ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΠΕΡΓΙΑ
Στην ψηφιακή έκδοση του λεξικού
Merriam-Webster διαβάζουμε ότι απεργία είναι «η συλλογική άρνηση εργαζομένων να
εργαστούν υπό τους όρους που καθορίζουν οι εργοδότες.» Το ίδιο λεξικό για την λέξη «απεργώ» δίνει τον
ορισμό: «το να σταματώ την εργασία για να αναγκάσω τον εργοδότη να ικανοποιήσει
ένα αίτημα».[1] "Η μερική ή πλήρης εναρμονισμένη άρνηση
εργασίας ή η καθυστέρηση ή παρεμπόδιση της εργασίας από πρόσωπα που εργάζονται
ή έχουν προσληφθεί από τον ίδιο εργοδότη ή από διαφορετικούς εργοδότες με σκοπό
την αντιμετώπιση παραπόνου ή την επίλυση διαφοράς σχετικά με κάθε θέμα
αμοιβαίου ενδιαφέροντος μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου και κάθε αναφορά σε
"εργασία" σε αυτόν τον ορισμό περιλαμβάνει την υπερωριακή εργασία,
είτε είναι εθελοντική είτε υποχρεωτική ".[2] Η
διαμαρτυρία των εργατών είναι μια αντίδραση στην αντίφαση μεταξύ του «είναι»
και του «δέον είναι», σύμφωνα τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες τους.[3] Οι εργαζόμενοι, προκειμένου να δράσουν συλλογικά πρέπει πρώτα να ορίσουν
ως άδικες τις συνθήκες ζωής τους και να θεωρήσουν ότι υπάρχει πιθανότητα
επιτυχίας. Οι ενεργές εργατικές συνδικαλιστικές οργανώσεις προσφέρουν το
πλαίσιο για την επίτευξη αυτής της συνειδητοποίησης. Πιο συγκεκριμένα,
σημαντικός είναι ο ρόλος των ηγεσιών αυτών των οργανώσεων για την ερμηνεία των
γεγονότων και των συνθηκών που προσπαθούν να «κινητοποιήσουν συναίνεση» ώστε να
ωθήσουν τους εργαζόμενους στην ανάληψη δράσης και να κερδίσουν την υποστήριξη
του κοινού.[4]
Έχοντας τις ρίζες της στην έννοια της «διαχείρισης των εντυπώσεων», η ανάλυση
της διαμόρφωσης πλαισίων προσδοκά να εξηγήσει την επιτυχία ή αποτυχία των
κοινωνικών κινημάτων.[5]
Οι απεργίες «μπορούν να προκύψουν από
διαμάχες σχετικά με τους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας». Μπορεί να γίνουν
απεργίες για λόγους αλληλεγγύης σε άλλους απεργούς εργαζόμενους, αλλά και για
καθαρά πολιτικούς λόγους.» Οι απεργίες οργανώνονται από τα εργατικά συνδικάτα.
Συχνά γίνονται απεργίες μη εγκεκριμένες από τα συνδικάτα (άγριες απεργίες –
wildcat strikes) που μπορούν να κατευθύνονται εναντίον της συνδικαλιστικής
ηγεσίας εκτός του εργοδότη. Το δικαίωμα στην απεργία δίνεται στους εργαζόμενους
όλων σχεδόν των βιομηχανικών κοινωνιών. Η
χρήση του δικαιώματος ακολούθησε παράλληλο δρόμο με αυτόν της ανάπτυξης
των εργατικών συνδικάτων κατά το 19ο αιώνα. [6]
Το δικαίωμα της απεργίας είναι καθιερωμένο θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα με
βάση τη «Σύμβαση 87 - περί Συνδικαλιστικής Ελευθερίας και Προστασίας του
Συνδικαλιστικού Δικαιώματος».[7]
Η απεργία ως μεσο αγώνα των εργατών
χρονολογείται από τους αρχαίους χρόνους. Η πρώτη απεργία ξέσπασε προς το τέλος
της 20ής δυναστείας, υπό τον Φαραώ Ραμσή ΙΙΙ στην αρχαία Αίγυπτο στις 14
Νοεμβρίου 1152 π.Χ. Οι τεχνίτες της Βασιλικής Νεκρόπολης στο Deir el-Medina
σταμάτησαν τις δουλειές τους επειδή δεν είχαν πληρωθεί αναγκάζοντας τις
αιγυπτιακές αρχές να αυξήσουν τους μισθούς. [8] Η πρώτη
γενική απεργία των πληβείων έγινε στην αρχαία Ρώμη.[9] Στην αποικιακή Αμερική καταγράφηκε η
πρώτη απεργία το 1636 στη Richmond Island (Maine) όταν οι εργοδότες παρακράτησαν τους μισθούς
των αλιέων.[10]
Η πρώτη χρήση του αγγλικού όρου “strike” έγινε το 1768 όταν οι ναύτες που είχαν
υποστεί περικοπές των αμοιβών, προκειμένου να υποστηρίξουν τις διαδηλώσεις τους
στο λιμάνι του Λονδίνου (το ίδιο έγινε στο λιμάνι του Σάντερλαντ), αφαιρέσαν
("to strike the sails") τα
πανιά των εμπορικών πλοίων. Αχρηστεύαν έτσι τα πλοία.[11] Στις
ΗΠΑ «ο αγώνας για την ευτυχία» πέρασε μέσα από απεργίες για μείωση των ωρών
εργασίας και για υψηλότερη αμοιβή. Το 1786, μια ομάδα τυπογράφων στη
Φιλαδέλφεια ζήτησε αύξηση και η εταιρεία την απέρριψε. Σταμάτησαν να εργάζονται
σε ένδειξη διαμαρτυρίας και τελικά έλαβαν την αύξηση. Μέχρι τη δεκαετία του
1800, άρχισαν να εμφανίζονται τα επίσημα εργατικά σωματεία και συντεχνίες. [12] Οι τυπογράφοι της Νέας Υόρκης κατέβηκαν σε
απεργία το 1794.[13]
Οι επιπλοποιοί απέργησαν το 1796 και ακολούθησαν οι ξυλουργοί της Φιλαδέλφειας
το 1797, οι υποδηματοποιοί το 1799. Στις αρχές του 19ου αιώνα οι προσπάθειες
των εργατικών ενώσεων για την βελτίωση των συνθηκών εργασίας και αμοιβής
στράφηκαν στις διαπραγματεύσεις αλλά δεν ξεχάστηκε η ιδέα της απεργίας. Στη
δεκαετία του 1820 στην προσπάθεια μείωσης των ωρών εργασίας από 12 σε 10 το
όπλο της απεργίας χρησιμοποιήθηκε συχνότερα και έγινε αισθητή η ανάγκη της
σύγκρουσης και συγκρότησης συνδικάτων σε ομοσπονδιακό επίπεδο.
Στην Αγγλία των αρχών του 19ου
αιώνα οι διάφορες ομάδες εργατών οργάνωσαν απεργίες ανθρακωρύχων το 1810,
υφαντουργών το 1812, κλωστοϋφαντουργών το 1818, σιδηροβιομηχανίας το 1816 και
οι οποίες έπαιρναν τέτοια ένταση σε τοπικό επίπεδο ώστε να δίνουν την εικόνα μικρογραφίας
εμφυλίου πολέμου. [14]
Η πρώτη μεγάλη κατάκτηση αυτού του
απεργιακού κινήματος, η ψήφιση του νόμου περί ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι,
το 1824, δίνει για πρώτη φορά το δικαίωμα στους εργάτες να ιδρύουν νόμιμα τις
δικές τους ανεξάρτητες ενώσεις, δηλαδή τα εργατικά συνδικάτα.
Στις ΗΠΑ τον Μάιο του 1937, εβδομήντα
χιλιάδες εργάτες εγκατέλειψαν τις εργασίες τους σε τέσσερις μεγάλες
χαλυβουργικές εταιρείες (γνωστές συλλογικά ως «Little Steel»). Οι απεργοί
επιδίωξαν να εξαναγκάσουν τις επιχειρήσεις αυτές να αλλάξουν την πολιτική και
που ασκούσαν επί δεκαετίες για την καταστολή της εργατικής διαμαρτυρίας, να
αναγνωρίσουν τα συνδικάτα των εργατών τους και να συμμορφωθούν με τον πρόσφατα
ψηφισμένο ομοσπονδιακό εργατικό νόμο. Επί δύο μήνες διεξήχθη ένας ηρωικός
απεργιακός αγώνας γεμάτος από αιματηρές συγκρούσεις, στις οποίες οι
αστυνομικοί, οι πράκτορες της εταιρείας και οι Εθνοφρουροί κακοποιούσαν και
πυροβολούσαν αδίστακτα τους συνδικαλιστές. Τουλάχιστον δεκαέξι πέθαναν και
εκατοντάδες άλλοι τραυματίστηκαν πριν τελειώσει η απεργία. Από πολλές απόψεις
θεωρήθηκε η τελευταία μεγάλη απεργία στη σύγχρονη Αμερική.[15]
Γενικά οι περισσότερες απεργίες
αποσκοπούν στην επιβολή ενός κόστους στον εργοδότη
για την παράλειψή του να ικανοποιήσει συγκεκριμένα αιτήματα. Στην περίπτωση
των Ιαπωνικών συνδικάτων, όμως παρατηρούμε ότι πλέον δεν υπάρχει πρόθεση παύσης της παραγωγής για
μακρά χρονικά διαστήματα αλλά χρησιμοποιούνται περισσότερο άλλες μορφές
εκδηλώσεων διαμαρτυρίας.[16]
Συνεχίζεται....
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
[1] https://www.merriam-webster.com/dictionary/strike
[2] https://labourlawoffices.wordpress.com/tag/strikes/
[3]McLaughlin Kenneth J. (2015) Labor Economics: Principles in Practice, New York & Oxford : Oxford
University Press
[4] Βλ. Klandermans B. (1984). “Mobilization and
participation: Social-psychological expansions of resource mobilization
theory”. American Sociological Review Νο. 49, σελ. 583-600.
[5] Βλ. Goffman Erving (1974) Frame
Analysis. Cambridge: Harvard University Press, σελ. 14.
[6] Μια παλιά
μορφή εργατικού αγώνα ήταν το «βιομηχανικό σαμποταζ». Βλ. Taylor L. and Walton P. (1971) “Industrial Sabotage:
Motives and Meanings.” in Stanley Cohen (ed.), Images of Deviance.
Harmondsworth: Penguin, σελ
189-212 . O Λουδισμός
υπήρξε μια μορφή βιομηχανικού σαμποτάζ («διαπραγμάτευση με ταραχές» κατά τον Eric Hobsbawm) ως έκφραση διαμαρτυρίας για την αντικατάσταση των τεχνιτών από
τις μηχανές στην βιομηχανική παραγωγή. Βλ. Geary Dick . (1999) “Working-Class
Identities in Europe, 1850s-1930s.”
The Australian Journal of Politics and History. Vol. 45. No. 1
University of Queensland Press, σελ.20-29. Βλ. Επίσης Geary R. (1984) European
Labour Protest, 1848-1939, London:
Methuen, καθώς και Thompson E. P. (1963) The Making of the English Working Class London: Penguin.
[7] Leat Mike, Κουζής Γιάννης, Κουτρούκης Θοδωρής (2009) Εργασιακές σχέσεις: Μια επιστημονική προσέγγιση, Αθήνα: Εκδ. Κριτική.
[8] Joshua J. Mark (2017) The First Labor Strike in History, https://www.ancient.eu/article/1089/the-first-labor-strike-in-history/
[9] Wells, H. G. (1925 The Outline of History .P. F. Collier & Sons
[10] Aaron Brenner, Benjamin Day, and Immanuel Ness (2009)
The Encyclopedia of Strikes in American
History ,Armonk, NY: M.E. Sharpe, σελ. 3
[11] Worrall Simon
«Q&A: Were Modern Ideas—and the American Revolution—Born on Ships at Sea?» Ανάκτηση
27-1-2018 https://news.nationalgeographic.com/news/2014/08/140831-pirates-horatio-nelson-samuel-adams-royal-navy-somalia-ngbooktalk/ .
[12] Οι
συντεχνίες ή αδελφότητες ήταν οργανώσεις που στην μεσαιωνική εποχή είχαν στους
κόλπους τους το σώμα των μελών ενός επαγγέλματος
και φρόντιζαν για την προάσπιση των
συμφερόντων τους. Στη νεωτερική καπιταλιστική κοινωνία οι συντεχνίες
γίνονται συνδικάτα στα οποία δεν συμμετέχουν πλέον οι εργοδότες αλλά μόνο οι
μισθωτοί εργάτες. Βλ. Ασδραχάς Σπύρος (1983) «Οι συντεχνίες στην Τουρκοκρατία:
Οι οικονομικές λειτουργίες», Ζητήματα
Ιστορίας, Αθήνα: Θεμέλιο, 97-115. Nicholas, David. (2007) Η Εξέλιξη του
Μεσαιωνικού Κόσμου. Αθήνα: ΜΙΕΤ.
Μπρωντέλ, Φερνάν (1995)
Υλικός πολιτισμός οικονομία και καπιταλισμός. Αθήνα, Αγροτική Τράπεζα.
[13] Hamilton Neil A. (2002) Rebels and Renegades: A Chronology of Social and Political Dissent in
the United States, Routledge
[14]
Μπιθυμήτρης Γιώργος (2016) Αγορά, τάξη, κοινωνία :Αναζητώντας την ταυτότητα του
συνδικαλιστικού κινήματος, Αθήνα: Εκδ. Gutenberg
[15] White Ahmed (2016) The Last Great Strike: Little Steel, the CIO, and the Struggle for Labor
Rights in New Deal America, Oakland,CA :University of California Press
[16] Η απεργία
διευθετείται εκ των προτέρων με τη διοίκηση και δεν αποσκοπεί να διαταράξει
σοβαρά την παραγωγή. Οι εργαζόμενοι φορούν πολύχρωμες κορδέλες και φέρουν
πικέτες καθώς περνούν γύρω από το χώρο εργασίας. Αυτός ο τύπος τελετουργικής
απεργίας έχει στόχο την επίδειξη δύναμης εκ μέρους των εργαζομένων για την
υποστήριξη των διαπραγματευτικών διαδικασιών.
Οι απεργίες αόριστης διάρκειας λαμβάνουν χώρα μόνο εάν οι
διαπραγματεύσεις με τον εργοδότη έχουν αποτύχει πλήρως. Από τη δεκαετία του
1980 ο αριθμός των εργατικών διαφορών μειώθηκε σταθερά.
No comments:
Post a Comment