ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2ο μέρος (του Θανάση Τσακίρη)

Προηγούμενο https://tsakthan.blogspot.com/2019/01/1.html

Πολιτικό σύστημα (David Easton[1]

Στενός ορισμός (παραδοσιακή νομική-συνταγματική έννοια)	Το σύνολο των τυπικών νομικών θεσμών που συγκροτούν μια «κυβέρνηση» ή «ένα κράτος».
Ευρύς ορισμός	Οι πραγματικές αλλά και οι καθορισμένες μορφές πολιτικής συμπεριφοράς. Η πραγματική λειτουργία του κράτους.
Ευρύτερος ορισμός	Ένα σύνολο «διαδικασιών αλληλεπίδρασης» ή ένα υποσύνολο του κοινωνικού συστήματος που αλληλεπιδρά με άλλα μη πολιτικά συστήματα (π.χ. το οικονομικό σύστημα).

Συνεπώς, πολιτικό σύστημα (ή καθεστώς) είναι:

n  Έννοια που αναφέρεται σε σχέσεις, διαδικασίες, και θεσμούς που συγκροτούν ένα πολιτικό σύμπαν, δηλαδή εκτός από τους κυβερνητικούς μηχανισμούς και τους θεσμούς του κράτους αναφέρεται  αλλά και τις δομές και διαδικασίες μέσω των οποίων αυτοί οι θεσμοί αλληλεπιδρούν με την ευρύτερη κοινωνία.

n  Κάθε ξεχωριστό πολιτικό σύστημα (κάθε χωρική ενότητα) αποτελείται από προερχόμενες από την κοινωνία εισροές (inputs) προς τους επίσημους θεσμούς της κυβέρνησης, οι οποίες εμφανίζονται με τις μορφές της υποστήριξης ή κριτικής της «κοινής γνώμης», των δραστηριοτήτων «ομάδων πίεσης», «κοινωνικών κινημάτων» που προβάλλουν αιτήματα κ.ο.κ.

n  Οι θεσμοί της κυβέρνησης επεξεργάζονται αυτές τις εισροές και παράγουν «εκροές» (outputs) με τη μορφή νόμων, εφαρμοστέων πολιτικών, ακόμη και με τη μορφή κανόνων, προτύπων και αξιών.

Ένα τέτοιο σύστημα είναι υποσύστημα του γενικότερου κοινωνικού συστήματος και είναι πολιτικό γιατί οι εσωτερικές σχέσεις του αφορούν την διανομή της εξουσίας , του πλούτου και των πόρων μιας κοινωνίας. Έτσι τα πολιτικά καθεστώτα τα χαρακτηρίζει τόσο η οργάνωση της οικονομικής ζωής όσο και οι κυβερνητικές λειτουργίες μέσω των οποίων ασκούνται.  

Η κριτική που έχει ασκηθεί στη θεωρία των συστημάτων στην πολιτική επιστήμη αφορά αρκετές πτυχές τόσο τις εξηγητικές όσο και τις μεθοδολογικές δυνατότητες. Από τη μια θεωρείται ως συντηρητική θεωρία καθ’ όσον ότι ασχολείται με την σταθερότητα των συστημάτων και δεν ερευνάται η μεταρρύθμιση, την αλλαγή και την επανάσταση εναντίον του συστήματος. Από την άλλη ασκείται κριτική στο ότι δεν είναι θεωρία που αφήνει χώρο για την «διαψευσιμότητά» της. Αυτή η κριτική σχετίζεται με την άποψη του  Karl Popper o οποίος τόνισε ότι η επιστημονική μέθοδος είναι αυτή που είναι ανοιχτή στη δυνατότητα διάψευσης μιας προσωρινής υπόθεσης (“conjectures”).[2]                          

---

[1] Ο David Easton ήταν Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας γεννημένος στο Οντάριο του Καναδά. Ακολούθησε σπουδές πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο. Το 1947 πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο  Harvard όπου από το 1944 δίδασκε ως ειδικός επιστήμονας. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο από το 1947 ως το 1982 και εδραιώθηκε ως ένας από πιο διακεκριμένους πολιτικούς επιστήμονες της εποχής  του.  Το 1981 εντάχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Irvine στο Τμήμα Πολιτικής και Κοινωνίας όπου δίδαξε ως to 1997.  Διετέλεσε πρόεδρος της Αμερικανικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης (1968-1969) και αντιπρόεδρος στο Πανεπιστήμιο Καλαμαζού και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, καθώς σε μια σειρά επιστημονικών και κοινωνικο-πολιτικών φορέων στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

Η επαγγελματική φήμη του έχει γερή βάση.  Από το σύνολο της βιβλιογραφίας του ξεχωρίζουν 13 βιβλία και 70 άρθρα που μεταφράστηκαν σε άλλες γλώσσες και επανεκδόθηκαν πολλές φορές. Ήταν πρωτοπόρος στο ρεύμα του συμπεριφορισμού στην πολιτική επιστήμη που ήταν επαναστατικό για τα δεδομένα της εποχής.

Διατύπωσε τον πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο στο πεδίο της πολιτικής επιστήμης ορισμό της πολιτικής ως εξαναγκαστική κατανομή των αξιών στην κοινωνία. Είναι γνωστός για την εφαρμογή της θεωρίας των συστημάτων στη μελέτη της πολιτικής επιστήμης.

Διατύπωσε την εικόνα του πολιτικού συστήματος ως τον τρόπο λήψης πολιτικών αποφάσεων με πέντε έννοιες-κλειδιά που το απαρτίζουν: εισροή (input),  μετατροπή, εκροή (output), ανατροφοδότηση (feedback) και περιβάλλον.

Ως συμπεριφοριστής ο Easton επιδίωκε να αποκτήσει τον έλεγχο  μεγάλου αριθμού ποσοτικών και πολιτικών δεδομένων που παράγονταν από τις έρευνες των κοινωνικών επιστημών στη διάρκεια της δεκαετίας 1950-1960 και προσπαθούσε να τα οργανώσει σε ένα θεωρητικό πλαίσιο.  Κατ’ αυτόν, οι πολιτικές έρευνες πρέπει να παράγουν αξιόπιστη και οικουμενική γνώση αναφορικά με τα κοινωνικά φαινόμενα ώστε να συγκροτηθεί μια «γενική θεωρία» πολιτικής επιστήμης. Αυτή η θεωρία θα αποτελούσε ένα αφαιρετικό σχήμα σκέψης το οποίο θα συνέβαλε στη διατύπωση ορισμένων προτάσεων ως αξιώματα και παραδοχές που θα αποτελέσουν ένα ολόκληρο σώμα εμπειρικώς έγκυρων γενικεύσεων και που θα μπορούσαν να συναχθούν κατά φθίνουσα σειρά προσδιορισιμότητας και να προσφέρουν προβλέψιμες αιτιώδεις εξηγήσεις της πολιτικής συμπεριφοράς. Επιλεγμένη βιβλιογραφία του David Easton:

1951, “The Decline of Modern Political Theory”, in Journal of Politics 13.

1953, The Political System. An Inquiry into the State of Political Science, New York: Knopf.

1957, “An Approach to the Analysis of Political Systems”, in World Politics 9.

1965, A Framework for Political Analysis, Englewood Cliffs: Prentice-Hall.

1965, A Systems Analysis of Political Life, New York: Wiley.

[2] Popper Karl (20020 [1934] The Logic of Scientific Discovery.  London, UK: Routledge Classics.

Συνεχιζεται

Θανάσης Τσακίρης