ΑΥΓΗ
Ένθετα ΕΝΘΕΜΑΤΑ (4ος κύκλος)
Μία παροδική ανάσα;
Των Δημήτρη Ιμπραήμ* και Δημήτρη Τσέκερη* - Είναι εμφανές πως η ποιότητα του αέρα στις πόλεις μας έχει βελτιωθεί. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, καθώς οι μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) για την περίοδο 11-30 Μαρτίου είχαν μειωθεί έως και κατά 31% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο για την τριετία 2017-2019.
Η πανδημία COVID-19 έχει ταράξει τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας, φέρνοντας στα όριά τους συστήματα υγείας, προκαλώντας το θάνατο συνανθρώπων μας, και επηρεάζοντας -σε διαφορετικό βαθμό για τον καθένα- τις ζωές όλων μας. Ταυτόχρονα, όμως, μας έχει αποκαλύψει μία εικόνα ενός πλανήτη που παίρνει, έστω και στιγμιαία, μία ανάσα.
Απαιτείται ανάληψη δράσης άνευ προηγουμένου, ώστε να ανασχεθούν ή έστω να αμβλυνθούν οι χειρότερες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που βρίσκονται προ των πυλών, ειδικά για τους πιο ευάλωτους. Μπορούμε, όμως, να το πετύχουμε σεβόμενοι τα βιολογικά όρια του πλανήτη και τις βασικές ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού; Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της πρόκλησης μπροστά μας, αναδεικνύουμε συγκεκριμένες παραμέτρους του αντίκτυπου της πανδημίας.
Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ)
Η πρωτοφανής πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και η δραστική μείωση των μεταφορών λόγω της απομόνωσης έχουν προκαλέσει δραματική πτώση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αν και είναι πολύ νωρίς ώστε να γίνουν ακριβείς υπολογισμοί, ήδη οι πρώτες προβλέψεις κάνουν λόγο για μείωση των εκπομπών κατά 1.6 δισεκ. τόνους CO2 το 2020 ή αλλιώς μείωση 4% σε σύγκριση με το 2019. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μείωση εκπομπών ΑτΘ στην ιστορία.
Παρόλα αυτά οι συγκεντρώσεις ΑτΘ συνεχίζουν να αυξάνονται, όπως άλλωστε και η μέση πλανητική θερμοκρασία. Το πρώτο τρίμηνο του 2020 έχει ήδη καταγραφεί ως το δεύτερο πιο θερμό στην ιστορία. Αν θέλουμε να αποτρέψουμε μία κλιματική κρίση, θα πρέπει να μειώνουμε τις παγκόσμιες εκπομπές κατά 7% κάθε χρόνο έως το 2030.
Επιπτώσεις στην ενεργειακή αγορά
Η καραντίνα οδηγεί σε μειωμένη δραστηριότητα, κάτι που αποτυπώνεται και στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως. Ενδεικτικά, έχουμε χαμηλό 16ετίας στις ΗΠΑ, μία άνω του 30% μείωση στη ζήτηση σε σχέση με το 2019 στην Ιταλία, και 15% μείωση στη Γερμανία, τάση που όσο χαλαρώνουν τα μέτρα θα αλλάζει. Η χώρα μας παρουσιάζει επίσης μείωση της ζήτησης κατά 6% για το Μάρτιο του 2020 σε σχέση με την περσινή χρονιά. Από την αρχή του έτους παρατηρούμε ήδη μία μείωση ζήτησης (Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2020) σε σχέση με το 2019 κατά 2%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, με την παραγωγή ΑΠΕ να είναι ελαφρώς αυξημένη.
Ένας κίνδυνος για την ανάπτυξη των ΑΠΕ λόγω κορονοϊού είναι η επιβράδυνση νέων έργων, είτε για λόγους που σχετίζονται με τις πρώτες ύλες που συνήθως εισάγονται από την Κίνα είτε γιατί υπάρχει μία αντικειμενική αδυναμία να προχωρήσουν κατασκευαστικά τα έργα. Μία πτυχή με ενδεχόμενες σοβαρές συνέπειες είναι η αδυναμία πληρωμής λογαριασμών ενέργειας, ειδικά σε μία περίοδο που επικρατεί αβεβαιότητα για το αύριο. Ενδεχόμενα προβλήματα συσσώρευσης χρεών σε ενεργειακές εταιρείες, ειδικά σε ό,τι αφορά στη ΔΕΗ, ενδέχεται να δημιουργήσουν φαινόμενα ντόμινο στην ενεργειακή αγορά. Το WWF Ελλάς έχει αποστείλει σχετικές επιστολές στους αρμοδίους υπουργούς, ζητώντας να ληφθεί μέριμνα για ενδεχόμενη διάσωση (bailout) αυτών των εταιρειών, μέσω της θέσπισης περιβαλλοντικών ρητρών για όσες εξ αυτών παρουσιάζουν σημαντικό, άμεσο ή έμμεσο, αποτύπωμα άνθρακα. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός δημοσιονομικής επέκτασης και αναπτυξιακών μέτρων που να έχουν ως κύριο στόχο το μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας προς ένα καινοτόμο μοντέλο χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η βιομηχανία πετρελαίου
Η παγκόσμια αγορά πετρελαίου βρίσκεται στην τέλεια καταιγίδα. Η ελεύθερη πτώση της ζήτησης πετρελαίου λόγω της πανδημίας ήρθε την ώρα που η Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία επιδίδονταν σε αύξηση της παραγωγής τους και πόλεμο τιμών σε μία προσπάθεια που πρωτίστως στοχεύει στον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς (ειδικά των αγορών της Ασίας) και την καταστροφή της αμερικανικής σχιστολιθικής παραγωγής. Σαν αποτέλεσμα, οι τιμές του πετρελαίου έχουν σημειώσει κατακόρυφη πτώση περίπου στα $20-25.
Οι πολιτικές διεργασίες μεταξύ των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας, που κορυφώθηκαν με την απόφαση του ΟΠΕΚ+ για τη μεγαλύτερη μείωση παραγωγής πετρελαίου στην ιστορία κατά περίπου 10 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα (mbd) για το Μάιο και τον Ιούνιο, ελάχιστα έχει αποδώσει. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η πτώση της παγκόσμιας ζήτησης για τον Απρίλιο αναμένεται να είναι της τάξης των 29 mb/d, ενώ θα συνεχιστεί με -26 mb/d το Μάιο και -15 mb/d τον Ιούνιο. Αναμένονται πλέον κοσμογονικές εξελίξεις στην πετρελαϊκή βιομηχανία, που επί δεκαετίες έχει μάθει να λειτουργεί σε ένα επενδυτικό περιβάλλον με αποδόσεις 15% - 20% και ελάχιστα έχει εξελιχθεί μέχρι και σήμερα.
Είναι λάθος να θεωρήσει κανείς ότι αυτή είναι μία προσωρινή δυσλειτουργία της αγοράς την οποία η βιομηχανία θα ξεπεράσει αργά ή γρήγορα, όπως έκανε πάντα. Πολλές κυβερνήσεις άλλωστε, με προεξέχουσα την κυβέρνηση Trump, είναι διατεθειμένες να φτάσουν σε ακραίες παρεμβάσεις για να τη διασώσουν.
Η θεώρηση αυτή, όμως, έχει κάποια βασικά σφάλματα. Αρχικά, κρύβει τα δομικά προβλήματα που η πετρελαϊκή βιομηχανία αντιμετώπιζε προ κρίσης και εντάθηκαν λόγω πανδημίας. Σημαντικότερα αυτών είναι η υπερσυσσώρευση χρέους και η αυξανόμενη αδυναμία εξεύρεσης κεφαλαίων. Επιπλέον, όλο και περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι η κορύφωση της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου θα έρθει πολύ νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν, δηλαδή εντός της δεκαετίας, ενώ αρκετοί εκτιμούν ότι η στιγμή αυτή έχει ήδη φτάσει και δεν θα δούμε ποτέ ξανά ζήτηση στα επίπεδα του 2019 (100 mbd).
Με τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία να επιδίδονται σε ανελέητο οικονομικό πόλεμο για την αύξηση του μεριδίου τους σε μία διαρκώς συρρικνούμενη αγορά, εύλογα τίθεται το ερώτημα για την οικονομική βιωσιμότητα των εξορύξεων στην Ελλάδα και τον πραγματικό οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο που αυτές θα έχουν.
Ποιότητα αέρα και πανδημία
Είναι εμφανές πως η ποιότητα του αέρα στις πόλεις μας έχει βελτιωθεί. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, καθώς οι μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) για την περίοδο 11-30 Μαρτίου είχαν μειωθεί έως και κατά 31% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο για την τριετία 2017-2019, ενώ στη Θεσσαλονίκη οι εκπομπές NO2 και μικροσωματιδίων (ΑΣ10) μειώθηκαν έως και κατά 23% και 22% αντίστοιχα, κυρίως λόγω του περιορισμού των μεταφορών. Η τάση αυτή αποτυπώνεται και διεθνώς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχές της Κίνας, όπου τα επίπεδα NO2 μειώθηκαν κατά 40% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2019, ισοδύναμο αποτέλεσμα με την απομάκρυνση 192,000 αυτοκινήτων. Αντίστοιχα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μείωση σε ορισμένες πόλεις άγγιξε το 60%, ενώ πολιτείες των ΗΠΑ παρουσιάζουν μείωση κατά περίπου 30%, σύμφωνα με στοιχεία της NASA. Οι εκπομπές NO2 προέρχονται κυρίως από οδικές μεταφορές και σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και μπορούν να επιδεινώσουν παθήσεις του αναπνευστικού, όπως το άσθμα. Επιβαρύνουν επίσης σημαντικά όσους πάσχουν από πνευμονικές ή καρδιακές παθήσεις. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι βασική αιτία πρόωρων θανάτων και ασθενειών, ενώ αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία στην Ευρώπη. Δυστυχώς, χρειάστηκε να βιώσουμε με δραματικό τρόπο τις επιπτώσεις μιας υγειονομικής κρίσης, για να αναδειχθεί ένα ζήτημα που αφορά μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.
Επιτάχυνση ή επιβράδυνση;
Η διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης μέσω καθαρών και βιώσιμων πηγών ενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας είναι απαραίτητο όχι μόνο να μην ανασταλεί λόγω του κορωνοϊού, αλλά αντίθετα να επιταχυνθεί εξαιτίας του. Από την κρίση που προκαλεί η πανδημία -δυστυχώς με απώλειες- θα εξέλθουμε κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον. Αν όμως τραβήξουμε χειρόφρενο στην προσπάθεια ανάσχεσης της κλιματικής κρίσης, θα μας χτυπήσει με σφοδρότητα, ειδικά τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας. Έχοντας αναφερθεί στα ζητήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη σύνδεση με τις εκπομπές των οχημάτων και των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, βλέπουμε πως η αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων με ηλεκτρικά είναι μία κατεύθυνση, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ηλεκτρικά οχήματα είναι τόσο «πράσινα» όσο και το μείγμα ενέργειας που χρησιμοποιούν. Πρέπει να σκεφτούμε πώς οι παροδικές βελτιώσεις στη ρύπανση στις πόλεις θα γίνουν μόνιμες αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα με καθαρή ενέργεια, δημιουργώντας νέες και σταθερές θέσεις εργασίας, αντιμετωπίζοντας τα ζητήματα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των πόλεων μέσα από την ευρύτερη δυνατή συνεργασία σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.
Το μέλλον είναι εδώ
Η πανδημία δοκιμάζει τα όρια αντοχής των κοινωνιών και των οικονομιών, αποτελώντας τη μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι σημαντικό να εξέλθουμε από αυτή την κρίση υγιείς και σοφότεροι, μετατρέποντάς την σε μία ευκαιρία αναστοχασμού και δράσης για έναν καλύτερο κόσμο στον οποίο η πολιτική θα εμπιστευτεί την επιστήμη και για την κλιματική κρίση. Το εμβόλιο άλλωστε έχει ανακαλυφθεί. Είναι η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που κυρίως προέρχονται από τα ορυκτά καύσιμα.
Η παρακάτω εικόνα απεικονίζει τη στιγμιαία βελτίωση στην ποιότητα του αέρα. Συμβολίζει την εικόνα ενός καλύτερου κόσμου που θα δημιουργήσουμε όλες και όλοι μαζί, δίκαιου, ανθεκτικού και ασφαλή. Σήμερα είναι μία στιγμιαία εικόνα. Είναι στο χέρι μας να μην είναι παροδική.
Ποσοστά μείωσης διοξειδίου του αζώτου στις ευρωπαϊκές πόλεις
* Υπεύθυνος Τομέα Κλιματικής και Ενεργειακής Πολιτικής WWFΕλλάς
* Υπεύθυνος Ενεργειακής Πολιτικής WWFΕλλάς
Ένθετα ΕΝΘΕΜΑΤΑ (4ος κύκλος)
Μία παροδική ανάσα;
Των Δημήτρη Ιμπραήμ* και Δημήτρη Τσέκερη* - Είναι εμφανές πως η ποιότητα του αέρα στις πόλεις μας έχει βελτιωθεί. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, καθώς οι μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) για την περίοδο 11-30 Μαρτίου είχαν μειωθεί έως και κατά 31% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο για την τριετία 2017-2019.
Η πανδημία COVID-19 έχει ταράξει τα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας, φέρνοντας στα όριά τους συστήματα υγείας, προκαλώντας το θάνατο συνανθρώπων μας, και επηρεάζοντας -σε διαφορετικό βαθμό για τον καθένα- τις ζωές όλων μας. Ταυτόχρονα, όμως, μας έχει αποκαλύψει μία εικόνα ενός πλανήτη που παίρνει, έστω και στιγμιαία, μία ανάσα.
Απαιτείται ανάληψη δράσης άνευ προηγουμένου, ώστε να ανασχεθούν ή έστω να αμβλυνθούν οι χειρότερες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις που βρίσκονται προ των πυλών, ειδικά για τους πιο ευάλωτους. Μπορούμε, όμως, να το πετύχουμε σεβόμενοι τα βιολογικά όρια του πλανήτη και τις βασικές ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού; Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της πρόκλησης μπροστά μας, αναδεικνύουμε συγκεκριμένες παραμέτρους του αντίκτυπου της πανδημίας.
Εκπομπές Αερίων του Θερμοκηπίου (ΑτΘ)
Η πρωτοφανής πτώση της βιομηχανικής παραγωγής και η δραστική μείωση των μεταφορών λόγω της απομόνωσης έχουν προκαλέσει δραματική πτώση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Αν και είναι πολύ νωρίς ώστε να γίνουν ακριβείς υπολογισμοί, ήδη οι πρώτες προβλέψεις κάνουν λόγο για μείωση των εκπομπών κατά 1.6 δισεκ. τόνους CO2 το 2020 ή αλλιώς μείωση 4% σε σύγκριση με το 2019. Αυτή είναι η μεγαλύτερη μείωση εκπομπών ΑτΘ στην ιστορία.
Παρόλα αυτά οι συγκεντρώσεις ΑτΘ συνεχίζουν να αυξάνονται, όπως άλλωστε και η μέση πλανητική θερμοκρασία. Το πρώτο τρίμηνο του 2020 έχει ήδη καταγραφεί ως το δεύτερο πιο θερμό στην ιστορία. Αν θέλουμε να αποτρέψουμε μία κλιματική κρίση, θα πρέπει να μειώνουμε τις παγκόσμιες εκπομπές κατά 7% κάθε χρόνο έως το 2030.
Επιπτώσεις στην ενεργειακή αγορά
Η καραντίνα οδηγεί σε μειωμένη δραστηριότητα, κάτι που αποτυπώνεται και στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως. Ενδεικτικά, έχουμε χαμηλό 16ετίας στις ΗΠΑ, μία άνω του 30% μείωση στη ζήτηση σε σχέση με το 2019 στην Ιταλία, και 15% μείωση στη Γερμανία, τάση που όσο χαλαρώνουν τα μέτρα θα αλλάζει. Η χώρα μας παρουσιάζει επίσης μείωση της ζήτησης κατά 6% για το Μάρτιο του 2020 σε σχέση με την περσινή χρονιά. Από την αρχή του έτους παρατηρούμε ήδη μία μείωση ζήτησης (Ιανουάριος - Φεβρουάριος 2020) σε σχέση με το 2019 κατά 2%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΑΔΜΗΕ, με την παραγωγή ΑΠΕ να είναι ελαφρώς αυξημένη.
Ένας κίνδυνος για την ανάπτυξη των ΑΠΕ λόγω κορονοϊού είναι η επιβράδυνση νέων έργων, είτε για λόγους που σχετίζονται με τις πρώτες ύλες που συνήθως εισάγονται από την Κίνα είτε γιατί υπάρχει μία αντικειμενική αδυναμία να προχωρήσουν κατασκευαστικά τα έργα. Μία πτυχή με ενδεχόμενες σοβαρές συνέπειες είναι η αδυναμία πληρωμής λογαριασμών ενέργειας, ειδικά σε μία περίοδο που επικρατεί αβεβαιότητα για το αύριο. Ενδεχόμενα προβλήματα συσσώρευσης χρεών σε ενεργειακές εταιρείες, ειδικά σε ό,τι αφορά στη ΔΕΗ, ενδέχεται να δημιουργήσουν φαινόμενα ντόμινο στην ενεργειακή αγορά. Το WWF Ελλάς έχει αποστείλει σχετικές επιστολές στους αρμοδίους υπουργούς, ζητώντας να ληφθεί μέριμνα για ενδεχόμενη διάσωση (bailout) αυτών των εταιρειών, μέσω της θέσπισης περιβαλλοντικών ρητρών για όσες εξ αυτών παρουσιάζουν σημαντικό, άμεσο ή έμμεσο, αποτύπωμα άνθρακα. Επιπλέον, θα πρέπει να υπάρξει σχεδιασμός δημοσιονομικής επέκτασης και αναπτυξιακών μέτρων που να έχουν ως κύριο στόχο το μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας προς ένα καινοτόμο μοντέλο χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Η βιομηχανία πετρελαίου
Η παγκόσμια αγορά πετρελαίου βρίσκεται στην τέλεια καταιγίδα. Η ελεύθερη πτώση της ζήτησης πετρελαίου λόγω της πανδημίας ήρθε την ώρα που η Σαουδική Αραβία με τη Ρωσία επιδίδονταν σε αύξηση της παραγωγής τους και πόλεμο τιμών σε μία προσπάθεια που πρωτίστως στοχεύει στον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς (ειδικά των αγορών της Ασίας) και την καταστροφή της αμερικανικής σχιστολιθικής παραγωγής. Σαν αποτέλεσμα, οι τιμές του πετρελαίου έχουν σημειώσει κατακόρυφη πτώση περίπου στα $20-25.
Οι πολιτικές διεργασίες μεταξύ των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας και της Ρωσίας, που κορυφώθηκαν με την απόφαση του ΟΠΕΚ+ για τη μεγαλύτερη μείωση παραγωγής πετρελαίου στην ιστορία κατά περίπου 10 εκατ. βαρέλια ανά ημέρα (mbd) για το Μάιο και τον Ιούνιο, ελάχιστα έχει αποδώσει. Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η πτώση της παγκόσμιας ζήτησης για τον Απρίλιο αναμένεται να είναι της τάξης των 29 mb/d, ενώ θα συνεχιστεί με -26 mb/d το Μάιο και -15 mb/d τον Ιούνιο. Αναμένονται πλέον κοσμογονικές εξελίξεις στην πετρελαϊκή βιομηχανία, που επί δεκαετίες έχει μάθει να λειτουργεί σε ένα επενδυτικό περιβάλλον με αποδόσεις 15% - 20% και ελάχιστα έχει εξελιχθεί μέχρι και σήμερα.
Είναι λάθος να θεωρήσει κανείς ότι αυτή είναι μία προσωρινή δυσλειτουργία της αγοράς την οποία η βιομηχανία θα ξεπεράσει αργά ή γρήγορα, όπως έκανε πάντα. Πολλές κυβερνήσεις άλλωστε, με προεξέχουσα την κυβέρνηση Trump, είναι διατεθειμένες να φτάσουν σε ακραίες παρεμβάσεις για να τη διασώσουν.
Η θεώρηση αυτή, όμως, έχει κάποια βασικά σφάλματα. Αρχικά, κρύβει τα δομικά προβλήματα που η πετρελαϊκή βιομηχανία αντιμετώπιζε προ κρίσης και εντάθηκαν λόγω πανδημίας. Σημαντικότερα αυτών είναι η υπερσυσσώρευση χρέους και η αυξανόμενη αδυναμία εξεύρεσης κεφαλαίων. Επιπλέον, όλο και περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν ότι η κορύφωση της παγκόσμιας ζήτησης πετρελαίου θα έρθει πολύ νωρίτερα από ό,τι προβλεπόταν, δηλαδή εντός της δεκαετίας, ενώ αρκετοί εκτιμούν ότι η στιγμή αυτή έχει ήδη φτάσει και δεν θα δούμε ποτέ ξανά ζήτηση στα επίπεδα του 2019 (100 mbd).
Με τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία να επιδίδονται σε ανελέητο οικονομικό πόλεμο για την αύξηση του μεριδίου τους σε μία διαρκώς συρρικνούμενη αγορά, εύλογα τίθεται το ερώτημα για την οικονομική βιωσιμότητα των εξορύξεων στην Ελλάδα και τον πραγματικό οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο που αυτές θα έχουν.
Ποιότητα αέρα και πανδημία
Είναι εμφανές πως η ποιότητα του αέρα στις πόλεις μας έχει βελτιωθεί. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα στοιχεία του ΥΠΕΝ, καθώς οι μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου (NO2) για την περίοδο 11-30 Μαρτίου είχαν μειωθεί έως και κατά 31% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο για την τριετία 2017-2019, ενώ στη Θεσσαλονίκη οι εκπομπές NO2 και μικροσωματιδίων (ΑΣ10) μειώθηκαν έως και κατά 23% και 22% αντίστοιχα, κυρίως λόγω του περιορισμού των μεταφορών. Η τάση αυτή αποτυπώνεται και διεθνώς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχές της Κίνας, όπου τα επίπεδα NO2 μειώθηκαν κατά 40% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου 2019, ισοδύναμο αποτέλεσμα με την απομάκρυνση 192,000 αυτοκινήτων. Αντίστοιχα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μείωση σε ορισμένες πόλεις άγγιξε το 60%, ενώ πολιτείες των ΗΠΑ παρουσιάζουν μείωση κατά περίπου 30%, σύμφωνα με στοιχεία της NASA. Οι εκπομπές NO2 προέρχονται κυρίως από οδικές μεταφορές και σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και μπορούν να επιδεινώσουν παθήσεις του αναπνευστικού, όπως το άσθμα. Επιβαρύνουν επίσης σημαντικά όσους πάσχουν από πνευμονικές ή καρδιακές παθήσεις. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Περιβάλλοντος, η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι βασική αιτία πρόωρων θανάτων και ασθενειών, ενώ αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία στην Ευρώπη. Δυστυχώς, χρειάστηκε να βιώσουμε με δραματικό τρόπο τις επιπτώσεις μιας υγειονομικής κρίσης, για να αναδειχθεί ένα ζήτημα που αφορά μεγάλο τμήμα του πληθυσμού.
Επιτάχυνση ή επιβράδυνση;
Η διαδικασία της ενεργειακής μετάβασης μέσω καθαρών και βιώσιμων πηγών ενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας είναι απαραίτητο όχι μόνο να μην ανασταλεί λόγω του κορωνοϊού, αλλά αντίθετα να επιταχυνθεί εξαιτίας του. Από την κρίση που προκαλεί η πανδημία -δυστυχώς με απώλειες- θα εξέλθουμε κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον. Αν όμως τραβήξουμε χειρόφρενο στην προσπάθεια ανάσχεσης της κλιματικής κρίσης, θα μας χτυπήσει με σφοδρότητα, ειδικά τους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας. Έχοντας αναφερθεί στα ζητήματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και τη σύνδεση με τις εκπομπές των οχημάτων και των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας, βλέπουμε πως η αντικατάσταση του στόλου των οχημάτων με ηλεκτρικά είναι μία κατεύθυνση, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα ηλεκτρικά οχήματα είναι τόσο «πράσινα» όσο και το μείγμα ενέργειας που χρησιμοποιούν. Πρέπει να σκεφτούμε πώς οι παροδικές βελτιώσεις στη ρύπανση στις πόλεις θα γίνουν μόνιμες αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα με καθαρή ενέργεια, δημιουργώντας νέες και σταθερές θέσεις εργασίας, αντιμετωπίζοντας τα ζητήματα βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των πόλεων μέσα από την ευρύτερη δυνατή συνεργασία σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο.
Το μέλλον είναι εδώ
Η πανδημία δοκιμάζει τα όρια αντοχής των κοινωνιών και των οικονομιών, αποτελώντας τη μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι σημαντικό να εξέλθουμε από αυτή την κρίση υγιείς και σοφότεροι, μετατρέποντάς την σε μία ευκαιρία αναστοχασμού και δράσης για έναν καλύτερο κόσμο στον οποίο η πολιτική θα εμπιστευτεί την επιστήμη και για την κλιματική κρίση. Το εμβόλιο άλλωστε έχει ανακαλυφθεί. Είναι η δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που κυρίως προέρχονται από τα ορυκτά καύσιμα.
Η παρακάτω εικόνα απεικονίζει τη στιγμιαία βελτίωση στην ποιότητα του αέρα. Συμβολίζει την εικόνα ενός καλύτερου κόσμου που θα δημιουργήσουμε όλες και όλοι μαζί, δίκαιου, ανθεκτικού και ασφαλή. Σήμερα είναι μία στιγμιαία εικόνα. Είναι στο χέρι μας να μην είναι παροδική.
Ποσοστά μείωσης διοξειδίου του αζώτου στις ευρωπαϊκές πόλεις
* Υπεύθυνος Τομέα Κλιματικής και Ενεργειακής Πολιτικής WWFΕλλάς
* Υπεύθυνος Ενεργειακής Πολιτικής WWFΕλλάς
No comments:
Post a Comment