Tsakthan Randomly - Politics 18

ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Τα κύρια ζητήματα που αναδεικνύονται όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη μορφή του πολιτικού συστήματος μιας χώρας και να το συγκρίνουμε με αυτό μιας άλλης χώρας ή πολλών χωρών είναι τα εξής;

1.      Ποια είναι η διαφορά μεταξύ κυβερνήσεων, πολιτικών συστημάτων και καθεστώτων;

2.      Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η ταξινόμηση των κυβερνητικών συστημάτων;

3.      Με ποια λογική ταξινομούνται και πρέπει να ταξινομούνται τα καθεστώτα;

4.      Ποια είναι τα σημαντικότερα καθεστώτα του σύγχρονου κόσμου;

Ας επισκεφτούμε τις έννοιες που είναι τα "εργαλεία" με τα οποία σκεφτόμαστε, ασκούμε κριτική, επιχειρηματολογούμε, εξηγούμε και αναλύουμε:

1.                  Συλλογική δράση. Σύμφωνα με τον  Max Weber, η λέξη «δράση» εκφράζει «κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά όταν και στο μέτρο που το δρων άτομο της προσδίδει μια υποκειμενική σημασία»˙ αυτή η «δράση» (ανοιχτή, εσωτερική, υποκειμενική, θετική παρέμβαση ή αποχή-αδράνεια) είναι κοινωνική «στο μέτρο που το δρων άτομο (ή άτομα) λαμβάνει υπόψη τη συμπεριφορά των άλλων και, ως εκ τούτου, αποκτά προσανατολισμό».[1] «Συλλογική δράση» είναι η έκφραση μιας ομάδας ανθρώπων με ενιαία φωνή˙ είναι, δηλαδή, μια μέθοδος αντιμετώπισης προβλημάτων. Με άλλα λόγια, η συλλογική δράση μπορεί να γίνει κατανοητή ως το αποτέλεσμα της συγκρότησης ενός συλλογικού ορισμού μιας κατάστασης. Αυτός ο ορισμός περιλαμβάνει στοιχεία της κοινής νοητικής πεποίθησης (ποια γεγονότα αναγνωρίζονται από κοινού ως πραγματικά και σχετικά), συναισθηματικούς παράγοντες (όπως η ματαίωση των προσωπικών αναγκών) και το δεσπόζον κίνητρο των συμμετεχόντων στη δράση.[2]

2.                  Πολιτική (Politics).Είναι «πεδίο πάλης και ανταγωνιστικής δραστηριότητας για την επίλυση γενικής εμβέλειας διαφορών ενώ «πολιτική» (policy) είναι «συγκεκριμένη πρόταση αντιμετώπισης συγκεκριμένων θεμάτων». Ουσιαστικά Πολιτική είναι διαδικασία λήψης δεσμευτικών συλλογικών αποφάσεων

3.                  Κράτος. Κεντρική πολιτική αρχή είναι το κράτος, που κατέχει, σύμφωνα με τον Βέμπερ, το μονοπώλιο της έννομης βίας. Έτσι, ορίζει το κράτος ως την «κοινότητα των ανθρώπων η οποία αξιώνει (αποτελεσματικά) το μονοπώλιο στη χρήση της νόμιμης φυσικής βίας μέσα σε ένα ορισμένο έδαφος». Σύμφωνα με τη «λειτουργική προσέγγιση» το κράτος επιτελεί τέσσερες λειτουργίες:

-          Κεντρικός σχεδιασμός και διαχείρισης.

-          Επιβολή των κανόνων.

-          Διαμεσολάβηση ανάμεσα σε αντικρουόμενα συμφέροντα.

-          Προστασία από τις άλλες κοινωνίες.

Ο ιστορικός κοινωνιολόγος Charles Tilly τόνισε πως βασικός λόγος ύπαρξης του κράτους είναι η προετοιμασία και η διεξαγωγής του πολέμου. [3]

H «θεωρία των συγκρούσεων» για το κράτος αφορά τη θέση ότι αυτό είναι ένα μέσο που χρησιμοποιείται από κυρίαρχες κοινωνικές ομάδες με στόχο την επιβολή στις υπόλοιπες κοινωνικές ομάδες των αξιών τους και τη διαστρωμάτωση που τις συμφέρει. Επομένως, το κράτος είναι όργανο βίας, καταστολής και καταπίεσης. Το κράτος πρωτοεμφανίστηκε στην ιστορία με την έναρξη της παραγωγής του κοινωνικού πλεονάσματος και τη χρήση της αστυνομικής εξουσίας του επιβάλλει την ανισοκατανομή κοινωνικών επιβραβεύσεων και υλικών ανταμοιβών και με τον τρόπο αυτό συμβάλλει στη διαιώνιση των προνομιούχων ελίτ. Ένα ισχυρό κράτος συχνά υπερβαίνει τα όρια της δικής επικράτειας και κυριαρχεί σε άλλες κοινωνίες και λαούς.

Όμως συγκρούσεις συναντάμε στο εσωτερικό της «σχολής των συγκρούσεων», ιδιαίτερα μεταξύ Μαρξιστών.

-          Ινστρουμενταλισμός (εργαλειακή προσέγγιση). Οι θεωρητικοί αυτοί ερμηνεύουν κυριολεκτικά το ρητό του Κομμουνιστικού Μανιφέστου των Κ. Μαρξ και Φρ. Ένγκελς πως στο σύγχρονο κράτος  η εξουσία δεν είναι παρά μια επιτροπή διαχείρισης των συλλογικών υποθέσεων για λογαριασμό της αστικής τάξης.[4] Άρα το κράτος εξισώνεται με ένα απλό εργαλείο στα χέρια της τάξης των κεφαλαιοκρατών. Η οικονομική εξουσία πηγάζει από την κατοχή ή τον έλεγχο των μέσων παραγωγής και μετασχηματίζεται σε πολιτική ισχύ που επιτυγχάνεται μέσω της δράσης ομάδων πίεσης, της χρηματοδότησης ή της ίδρυσης πολιτικών κομμάτων, των γάμων των μελών της αστικής τάξης, της διαφθοράς δικαστικών λειτουργών και λοιπών σωμάτων από τις επιχειρήσεις.[5]

-          Στρουκτουραλισμός (δομική θεωρία). Ο κρατικός μηχανισμός διαθέτει «σχετική αυτονομία» από την τάξη. Αποτελεί οντότητα που έχει τα δικά της συμφέροντα και δυνάμεις που επηρεάζουν την κοινωνία. Η συνεχής ταξική πάλη ανάμεσα στην αστική και στην εργατική τάξη σε συνδυασμό με τις εναλλαγές των περιόδων οικονομικής ανάπτυξης και ύφεσης αλλά και τις συγκρούσεις στο εσωτερικό των επιχειρηματικών ομίλων και των διαφόρων μερίδων και στρωμάτων της αστικής τάξης περιορίζουν τη δυνατότητα των αστών να χειραγωγούν κατά βούληση τους πολιτικούς θεσμούς.[6]  

4.                  Κυβέρνηση είναι κάθε μηχανισμός μέσω του οποίου διατηρείται η έννομη ένταξη με κύριο χαρακτηριστικό τη δυνατότητα λήξης και επιβολής συλλογικών αποφάσεων. Κάθε θεσμός της κοινωνίας, όπως η οικογένεια, το σχολείο, η επιχείρηση κ.ά., διαθέτει τη δική του κυβέρνηση. Μιλώντας, όμως, για την κυβέρνηση στο εθνικό επίπεδο εννοούμε τον θεσμό εκείνο που αποσκοπεί στην διατήρηση της και τη διευκόλυνση της συλλογικής δράσης.[7]Οι βασικές λειτουργίες της κυβέρνησης: παραγωγή νόμων (νομοθετική), επιβολή νόμων (εκτελεστική), ερμηνεία νόμων (δικαστική).

---

[1]Βλ. Weber, M. (1964).The Theory of Social and Economic Organization.NY: The Free Press, σελ. 88.

[2]Βλ. Bellucci, A. (1980). Nomads of the Present. Philadelphia, PA: Temple University Press.

[3] Tilly Charles (1990) Coercion, Capital, and European States, AD 990-1992. Cambridge, Mass.: Basil Blackwel   [ελληνική έκδοση:Εξαναγκασμός, κεφάλαιο και ευρωπαϊκά κράτη 990-1992 μ.Χ.,  σε μετάφραση-επιμέλεια Μανούσου Μαραγκουδάκη, εκδ. Κυρομάνος, 2008 

[4] Μαρξ Καρλ και Ένγκελς Φρίντριχ (1981) Κομμουνιστικό Μανιφέστο . Αθήνα: Εκδ. Θεμέλιο, http://www.marxists.org/ellinika/archive/marx/works/1848/com-man/

[5] Miliband,Ralph (1989) Το κράτος στην καπιταλιστική κοινωνία : ανάλυση του δυτικού συστήματος εξουσίας. Αθήνα: Εκδ. Πολύτυπο.

[6] Πουλαντζάς Ν. (1984) Το κράτος, η εξουσία, ο σοσιαλισμός. Αθήνα: Εκδ. Θεμέλιο

[7]Βλ..Χέιγουντ Α. (2005) Εισαγωγή στην Πολιτική. Αθήνα: Εκδ. Πόλις.

Συνεχίζεται...

Θανάσης Τσακίρης

Στον ουρανό χορεύουνε ( Ριζίτικα ) 

 1975       
Στίχοι:   Παραδοσιακό
Μουσική:   Παραδοσιακό
Ερμηνείες:
1. Νίκος Ξυλούρης
2. Δόμνα Σαμίου
3. Γεωργία Νταγάκη

Στον ουρανό χορεύουνε στον Άδη κάνουν γάμο
και βγήκαν και καλούσανε όλους τους πικραμένους
Χριστέ να με καλούσανε και με το πικραμένο
να φτιάξω πράσινα κεριά και αλεξιμνιές λαμπάδες
να τσ’ αναβά να γύριζα τον Άδη γύρου γύρου
να δω τσι νιούς πως κοίτουνται τσι γέρους πως κοιμούνται
να δω και τα μωρά παιδιά
--------------------------------------------------------------------------------
Στον ουρανό χορεύγουνε, στον Άδη γάμο κάνουν
και μπέψαν και καλιούσανε ούλους τους πρικαμένους.
Xριστέ, να με καλιούσανε κι εμέ τον πρικαμένο,
να κάμω πράσινα κεριά κι αλεξινές λαμπάδες
να τσ’ άφτα, να τον γύριζα τον Άδη γύρου γύρου,
να ιδώ τσι νιούς πώς κείτουνται, τσ’ άγουρους πώς κοιμούνται,
να ιδώ και τα μωρά παιδιά πώς κάνου δίχως μάνα,
αν κλαιν τη νύχτα για βυζί και την αυγή για γάλα
και τ’ αποδιαφωτίσματα για την καημένη μάνα.