάντως συμφωνούν ότι η καθιέρωση της «αλήθειας» με νόμο μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες για το επάγγελμα του ιστορικού και για τη διανοητική ελευθερία εν γένει∙ ότι οι λάθος αντιλήψεις και εκφράσεις δεν ανασκευάζονται στα δικαστήρια αλλά στο δημόσιο πεδίο της κοινής γνώμης και στην εκπαίδευση∙ και ότι η πιο επίπονη δουλειά χρειάζεται ακριβώς στο επίπεδο της διδασκαλίας της ιστορίας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Κι εμείς εδώ; Κάποιοι από μας αντιδράσαμε όταν επρόκειτο να ψηφιστεί ο νόμος, αλλά η συλλογική προσπάθειά μας δεν είχε συνέχεια. Στις απειλές για διώξεις (Φίλης) ή στις διώξεις που προκάλεσε (Ρίχτερ) απαντήσαμε με μεμονωμένα –συχνά αμήχανα– άρθρα στον Τύπο και με ψηφίσματα τμημάτων. Το ότι τις περισσότερες φορές θεωρήθηκε απαραίτητο η καταδίκη της δίωξης να συνοδεύεται είτε με διαφοροποίηση από τον υπόλογο ιστορικό είτε με δικαίωση των θυμάτων το θεωρώ εξαιρετικά προβληματικό».

Δ. Και αγώνας και φόβος. Ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς στην στήλη του «Πέρασαν εβδομήντα χρόνια». «Στο Πανεπιστήμιο είχα μπει με καλή σειρά επιτυχίας, με αποτέλεσμα να μου δώσουν από το ΙΚΥ (Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών) μια υποτροφία — με αυτήν, με κάτι ιδιαίτερα μαθήματα που παρέδιδα τα καλοκαίρια και με το «χαρτί» απορίας, ότι είμαι πολύ φτωχός δηλαδή, που είχα εξασφαλίσει και μου επέτρεπε να τρώω πολύ φτηνά στην Πανεπιστημιακή Λέσχη, μπόρεσα να τελειώσω τις σπουδές μου. Η διατήρηση της ιδιότητας του υποτρόφου όμως είχε κάποιες προϋποθέσεις: να είμαι καλός φοιτητής, να «περνάω» τα μαθήματα, τέτοια. Και, βέβαια, να μην φανταστεί κανείς ότι δεν χρησιμοποίησαν και αυτό: Μια μέρα έλαβα πρόσκληση να παρουσιαστώ στο γραφείο του καθηγητή μου της γλωσσολογίας. Πήγα, βέβαια! Ο καθηγητής, με ύφος δέκα καρδιναλίων, μου δήλωσε ότι, αν δεν εγκαταλείψω τη ΔΕΣΠΑ, το συνδικαλισμό μ’ άλλα λόγια, θα με «έκοβε» στις εξετάσεις και θα έχανα την υποτροφία! Στις εξετάσεις, που ήταν προφορικές –υπήρχαν και μάρτυρες δηλαδή– απάντησα σωστά σε ό,τι με ρώτησε· δεν τόλμησε να με κόψει· αντί για δέκα όμως, άντε εννιά, με βαθμολόγησε με έξι!»

Σκέψεις για τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Γράφει η Τόνια Κιουσοπούλου: «Είναι προφανές ότι η συζήτηση για τον ρόλο που έχει να παίξει ένα πανεπιστήμιο σε μια επαρχιακή πόλη δεν αφορά μόνον το Ρέθυμνο και το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Και είναι ακόμη προφανέστερο ότι η αναζήτηση αυτού του ρόλου γίνεται πιο περίπλοκη στην εποχή της κρίσης που περνάμε. Η κρίση έχει δύο άμεσες συνέπειες, που δεν πρέπει να υποτιμώνται, όταν γίνεται λόγος για τα περιφερειακά πανεπιστήμια. Η πρώτη αφορά τους φοιτητές: παντού, όλο και λιγότερα παιδιά μπορούν να φοιτήσουν μακριά από το σπίτι τους, γεγονός που περιορίζει τις ωσμώσεις μεταξύ φοιτητών με ποικίλη γεωγραφική, ταξική και πολιτισμική προέλευση. […] Η άλλη συνέπεια είναι η αποψίλωση του διδακτικού προσωπικού με ό,τι αυτό συνεπάγεται όχι μόνο για το πρόγραμμα σπουδών, την αναλογία διδασκόντων/διδασκομένων και εντέλει την ίδια την εκπαιδευτική διαδικασία αλλά και για τη δυναμική που μπορεί να αναπτυχθεί στις σχέσεις ενός Πανεπιστημίου με το περιβάλλον του, όταν ενταχθούν επαγγελματικά νεώτεροι και νεοφερμένοι διδάσκοντες που έχουν διαφορετικές αφετηρίες. Σημαντική επίπτωση της κρίσης είναι τόσο οι περικοπές στα λειτουργικά έξοδα (βιβλιοθήκες, συνδρομές σε περιοδικά) όσο και σε πράξεις δημοσιότητας που προάγουν ακριβώς τις σχέσεις με την πόλη».

Στα «Ενθέματα» της Κυριακής, εκτάκτως αύριο Σάββατο 4 Ιουλίου-Κείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Σπύρου Ι. Ασδραχά, Χρήστου Χατζηιωσήφ, Νίκου Σαραντάκου, Ζερόμ Ρους, Σάσκια Σάσσεν, Μαρίας Ιβάντσεβα, Καταρίνα Πρίνσιπε, Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη, Τζόζεφ Λέι-Λιούις Μπάσετ-Μάικλ Γουόκερ, Μυρσίνης Ζορμπά, Νίκου Χατζηνικολάου, Πεϊνέτα, Δημήτρη Βαρδουλάκη, Aνδρέα Λυμπεράτου

Στα «Ενθέματα» της Κυριακής, εκτάκτως αύριο Σάββατο 4 Ιουλίου-Κείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Σπύρου Ι. Ασδραχά, Χρήστου Χατζηιωσήφ, Νίκου Σαραντάκου, Ζερόμ Ρους, Σάσκια Σάσσεν, Μαρίας Ιβάντσεβα, Καταρίνα Πρίνσιπε, Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη, Τζόζεφ Λέι-Λιούις Μπάσετ-Μάικλ Γουόκερ, Μυρσίνης Ζορμπά, Νίκου Χατζηνικολάου, Πεϊνέτα, Δημήτρη Βαρδουλάκη, Aνδρέα Λυμπεράτου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

 

 

 

 

 

 

Για το Δημοψήφισμα και το Όχι:  12 κείμενα

Όχι: De bono et malo, του Στρατή Μπουρνάζου: «Η συνέχεια θα είναι δύσκολη, σε κάθε περίπτωση: είτε η κυβέρνηση υπογράψει μια κακή συμφωνία (γιατί καλή δεν πρόκειται να είναι) είτε δρομολογηθούν διαδικασίες εξόδου από το ευρώ είτε επανέλθουμε στη βασιλεία των Σαμαράδων και της ασφυξίας. […]  Επιλέγω λοιπόν το Όχι, γιατί εκτιμώ ότι, στα δύσκολα χρόνια που θα συνεχίσουμε να ζούμε, μπορεί να αποτελέσει πρόπλασμα ενός ιστού αλληλεγγύης και αντίστασης. Να το πω αλλιώς: Άσχετα εν πολλοίς με τον πολιτικό λόγο που εκπέμπουν τα δυο «στρατόπεδα», βασικό κίνητρο (πέρα από τις κομματικές εντάξεις) που οδηγεί στο «Ναι» είναι ο φόβος, ενώ στο «Όχι» ένα πνεύμα αντίστασης. Από τον φόβο, αν και τον κατανοώ (όπως και όσους τον αισθάνονται), δεν βλέπω να προκύπτει κάτι προωθητικό για την κοινωνία μας. Από τη διάθεση αντίστασης (παρά τις μπόλικες ανταύγειες πατριωταράδικου αντιευρωπαϊσμού και αρχαϊκότητας), μπορώ να δω να βγαίνουν εστίες αλληλεγγύης και ζωής τα επόμενα χρόνια. Όχι αναγκαστικά (μπορεί να βγουν και φίδια), αλλά μπορεί -- όπως και στις «Πλατείες.»

Το δημοψήφισμα, οι «θεσμοί» και οι αρχές, του Χρήστου Χατζηιωσήφ: «Εάν υπήρχε ο χρόνος και η ψυχραιμία, το δημοψήφισμα θα μπορούσε να συμβάλει στο ξεκαθάρισμα του τοπίου, στην ανάδειξη των βαθύτερων τομών. Στις σημερινές δεδομένες συνθήκες οι αντίπαλες απόψεις ερείδονται από τη μια μεριά στην άμεση, αλλά μη επεξεργασμένη εμπειρία και από την άλλη στον μύθο και τον φόβο. Οι υποστηρικτές του «Όχι» δείχνουν τη γενική πτώση του βιοτικού επιπέδου, την έκρηξη της ανεργίας και την επέκταση της φτώχειας, την υπονόμευση της δημόσιας υγείας, τη διαρροή εγκεφάλων και την τροχιά της κοινωνίας προς την εξαθλίωση. Οι υποστηρικτές του «Ναι» δεν αρνούνται τις αρνητικές εμπειρίες της προηγούμενης εξαετίας. Ορισμένοι τις θεωρούν απαραίτητη όσο και επώδυνη προϋπόθεση για μια μόνιμη εξυγίανση της κατάστασης που θα επέλθει αυτόματα χάρις στη λειτουργία των μηχανισμών της αγοράς, την εισροή ξένων κεφαλαίων που δεν διευκρινίζεται από πού θα προέλθουν, πού ακριβώς θα επενδυθούν και ποιες συνέπειες θα έχουν στην απασχόληση και στις οικονομικές ισορροπίες. Οι περισσότεροι όμως δεν ελπίζουν ούτε αυτό. Έχουν απλώς πεισθεί ότι χειρότερο από το πρόσφατο παρελθόν θα είναι το μέλλον, του οποίου τα χαρακτηριστικά κανένας δεν τους έχει περιγράψει και οι ίδιοι αδυνατούν να το φανταστούν διαφορετικά από σκοτεινό. Τόσο οι ιδεολόγοι της αυτόματης εξυγίανσης της οικονομίας όσο και εκείνοι που απλώς φοβούνται το άγνωστο επενδύουν στον μύθο μιας Ευρώπης που δεν υπήρξε ποτέ και μάλλον δεν πρόκειται να υπάρξει».

Οι χοίροι και η αποικιοκρατία: συνειρμοί με αφορμή το ελληνικό δημοψήφισμα (web only): Ο Ανδρέας Λυμπεράτος, με αφετηρία το ελληνικό δημοψήφισμα και τα PIGS, ανασκοπεί τη χρήση των χοίρων στο διεθνές διπλωματικό και πολιτικό λεξιλόγιο, από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα: «Τούτες τις κρίσιμες στιγμές του Δημοψηφίσματος σκέφτομαι τους ατυχείς χοίρους, ζώα που –παρά την γαστρονομική τους εκμετάλλευση και την απόλαυση που προσφέρουν– η όψη, η φωνή και τα ήθη τους τα έχουν «καταδικάσει» σε συχνή παρομοιαστική –και στερεοτυπική– «χρήση» για να δηλωθεί η αναισθησία, η ακαθαρσία, η βουλιμία και η βαρβαρότητα ανθρώπων, κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων ή και ολόκληρων λαών – ποιότητες  και χαρακτηρισμοί που δεν συνάδουν βεβαίως με τον ευρωπαϊκό μας πολιτισμό.  Οι χοίροι όμως, εκτός από τις συνήθεις αυτές αδόκιμες και ασεβείς «χρήσεις» τους, πέρασαν κατά την πορεία της ιστορίας –συχνά από σπόντα– και στο διεθνές διπλωματικό και πολιτικό λεξιλόγιο».

Το όγδοο και το πρώτο δημοψήφισμα, του Νίκου Σαραντάκου. «Έλεγε κάποιος, νομίζω ο Φρανσουά Μιτεράν, ότι τα δημοψηφίσματα έχουν ένα κακό, ότι οι πολίτες ψηφίζουν με γνώμονα όχι το εκάστοτε ερώτημα, αλλά με άλλες σκέψεις, π.χ. για να τιμωρήσουν την κυβέρνηση. Από την άλλη, φέρνουν μια δόση άμεσης δημοκρατίας -- και αυτό δεν αρέσει σε πολλούς. Για παράδειγμα, ένας βουλευτής του Ποταμιού είπε σε ένα πάνελ ότι «δεν μπορεί η κυρά Καλλιόπη που ζει στην Κάλυμνο να αποφασίσει για τα preliminary drafts», παρόλο που τον ίδιο τον έστειλαν στη Βουλή πολλές κυρά Καλλιόπες και κυρ Μήτσοι. Εγώ πάντως δεν θα ακολουθήσω το ρητό του Μιτεράν. Η ψήφος μου την Κυριακή θα εξαρτηθεί αποκλειστικά από το ερώτημα του δημοψηφίσματος: τη συμφωνία που είχε προταθεί από τους θεσμούς. Και δεν θεωρώ, όπως πολύ επικίνδυνα κάνουν πολλοί της αντιπολίτευσης, ότι την Κυριακή θα ψηφίσουμε αν μένουμε ή όχι στην Ευρώπη, στην ευρωζώνη ή την Ευρωπαϊκή Ένωση: αν ήταν αυτό το ερώτημα, θα ψήφιζα Ναι. Λέω ότι είναι πολύ επικίνδυνο αυτό που κάνουν, διότι οι ίδιοι θέτουν εν αμφιβόλω την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, σε περίπτωση επικράτησης του Όχι. Παραφράζοντας λοιπόν κάποιον, λέω να πρωτοτυπήσω, και να πάω ψηφίσω με κριτήριο το περιεχόμενο της συμφωνίας».

Η σημασία του Όχι. Για μια καλύτερη συμφωνία, για να μείνουμε στην Ευρώπη, της Μυρσίνης Ζορμπά. «Το τελεσίγραφο θεωρήθηκε μη γενόμενο από κείνους που είχαν κηρύξει το  «game  is over»,  εξαφανίστηκε  δια μαγείας, οι σκληρές προτάσεις εξαερώθηκαν,  οι μάσκες του ευρωπαϊσμού  κάλυψαν  τα απειλητικά πρόσωπα, η υποκρισία περίσσεψε, οι τακτικισμοί συνεχίστηκαν. Είναι αυτή η δημοκρατική Ευρώπη κι αυτό το πολιτικό προσωπικό που μπορεί να  οδηγήσει τα κράτη και τους λαούς της στο κοινό μέλλον και  στην ευημερία; Επειδή συνεχίζω να πιστεύω στην ευρωπαϊκή ιδέα, επειδή συνεχίζω να πιστεύω ότι η θέση της χώρας είναι μέσα στην Ευρώπη, επειδή  πιστεύω ότι αν περάσει η συμφωνία των δανειστών οδηγεί σε αδιέξοδη λιτότητα, επειδή  πιστεύω ότι μια καλύτερη συμφωνία είναι δυνατή με ενισχυμένη  την ελληνική κυβέρνηση από το Όχι του δημοψηφίσματος, γι’ αυτό θα ψηφίσω Όχι».   

Το χάλκεον χέρι, του Σπύρου Ι. Ασδραχά. «Ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός, ακόμα, συνεπάγεται την κατάργηση της αστικής δημοκρατίας, δηλαδή της έκφρασης της λαϊκής βούλησης. Παρά τις διαστρεβλώσεις που πρόσφατα έκανε με εξαιρετικό κυνισμό ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, η προσφυγή στο δημοψήφισμα ήταν αναγκαία πράξη. Η υπερίσχυση του αυτονόητα επιβεβλημένου Όχι εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τη φοβική προσαρμοστικότητα ενός τμήματος του λαού μας που δυστυχώς δεν είναι αμελητέο και εγγίζει τα όρια της εθελοδουλίας, αν δεν ταυτίζεται με αυτήν, κάτω από το χάλκεον χέρι του πανικού-φόβου».

«Παίρνοντας θέση, ή γιατί ψηφίζοντας “Όχι” ψηφίζουμε “Ναι” στην ιδέα της Ευρώπης». Ο Δημήτρης Βαρδουλάκης, ξεκινώντας από το δημοψήφισμα θέτει στο επίκεντρο το θέμα της εθνικής κυριαρχίας, εξετάζοντας την ελληνική ιστορία σε συνδυασμό με την νουβέλα του Heinrich von Kleist, το «Michael Kohlhaas»: «Η ιστορία διαδραματίζεται στη Μεταρρύθμιση. Από έναν ταπεινό έμπορος αλόγων, τον Kohlhaas, κατασχέθηκαν παράνομα δύο άλογα, με αποτέλεσμα τελικά να πάρει τα όπλα εναντίον των αρχών που τον αδίκησαν. Επιτρέψτε μου να απαριθμήσω τις πιο εντυπωσιακές ομοιότητες μεταξύ των δύο ιστοριών». (μετάφραση: Αιμιλία Σαλβάνου. Το αγγλικό πρωτότυπο δημοσιεύθηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό «Χρόνος).

ΜΕ ΤΗ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

1. Ένα Όχι, πολλά Ναι, του Ζερόμ Ρους. «Θα ήταν πιο εύκολο για την κυβέρνηση να υποχωρήσει στην πιστωτική ασφυξία που της επέβαλαν οι δανειστές και στην τρομοκρατική εκστρατεία των εγχώριων και διεθνών ΜΜΕ. Αλλά ως τώρα η Ελλάδα έχει επιμείνει στις θέσεις της, και σήμερα στέκει όρθια και δυνατή, καθώς εκατομμύρια πολίτες της κατευθύνονται στις κάλπες για το πιο σημαντικό δημοψήφισμα στην ιστορία της Ε.Ε. Μη γελιέστε: αυτό το δημοψήφισμα αποτελεί μια καθοριστική στιγμή στη σύγχρονη ευρωπαϊκή Ιστορία» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

2. Τρεις κρυφές αλήθειες για την ολοφάνερη ελληνική τραγωδία, της Σάσκια Σάσσεν. «Ποια είναι η βοήθεια που οι Βρυξέλλες προσφέρουν αν ο Τσίπρας αποδεχτεί τους όρους των πιστωτών; 7,2 δις. ευρώ --τα οποία (τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, 1η Ιουλίου) δεν θα κάλυπταν καν τις αποπληρωμές του χρέους της Ελλάδας μέχρι το τέλος Αυγούστου-- και ρευστότητα για δύο μόνο μήνες. Εννέα στα δέκα ευρώ που οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και το ΔΝΤ δάνεισαν στην ελληνική κυβέρνηση από το 2010 έχουν πάει στις τράπεζες και σε άλλους πιστωτές, και όχι στην Ελλάδα για να τη βοηθήσουν να ανακάμψει. Και σήμερα η τρόικα ζητά ακόμα περισσότερα: ολόκληρη η επιπλέον χρηματοδότηση θα πάει στην αποπληρωμή των χρεών της, που ανέρχονται στο 175% του ΑΕΠ. Και ακόμα περισσότερα: την επιβολή πολιτικών λιτότητας – των ίδιων πολιτικών που συρρίκνωσαν την ελληνική οικονομία πάνω από 20%». » (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

3. Βαλκάνια: Ο ελλείπων κρίκος της διεθνούς αλληλεγγύης; της Μαρίας Iβάντσεβα. «Δεν είναι ευθύνη του ΣΥΡΙΖΑ το ότι περιβάλλεται από κράτη-μαριονέτες. Ωστόσο, η ελληνική και διεθνής Αριστερά έχουν μια επείγουσα ευθύνη για τη δημιουργία εγκάρσιων δικτύων αλληλεγγύης οπουδήποτε υποφέρουν από ύφεση και εξαθλίωση, ακόμη και εκεί που δεν υπάρχουν ισχυροί αριστεροί σύμμαχοι. Απαιτούνται επειγόντως περισσότερες προσπάθειες σφυρηλάτησης σχέσεων που θα μεταμορφώσουν τις ιστορικές διαφορές σε δράσεις αλληλεγγύης για όλες τις χώρες στην περιφέρεια της Ευρώπης που έχουν πληγεί από την ύφεση. Το να αφήσουμε στην άκρη τις αναφορές στον Ψυχρό Πόλεμο και να δουλέψουμε για αλληλεγγύη πέρα από τα σύνορα, είναι ζωτικής σημασίας σε μια περιοχή που σήμερα είναι ο φορέας της μεγαλύτερης υπόσχεσης, αλλά και του μεγαλύτερου κινδύνου για το μέλλον της ηπείρου». » (μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).

4. Μας διδάσκετε πώς να αγωνιζόμαστε,  της Καταρίνα Πρίνσιπε. «Το δημοψήφισμα είναι μια από τις υψηλότερες μορφές δημοκρατίας που είναι ακόμα εφικτές στον κόσμο που ζούμε σήμερα. Είναι η απόφαση του λαού, η δική σας απόφαση, ενάντια στις προσταγές εκείνων που μας έκριναν ανάξιους να αποφασίζουμε για τις ζωές μας. Ενάντια σε εκείνους που ξέρουν ότι η λιτότητα είναι ένα πολιτικό πρόγραμμα που έχει ως στόχο να αλλάξει βαθιά τη σχέση μεταξύ των τάξεων, να καταστρέψει όλα τα κοινωνικά και εργατικά δικαιώματα, να μας κάνει φοβισμένους, υποταγμένους, φτωχούς και ήσυχους. Το γνωρίζουν ότι αυτό το πολιτικό πρόγραμμα είναι τόσο ολέθριο που μπορεί να εφαρμοστεί μόνο όταν η δημοκρατία αποτύχει και οι άνθρωποι πάρουν απόφαση πως τίποτε άλλο δεν είναι εφικτό. Αλλά εσείς διαλέξατε τη δημοκρατία. Και όταν κάνατε αυτή την επιλογή, μας δείξατε στην πράξη ότι είναι εφικτή. Μας διδάσκετε πώς να αγωνιζόμαστε» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

5. «Γράμμα από την Ισπανία» (web only), της Πεϊνέτα:  «Πολυπληθείς, συγκινητικές συγκεντρώσεις συμπαράστασης στο κέντρο των ισπανικών πόλεων (Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Μούρθια, Χιχόν, Βαλένθια, Γρανάδα, Θαραγόθα, Λας Πάλμας κ.α.), οργανωμένες ομιλίες ενημέρωσης, διαδικτυακές πλατφόρμες συλλογής υπογραφών, συζητήσεις στις γειτονιές, άρθρα τον ανεξάρτητο τύπο, είναι μερικά μόνο δείγματα των κινητοποιήσεων υπέρ της προσπάθειας της Ελλάδας να βγει πρώτη από τα δεσμά και τις καταστροφικές συνέπειες της λιτότητας. Η ισπανική κοινωνία και κυρίως εκείνα τα στρώματα που έχουν χτυπηθεί από την οικονομική κρίση αντιλαμβάνονται ότι τα γεγονότα στην Ελλάδα τους αφορούν άμεσα. Αυτό σημαίνει κινητοποιήσεις υπέρ του ΟΧΙ στο προσεχές ελληνικό δημοψήφισμα».

 

Η αποφυλάκιση Κασιδιάρη. Ο Στρατής Μπουρνάζος σχολιάζει ένα ανησυχητικό γεγονός που πέρασε σχεδόν απαρατήρητο στον καταιγισμό των ημερών: την αποφυλάκιση Κασιδιάρη: «Πέραν της μομφής στους εφέτες (πόθεν τεκμαίρεται ότι δεν είναι ύποπτος φυγής ή τέλεσης  νέων αδικημάτων;) η μομφή μου  στρέφεται στην κυβέρνηση, τον ΣΥΡΙΖΑ και τον εαυτό μας. Γιατί όλοι οι παραπάνω, με διαφορετικούς τρόπους και ευθύνες ο καθείς βέβαια,  επιτρέψαμε στη Χρυσή Αυγή να κάνει ένα δυναμικό come back, να επανομιμοποιείται στην κοινωνία,  να δίνει ρεσιτάλ “φιλολαϊκής” πολιτικής στη Βουλή. Όλο αυτό το κλίμα αντανακλάται και στην απόφαση αποφυλάκισης».

Η αρχή της ουδετερότητας του διαδικτύου. Τι περιλαμβάνει και γιατί είναι τόσο σημαντική; Η Δώρα Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη εξηγεί τι σημαίνει αυτή η αρχή και γιατί είναι τόσο σημαντική. «Αν τα παραπάνω δεν τηρούνται, το διαδίκτυο σύντομα θα αρχίσει να θυμίζει την καλωδιακή τηλεόραση, όπου ο πάροχος έχει απόλυτο έλεγχο ως προς το προσβάσιμο online περιεχόμενο, ενώ η επιπλέον χρέωση για συγκεκριμένες υπηρεσίες είναι στη διακριτική του ευχέρεια. Ένα τέτοιο πλαίσιο μπορεί να οδηγήσει σε διαδίκτυο δύο ταχυτήτων. Συγκεκριμένες υπηρεσίες θα αποκτούν προτεραιότητα και υψηλότερη τιμή, ενώ άλλες θα οδηγούνται σε αργές και φτηνότερες γραμμές. Με λίγα λόγια, θα μιλούν, δημιουργούν, καινοτομούν όσοι μπορούν να πληρώνουν -- και όλοι εμείς οι υπόλοιποι θα ακούμε. Σήμερα, κάθε χρήστης μπορεί ταυτόχρονα να είναι τόσο πομπός όσο και δέκτης πληροφοριών».

Προς υπεράσπιση της Ελλάδας. Οι Τζόζεφ Λέι, Λιούις Μπάσετ και Μάικλ Γουόκερ καταρρίπτουν  έξι μύθους που  αφορούν την Ελλάδα. «Δεν θα έπρεπε ο ΣΥΡΙΖΑ να δοκιμάσει τα πάντα ώστε να μπορέσει να μείνει στην Ευρωζώνη; Το έχει κάνει. Παρόλο που ο ΣΥΡΙΖΑ έχει παρουσιαστεί από τα μίντια ως αυτός που γύρισε την πλάτη στην Ευρωζώνη, στην πραγματικότητα συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Στις αρχές του χρόνου ο ΣΥΡΙΖΑ εξελέγη με εντολή να αναχαιτίσει τις συνέπειες της λιτότητας παραμένοντας στο ευρώ. Με εξαίρεση κάποιες φωνές εντός του κόμματος που διαφωνούν με την επονομαζόμενη «στρατηγική του καλού ευρώ», η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ προσπάθησε αδιάκοπα στις διαπραγματεύσεις να ισορροπήσει τη δημοφιλή εντολή κατά της λιτότητας, που είχε λάβει, με τις επιθυμίες των πιστωτών. Οι διαπραγματεύσεις κατέρρευσαν όταν, αργότερα την ίδια μέρα, προτάθηκε από τους «θεσμούς» μια τελική συμφωνία, η οποία δεν περιείχε ούτε ανακούφιση του χρέους, ούτε επενδυτικά κονδύλια· πρόταση που αν γινόταν αποδεκτή θα βύθιζε την Ελλάδα σε σχεδόν αέναη ύφεση».    

Οι δυνάμεις του Kακού.  Ο Νίκος Χατζηνικολάου συνεχίζει την σειρά άρθρων του σχετικά με τον μουσουλμανικό κόσμο. «Είναι γνωστό ότι η χριστιανική Δύση δεν παρεμβαίνει ποτέ στρατιωτικά στη Μέση Ανατολή χωρίς να έχει την «ηθική υποχρέωση» να το κάνει. Πάντοτε έρχεται αρωγός των αδικημένων και τιμωρός εκείνων που τους καταπιέζουν. Ακόμα και η εισβολή στο Ιράκ δικαιολογήθηκε με το επιχείρημα ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε στα χέρια του όπλα μαζικής καταστροφής. Από τις 11 Σεπτεμβρίου 2001 και μετά, κύριος στόχος της είναι η Τρομοκρατία, η οποία είναι όργανο του Διαβόλου. Όπως υποστήριξαν δύο στενοί συνεργάτες του Τζωρτζ Μπους του νεότερου, ο Ρίτσαρντ Περλ και ο Ντέιβιντ Φρουμ, το ζήτημα είναι να συντρίψουμε τις δυνάμεις του Κακού (Το τέλος του Κακού: πώς να νικήσουμε στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, 2004). Η «Σύγκρουση πολιτισμών»,   στην οποία αναφέρθηκε το 1990 ο Μπέρναρντ Λούϊς και στη συνέχεια ο Σάμουελ Χάντινγκτον (1993 και 1996), σε τούτο το κομβικό σημείο διεξάγεται».

 

Στα «Ενθέματα» αύριο Kυριακή 3 Μαΐου-Κείμενα των: Βασίλη Παπαστεργίου, Μαρίας Δαμηλάκου, Δέσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Μαουρίτσιο Λατσαράτο, Νίκου Σαραντάκου, Δημήτρη Δημητρόπουλου, Αλέξανδρου Σακελλαρίου, Γκεσίν Σβαν, Σώτου Κτωρή, Στρατή Μπουρνάζου

Στα «Ενθέματα» αύριο Kυριακή 3 Μαΐου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

 

Κείμενα των: Βασίλη Παπαστεργίου, Μαρίας Δαμηλάκου, Δέσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη, Μαουρίτσιο Λατσαράτο, Νίκου Σαραντάκου, Δημήτρη Δημητρόπουλου, Αλέξανδρου Σακελλαρίου, Γκεσίν Σβαν, Σώτου Κτωρή, Στρατή Μπουρνάζου

 

Μετά την τραγωδία. Μπορεί να αλλάξει η ευρωπαϊκή πολιτική στα σύνορα; O Βασίλης Παπαστεργίου γράφει: «Η όξυνση του προσφυγικού ζητήματος παρέχει στην ελληνική κυβέρνηση τη δυνατότητα να αποτελέσει την αιχμή μιας αριστερής συνείδησης της Ευρώπης/ Η συζήτηση για μια πιο προωθημένη πολιτική ένταξης στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κοινωνιών, η εξασφάλιση νόμιμων διόδων για τη μετακίνηση των μεταναστών και των προσφύγων και ταυτόχρονα η ανάληψη πρωτοβουλιών για την ενίσχυση των πληθυσμών των μεταναστών στις χώρες της καταγωγής τους, μπορούν να αποτελέσουν ένα σινιάλο ότι η Αριστερά δεν διεκδικεί μόνο τον τερματισμό της λιτότητας, αλλά διατυπώνει μια ριζικά διαφορετική πολιτική […] μια τέτοια στάση της Ελλάδας θα μπορούσε να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τις κινήσεις αλληλεγγύης, τα κινήματα, την Αριστερά και τον προοδευτικό κόσμο σε όλη την στην Ευρώπη. Για όσους επιμένουν στη δυνατότητα μιας πολιτικής μαζών, αυτό δεν είναι λίγο».

Στα χρόνια της οικονομίας του χρέους η Κόλαση είναι η αιώνια οφειλή. Συνέντευξη του Μαυρίτσιο Λατσαράτο. O Δημοσθένης Παπαδάτος-Αναγνωστόπουλος και ο Γιάννης Ορέστης Παπαδημητρίου συνάντησαν στην Αθήνα τον Μ.Λατσαράτο και συζήτησαν μαζί του για την κατασκευή του χρέους, τη γενίκευση της σχέσης πιστωτή-οφειλέτη, τη διαλεκτική κράτους-κεφαλαίου στα χρόνια του νεοφιλελευθερισμού, τις εργασιακές σχέσεις «νέας δουλείας»: «Η κλοπή αυτή του χρόνου συντελείται με έναν διαφορετικό τρόπο από ό,τι στα χρόνια που κυριαρχούσε η δουλειά στο εργοστάσιο. Στα χρόνια εκείνα, ο καπιταλιστής σου έκλεβε το χρόνο για όσες ώρες βρισκόσουν στο εργοστάσιο. Σήμερα, το αντικείμενο της κλοπής είναι ο χρόνος ως ορίζοντας δυνατοτήτων -- ο χρόνος ως μέλλον. Η χρηματοπιστωτική οικονομία είναι μια οικονομία  προσανατολισμένη προς το μέλλον, με τρόπο που εξουδετερώνει κάθε δυνατότητα να ορίσεις τον χρόνο. […]Η οικονομία του χρέους έχει υποκαταστήσει την πολιτική για τους μισθούς, την εκπαίδευση ή την υγεία: το σύνθημα είναι ότι πριν από όλα αυτά πρέπει να ξεπληρώσουμε τους δανειστές». Η συνέντευξη, στην πλήρη μορφή της δημοσιεύεται στο RedNotebook.

O Εχθρός, το Αίμα, ο Τιμωρός. Χίτλερ και Μιχαλολιάκος: εκλεκτικές συγγένειες. Αποσπάσματα από τη μελέτη της Δέσποινας Παρασκευά-Βελουδογιάννη (κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις νήσος), μια σημαντική μελέτη  που αναλύει 13 λόγου του «Αρχηγού» της Χρυσής Αυγής. Μια μελέτη εξαιρετικά χρήσιμη για την κατανόηση του λόγου και της απεύθυνσης της Χρυσής Αυγής, που τροφοδοτεί την πολιτική σκέψη και δράση:  «Είναι μάλλον προφανές ότι όχι μόνο η δομή, τα θέματα, οι στρατηγικές και η φυσιογνωμία του λόγου της Χρυσής Αυγής είναι χιτλερικής προέλευσης, αλλά ακόμα και η ίδια η έμπνευση και θεωρητικοϊδεολογική καταγωγή τους. Ωστόσο, πέρα από τη συνολική προσέγγιση, αλλά και την προηγούμενη αναφορά στις μιμήσεις και την υιοθέτηση από τη Χ.Α. ων καθαυτό χιτλερικών συνθημάτων, έχει σημασία να εντοπιστούν και να αναδειχτούν και οι έμμεσες, πλην σαφείς, αναφορές σε χιτλερικά κείμενα».

Πείτε μου πώς φέρεστε στην Ελλάδα και θα σας πω ποια είναι η πολιτική σας. Άρθρο της Γκεσίν Σβαν, υποψήφιας των Σοσιλαδημοκρατών, το 2009, για την προεδρία της Γερμανίας: «Όσο ο διακεκριμένος πολιτικός Σόιμπλε μεγαλώνει, τόσο πλησιάζει στην κλασική γερμανική παράδοση του απολυταρχισμού: ανθρωπολογικός πεσιμισμός, δυσπιστία, έλεγχος, δικονομικός εξαναγκασμός αντί για πολιτική. Στην πολιτική κουλτούρα, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, υποτίθεται πως αυτός ο παραδοσιακός απολυταρχισμός θα αντικαθίστατο στα σχολεία από μια δημοκρατική άποψη της ανθρώπινης φύσης, γιατί δημοκρατία δεν υφίσταται χωρίς μια στοιχειώδη εμπιστοσύνη στην πολιτική ελευθερία και την ευθύνη. […] Ο ΣΥΡΙΖΑ, λοιπόν, δεν αντιμετωπίζεται ως η τελευταία ευκαιρία να εξέλθει η χώρα από την κρίση χωρίς σοβαρές κοινωνικές αναταραχές και υπό μια κυβέρνηση που διατηρεί (τουλάχιστον μέχρι τώρα!) την υποστήριξη της κοινωνίας. Αντίθετα, πρέπει να αποτύχει και να αντικατασταθεί --ώστε να λειτουργήσει και ως παράδειγμα για τους Podemos στις ισπανικές εκλογές του φθινοπώρου». (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου, Γιάννης Χατζηδημητράκης).

Η «άλλη» Ευρώπη και η Λατινική Αμερική στον καθρέφτη. Μια μεγάλη «πολιτική γιορτή» στο Μπουένος Άιρες. H Μαρία Δαμηλάκου βρέθηκε στο  «Διεθνές φόρουμ για τη χειραφέτηση και την ισότητα»  στο Μπουένος Άιρες (12-14.3.2015), μας περιγράφει το κλίμα και καταλήγει: «Το μήνυμα είναι ότι πρέπει να οικοδομηθούν γέφυρες ουσιαστικής επικοινωνίας, χάραξης στρατηγικών και ανταλλαγής εμπειρίας αριστερής διακυβέρνησης. Γιατί όλες αυτές οι Αριστερές εκφράζουν μια κοινή πολιτική βούληση για τη νίκη επί του νεοφιλελευθερισμού και τον εξανθρωπισμό του καπιταλισμού και είναι πεπεισμένες ότι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της εξουσίας και της άσκησης της καλής διακυβέρνησης. Οι νέες ευρωπαϊκές Αριστερές έχουν πολλά να διδαχθούν από τις επιτυχίες, τους περιορισμούς και τα λάθη των αριστερών κυβερνήσεων που ασκούν την εξουσία στη Λατινική Αμερική για πάνω από μια δεκαετία».

Περί της κερδοφορίας των ανθρωπιστικών επιστημών. Γράφει ο Δημήτρης Δημητρόπουλος: «Η δημιουργία μεγάλων έργων ψηφιοποίησης και κατασκευής ηλεκτρονικών υποδομών στηρίχθηκε στην αξιοποίηση της συσσωρευμένης από τις ανθρωπιστικές επιστήμες γνώσης. Οι πόροι όμως που διατέθηκαν διοχετεύθηκαν αποκλειστικά σχεδόν στους διαχειριστές-διακινητές της πληροφορίας και στις εταιρείες πληροφορικών εφαρμογών, ενώ οι επιστημονικοί κλάδοι που είχαν παράγει το περιεχόμενο δεν εξασφάλισαν ούτε μία στοιχειώδη συνδρομή για την αναπαραγωγή τους. Δεν χρησιμοποιήθηκε δηλαδή, παρά ελάχιστα, επιστημονικό προσωπικό από τους κλάδους των ανθρωπιστικών επιστημών στην λεγόμενη παραγωγή μεταδεδομένων, καθώς η έμφαση δόθηκε στην απλή ψηφιακή αναπαραγωγή. Τα καλά και τα κακά έργα στον τομέα αυτό είναι πολλά και προσιτά σε όλους στο διαδίκτυο· ευθύνη της πολιτικής ηγεσίας είναι –ιδιαίτερα σήμερα στην εποχή των ισχνών αγελάδων– να επιλέξει ποιον δρόμο θα επιλέξει».

Η θρησκευτικότητα των Ελλήνων: ιδιωτικοποίηση ή απομάκρυνση; Ο Αλέξανδρος Σακελλαρίου σχολιάζει μια πρόσφατη έρευνα για τη θρησκευτικότητα των Ελλήνων: «Όταν κάνουμε λόγο για εκκοσμίκευση, αυτή θα πρέπει να αφορά το κράτος και τους θεσμούς, και όχι στην καθημερινότητα των ανθρώπων στους οποίους δεν θα πρέπει να επιβληθεί ένας κοσμικός τρόπος ζωής που αφορά την ιδιωτικότητά τους. Πάντως, από τα δεδομένα της εν λόγω έρευνας φαίνεται ότι υφίσταται  αφενός μια τάση μάλλον για ιδιωτικοποίηση της θρησκείας αφενός και αφετέρου μια τάση απομάκρυνσης από τη θρησκεία, η οποία ενδεχομένως εκφράζεται είτε με θρησκευτική αδιαφορία είτε με την απόρριψη της ορθόδοξης Εκκλησίας είτε με την άνοδο της αθεΐας  – είτε όλα αυτά μαζί».

Οι λόγοι και η σημασία της νίκης του Μουσταφά Ακιντζί. Γράφει ο Σωτήρης Κτωρής, μεταξύ άλλων: «Η απόρριψη της υποψηφιότητας Έρογλου, εκφραστή για δεκαετίες της διαλεκτικής της διαίρεσης και της συντήρησης του status quo αναδεικνύει νέες κοινωνικές και πολιτικές δυναμικές εντός της  τουρκοκυπριακής κοινότητας. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, για παράδειγμα, πως τον Ακιντζί δεν υπερψήφισε μόνο η πλειοψηφία των Τουρκοκυπρίων, αλλά και μεγάλος αριθμός εποίκων, σε ποσοστό που προσεγγίζει το 40%».

Στα βράχια λοιπόν; Γράφει ο Νίκος Σαραντάκος, στη μόνιμη στήλη του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία», με αφορμή τις κατηγορίες ότι η κυβέρνηση οδηγεί τη χώρα «στα βράχια»: «Ο βράχος είναι λέξη της ελληνιστικής εποχής, που έχει απροσδόκητη ετυμολογία. Στα αρχαία ελληνικά, “τα βράχεα” (εννοείται η λέξη “ύδατα”) ήταν τα ρηχά της θάλασσας. Κι επειδή τις περισσότερες φορές η ρηχή θάλασσα είναι γεμάτη βράχια, τελικά «τα βράχεα» ονομάστηκαν οι βραχώδεις ακτές, και στη συνέχεια τα βράχια, ήδη από τον Ηρόδοτο (“απικέσθαι ες θάλασσαν ουκέτι πλωτήν υπό βραχέων”, 2.102), ενώ αργότερα εμφανίζεται και σε ενικό, το βράχος με πληθυντικό τα βράχη, ενώ η μετατροπή σε αρσενικό γένος, ο βράχος, πήρε μεγεθυντική σημασία -- κι έτσι από ένα ρευστό φτάσαμε η ίδια λέξη να δηλώνει ένα στερεό, και μάλιστα ογκώδες και συμπαγές στερεό.

Μια «τιμητική» δίωξη. Ένα μικρό σχόλιο του Στρατή Μπουρνάζου για την αγωγή της Άννας Παναγιωταρέα εναντίον της Δέσποινας Κουτσούμπα, που εκδικάζεται την Πέμπτη 7.5: «H αγωγή της Άννας Παναγιωταρέα αποτελεί έναν ακόμα τίτλο τιμής, ένα ακόμα αγωνιστικό εύσημο για τη Δ. Κουτσούμπα. Είναι προφανές ότι όσα έγραψε η Δ. Κουτσούμπα,) καμιά σχέση με δυσφήμιση και συκοφαντία δεν έχουν, αλλά συνιστούν ουσιαστική κριτική. Η ουσία της υπόθεσης  είναι όμως ότι  ο συγκεκριμένος  τυποκτόνος νόμος αποτελεί όπλο για τη φίμωση της κριτικής και του ελέγχου προσώπων με δημόσιο ρόλο».

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 22 Φεβρουαρίου-Κείμενα των: Στέλιου Πόραβου, Ρόμπερτ Μίζικ, Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου, Ελίφ Σαφάκ, Μάνου Αυγερίδη, Νίκου Γιαννόπουλου, Παύλου Κλαυδιανού, Δημήτρη Χριστόπουλου, Κλαούντια Τσιομπάνου, Αλόνα Λιάσεβα, Ίλια Μπουντράιτσκις, Αναστάς Βαγγέλι, Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη

Στα «Ενθέματα» αύριο Κυριακή 22 Φεβρουαρίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

 

Κείμενα των: Στέλιου Πόραβου, Ρόμπερτ Μίζικ, Κωνσταντίνου Χατζηνικολάου, Ελίφ Σαφάκ, Μάνου Αυγερίδη, Νίκου Γιαννόπουλου, Παύλου Κλαυδιανού, Δημήτρη Χριστόπουλου, Κλαούντια Τσιομπάνου,  Αλόνα Λιάσεβα, Ίλια Μπουντράιτσκις, Αναστάς Βαγγέλι, Δώρας Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη

 

Από Eurogroup σε Εurogroup. Πες στην Ευρώπη ακόμα την ψάχνω…  Γράφει ο Στέλιος Πόραβος: «Η εμμονή, αρκετών, στην άρνησή τους να παραδεχτούν ότι το, τρέχον, «τεχνοκρατικά άρτιο» πρόγραμμα διάσωσης απέτυχε δείχνει το πραγματικό χάσμα των δύο πλευρών. Ο ποιητής Ντέλμορ Σβαρτς έλεγε ότι “ακόμα και οι παρανοϊκοί έχουν πραγματικούς εχθρούς”. Και, απ’ ό,τι φαίνεται, ο δικός τους είναι η κοινή λογική.  […] Με άλλα λόγια, η εξεύρεση μιας συμβιβαστικής λύσης είναι --ή θα έπρεπε να είναι-- αυτονόητη στην μεταπολεμική Ευρώπη του κοινωνικού κράτους και του κοινωνικού συμβολαίου. Παρακολουθώντας την πρωτότυπη ελληνική και σκληρή διαπραγμάτευση οι λαοί της Ευρώπης συνειδητοποιούν πως η μη συζήτηση εναλλακτικών προτάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και για το συνολικό ευρωπαϊκό πια πρόβλημα θυμίζει το όχι και τόσο “χρηστικό” στρατήγημα του να κάνεις χημειοθεραπεία, επειδή δεν θέλεις να πηγαίνεις κάθε μήνα στο κομμωτήριο».

Αλληλεγγύη, μια λέξη απαγορευμένη στην Ευρώπη. Γράφει ο Ρόμπερτ Μίζικ: «Ήταν μια παράγραφος κρυμμένη σε ένα ρεπορτάζ του Spiegel για τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για τις ευρωεκλογές, έγραφε, “η λέξη που ξεχώριζε στις αφίσες του Γιούνκερ ήταν η λέξη αλληλεγγύη”. Και πιο κάτω: “Το Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα της Μέρκελ εξαγριώθηκε τόσο με την αφίσα του Γιούνκερ, που υπήρχαν σκέψεις μέχρι και να του απαγορεύσουν να εμφανιστεί στο Βερολίνο”. Σε τέτοιο σημείο, λοιπόν, έχουμε φτάσει στην Ευρώπη: ακόμα και η αλληλεγγύη έγινε μια λέξη που πρέπει πάση θυσία να αποφεύγεται. Στη Γερμανία της Μέρκελ μπορεί ακόμα και να παρακινήσει σε συνειρμούς του τύπου: “Αλληλεγγύη ... τα ωραία μας λεφτά ... Άντε πνιγείτε ρε τεμπελχανάδες ξοφλημένοι Έλληνες!” (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

Ένα ζευγάρι μπότες. Γράφει ο Κωνσταντίνος Χατζηνικολάου, στη στήλη «Νέα από το σπίτι»: «Στο Χρόνο του ταξιδιού (1983), το ντοκιμαντέρ που σκηνοθέτησε ο Αντρέι Ταρκόφσκι μαζί με τον σεναριογράφο Τονίνο Γκουέρα, την περίοδο που ταξίδευαν στην Ιταλία για να βρουν τοποθεσίες όπου θα γύριζαν τη Νοσταλγία (1983), την προτελευταία ταινία του Ταρκόφσκι, υπάρχει ένα σημείο που μου αρέσει πολύ: είναι καλοκαίρι, η παρέα κάθεται σ’ ένα τραπεζάκι, ο Ταρκόφσκι φοράει σορτς, στο βάθος η θάλασσα, κάποιος κόβει ένα καρπούζι στα δύο, προσφέρει ένα μεγάλο κομμάτι στο Ταρκόφσκι και ο Ταρκόφσκι δαγκώνει το κομμάτι. Σπάνια βλέπεις τόσο ευθύβολες σκηνές στις ταινίες του».

Ο ξεσηκωμός των γυναικών της Τουρκίας. Γράφει η Ελίφ Σαφάκ: «Στην πόλη που ζούσε η Ασλάν, την κηδεία της παρακολούθησαν χιλιάδες γυναίκες. Η ισλαμική παράδοση, όπως τουλάχιστον τηρείται στην Τουρκία, επιβάλλει οι γυναίκες να παρακολουθούν τις κηδείες από την «ουρά» του πλήθους, αφήνοντας τους άνδρες να μεταφέρουν το φέρετρο και να έχουν τον πρώτο λόγο στις προσευχές. Αυτή τη φορά, τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά. Παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις του ιμάμη, οι γυναίκες αρνήθηκαν να μείνουν στην ουρά και δήλωσαν αποφασισμένες «να μην αφήσουν να ξαναγγίξουν την Ασλάν χέρια αντρικά». Τελικά, γυναίκες κουβάλησαν το φέρετρο. Και γυναίκες την έθαψαν» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου)

Η αλυσίδα είναι γύρω μας. Γράφει ο Μάνος Αυγερίδης, με αφετηρία τον βιασμό και τη δολοφονία της Οζγκετζάν Ασλάν: «Για άλλη μια φορά, δύο διαφορετικοί κόσμοι συγκρούονται στη γειτονική χώρα. Ο ένας αποτελείται από αυτούς που ζητούν περισσότερη αυστηρότητα, θανατική ποινή, παραδειγματικές τιμωρίες, εφαρμογή θρησκευτικών νόμων και, συγχρόνως, προτρέπουν τις γυναίκες να προσέχουν το ντύσιμο και τη συμπεριφορά τους, μιας και “η αντρική φύση δεν θέλει και πολύ για να παρασυρθεί”… Ανάμεσά τους στελέχη της κυβέρνησης, καθώς και ο ίδιος ο πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, αφού δήλωσε πως η βία κατά των γυναικών είναι η ανοιχτή πληγή της Τουρκίας, υπέδειξε με αυστηρό ύφος στις τελευταίες πως ο ρόλος τους είναι να μένουν στο σπίτι και να προσεύχονται, όχι να χορεύουν στους δρόμους διαδηλώνοντας».

KΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ- Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

Οι εισηγήσεις στην εκδήλωση «Ενθεμάτων» και RedNotebook (14.2.2015):

Νίκος Γιαννόπουλος: Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο αλλά αν αργήσουμε θα πέσει το σκοτάδι. «Η αντιπολίτευση του ευρύτερου κινήματος σήμερα πρέπει να είναι προωθητική και όχι καταγγελτική. Στο δικό μας πολιτικό σύμπαν, αυτό δεν έχει να κάνει με ευγένεια, ούτε με μειωμένη ένταση. Έχει να κάνει με μια ουσιώδη διαφορά της πολιτικής συγκυρίας. Επί δεκαετίες, τα κινήματα χτίστηκαν στη βάση της αντίστασης για να μην επιδεινώνεται κι άλλο η κατάσταση. Σήμερα, τα κινήματα πρέπει να επαναπροσδιοριστούν στη βάση της διεκδίκησης, ότι “αυτά που κάνετε είναι λίγα, πρέπει να γίνουν περισσότερα”. Αυτές είναι δύο διαφορετικές στρατηγικές αντιπολίτευσης. Η επιτυχία της αριστερής κυβέρνησης είναι μονόδρομος. Όχι με την έννοια ότι είναι βέβαιη, αλλά με την έννοια ότι η μόνη ελπίδα του ΣΥΡΙΖΑ είναι να πάει αριστερά. Αλλιώς θα συντριβεί, θα αποτελέσει παρένθεση. Και, επίσης, δεν μπαίνει σήμερα κάποιο ζήτημα ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να λειτουργήσει σαν την κυβέρνηση του Κερένσκι πριν από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Δεν μιλάμε δηλαδή για μια ανατροπή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ από τα κάτω και τα αριστερά, αλλά από τα πάνω και τα δεξιά, και μια τέτοια έκβαση θα είναι τραγική».

Παύλος Κλαυδιανός: Για μια λειτουργική και παραγωγική σχέση με την κοινωνία: «Θα επισημάνω  ένα άρθρο του Χριστόφορου Βερναρδάκη στην Εποχή της προηγούμενης Κυριακής. Μένω σε δύο σημεία. Το ένα είναι ότι το κόμμα πρέπει να συνεχίσει να βρίσκει τους πόρους του, κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς, από την κοινωνία και όχι από την κυβέρνηση. Το άλλο, ότι το κόμμα δεν θα πρέπει να ζει για να ελέγχει την κυβέρνηση, αλλά να λειτουργεί μες την κοινωνία, εκεί όπου συγκροτούνται οι κοινωνικές συμμαχίες, και από κει να ελέγχεται η κυβέρνηση. Μέσω των κινημάτων, μέσω της δικής τους κοινωνικής συμμαχίας, που θα πραγματοποιεί. Κατά τη γνώμη μου, επείγει να βρούμε τρόπους να έρθουμε σε επικοινωνία με αυτόν τον κόσμο που μας ψήφισε ή ήρθε στις πλατείες για τρίτη φορά. Πέρα από τις οργανωτικές πλευρές, πρέπει να σκεφτούμε τι κύματα ριζοσπαστισμού εκπέμπουμε σ’ αυτόν».

Δημήτρης Χριστόπουλος: Να πάρουμε το κράτος στα σοβαρά: «Η Αριστερά ως τα σήμερα είτε δεν έπαιρνε σοβαρά το Κράτος, είτε το έπαιρνε σοβαρά μόνο ως αντίπαλο. Ήρθε η ώρα να πάρουμε στα σοβαρά το Κράτος όχι μόνο ως αντίπαλο διότι απλώς το Κράτος δεν είναι ένα πράγμα. Το Κράτος είναι πριν απ' όλα μια κοινωνική σχέση, είναι –παραθέτω Πουλαντζά– «η υλική συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων ανάμεσα στις κοινωνικές τάξεις όπως αυτή εκδηλώνεται με ειδικό τρόπο μέσα στους κόλπους του ίδιου του Κράτους».

Το πλεονέκτημα μεταξύ άλλων αυτής της θέσης είναι ότι θέτει ανάγλυφα ένα σοβαρό ζήτημα στρατηγικής σημασίας: το γεγονός ότι το Κράτος δεν είναι ένα μονολιθικό μπλοκ, χωρίς χαραμάδες, που θα αντιμετώπιζαν οι «μάζες» μετωπικά όντας έξω απ' αυτό και που θα έπρεπε να το αποδιαρθρώσουν συνολικά μέσω μιας μετωπικής εξέγερσης. Αντίθετα, επειδή το Κράτος είναι «μια υλική συμπύκνωση ενός συσχετισμού δυνάμεων» διατρέχεται από αντιφάσεις».

Η ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΤΡΟΦΟΔΟΤΕΙ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ, ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

(από το LeftEast, μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης)

Claudia Ciobanu (Ρουμανία-Πολωνία): Μια κυβέρνηση που την εμπιστεύονται οι πολίτες είναι κάτι επαναστατικό: «Πιστεύω ότι, αυτή τη στιγμή, το παιχνίδι βρίσκεται σε εξέλιξη και είναι στο χέρι μας, στην Ελλάδα και αλλού, να το κερδίσουμε. Είτε πρόκειται για το μέλλον των οικονομιών μας, είτε των πολιτικών μας συστημάτων είτε του περιβάλλοντος. Δεν ξέρω τι θα συμβεί στην πραγματικότητα, αλλά δεν έχω άλλη επιλογή παρά να ελπίζω ότι είμαστε σε θέση να αλλάξουμε τις κοινωνίες μας και να τις κάνουμε πιο συνεργατικές και δημοκρατικές, πιο στέρεες και βιώσιμες».

Alona Liasheva (Ουκρανία, Ισπανία): Να μην ακολουθήσει τον σκανδιναβικό δρόμο: «Παρόλο που έχω εμπιστοσύνη στον ΣΥΡΙΖΑ και την ηγεσία του, καθώς και στα κοινωνικά κινήματα σε όλη την Ευρώπη και τον κόσμο, εξακολουθώ να είμαι αρκετά απαισιόδοξη, διότι δεν είναι οι μόνοι παίκτες στο παιχνίδι. Μερικές φορές συζητώ με τους συντρόφους την ιστορία του Αλιέντε σε σχέση με την Ελλάδα. Είναι  λυπηρό, αλλά δείχνει πόσο ισχυρή είναι η καπιταλιστική τάξη».

Ilya Budraitskis (Ρωσία). Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα λαϊκής κινητοποίησης: «Εμείς, ως αριστεροί, προσπαθούμε να παρουσιάσουμε την υποστήριξη προς τον ΣΥΡΙΖΑ ως ένα εντυπωσιακό παράδειγμα λαϊκής κινητοποίησης εναντίον της αντικοινωνικής λογικής των ελίτ, η οποία προς το παρόν είναι κοινή και στην Ρωσία και την Ε.Ε., παρά τη γεωπολιτική μεταξύ τους σύγκρουση».

Anastas Vangeli (πρώην γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Πολωνία): Η ήττα του ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν ένα πολύ κακό σενάριο: «Και πάλι, υπάρχουν διάφορες απόψεις του τι μπορεί να θεωρηθεί αποτυχία. Πολλοί ακτιβιστές ανησυχούν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα παραμείνει πιστός σε ένα συγκεκριμένο σύνολο αρχών και μια συγκεκριμένη ιδεολογία και θα θεωρήσουν οποιονδήποτε συμβιβασμό ως “προδοσία”, ως αποτυχία. Ωστόσο, δεν λειτουργούν έτσι τα πράγματα στην πολιτική. Για μένα, το χειρότερο σενάριο είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να χάσει την εκλογική του στήριξη και χάσει πρόωρα την εξουσία, φέρνοντας την Ελλάδα σε χειρότερη κατάσταση».

Τα επίθετα και η επίδρασή τους. Για τα γερμανικά ΜΜΕ.  Γράφει  η Ιωάννα Μεϊτάνη: «Οι εικόνες της κοινωνικής αποσάθρωσης, της ανεργίας, της αστεγίας, των κλειστών καταστημάτων δεν έχουν περάσει στη γερμανική κοινή γνώμη. Ακόμη και άνθρωποι αριστεροί, που είναι, λες, πιο ευαισθητοποιημένοι, δεν έχουν συνειδητοποιήσει τι ακριβώς έχει επιφέρει η κρίση στην Ελλάδα, και σε κοιτάζουν με γουρλωμένα μάτια όταν τους τα διηγείσαι -- για να μην αναφέρω πόσο σοκάρονται αν τύχει και βρεθούν εδώ και τα δουν. Επομένως, ο λεγόμενος «μέσος» άνθρωπος στη Γερμανία θεωρεί ότι η Ελλάδα, η μικρή αυτή χώρα των διακοπών του, έχει οικονομικά προβλήματα, τα οποία η Ευρώπη κοιτάει να διευθετήσει. Οι κοινωνικές επιπτώσεις είναι γι’ αυτόν αόρατες. Οπότε, γιατί να κάτσει να σκάσει; Αρκείται να εκνευρίζεται που δήθεν πληρώνει με τους φόρους του κάτι ρεμπεσκέδες στο Νότο».

H TTIP είναι λίγο χλωμή τελευταία… Γράφει η Δώρα Κοτσακά-Καλαϊτζιδάκη, με την ευκαιρία της τρίτης πανευρωπαϊκής συνάντησης ενάντια σε TTIP & CETA: «μια συνολικότερη προσέγγιση η οποία θα θέσει στο στόχαστρο θεσμούς παγκόσμιας εμβέλειας, μπορεί να καταδείξει το ότι ο καπιταλισμός εξυπηρετεί τις λειτουργίες του μέσω ενός θεσμικού πλέγματος που του είναι απαραίτητο, το οποίο τελευταία έχει επικίνδυνα εξοκείλει στον αυταρχικό νεοφιλελευθερισμό. Αν επιθυμούμε να δούμε το σύνολο της εικόνας και οι μάχες μας να μην είναι σισύφειες, θα ωφελούσε να δυναμώσουμε τη φωνή του ευρωπαϊκού Νότου μέσω κινηματικών, αλλά και θεσμικών πλέον πρωτοβουλιών, με πρώτο στόχο να κατακτήσουμε κοινό λόγο και πλαίσιο κατανόησης με τους ανθρώπους με τους οποίους βρισκόμαστε  μαζί στους δρόμους».