ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

ΟΤΑΝ Η "ΑΛΑΛΟΣ ΑΝΟΙΞΙΣ" ΑΠΟΚΤΑ ΦΩΝΗΝ
ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΣΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ.


Ένα μεσημέρι, γυρνώντας απ’ τη δουλειά μου, αγόρασα από τον εφημεριδοπώλη κι ένα περιοδικό μαζί με τις απογευματινές εφημερίδες. Σε κάποια σελίδα διάβασα την παρακάτω επιστολή :
«Η ΟΙΚΟΠΕΔΟΠΟΙΗΣΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΕΑ
Ελάβομεν και δημοσιεύομεν την κατωτέρω επιστολήν
Κε Διευθυντά,

Εις τους πρόποδας του Υμηττού, ανατολικώς του Συνοικισμού Βύρωνος και ανατολικομεσημβρινώς της Ζωοδόχους Πηγής και εις μικράν απόστασιν της αρχαίας μονής των Καρυών (κάποιος νεαρός Οικοδομικός Συνεταιρισμός Αποστράτων Αξιωματικών και Υπαλλήλων) απεφάσισαν να αναγείρωσιν νέον Συνοικισμόν και προς τούτο ήλθον εις διαπραγματεύσεις μετά του Ο.Δ.Ε.Π., μέσω του γνωστού εκπροσώπου της Μονής Πεντέλης ιερομονάχου και προέβησαν εις την αγοράν του χώρου εκείνου (εκ χιλιάδων στρεμμάτων) αντί πινακίου φακής και αμέσως ήρχισαν οι κύριοι αυτοί να επιχειρώσιν διακατοχικάς πράξεις (τοπογραφήσεις, διαχωρισμούς οικοπέδων, ανορύξεις χανδάκων, ρυμοτομήσεις κλπ) χωρίς να λάβωσιν υπ’ όψιν ούτε αυτοί, ούτε ο Ο.Δ.Ε.Π. ότι το τμήμα εκείνο έχει από πολλού κηρυχθεί αναδασωτέος χώρος υπό του αρμοδίου Υπουργείου Εργασίας, το οποίον και έχει αρχίσει από καιρόν την αναδάσωσιν του χώρου εκείνου. Το τελευταίον τούτον (Υπουργείον Γεωργίας) εζήτησε δικαστικώς την αποβολήν των επιδρομέων και η υπόθεσις εκκρεμεί παρά τω Ειρηνοδίκη Αθηνών. Όλοι ομολογούμεν ότι η πόλις των Αθηνών έχει λάβει τεραστίας διαστάσεις, όσον καμμία άλλη ελληνική ή ξένη πόλις, και τοιαύτας ώστε να καθίσταται αδύνατος η εξυπηρέτησίς της από απόψεως συγκοινωνίας, φωτισμού, ύδατος, ασφαλείας, καθαριότητος, υγιεινής κλπ, δηλαδή η έκτασις της πόλεως ταύτης αποστερεί τους κατοίκους της της απολαύσεως των πλέον στοιχειωδών αγαθών της ανθρωπίνης διαβιώσεως. Αλλ’ ενώ τούτο γενικώς ομολογείται και από τους πολίτας και από τους πολιτικούς, εν τούτοις, οι τελευταίοι ούτοι τη αδικαιολογήτω ανοχή και αδιαφορία των πρώτων (των πολιτών) δεν κάμνουν τίποτε ώστε τουλάχιστον να σταματήσει αυτή η πληγή, της οποίας η αφετηρία θα μπορούσε κάπως να κριθεί επιεικώς λόγω των συνθηκών υφ’ ας ήνοιξε (Μικρασιατική καταστροφή), αλλά της οποίας η παράτασις και επέκτασις αποτελεί καθαρόν έγκλημα δια το οποίο αν υπήρχε προηγμένη κοινωνία, θα έπρεπε να κληθούν να λογοδοτήσουν αμέσως και οι εκπρόσωποι του Ο.Δ.Ε.Π. που, υπαρχούσης νομίμου απαγορεύσεως προβαίνουν εις πώλησιν χώρου που δεν τους ανήκει, και αι αρμόδιοι αρχαί και οι Υπουργοί που δεν διατάσσουν την άμεσον αποβολήν των επιδρομέων.
Αθήναι, 13-1-1933
Μετά τιμής
Β. ΑΘΗΝΑΙΟΣ» [1]
37 χρόνια αργότερα ένας πανεπιστημιακός καθηγητής εν μέσω στρατιωτικής δικτατορίας θα δικαιώσει τον απλό πολίτη του Καρέα με την περιγραφή του προβλήματος της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του Λεκανοπεδίου της Αττικής και θα ασκήσει και μια έμμεση κριτική προς τους δικτάτορες - αλλά και προς τους διάφορους τεχνοκράτες -οι οποίοι βρήκαν την ευκαιρία να προβάλουν φιλοπεριβαλλοντικό προσωπείο κατά την έναρξη των εργασιών του Α΄ Συνεδρίου Προστασίας της Φύσεως το Νοέμβριο του 1970: «[Ε]ν πάση περιπτώσει, ευχόμεθα και ελπίζομεν να προκύψη κάτι καλόν δια τον τόπον μας, από την έστω και αναιμικήν αυτήν κίνησιν, και να μην πρόκειται, ως συνήθως, περί θορυβωδών διακηρύξεων, περί συντάξεως πομπωδών προγραμμάτων, περί προβολής ρητόρων και αυτοπροβολής των επί πάσης φύσεως ζητημάτων ποικιλωνύμων ειδικών» [2]. Mε το πέρασμα των χρόνων οι τελευταίες νησίδες πευκόφυτης βλάστησης στον Καρέα θα φυλαχτούν ως "κόρες οφθαλμών" από απλούς πολίτες, όπως ο παλιός κομμουνιστής συνδικαλιστής στα τραμ - ο "μπαρμπα - Γαλάνης" -, που παίρνουν την υπόθεση στα χέρια τους, σχηματίζοντας ομάδες πολιτών για την παρέμβαση στα περί το περιβάλλον τεκταινόμενα. Πράγματι, η "άλαλος άνοιξις" αποκτά φωνή. Το ζητούμενο είναι το πώς κατέστη δυνατή η απόκτηση αυτής της φωνής.





ΙΙ) ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΩΝ

ΙΙα) Τι θα μελετήσουμε ;

Πώς απέκτησε η "άλαλος άνοιξις" φωνή ; Πώς η φωνή αυτή έγινε δυνατό να ακουστεί και από ποιους ; Επρόκειτο περί μιας σταθεράς και μονότονα επαναλαμβανόμενης φωνής ή μήπως επρόκειτο για μια πλειάδα φωνών που ενίοτε συνηχούσαν σε κάποιο κοινό τόνο και άλλοτε οι αποκλίσεις χρώματος και βάθους ήταν τόσο μεγάλες που ενδεχομένως και να μην αφορούσαν τον ίδιο ήχο ; Πώς θα μπορέσουμε να εξετάσουμε τους διαφορετικούς τρόπους έκφρασης ; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά θα επιχειρηθούν να δοθούν στις σελίδες που ακολουθούν.

Το κύριο ζητούμενο είναι να ερευνήσουμε την επίδραση του θεωρητικού λόγου και της πολιτικής πρακτικής του οικολογικού κινήματος στο κομματικό μας σύστημα. Ορίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο το κύριο ζητούμενο, θα διερευνήσουμε κατά πόσο το οικολογικό κίνημα επέδρασε καταλυτικά στη δομή και το λόγο των πολιτικών κομμάτων υποχρεώνοντάς τα να "οικολογικοποιηθούν" - με άλλα λόγια να θέσουν ως ένα από τα κύρια διακυβεύματα της πολιτικής τους ατζέντας το οικολογικό ζήτημα.

Στα πλαίσια της εργασίας αυτής θα μελετήσουμε τις προγραμματικές διακηρύξεις, τις προγραμματικές δηλώσεις των κυβερνήσεων και των κριτικών που άσκησαν τα κόμματα της εκάστοτε κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης καθώς και τα καταστατικά των κομμάτων. Στόχος είναι η κατάδειξη της πορείας διαμόρφωσης του λόγου των κομμάτων από την ανυπαρξία οικολογικών αναφορών των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης ως την υιοθέτηση στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 στοιχείων του οικολογικού προγράμματος. Η αναφορά στα κομματικά καταστατικά είναι αναγκαία γιατί ο οικολογικός λόγος δεν αφορά μόνο το πεδίο του λόγου της προστασίας της φύσης αλλά αφορά και την αναδιαμόρφωση των τρόπων της οργάνωσης των πολιτικών σχέσεων και δομών υπέρ της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και της άμεσης δημοκρατίας ως του καταλληλότερου δημοκρατικού μοντέλου πολιτικής συμμετοχής. Τέλος, θεωρώ ότι η πλέον κατάλληλη, και γι’ αυτό έδωσα ιδιαίτερη σημασία, τεχνική για την αποκρυπτογράφηση και αποκωδικοποίηση του κομματικού λόγου είναι η μελέτη των προγραμματικών δηλώσεων και της κοινοβουλευτικής κριτικής των κομμάτων της αντιπολίτευσης στο μέτρο που «τα κόμματα είναι το πλέον σημαντικό τμήμα των αντιπροσωπευτικών δομών στις σύνθετες δημοκρατικές κοινωνίες» [3] & είναι, συνεπώς, η πρώτη επαφή νέων κυβερνητικών κομμάτων με νέες παραμέτρους της πολιτικής πραγματικότητας που δεν τις είχαν λάβει τόσο στενά υπόψη προεκλογικά [4] στην προσπάθεια να προσελκύσουν όλο και περισσότερους ψηφοφόρους και η οποία μας παρέχει κατάλληλο υλικό για να εκτιμήσουμε καλύτερα τον πολιτικό τους λόγο. Επίσης η στοιχειώδης αναφορά στην ιστορική ανάπτυξη του οικολογικού κινήματος στην Ελλάδα είναι μια εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για την παραπέρα διερεύνηση του θέματός μας.
[1] Η επιστολή αυτή δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο 45ο τεύχος του περιοδικού ΕΚΔΡΟΜΙΚΑ, το έτος 1933. Η αναδημοσίευσή της έγινε από το περιοδικό ΟΙΚΟ-ΤΟΠΙΑ (τεύχος 4ο[31], Ιούλιος-Αύγουστος 1997, σελ.67).
[2] Βλ. Γκανιάτσας Κ.Α., (1970), ο.ε.π., σελ. 135.
[3] Βλ. Lipset S.M., (1960), «Party System and the Representation of the Social Groups» στο Archives of European Sociology, I, σελ. 53, παραπομπή από Σπουρδαλάκης Μ., (1990), ο.ε.π. 21.
[4] Βλ. Σπουρδαλάκης Μ., (1990), ο.ε.π. κεφ.8 για το αίνιγμα της συγκρότησης της κομματικής πολιτικής σ.σ.132 - 143.

Η συνέχεια στο: http://tsakiris.snn.gr/Tsakiris%20Spring.zip
Θανάσης Τσακίρης