Σεκάνς: ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ

Σεκάνς
Σκέψεις για σκηνές από ταινία «Προσεχώς»
7 Ιουλίου 2009Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης παρουσιάζει την ταινία
ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΤΟΙΧΟΥΣ
(ENTRE LES MURS – THE CLASS)
του Λοράν Καντέ (ΓΑΛΛΙΑ, 2008, έγχρωμη, 128΄)
Τρίτη, 7 Ιουλίου 2008 στις 9.00 και 11.00 μμ
Δημοτικός Κινηματογράφος Ηλιούπολης Μελίνα Μερκούρη
Λ. Ειρήνης 50 Ηλιούπολη (λεωφ. 237 για Άνω Ηλιούπολη από Ακαδημίας)


Ο σκηνοθέτης της ταινίας Laurent Cantet γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου 1961 στην πόλη Melle της περιφέρειας Deux-Sèvres της Δυτικής Γαλλίας που ιδρύθηκε επί βασιλείας Καρλομάγνου και αποτέλεσε σημαντικό κέντρο εξόρυξης μεταλλευμάτων (είναι και τόπος καταγωγής της αρ' ολίγο προέδρου των Σοσιαλιστών της Γαλλίας Σεγκολέν Ρουαγιάλ). Οι γονείς του ήταν εκπαιδευτικοί.
Σκηνοθέτησε και τις εξής ταινίες: Vers le sud (2005), L'Emploi du temps (Ελεύθερος ωραίου, 2001) και Ressources humaines (1999). Για το έργο που παρουσιάζουμε σήμερα βραβεύτηκε στο φεστιβάλ των Καννών με το Χρυσό Φοίνικα στις 25 Μαΐου 2008.



Τη σημερινή ταινία την εμπνεύστηκε διαβάζοντας το ημιαυτοβιογραφικό βιβλίο του Φρανσουά Μπεγκοντώ με τον ίδιο τίτλο. Ο τίτλος υποδηλώνει τη μακρόχρονη συσχέτιση μεταξύ των λέξεων «τοίχοι» και «αίθουσα διδασκαλίας», δηλαδή την αίσθηση που νοιώθαμε για πολλά χρόνια όταν πηγαίναμε σχολείο ότι περιοριζόμασταν «ανάμεσα στους τοίχους». Η ταινία παρακολουθεί την καθημερινότητα του δάσκαλου Φρανσουά Μαρέν επί ένα ολόκληρο εκπαιδευτικό έτος στην τάξη του και στους χώρους του σχολείου. Η κάμερα δεν βγαίνει από τους χώρους του σχολείου καταλήγοντας σε μια «ομόκεντρη ειρωνεία» να είναι οι μαθητές/τριες παγιδευμένοι «ανάμεσα στους τοίχους» της αίθουσας αλλά και οι δάσκαλοι παγιδευμένοι «ανάμεσα στους τοίχους του σχολείου». Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο πρέπει να δουλέψει ο δάσκαλος του σχολείου μιας σκληρής φτωχογειτονιάς όπου ζουν Γάλλοι και μετανάστες από τις χώρες του Μαγκρέμπ αλλά και από την Κίνα και την Καραϊβική. Γι’ αυτόν ο δάσκαλος που πρέπει να παίρνει δύσκολες αποφάσεις πρέπει να αντιλαμβάνεται ότι είναι «πρώτα απ’ όλα η ζωή μέσα στην τάξη, η ζωή της τάξης: μια κοινότητα δηλαδή 25 ατόμων, που δεν έχουν διαλέξει ο ένας τον άλλο, αλλά καλούνται να είναι μαζί και να συνεργάζονται ολόκληρη σχολική χρονιά ανάμεσα σε 4 τοίχους.»



Ο Μαρέν, εκ πρώτης όψεως, μοιάζει να διαφέρει από τους άλλους καθηγητές ως προς τρόπο με το οποίο προσεγγίζει τους μαθητές και τις μαθήτριές του. Εκεί που θεωρείται καλύτερος στην επικοινωνία μαζί τους, σταδιακά αρχίζει να χρησιμοποιεί αμφισβητούμενες μεθόδους για να τιθασεύσει την τάξη του. Αυτή η ηθική αμφισημία και ο έντονος ρεαλιστικός τρόπος εμφάνισής της στην ταινία οδηγούν σε διαφορετικές προσεγγίσεις σε σχέση με τις συνηθισμένες ταινίες που ασχολούνται με παρόμοια θέματα σχέσεων με μαθητικά ακροατήρια που χαρακτηρίζονται από φυλετική, θρησκευτική και εθνοτική ποικιλία και που τα μέλη του είναι ανά πάσα στιγμή σε εγρήγορση για να γλιτώσουν από τη μαχαιριά ή την πιστολιά του διπλανού του συμμαθητής. Όσοι/ες δεν έχουν ζήσει και μαθητεύσει σε τέτοια περιβάλλοντα δύσκολα μπορούν να κατανοήσουν την κατάσταση και αρκούνται σε μικροαστικές ηθικολογίες και αντιλαμβάνονται τις ευχές τους για πραγματικότητα. Ο γράφων έχων ιδίαν πείρα από τέτοιες καταστάσεις στις ΗΠΑ έχει ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα.


Από τεχνικής απόψεως, η ταινία θεωρείται εξαιρετική και λάμπει σαν τον ήλιο των Καννών και των Παρισίων. Η χρήση της κάμερα στο χέρι βοηθάει στην ανάπτυξη ενός κατάλληλου ρυθμού ώστε να αντέχει ο θεατής τη διάρκεια της ταινίας που διαδραματίζεται σε ένα αστικό δομημένο περιβάλλον, όπως είναι ένα σχολείο. Το ίδιο κάνει και η μουσική. Και μια λεπτομέρεια που τονίζει το ρεαλισμό της ταινίας: οι μαθητές και οι μαθήτριες παίζουν οι ίδιοι/ες τους ρόλους τους χρησιμοποιώντας ακόμη και τα δικά τους ονόματα, Χούμπα, Σουλεϊμάν κ.ά.

Είναι μια από τις ταινίες που θα συζητιούνται συχνά στα τραπέζια των νυχτερινών ταβερνών και μεζεδάδικων μετά τις προβολές και θα δημιουργούν έντονες διαμάχες μεταξύ των οπαδών των «χάπι εντ» των χολιγουντιανών ταινιών με τους σούπερ-ντούπερ καταφερτζήδες δασκάλους και των σκεπτικιστών που είναι οι απλοί δάσκαλοι που αγαπάνε τη δουλειά του ς και τα παιδιά της τάξης τους αλλά που μπορεί και να μην αντέχουν καμιά φορά και να μην αλλάζουν τον κόσμο πάντοτε εδώ και τώρα˙ ίσως αύριο και αλλού. Αξίζει, όμως, η προσπάθεια.




Θανάσης Τσακίρης