ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Θανάσης Τσακίρης
Τα
κύρια ζητήματα που αναδεικνύονται όταν προσπαθούμε να κατανοήσουμε τη μορφή του
πολιτικού συστήματος μιας χώρας και να το συγκρίνουμε με αυτό μιας άλλης χώρας
ή πολλών χωρών είναι τα εξής;
1.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ κυβερνήσεων, πολιτικών συστημάτων και
καθεστώτων;
2.
Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η ταξινόμηση των κυβερνητικών συστημάτων;
3.
Με ποια λογική ταξινομούνται και πρέπει να ταξινομούνται τα καθεστώτα;
4.
Ποια είναι τα σημαντικότερα καθεστώτα του σύγχρονου κόσμου;
Ας
επισκεφτούμε τις έννοιες που είναι τα "εργαλεία" με τα οποία
σκεφτόμαστε, ασκούμε κριτική, επιχειρηματολογούμε, εξηγούμε και αναλύουμε:
1.
Συλλογική δράση. Σύμφωνα με
τον Max Weber, η λέξη
«δράση» εκφράζει «κάθε ανθρώπινη συμπεριφορά όταν και στο μέτρο που το δρων
άτομο της προσδίδει μια υποκειμενική σημασία»˙ αυτή η «δράση» (ανοιχτή,
εσωτερική, υποκειμενική, θετική παρέμβαση ή αποχή-αδράνεια) είναι κοινωνική
«στο μέτρο που το δρων άτομο (ή άτομα) λαμβάνει υπόψη τη συμπεριφορά των άλλων
και, ως εκ τούτου, αποκτά προσανατολισμό».[1]
«Συλλογική δράση» είναι η έκφραση μιας ομάδας ανθρώπων με ενιαία φωνή˙ είναι,
δηλαδή, μια μέθοδος αντιμετώπισης προβλημάτων. Με άλλα λόγια, η συλλογική δράση
μπορεί να γίνει κατανοητή ως το αποτέλεσμα της συγκρότησης ενός συλλογικού
ορισμού μιας κατάστασης. Αυτός ο ορισμός περιλαμβάνει στοιχεία της κοινής
νοητικής πεποίθησης (ποια γεγονότα αναγνωρίζονται από κοινού ως πραγματικά και
σχετικά), συναισθηματικούς παράγοντες (όπως η ματαίωση των προσωπικών αναγκών)
και το δεσπόζον κίνητρο των συμμετεχόντων στη δράση.[2]
2.
Πολιτική (Politics).Είναι «πεδίο πάλης και ανταγωνιστικής
δραστηριότητας για την επίλυση γενικής εμβέλειας διαφορών ενώ «πολιτική» (policy)
είναι «συγκεκριμένη πρόταση αντιμετώπισης συγκεκριμένων θεμάτων». Ουσιαστικά
Πολιτική είναι διαδικασία λήψης δεσμευτικών συλλογικών αποφάσεων
3.
Κυβέρνηση είναι κάθε μηχανισμός μέσω του οποίου διατηρείται η έννομη eyτάξη με
κύριο χαρακτηριστικό τη δυνατότητα λήξης και επιβολής συλλογικών αποφάσεων.
Κάθε θεσμός της κοινωνίας, όπως η οικογένεια, το σχολείο, η επιχείρηση κ.ά.,
διαθέτει τη δική του κυβέρνηση. Μιλώντας, όμως, για την κυβέρνηση στο εθνικό
επίπεδο εννοούμε τον θεσμό εκείνο που αποσκοπεί στην διατήρηση της και τη
διευκόλυνση της συλλογικής δράσης.[3]Οι
βασικές λειτουργίες της κυβέρνησης: παραγωγή νόμων (νομοθετική), επιβολή νόμων
(εκτελεστική), ερμηνεία νόμων (δικαστική).
4.
Δύναμη/εξουσία (power)αναφέρεται στην ικανότητα
ενός ατόμου ή, πολύ συχνότερα, μιας ομάδας ατόμων ή ενός θεσμού να χειρίζονται
και να διαμορφώνουν τις αντιλήψεις και τις ενέργειες άλλων ατόμων.
5.
Σύστημα.
-Από
τυπική άποψη:Σύστημα είναι κάθε
σύνολο στοιχείων ανάμεσα στα οποία ή στα χαρακτηριστικά τους υφίστανται
σχέσεις. Μερικό (υπο)σύστημα είναι κάθε υποσύνολο σχέσεων ανάμεσα σε στοιχεία
του ευρύτερου περιέχοντος συστήματος.
-Δομή: Συνίσταται
στα βασικά υποδείγματα των στοιχείων του (ή των ιδιοτήτων των στοιχείων) και
των σχέσεών τους. Δομές είναι το κοινοβούλιο, η γραφειοκρατία, οι
διοικητικές υπηρεσίες και τα δικαστήρια.
-Λειτουργία: Επίδραση
ενός στοιχείου του συστήματος ως συμβολή στη διατήρηση της υπόστασης, στην προσαρμογή
στο περιβάλλον, στην επίτευξη των στόχων του συστήματος. Οι δομές
εκτελούν λειτουργίες που με τη σειρά τους καθιστούν την κυβέρνηση ικανή να
χαράζει, να εφαρμόζει και να ενισχύει τις πολιτικές της. Οι πολιτικές αντανακλούν τους στόχους και οι υπηρεσίες
παρέχουν τα μέσα.
Οι λειτουργίες διακρίνονται σε:
Ø
Έκδηλες
Ø
Λανθάνουσες
Οργάνωση:
*Από άποψη περιεχομένου είναι σύστημα
πράξεων προσαρμοσμένων σε ένα σκοπό ή καθήκον.
**Από
τυπική άποψη είναι η πραγματοποίηση ενός ορισμένου συνόλου σχέσεων από το συνολικό
χώρο των συμβάντων.
[2]Βλ. Bellucci, A. (1980). Nomads of the Present. Philadelphia,
PA: Temple University Press.
[3]Βλ..Χέιγουντ Α. (2005) Εισαγωγή στην Πολιτική.
Αθήνα: Εκδ. Πόλις.
Συνεχίζεται...
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
No comments:
Post a Comment