Συγκέντρωση έχει προγραμματιστεί σήμερα στο μετρό της Ακρόπολης κατά του Αirbnb

«Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ήδη αναπτύσσονται κινήματα που διεκδικούν τις πόλεις για τους κατοίκους τους και το δικαίωμά τους στη στέγη», σύμφωνα με την ανακοίνωση της Ενωτικής Πρωτοβουλίας κατά των Πλειστηριασμών που καλεί σε συγκέντρωση.

Συγκέντρωση στο μετρό της Ακρόπολης κατά του Αirbnb, προγραμματίζεται σήμερα Δευτέρα 8/4 στις 6 το απόγευμα από την Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών. Παρακάτω ολόκληρη η ανακοίνωση της πρωτοβουλίας σχετικά με τη σημερινή συγκέντρωση. 

«Κουκάκι..

μια από τις γειτονιές που πλήττονται περισσότερο…

Τα ταξίδια, η γνώση άλλων ανθρώπων και πολιτισμών και η χαρά της συνάντησης με άλλες κουλτούρες και τρόπους ζωής αποτελούν στοιχεία της ανθρώπινης εμπειρίας που όλες και όλοι εκτιμάμε. Αυτό που ζούμε όμως σήμερα είναι η ακραία κατανάλωση τόπου και χρόνου που σε κάποιες περιπτώσεις όπως και στην Αθήνα εξελίσσεται επιθετικά με τεράστιες επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της πόλης, ιδιαίτερα όταν μια κοινωνία σε οικονομική κρίση απορρυθμίζει και καταργεί κάθε κανόνα προκειμένου να προσελκύσει «επενδυτές» και γενικότερα χρήμα.

Η μονοκαλλιέργεια του τουρισμού που προωθείται στη χώρα μας κάνοντάς την δεύτερη σε ρυθμούς ανάπτυξης του τουρισμού στην Ευρώπη, βασίζεται μεταξύ άλλων στις φθηνές παροχές υπηρεσιών και αγαθών ανάμεσα στις όποιες σημαντική είναι η φθηνή διαμονή που εξασφαλίζεται μέσα από τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης τύπου Αirbnb.

Πολλές γειτονιές της Αθήνας βιώνουν ήδη τα αποτελέσματα της άκρατης εξάπλωσης του φαινομένου με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση των ενοικίων που κάνουν πλέον την κατοικία απρόσιτη για μεγάλο αριθμό του ντόπιου πληθυσμού, αλλά και την αλλαγή του χαρακτήρα κάθε γειτονιάς με την στροφή όλων των λειτουργιών της προς την εξυπηρέτηση της τουριστικής κίνησης.

Οι περιπτώσεις των πολιτών που νοικιάζουν μέρος του σπιτιού τους ή ένα ακίνητο για να συμπληρώσουν το εισόδημά τους γίνονται ολοένα και μικρότερο ποσοστό επί του συνόλου, καθώς πλήθος ακινήτων συγκεντρώνονται για διαχείριση αλλά συχνά και ως ιδιοκτησία στα χέρια μεγάλων εταιριών.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ήδη αναπτύσσονται κινήματα που διεκδικούν τις πόλεις για τους κατοίκους τους και το δικαίωμά τους στη στέγη. Κάτω από αυτή την πίεση σε κάποιες πόλεις όπως στη Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη, το Βερολίνο κ.λπ. ήδη έχουν ληφθεί μέριμνες ελέγχου του φαινομένου.

Στην Ελλάδα πλην της φορολόγησης που εφαρμόστηκε από το 2017 και που για μια ακόμα φορά αποτελεί μέτρο που βάλει κατά των μικρών ενοικιαστών και όχι κατά των εταιρειών και της συγκεντροποίησης κανένα άλλο μέτρο δεν έχει θεσμοθετηθεί.

Σήμερα είναι πλέον επείγον:
• Να θεσμοθετηθούν περιορισμοί ποσοστού διαμερισμάτων για βραχυχρόνια μίσθωση και να κηρυχθούν οι ήδη επιβαρυμένες περιοχές κεκορεσμένες ώστε να απαγορευτεί η περαιτέρω ανάπτυξη της.
• Να αποτραπεί η συγκεντροποίηση ακινήτων σε μεγάλες εταιρείες με σοβαρή αύξηση της φορολογικής κλίμακας σε αυτές τις περιπτώσεις.
• Να θεσμοθετηθεί προστασία «ενοικιοστασίου» για τους κατοίκους των τουριστικών περιοχών ώστε να μην απειλούνται με έξωση.
• Να ληφθούν μέριμνες σε κεκορεσμένες τουριστικές περιοχές (νησιά κ.λπ.) για κοινωνική κατοικία για φοιτητές και περιστασιακά εργαζόμενους οι οποίοι/ες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στέγης.

Δεν χαρίζουμε τις Πόλεις μας! Καλοδεχόμαστε τους τουρίστες σε πόλεις γεμάτες από τους κατοίκους τους και όχι σε άδεια σκηνικά.

Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών»

Νέες μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης και δράσης: συνδικάτα, κινήματα και ΜΚΟ (του Θανάση Τσακίρη, Καλοκαίρι 2012) 4ο μέρος "Η Πολιτική Ανυπακοή

Συνέχεια από http://tsakthan.blogspot.gr/2017/01/2012-3.html

Η Πολιτική Ανυπακοή

Το ζήτημα της "πολιτικής ανυπακοής" είναι μαζί μας από την αρχή του χρόνου. Ένας κορυφαίος φιλόσοφος δήλωσε κάποτε ότι η ανθρώπινη ιστορία «ξεκίνησε με μια πράξη ανυπακοής και δεν είναι απίθανο ότι θα τελειώσει με μια πράξη ανυπακοής».[1]  Ο Προμηθέας παράκουσε τον Δία και έδωσε τη φωτιά στο ανθρώπινο γένος. Ως «Πολιτική Ανυπακοή» ορίζεται «η σκόπιμη και υπολογισμένη παραβίαση του νόμου για ζωτικής σημασίας κοινωνικό σκοπό» [2] ή «μια πολιτική πράξη που αφορά την ανυπακοή στην κυβερνητική εξουσία για λόγους ηθικής αντίρρησης, με στόχο την προώθηση μιας δίκαιης κοινωνίας». [3] Ο πιο ευρέως αποδεκτός ορισμός είναι αυτός του John Rawls: «πολιτική ανυπακοή είναι η δημόσια, μη βίαιη και ευσυνείδητη παραβίαση του νόμου που γίνεται με στόχο να φέρει αλλαγή του νόμου ή ασκούμενων πολιτικών της κυβέρνησης». [4]  Η πολιτική ανυπακοή αποτελεί συμβολική ή τελετουργική παραβίαση του νόμου. 

Αν και ο όρος "πολιτική ανυπακοή" επινοήθηκε και εισήχθη στο δημόσιο λόγο από τον αμερικανό δοκιμιογράφο Henry David Thoreau το 1849, μπορούμε να βρούμε αναφορές σε κλασικά κείμενα και αναγνωρίζουμε ως σύμβολα της "πολιτικής ανυπακοής" τον Οδυσσέα και την Αντιγόνη στα έργα του Ομήρου και του Σοφοκλή. Τα φιλοσοφικά θεμέλια της πολιτικής ανυπακοής μπορούν να βρεθούν στην Καινή Διαθήκη, ιδίως όσον αφορά τις διδασκαλίες του Ιησού. Επίσης, μπορεί να βρεθεί στα έργα του Κικέρωνα, του Θωμά του Ακινάτη, του John Locke και του Thomas Jefferson. Ο John Lock έδωσε έμφαση στην προσωπική κρίση αφήνοντας χώρο στο άτομο να μπορεί να κρίνει αρνητικά την κυβέρνηση, αν αυτή ξεπερνά τα όρια της. Δίνοντας έμφαση στο Φυσικό Δίκαιο, καθιερώνει κριτήρια για την αξιολόγηση των θετικών νόμων της κυβέρνησης. Έτσι, παρέχει μια θεωρητική συλλογιστική για το «δικαίωμα στην εξέγερση» ή, με τα δικά του λόγια, το δικαίωμα «της προσφυγής στον ουρανό». Εάν, όμως, η συμπεριφορά της κυβέρνησης γίνει τυραννική και όλοι οι άλλοι δρόμοι διαμαρτυρίας κλείνουν, θεωρεί ότι οι μοναχικές πράξεις ανυπακοής είναι μάταιες. Αντίθετα, η αντίσταση είναι δυνατή μόνον όταν τα προβλήματα αυξάνονται τόσο πολύ, ώστε η πλειοψηφία του πληθυσμού να αντιληφθεί το ζήτημα της πολιτικής αντίστασης κατά του τύραννου και τα εγκλήματα του τελευταίου είναι τόσο προφανή ώστε κανείς δεν μπορεί να τα αρνηθεί. 

Στα μέσα του 19ου αιώνα η «πολιτική ανυπακοή» απελευθερώθηκε από θρησκευτικούς συσχετισμούς της. Σύμφωνα με τον Thoreau η πρώτη υποχρέωση του πολίτη είναι να κάνει ό, τι ο ίδιος θεωρεί σωστό και να μην ακολουθεί το νόμο που υπαγορεύεται από την πλειοψηφία. Όταν μια κυβέρνηση είναι άδικη, οι άνθρωποι πρέπει να αρνούνται να ακολουθήσουν το νόμο και οι ίδιοι να αποσυνδέονται εν γένει. από την κυβέρνηση. Κανένα άτομο δεν είναι υποχρεωμένο να αφιερώσει τη ζωή του στη μείωση έως εξάλειψη των κοινωνικών προβλημάτων˙  υποχρεούται, όμως, να μη συμβάλλει στην όξυνση των προβλημάτων. Σε αυτές τις υποχρεώσεις εντάσσεται το να μην είναι μην είναι κανείς μέλος μιας άδικης ένωσης, όπως είναι η κυβέρνηση. Επιπλέον, ο Thoreau υποστήριξε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ταιριάζουν με τα κριτήρια του για την άδικη κυβέρνηση, δεδομένου ότι υποστήριζαν τη δουλεία και διεξήγαγαν επιθετικό πόλεμο κατά του Μεξικού. Σύμφωνα με τους περισσότερους μελετητές ο πρωτεργάτης του αγώνα για την ανεξαρτησία της Ινδίας Μαχάτμα Γκάντι συνέχισε την πρακτική του Θορώ και εμπνεύστηκε από τα γραπτά του. Ο ίδιος ο Γκάντι διαφωνεί: «Η αντίσταση στην εξουσία στην Νότια Αφρική είχε προχωρήσει αρκετά, προτού έρθει στα χέρια μου το δοκίμιο (…) Όταν είδα τον τίτλο του εξαίρετου δοκιμίου του Θορώ άρχισα να χρησιμοποιώ τη φράση του για να εξηγήσω τον αγώνα μας στους Άγγλους αναγνώστες. Όμως, διαπίστωσα ότι ακόμα κι o όρος “Πολιτική Ανυπακοή” αποτυγχάνει να αποδώσει πλήρως το νόημα του αγώνα. Ως εκ τούτου, υιοθέτησα τη φράση “Πολιτική Αντίσταση”».[5] Ανάμεσα στους ακτιβιστές που χρησιμοποίησαν με επιμονή και αποτελεσματικότητα την «πολιτική ανυπακοή» ήταν ο πάστορας Martin Luther King Jr. που ηγήθηκε του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα στις ΗΠΑ ως την δολοφονία του (4/4/1968). Η σκέψη και οι αγώνες του King ενέπνευσαν τον εμπλουτισμό του ρεπερτορίου μορφών δράσης που  χρησιμοποιούν τα νέα κοινωνικά κινήματα τόσο διεθνώς όσο και στην Ελληνική περίπτωση.

Συνεχίζεται...

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Bedau Hugo Adam (1961) “On civil Disobedience” Journal of Philosophy, Vol. LVIII, n. 21, October, σελ. 661.

[2] Howard Zinn, (1968) “Seven guidelines for civil disobedience” in Disobedience & Democracy, New York: Random House Inc. σελ 119-122.

[3] McLean Iain and McMillan Alistair (2009) Oxford Concise Dictionary of Politics. New York, NY: Oxford University Press, σελ. 77.

[4] Rawls John (1969). "The Justification of Civil Disobedience.” in Hugo Adam Bedau, (ed.), Civil Disobedience: Theory and Practice, New York: Pegasus Books, σελ. 240–255.

[5]Fischer Louis (1983/1997) The Life of Mahatma Gandhi. New York, NY: HarperCollins

Νέες μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης και δράσης: συνδικάτα, κινήματα και ΜΚΟ (του Θανάση Τσακίρη, Καλοκαίρι 2012) 3ο μέρος "Άμεση δράση"

Συνέχεια από http://tsakthan.blogspot.gr/2017/01/2012-2.html

Άμεση δράση

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες άρχισε η έντονη και μαζική προσφυγή στην τακτική της «άμεσης δράσης». Όταν αναφερόμαστε στην άμεση δράση εννοούμε τόσο την αδιαμεσολάβητη δράση όσο και την δράση που εκδηλώνεται αμέσως ή σε πολύ σύντομο διάστημα από τον εντοπισμό ενός κοινωνικού προβλήματος ή μια επίθεση από το κράτος ή τον εργοδότη εναντίον μιας κοινωνικής ομάδας (π.χ. η εισοδηματική πολιτική ή πολιτική για την κοινωνική ασφάλιση) ή μιας ομάδας εργαζομένων (π.χ. σε περίπτωση απολύσεων ή κλεισίματος μιας επιχείρησης σε μία πόλη και μεταφορά της σε άλλο τόπο). Συχνά, η άμεση δράση δεν αφορά την πίεση για αλλαγή κρατικής πολιτικής ή για την αλλαγή των διαθέσεων της κοινής γνώμης αλλά την άμεση αλλαγή του περιβάλλοντος των μελών του κινήματος και αυτή θεωρείται η φιλοσοφία του νέου κύματος των κινημάτων.  Η προσφυγή σε μορφές άμεσης δράσης είναι αρκετά παλιότερο φαινόμενο αλλά αναζωπυρώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες ως αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων.[1] Η υποχώρηση του κράτους από τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας και πολιτικής μετά την οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1970 συντέλεσε στην σταδιακή μείωση των εισοδημάτων από την εργασία και στη γενικότερη συρρίκνωση του «υπολειμματικού κράτους πρόνοιας» στις χώρες της Μεσογείου και ειδικά στην Ελλάδα. Η κυριαρχία κατά τη διάρκεια των επόμενων δεκαετιών μιας νέας οικονομικής ορθοδοξίας που ονομάστηκε «νεοφιλελευθερισμός» οδήγησε ταυτόχρονα σε υποχώρηση τα παραδοσιακά βιομηχανικά συνδικάτα και σε ριζοσπαστικοποίηση μέρους του εργατικού κινήματος. Καθώς οι θεσμικές δυνατότητες παρέμβασης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος μειώνονταν είτε στο επίπεδο της εκπροσώπησης στις διοικήσεις των επιχειρήσεων είτε στο επίπεδο της πολιτικής της εκπροσώπησης στα πλαίσια του πολιτικού και του κομματικού συστήματος, οι εργαζόμενοι έμεναν εκτεθειμένοι στους κινδύνους.   Ο νεοφιλελευθερισμός και η «λιτή παραγωγή» υπόσχονταν στον κόσμο του κεφαλαίου αυξημένη παραγωγικότητα, άμεση ανταπόκριση στις μεταβολές των απαιτήσεων της αγοράς και μείωση έως εξάλειψη της όποιας εργατικής αντίστασης. Επιβλήθηκε μια κατάσταση διαρκούς βελτίωσης προϊόντων και υπηρεσιών βάσει των «αναγκών της αγοράς» που διαπιστώνονται με διαδικασίες ανατροφοδότησης (feedback) και νέες μεθόδους διαδραστικού μάρκετινγκ και διαφήμισης.[2] Αυτή η διαρκής βελτίωση προϊόντων και υπηρεσιών αφαιρεί τους υπερβολικούς χρόνους εγκατάστασης και αποθήκευσης και καταργεί την ανελαστικότητα της παραγωγής που εμπόδιζε το πέρασμα από μια σειρά προϊόντων σε μία άλλη.

Η μείωση του κόστους και η ευελιξία καθιερώνονται μια σειρά τακτικές, όπως η άμεση παράδοση, η κυκλική εναλλαγή σε θέσεις εργασίας, οι πολυλειτουργικοί ηλεκτρονικο-μηχανικοί εξοπλισμοί και η χρήση ομάδων εργασίας. Από οργανωτική άποψη χρησιμοποιούνται «αλυσίδες παραγωγής» όπου προμηθευτές, συναρμολογητές, και διανομείς διαχωρίζονται από πλευράς χώρου και χρόνου αλλά, παρ’ όλα αυτά είναι συνδεδεμένοι μέσω των εργολαβιών και της ανάθεσης εργασιών σε τρίτους (“outsourcing”) τις οποίες αξιοποιεί προς όφελός του το κεφάλαιο μειώνοντας το κόστος και εκμεταλλευόμενο την διαφορά πολιτικών και θεσμικών διαφορών και ανισοτήτων μεταξύ των χωρών. [3] Έτσι η κατίσχυση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και πολιτικής συνοδευόμενη από την αναδιάρθρωση των καπιταλιστικών επιχειρήσεων με στρατηγικές μείωσης του κόστους εργασίας, η τεχνολογική εξέλιξη που ώθησε μαζικά εργαζόμενους σε ανεργία και η παγκοσμιοποίηση προκάλεσαν μαζικές αντιδράσεις. Λόγω της εμμονής στην αντιπληθωριστική πολιτική που επέφερε μαζική ανεργία, υποαπασχόληση και εργασιακή επισφάλεια ένα ευρύ φάσμα κοινωνικών στρωμάτων και τάξεων ένοιωθε να οδηγείται στο περιθώριο ενώ ο κόσμος των ιδιοκτητών και των διευθυντικών στελεχών των επιχειρήσεων πλούτιζε όλο και περισσότερο σε βάρος τους. Οι κυρίαρχες συνδικαλιστικές οργανώσεις προσκολλημένες στην στρατηγική της τριμερούς συνεργασίας, της συνδιοίκησης και του κοινωνικού εταιρισμού αδυνατούσαν να καλύψουν συνδικαλιστικά αυτές τις ολοένα και διευρυνόμενες ομάδες επισφαλώς εργαζομένων, υποαπασχολούμενων και ανέργων. Η προσφυγή στην άμεση δράση είναι η πρώτη και βασική στρατηγική απάντηση αυτών των ομάδων.[4] Οι μορφές άμεσης δράσης ποικίλλουν από μη-βίαιες ως παράνομες και βίαιες. Μπορεί να στοχεύουν σε συγκεκριμένα πρόσωπα, ομάδες ή ιδιοκτησίες που γίνονται αντιληπτές από τους αυτενεργούντες ως επιθετικές ή συμβολίζουν την κύρια πηγή αυτής της επίθεσης (π.χ. στη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης οι τράπεζες θεωρήθηκαν από ομάδες διαδηλωτών ως οι κύριοι εκπρόσωποι του χρηματιστικού «καπιταλισμού-καζίνο»[5] και δέχθηκαν μαζικές επιθέσεις με σπάσιμο υαλοπινάκων, εμπρησμό κ.α.).

Στα παραδείγματα μη βίαιης άμεσης δράσης συγκαταλέγονται οι απεργίες, οι καταλήψεις χώρων εργασίας ή/και η αυτοδιαχείριση της επιχείρησης (work-in),[6]  οι καθιστικές διαμαρτυρίες (sit-ins), ορισμένες μορφές σαμποτάζ,[7] οι μαζικές εκδηλώσεις πολλαπλών μορφών που περιλαμβάνουν συναυλίες, θέατρο δρόμου, και άλλα χάπενιγκ (Human Be-ins, [8] die-ins[9] κ.α.)[10].

Συνεχίζεται...

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Ορισμένοι τοποθετούν την έξαρση των κινητοποιήσεων με χαρακτήρα άμεσης δράσης στη δεκαετία του 1990. Benjamin Seel, Matthew Paterson and Brian Doherty (eds) (2000) Direct Action in British Environmentalism. London: Routledge..

[2] Βλ. O’ Connor John (2010) “Marxism and the Three Movements of Neoliberalism”. Critical Sociology. No.  36, σελ. 691-715

[3] Βλ. Harvey David (2005) A Brief History of Neoliberalism. New York, ΝΥ: Oxford University Press.

[4] Βλ. Watts Duncan (2007) “Protest politics and direct action” στο Watts D. Pressure Groups. Edinburgh, UK: Edinburgh University Press, σελ. 110-134.

[5] Για τον «καπιταλισμό-καζίνο», βλ. Strange Suzan (1997/1986) Casino Capitalism. Manchester, UK: Manchester University Press, καθώς και Strange Suzan (1998) Mad Money: When Markets Outgrow Governments. Manchester, UK: Manchester University Press.

[6] Μια ομάδα ή το σύνολο των εργαζομένων που αισθάνονται πως απειλούνται οι θέσεις εργασίας τους κινδυνεύουν αποφασίζουν να παραμείνουν στο χώρο εργασίας και να συνεχίσουν να εργάζονται έστω και αμισθί για να αποδείξουν ότι η επιχείρηση είναι βιώσιμη ή/και ότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι μπορούν να αυτοδιαχειριστούν την επιχείρηση αποτελεσματικά. Παραδείγματα:  1) Claire Fowler, Daniel Kodjo French, Jennifer Hunter, Fiona Young (2007) The Upper Clyde Shipbuilders (UCS) Work-in 1971/72. Glasgow Caledonian University, Research Collection, http://www.gcu.ac.uk/archives/ucs/documents/UCS.pdf  2) Cottle Drew and Keys Angela (2004) “Worker Control Harco Style”.  Workersonline, The Official Organ of Labornet

http://workers.labor.net.au/features/200402/c_historicalfeature_harco.html

[7] Pasquinelli  Matteo (2010) “The Ideology of Free Culture and the

Grammar of Sabotage.” in Araya D. & Peters M.A., Education in the Creative Economy: Knowledge and Learning in the Age of Innovation, New York, ΝΥ: Peter Lang, http://matteopasquinelli.com/docs/ideology-of-free-culture.pdf

[8] Για την ιστορία αυτών των μορφών, που μοιάζουν με τα γνωστά μας φεστιβάλ νεολαίας χωρίς την περιοδικότητά τους, βλ. Charters Ann (2003) “How to Maintain a Peaceful Demonstration” in Charters, A. (ed)  The Portable Sixties Reader. New York, NY and London, UK: Penguin Books, 297-304

[9] Μορφή αντιπολεμικής, κυρίως, κινητοποίησης που κατά τη διάρκειά της οι διαδηλωτές παριστάνουν τους νεκρούς αμάχους και στρατιώτες. Βλ. Boorstein Michelle, Haynes Dion and Klein Allison, (2007) “Dueling Demonstrations As Thousands March to Capitol to Protest Iraq Conflict, 189 Arrested; War Supporters Take on 'Vocal Minority'”. The Washington Post, Sunday, September 16, σελ. A08.  http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/09/15/AR2007091500826.html

[10] Για τις πάμπολλες μορφές και τακτικές κινητοποίησης ομάδων συμφερόντων, βλ. http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Protest_tactics

Νέες μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης και δράσης: συνδικάτα, κινήματα και ΜΚΟ (του Θανάση Τσακίρη, Καλοκαίρι 2012) 2ο μέρος "Στρατηγική και τακτική"

Συνέχεια από http://tsakthan.blogspot.gr/2016/10/2013.html

Στρατηγική και τακτική

Με τον όρο «στρατηγική» εννοούμε το γενικό πρόγραμμα για την επίτευξη των στόχων της απόκτησης πρόσβασης στα κέντρα λήψης αποφάσεων πολιτικής και την επιρροής των ομάδων συμφερόντων πάνω στη λήψη αυτών των αποφάσεων. Επίσης με τον όρο «τακτική» εννοούμε τα συγκεκριμένα μέσα με τα οποία μπορεί να επιτευχθούν αυτοί οι στόχοι: «Στρατηγική είναι ο καθορισμός των βασικών μακροχρόνιων στόχων και σκοπών μιας οντότητας -ατομικής ή συλλογικής- και η υιοθέτηση μιας σειράς πράξεων καθώς και ο προσδιορισμός των αναγκαίων μέσων για την πραγματοποίηση αυτών των στόχων»[1] Η στρατηγική και οι τακτικές που πρέπει να ακολουθήσει μια εργατική συνδικαλιστική οργάνωση υπήρξε επί μακρόν ζήτημα εξαιρετικά έντονων συγκρούσεων, διαγραφών και διασπάσεων χωρίς να μπορεί κανείς να αποφανθεί με σιγουριά και διαχρονικά ότι η μία ή άλλη στρατηγική αποφέρει πάντα τα καλύτερα αποτελέσματα ή αν αποτελεί μονίμως σωστή ή καταστρεπτική. Εξαρτάται πάντα από το ιστορικό πλαίσιο, τη διαμόρφωση του συγκεκριμένου κοινωνικού σχηματισμού και το πολιτικό σύστημα, την πολιτική και συνδικαλιστική κουλτούρα, τα κοινωνικά κινήματα και τις οργανώσεις. Εν ολίγοις, χρειάζεται γνώση των επίσημων και ανεπίσημων δομών του κοινωνικού σχηματισμού στον οποίο αναφερόμαστε.

Η «ρεφορμιστική» στρατηγική αποτελούσε μόνιμο στόχο της κριτικής της «επαναστατικής» πτέρυγας του συνδικαλιστικού κινήματος και αφορούσε την κινητοποίηση του στο εσωτερικό του πολιτικού και οικονομικού συστήματος για την επίτευξη των μεταρρυθμιστικών σχεδίων που να έδιναν λύση σε σοβαρά προβλήματα των εργαζομένων χωρίς να αμφισβητείται η ύπαρξη και λειτουργία του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής[2]. Σύμφωνα με την ρεφορμιστική στρατηγική τα συνδικάτα πρέπει να εργάζονται μέσα στους «αστικούς θεσμούς» (συνεργασία με τα «φιλικά κόμματα» όπως το σοσιαλιστικό και το εργατικό ή όποιο φιλελεύθερο προωθούσε θεσμούς κοινωνικής πρόνοιας, εκλογή εργατών ως βουλευτών, συνδιοίκηση δημόσιων επιχειρήσεων στα πλαίσια της βελτίωσης της ζωής και των συνθηκών εργασίας των εργατών, συσσώρευση μεταρρυθμίσεων και κρατικών φιλεργατικών παρεμβάσεων) σε μια κατεύθυνση κοινωνικής και οικονομικής δημοκρατίας. Στα πλαίσια αυτά σημαντικό ρόλο παίζει το συνδικαλιστικό κίνημα ως συνεργατικός θεσμός ως προς την κυβέρνηση και το κράτος φροντίζοντας να υπάρχει μεταξύ των υπουργών και άλλων υπηρεσιακών παραγόντων της κρατικής διοίκησης σε όλα τα επίπεδα (κεντρικό, τοπικό, δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμοί) για την αμοιβαία πληροφόρηση αξιωματούχων και συνδικαλιστών. Τέλος, σημαντική είναι για την αποτελεσματικότητα του ρεφορμιστικού συνδικαλισμού η ενημέρωση της κοινής γνώμης με κάθε διαθέσιμο μέσο μαζικής επικοινωνίας για την ενδεχόμενη άσκηση πιο έντονης πίεσης προς την κυβέρνηση και τους εργοδότες σε περιπτώσεις που οι τελευταίοι κωλυσιεργούν στις συλλογικές διαπραγματεύσεις ή προσπαθούν να τις υπονομεύσουν.[3]

Αντίθετα με τον ρεφορμιστικό, ο μαχητικός ή ριζοσπαστικός συνδικαλισμός  που άνθισε στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’70 στηριζόταν κυρίως στην αντίληψη ότι υπερίσχυαν τα συλλογικά συμφέροντα των εργαζομένων και στη συχνή απειλή ή χρήση απεργιακής δράσης. Η πλήρης απαγόρευση του απεργιακού δικαιώματος την προηγούμενη περίοδο σε συνδυασμό με τα οξυμένα οικονομικά προβλήματα και την έλλειψη θεσμών μεσολάβησης και διαιτησίας που να μπορούν να υποστηριχθούν και από τις δύο πλευρές (εργοδότες και εργαζόμενοι) ωθούσε στην ανάπτυξη του «μαχητικού συνδικαλισμού» και τη ριζοσπαστικοποίηση των κοινωνικών ομάδων που μέχρι πρότινος εθεωρούντο μετριοπαθείς (π.χ. τραπεζικοί υπάλληλοι, καθηγητές μέσης εκπαίδευσης κ.α.). Ο μαχητικός συνδικαλισμός της περιόδου και η ταξική αντίληψη που διαπερνούσε ένα ευρύ φάσμα συνδικαλιστικών δυνάμεων στο χώρο των τραπεζών είχαν ως συνέπεια την ενιαία διεκδίκηση μισθολογικών (αυξήσεις και ενιαίο μισθολόγιο) και θεσμικών αιτημάτων (π.χ. πενθήμερο, ωράριο κ.α.) σε κλαδικό επίπεδο μέσω της ΟΤΟΕ. Στη δεκαετία του ’90, αντίθετα, κυριάρχησε σε μεγάλο βαθμό ο «μετριοπαθής συνδικαλισμός» καθώς παράγοντες όπως η σύγκλιση των προγραμμάτων των βασικών κομματικών συνδικαλιστικών παρατάξεων (ΔΑΚΕ, ΠΑΣΚΕ), η διόγκωση των συνδικαλιστικών παρατάξεων του συντηρητικού χώρου στις ιδιωτικές τράπεζες (κατηγορήθηκαν ακόμη και από την ΔΑΚΕ ως εργοδοτικές), η επικράτηση της λογικής της σύνδεσης μισθών και παραγωγικότητας που ενισχύθηκε από την ένταση της ανταγωνιστικότητας μεταξύ των τραπεζικών ομίλων, η επιβολή ελαστικών συνθηκών εργασίας (αύξηση των πάσης φύσεως συμβασιούχων, ενοικιαζομένων εργαζόμενων κ.α.) είχαν ως αποτέλεσμα την υποχώρηση των χαρακτηριστικών της προηγούμενης περιόδου και την ανάπτυξη των συνεργατικών λογικών, των συντεχνιακών τάσεων (μέσω των επιχειρησιακών συμβάσεων και άλλων μορφών παροχών ειδικού χαρακτήρα). Ιδιαίτερα στα τέλη του 2010 στα πλαίσια της δεύτερης αναθεώρησης του Μνημονίου ψηφίστηκε από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ο νόμος  3899 με βάση τον οποίο οι ειδικές επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις, μπορούν να ρυθμίζουν τις αμοιβές, τον αριθμό των θέσεων εργασίας, τους όρους και τις προϋποθέσεις της μερικής απασχόλησης της εκ περιτροπής εργασίας και της διαθεσιμότητας, ενώ οι αποδοχές και οι συνθήκες εργασίας είναι δυνατόν να αποκλίνουν από αυτές της αντίστοιχης κλαδικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, αλλά όχι σε επίπεδα κατώτερα από εκείνο της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας. Δημιουργείται έτσι το έδαφος για τη μαζική δημιουργία επιχειρησιακών σωματείων που ευθύς εξαρχής βρίσκονται στη θέση του εργοδοτικού συνδικαλισμού νέου τύπου καθώς ακόμη και το καταστατικό θα «υπαγορεύεται» από τις λογικές του συμβιβασμού με την εργοδοσία για λόγους επιβίωσης και ανταγωνιστικότητας της επιχείρησης.[4] Αν οι λόγοι επιβίωσης μιας επιχείρησης και της διάσωσης θέσεων εργασίας επενεργούν άμεσα στους εργαζόμενους κάνοντας τη διαπραγμάτευση μια τυπική διαδικασία υποχώρησης, η λογική της ανταγωνιστικότητας προωθεί την «ταύτιση» των εργαζομένων με την ίδια την επιχείρηση και τους στόχους της [5] Αυτό δεν σημαίνει ότι εξαλείφθηκαν εντελώς οι μαχητικές τάσεις καθώς οι πολιτικές του κράτους και της εργοδοσίας για μείωση του κόστους εργασίας, ιδιωτικοποιήσεις των δημοσίων επιχειρήσεων, επιβολής όλο και πιο ελαστικών όρων εργασίας συναντούν δυναμική αντίσταση από ολοένα και περισσότερους εργαζόμενους ανεξαρτήτως πολιτικο-συνδικαλιστικών προτιμήσεων. Το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει το συνδικαλιστικό κίνημα είναι η έλλειψη προοπτικής λόγω της κυριαρχίας του κομματισμού που, όσο και αν αμφισβητείται από ένα μεγάλο μέρος της βάσης των κομματικών παρατάξεων και των ανεξάρτητων εργαζομένων, παραμένει ισχυρή.[6]

Συνεχίζεται

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Chandler Alfred Jr., (1962), Strategy and Structure: Chapters in the History of American Industrial Enterprise, Cambridge Mass., MIT Press, σελ 13.

[2] Για τη σύγκρουση των ρεφορμιστικών και των επαναστατικών στρατηγικών στο πρώτο τέταρτο του 20ού αιώνα οπότε διαμορφώθηκαν αυτά τα διακριτά μεταξύ τους πολιτικο-συνδικαλιστικά ρεύματα, βλ. Roberts D. David (1979) The syndicalist tradition and Italian fascism. Manchester,  UK: Manchester University Press, σελ. 49-82.

[3] Κατά την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα, παρά την ύπαρξη κατάλληλου νομικού πλαισίου που ευνοεί τις ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις (ν. 1876/1990, βλ. λεπτομέρειες για το νόμο στην σχετική ιστοσελίδα του ΟΜΕΔ: http://www.omed.gr/el/index.php?module=pagemaster&PAGE_user_op=view_page&PAGE_id=15) δεν ήταν λίγες οι φορές που οι εργοδότες κωλυσιέργησαν τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σε δευτεροβάθμιο επίπεδο αποσκοπώντας στην κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων ή στην καλύτερη περίπτωση να επιβάλουν εκβιαστικά μείωση μισθών με συναίνεση των συνδικάτων, όπως στην περίπτωση του τραπεζικού κλάδου. Βλ. «Τσουνάμι αντιδράσεων κατά του Μνημονίου», Τραπεζικό Βήμα, Ε΄περίοδος,. Αρ.φυλ. 23, Ιαν.-Φεβ. 2011.

[4] Βλ. Καρπόζηλος Κώστας (2011) «”Διατηρούμε στο απόλυτο την ψυχραιμία μας” Κάθε επιχείρηση και σωματείο. Κάθε σωματείο και μία επιχείρηση». Λεύγα, Νο.1, Μάρτιος. Αθήνα: Εκδ. Futura, σελ. 4-8.

[5] Στην πολιτική αυτή συναίνεσε πρώτο ένα ήδη υφιστάμενο εργατικό σωματείο αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου αποδεχόμενο τη λογική της ανταγωνιστικότητας (ΝΕΟΓΑΛ). Βλ. Τσάκας Χρήστος (2011) «ΝΕΟΓΑΛ: “business as usual”;». Λεύγα, Νο.1, Αθήνα: Εκδ. Futura, σελ. 9-11.

[6] Βλ. Τσακίρης Θανάσης (2006) Ο συνδικαλισμός των εργαζομένων στις τράπεζες στην Ελλάδα, 1974-1993. Διδακτορική Διατριβή στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθήνας http://efessos.lib.uoa.gr/Applications/disserts.nsf/0/5142D27BA8CD35AFC2257295003A2558/%24File/document.pdf?OpenElement

Νέες μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης και δράσης: συνδικάτα, κινήματα και ΜΚΟ (του Θανάση Τσακίρη, Καλοκαίρι 2012)

Νέες μορφές κοινωνικής εκπροσώπησης και δράσης: συνδικάτα, κινήματα και ΜΚΟ

Το άρθρο αυτό παρουσιάζει ορισμένες όψεις του σύγχρονου πολιτικού πεδίου στην Ελλάδα της «εποχής του Μνημονίου» που σχετίζονται με ως τώρα ανεξερεύνητα πολιτικά αντικείμενα. Σε  προηγούμενες περιόδους, η ελληνική πολιτική κοινωνιολογία εστίαζε τους φακούς της στη σχέση κράτους και κοινωνίας, και ιδιαίτερα πώς η δεύτερη επηρεάζει τη δομή, τη λειτουργία και τη χάραξη της πολιτικής του πρώτου αλλά στα πλαίσια ενός εθνικού κοινωνικού σχηματισμού. Ήταν, δηλαδή, προσανατολισμένη στο «έθνος-κράτος» και στο «επίσημο» πολιτικό κύκλωμα. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών με την διαρκή αλλαγή των δεδομένων που δημιουργούν ένα νέο κοινωνικό πλαίσιο η πολιτική κοινωνιολογία έστρεψε ως ένα βαθμό τους φακούς τους σε νέες κατευθύνσεις.[1]  Η μελέτη του «επίσημου» πολιτικού κυκλώματος (πολιτικό και κομματικό σύστημα, μεμονωμένα κόμματα) συμπληρώνεται πλέον από τη μελέτη του «δευτέρου κυκλώματος» του «μηχανισμού της δημοκρατικής αντιπροσωπευτικής πολιτείας», δηλαδή των ομάδων πίεσης και συμφερόντων, τα κοινωνικά κινήματα και εν γένει η λεγόμενη «συγκρουσιακή πολιτική».[2] Παράλληλα το ενδιαφέρον της πολιτικής θεωρίας και της πολιτικής κοινωνιολογίας στρέφεται στην αναζήτηση  των νέων στοιχείων που συνιστούν μεταβολή της σημασίας των όρων «κυβέρνηση» και «διακυβέρνηση». Αυτή η αναζήτηση δεν είναι απολύτως ξεκομμένη από το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.[3] Το κράτος και η κυβέρνηση στα πλαίσια της μεταβολής από την «πολιτική του έθνους-κράτους» στην «πολιτική των υπερκρατικών οργανισμών» αντιμετωπίζουν αμφισβήτηση των λειτουργικών δυνατοτήτων τους στο περιβάλλον της ιδιωτικοποίησης και της κυριαρχίας της αγοράς.[4] Αντίστοιχος είναι ο ρόλος του «νέου δημόσιου μάνατζμεντ», δηλαδή η ανάθεση ζωτικών κρατικών λειτουργιών είτε απ’ ευθείας σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα είτε μέσω των «κοινωνικών εταίρων» και των διάφορων «μη κυβερνητικών» οργανωτικών σχημάτων.[5]

Η σημερινή συζήτηση για τα κοινωνικά κινήματα αποκτά πρόσθετο ενδιαφέρον καθώς διεξάγεται υπό το φως μιας εντονότατης οικονομικής οικονομικο-κοινωνικής κρίσης, η οποία επηρεάζει το πολιτικό και κομματικό σύστημα που περιέρχεται σε κατάσταση αποδιάρθρωσης αδυνατώντας να λειτουργήσει εκτονωτικά στο πλαίσιο της κρίσης και να στήσει αναχώματα στήριξης ευρέων κοινωνικών τάξεων και στρωμάτων του πληθυσμού και όχι μόνο εκείνων που ήταν ήδη χαμένοι από τις αλλεπάλληλες κρίσεις των προηγούμενων δεκαετιών, οι οποίες οφείλονταν στην ασκούμενη πολιτική στο πλαίσιο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

Το νέο κοινωνικό πλαίσιο ορίζεται από την καπιταλιστική οικονομική, πολιτική και πολιτισμική παγκοσμιοποίηση, μια διεργασία που δεν εξελίσσεται χωρίς κοινωνικούς και πολιτικούς τριγμούς. Ειδικότερα, η οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2007 και συνεχίζεται με αμείωτη ένταση ανέδειξε την τραγικότητα των συνεπειών της σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Στα ελληνικά δεδομένα η κρίση εκδηλώθηκε με την διόγκωση όλων των δομικών προβλημάτων του ελληνικού καπιταλισμού, του πολιτικού και του κομματικού συστήματος και στην υπερδιόγκωση του δημόσιου χρέους. Η συμφωνία της Τρόικας με την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ για την χορήγηση δανείου 110 δισεκ. δραχμών ακολουθήθηκε από την  υπογραφή και ψήφιση από το Ελληνικό Κοινοβούλιο του Μνημονίου που προέβλεπε δυσβάστακτους όρους για τις εργασιακές σχέσεις, το καθεστώς κοινωνικής ασφάλισης, το δημόσιο τομέα της οικονομίας, το τραπεζικό σύστημα και τις δημόσιες επιχειρήσεις κοινής ωφελείας. Η πολιτική που ακολουθήθηκε για την υλοποίηση των όρων του Μνημονίου επέφερε σημαντικές κοινωνικές ανακατατάξεις και επιδείνωση των συνθηκών ζωής για μεγάλα στρώματα των λαϊκών εργατικών τάξεων. Η κυβέρνηση άσκησε πολιτική που ευνοούσε άμεσα την κεφαλαιοκρατική τάξη συνολικά (μειώσεις φόρων ή/και απαλλαγή από αυτούς, μείωση ασφαλιστικών εισφορών και απαλλαγή από αυτές προκειμένου να σωθούν ή να ανοίξουν θέσεις εργασίας, ιδιωτικοποίηση επιχειρήσεων, υπερίσχυση των επιχειρησιακών έναντι των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων, αύξηση ορίου απολύσεων κλπ). Για τους μισθωτούς έμεινε η μείωση μισθών και συντάξεων, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας, η μερική και η προσωρινή απασχόληση μέσω ιδιωτικών εταιριών ενοικιάσεως προσωπικού και, βεβαίως, η ραγδαία ανερχόμενη ανεργία ιδίως των νέων και των απολυόμενων ανειδίκευτων και μισοειδικευμένων μεγάλης ηλικίας εργαζομένων.  Σύμφωνα με το μνημόνιο και τον κρατικό προϋπολογισμό για το 2011 η ανεργία επρόκειτο να ανέλθει σε 14,8% στο τέλος του χρόνου ενώ κατά το τέλος του 2010 ήδη ανερχόταν σε 14,1 % (9,1% στο τέλος του 2009).[6] Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) ανακοίνωσε ότι η ανεργία το δεύτερο τρίμηνο του 2010 ανήλθε στο 11,8%, έναντι 11,7% του προηγούμενου τριμήνου και 8,9% του αντίστοιχου τριμήνου του 2009. Τέλος, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, αυτή η πολιτική της παρατεταμένης ύφεσης της οικονομίας θα εκτινάξει τον αριθμό των ανέργων στο ένα εκατομμύριο το 2011. Έτσι, η φιλολογία περί περικοπής των δημοσίων ελλειμμάτων και του χρέους συγκαλύπτει την επίθεση εναντίον του λαϊκού βιοτικού επιπέδου και αποσκοπεί στην ανακοπή οποιασδήποτε προσπάθειας ανασυγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος και εκ νέου δημιουργίας όρων και προϋποθέσεων για την κατάρτιση ριζοσπαστικού πολιτικού προγράμματος.[7] Απέναντι σε αυτή την κατάσταση τα κοινωνικά κινήματα με κύριο το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα πολιτεύτηκαν με ποικίλους τρόπους, στρατηγικές και τακτικές.

---

[1] Βλ. Nash Kate (2010) Contemporary Political Sociology: Globalization, Politics, and Power. Malden, MA, and Oxford, UK: Wiley-Blackwell.

[2] Offe Claus (1985) “The Attribution of Public Status to Interest Groups,” in Claus Offe, Disorganized Capitalism, Cambridge, MA: The MIT Press.

[3] Βλ. Stoker Gerry (1998) “Governance as theory: five propositions” International Social Science Journal, 155, σελ. 17-28.

[4] Αυτή η θέση μπορεί να εκληφθεί ως κριτική της «διακυβέρνησης» ως όρου που χρησιμοποιείται για ρητορικούς λόγους σε ένα τέτοιο περιβάλλον εισαγωγής ιδιωτικο-οικονομικών όρων λειτουργίας στο δημόσιο τομέα. Βλ. Osborne David and Gaebler Ted (1992) Reinventing government: How the entrepreneurial spirit is transforming the public sector. Reading, MA: Addison Wesley.

[5] Βλ. Hood Christopher (1991) “A public Management for all seasons?”, Public Administration, 69, σελ. 3-19.

[6] «Σημάδια κάμψης της ανεργίας πανευρωπαϊκά. Στην Ελλάδα το ποσοστό σπάει κάθε ρεκόρ», Ελευθεροτυπία, 1/4/2011,  http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=264341

[7] Radice, Hugo (2010) “Cutting government deficits: economic science or class war?”, Capital & Class. vol.35 no.1, σελ 125-37.

Συνεχίζεται....

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

Εποχή: Μερικά θέματα από την ύλη της τη Κυριακή 30 Αυγούστου

Επανακυκλοφορεί ανανεωμένη και επίκαιρη η Εποχή.
Μερικά θέματα από την ύλη της τη Κυριακή 30 Αυγούστου

1. Πολιτικές εξελίξεις, οικονομία, κοινωνία. Γράφουν: Καλύβης – Ντόβολος - Θάνος
2. Αφιέρωμα στις παλιές και στις πρόσφατες πυρκαγιές. Γράφουν: Πορτάλιου – Μαρκόπουλος – Τότσικας - Ευτυχίδης
3. Ρεπορτάζ για τις εξελίξεις στο ΣΥΡΙΖΑ και στον Συνασπισμό. Γράφουν: Κοροβέσης – Λάμπρου - Σαριγκαλάς
4. Συνέντευξη με τον προαλειφόμενο για πρωθυπουργό του Σαάρ, ηγέτη του De Linke, Όσκαρ Λαφοντέν.
5. Ο φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ επιτίθεται στην ρατσιστική πολιτική του Ισραήλ.
6. Θανάσης Τσακίρης: Το σύστημα Υγείας του Ομπάμα το δάγκωσαν τα γαλάζια σκυλιά.
7. Γαλλία: Με τη ματιά στις γενικές εκλογές, συνεργασίες στις τοπικές.
8. Ιαπωνία: Ενισχυμένο το Κομμουνιστικό Κόμμα στις σημερινές εκλογές.
9. Τουρκία: Αντιδράσεις προκαλεί η νέα πολιτική Ερντογάν για το Κουρδικό.
10. Το έργο του Χάουαρντ Ζιν σε ντοκιμαντέρ.
11. “Η άνοιξη του Μίλαν Κούντερα”. Γράφει ο Γκυ Σκαρπέτας για το τελευταίο βιβλίο του μεγάλου διανοούμενου.

Το καραβάκι της Εποχής επιστρέφει

Το καραβάκι της Εποχής επιστρέφει



Την Κυριακή 30 Αυγούστου το καραβάκι της “Εποχής” επιστρέφει στις ξέρες και στα αποκαΐδια της πολιτικής.
Επανακυκλοφορεί με τις μπαταρίες της γεμάτες για να σταθεί δίπλα στους χτυπημένους από το τσουνάμι της κρίσης εργαζόμενους, δίνοντας μάχες για την αντιμετώπιση του τυφώνα των συμφερόντων που καταστρέφουν το περιβάλλον, στο πλευρό μιας δυνατής, ανανεωτικής και ριζοσπαστικής Αριστεράς.