Εκλογικό-επαγγελματικό κόμμα
Το εκλογικό –
επαγγελματικό κόμμα (A. Banebianco, 1988) διαφέρει από το πανσυλλεκτικό κόμμα κυρίως κατά
το ότι η οργάνωση στελεχώνεται από επαγγελματίες συμβούλους του χώρου του
μάρκετινγκ, της διαφήμισης, των μέσων και των πολιτικών εκστρατειών, ενώ οι
κομματικοί γραφειοκράτες είτε δεν υπάρχουν είτε παίζουν περιθωριακό ρόλο (π.χ.
Δημοκρατικό Κόμμα ΗΠΑ).
Κόμμα καρτέλ
Η σταδιακή ανάδυση ενός νέου τύπου κόμματος-καρτέλ που διαδέχθηκε το πανσυλλεκτικό κόμμα εξελίσσεται μέσα
στις συνθήκες:
·
της κοινωνίας
της αφθονίας
·
έντασης των
ρυθμών κοινωνικής κινητικότητας που οφείλεται στην ολοένα και μεγιστοποιούμενη
εισβολή των μαζών στους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς
·
της ανάπτυξης
των παντός είδους ηλεκτρονικών μέσων μαζικής -και αμφίδρομης- επικοινωνίας
(τηλεόραση, διαδίκτυο κλπ) που κατά βάση διαδίδουν έναν ομοιόμορφο πολιτιστικό
κώδικα στο πλαίσιο μιας «παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας».
Το κόμμα καρτέλ εντείνει στο
έπακρο τα χαρακτηριστικά του πανσυλλεκτικού κόμματος ενώ ταυτόχρονα υπονομεύει
τις βασικές αξίες συγκρότησής του.
nΔεν είναι πλέον το κόμμα που ελέγχει το κράτος αλλά το
κράτος που ελέγχει το κόμμα.
nΤα κυρίαρχα κόμματα της δεξιάς και της σοσιαλδημοκρατικής
αριστεράς έχουν εδώ και 3 δεκαετίες δοκιμαστεί ως «κυβερνητικά κόμματα».
nΤονίζεται ότι ακόμη και αν ένα κόμμα (π.χ. Εργατικό
Βρετανίας) μείνει για μεγάλα χρονικά διαστήματα εκτός κυβέρνησης δεν σημαίνει
ότι του αρνείται η κυβέρνηση την πρόσβαση στα οφέλη του κράτους ούτε καν σε
κάποιο μερίδιο πελατειακών διορισμών.
nΌταν αυτή η πρόσβαση (άμεση ή έμμεση) δεν υφίσταται, η
ύπαρξη ομάδων πίεσης σε συνδυασμό με τη δράση της αντιπολίτευσης επιφέρει
επιμέρους αλλαγές στην κυβερνητική πολιτική (π.χ. Ασφαλιστικό, συνθήκες
διεξαγωγής προεκλογικού διαλόγου).
nΤα ΜΜΕ φιλοξενούν απόψεις της αντιπολίτευσης –ειδικά μετά
την καθιέρωση της ιδιωτικής τηλεόρασης οπότε ο συσχετισμός γέρνει ενίοτε σε
βάρος της κυβέρνησης- με αποτέλεσμα να υποβαθμίζεται ο κομματικός τύπος στη
διαμόρφωση «κοινής γνώμης»
nΚρατική χρηματοδότηση των κομμάτων ως συνέπεια της
συνταγματικής κατοχύρωσης του ρόλους τους στην πολιτική ζωή των σύγχρονων
κοινωνιών => υποβάθμιση του ρόλου του κομματικού μηχανισμού ως συλλογέα
οικονομικών πόρων ενίσχυσης της κομματικής δραστηριότητας.
nΈτσι το κόμμα-καρτέλ χαρακτηρίζεται από την
αλληλοδιείσδυση κράτους και κόμματος και από διακομματική συμπαιγνία που
προβλέπει την κατανομή των «κρατικών λαφύρων» με βάση συγκεκριμένα κριτήρια
(π.χ. εκλογική δύναμη των κομμάτων).
nΗ επικράτηση του κόμματος καρτέλ δεν σημαίνει αυτόματη
εξαφάνιση των προγενέστερων τύπων κόμματος. Η έννοια του κομματικού τύπου είναι
ένα Βεμπεριανός «ιδεότυπος» (προσδιορίζει τα οριακά χαρακτηριστικά που κυριαρχούν σε μια ολότητα. Τη διαφορά την κάνουν οι πολιτικοί στόχοι και η βάση του ανταγωνισμού των κομμάτων.
nΗ κοινωνική μεταρρύθμιση (ή η αντίθεση σ’ αυτήν) ήταν το
διακύβευμα της εποχής των κομμάτων μαζών που ανταγωνίζονταν στη βάση της
αντιπροσωπευτικής ικανότητας
nà στην εποχή των πανσυλλεκτικών κομμάτων ήταν η κοινωνική
βελτίωση και όχι η κοινωνική μεταρρύθμιση ενώ τα κόμματα ανταγωνίζονταν στη
βάση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής τακτικής –
nà στην εποχή του κόμματος καρτέλ, οι στόχοι της πολιτικής
αναφέρονται στο «εγώ», η δε πολιτική έχει γίνει ένα τεχνοκρατικού χαρακτήρα
επάγγελμα και ο ανταγωνισμός των κομμάτων αναπτύσσεται στη βάση της αξίωσης για
αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη διαχείριση.
·
«Διακομματική
συμπαιγνία»: η επιβίωση του πολιτικού προσωπικού στα πλαίσια της κρατικής
εξουσίας και η διαχειριστική λογική για την πολιτική παρέμβαση δημιουργούν
διλήμματα στα κυρίαρχα κόμματα σχετικά με τον εκλογικό νόμο και το θεσμικό
κανονιστικό πλαίσιο εντός του οποίου διεξάγονται οι εκλογικοί αγώνες.
Επιπτώσεις
στην κομματική οργάνωση και στρατηγική:
·
Μετατροπή
του κόμματος σε «εταιρεία εντάσεως κεφαλαίου» αντί «εντάσεως εργασίας»
(παραγκωνισμός μελών από τη συγκεντρωτική-επαγγελματική δραστηριότητα των
κομματικών managers που μισθοδοτούνται μέσω κρατικής χρηματοδότησης ή
αποσπώνται από οργανική θέση του δημόσιου τομέα και σε συνδυασμό με την
προσφυγή σε ειδικά επιτελεία εταιριών της αγοράς διαφήμισης και ερευνών κοινής
γνώμης).
·
Τα
μέλη έχουν περισσότερα δικαιώματα σε σχέση με τα μέλη των παλαιότερων τύπων
κομμάτων, όμως αρχίζει και σβήνει η διάκριση μέλους και φίλου του κόμματος με
την ολοένα και περισσότερη ενασχόληση των φίλων με ειδικές θεματικές ενότητες
στο πλαίσιο του κόμματος.
·
Η
απεύθυνση μέσω των ΜΜΕ στον «ανώνυμο πολίτη» και, συνεπώς, η απόσπαση της
ηγεσίας από τον κορμό της κομματικής οργάνωσης είναι φαινόμενα που ολοένα και
αυξάνει η συχνότητα εμφάνισής τους στα κόμματα καρτέλ.
·
Οι
διαφημιστικές εκστρατείες στηρίζονται πολύ περισσότερο πλέον στη μορφή παρά στο
περιεχόμενο ανταποκρινόμενες στις ανάγκες των (ηλεκτρονικών) ΜΜΕ.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
No comments:
Post a Comment