Η μεταμοντέρνα 21η Απριλίου (του Θανάση Τσακίρη)

Η μεταμοντέρνα 21η Απριλίου

Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Δεν έχουν νεραντζιές στους κήπους τους για να κάνουν ζιγκ-ζαγκ, γιατί, απλούστατα, οι πολυκατοικίες που τα «φιλοξενούν» δεν διαθέτουν κήπους. Δεν τρώνε φρέσκιες φράουλες, γιατί είναι κόκκινες σαν αίμα και το φοβούνται, έτσι όπως είναι μεγαλωμένα σε συνθήκες θερμοκηπίου κι όχι στους χωματόδρομους και στις αλάνες, όπου μεγαλώσαμε εμείς. Δεν ακούνε ιστορίες γιατί δεν αντέχουν να θυμούνται, πόσο μάλλον που όσες ακούνε δεν μπορούν να τις αφηγηθούν δεν είναι δικές τους αλλά των ανθρώπων της Ιστορίας .Δεν ανεβαίνουν σε ποδήλατα γιατί δεν μπορούν να σπάσουν το φαύλο κύκλο των αλυσίδων που τους δένουν σε ένα κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον που τρέχει σα δαιμονισμένο και μεταβάλλεται ραγδαία συχνά χωρίς τη δική τους συμβολή.

Η ημερομηνία αυτή δε λέει και πολλά στα νέα παιδιά που ενηλικιώνονται στη διάρκεια του 21ου αιώνα. Γιατί, ίσως, όσα έχουν μια στοιχειώδη γνώση της ιστορίας αλλά έλλειψη κρίσης λόγω μεθοδολογικών ανεπαρκειών βλέπουν την εξέλιξη του νεοελληνικού κράτους σα μια σειρά πραξικοπημάτων και μόνο. Γιατί, ίσως, συγκρίνουν τη δικτατορία 1967-1974 με τα άλλα τερατουργήματα που αποκαλύπτονται καθημερινά και μεγεθύνονται από την τηλεοπτική οθόνη. Γιατί, ίσως, τα καθεστώτα έκτακτης ανάγκης της μεταμοντέρνας εποχής εξελίσσονται ραγδαία σε καθεστώτα «μεγάλων αδελφών» και οι νέαι αισθάνονται ανήμποροι να αντισταθούν και να αποτρέψουν αυτό που στα μάτια τους μοιάζει αναπόφευκτο. Γιατί, ίσως, οι «επώνυμοι» της υπαρκτής αντίστασης στη στρατιωτική χούντα κυριάρχησαν επί των «ανωνύμων» σε ένα «χρηματιστήριο» εξουσιαστικών αξιών. Γιατί, ίσως, αισθάνονται μόνα κι έρημα εν μέσω μιας εικονικής πραγματικότητας βίας, παρακμής, πολέμων, φανατισμού και εγκατάλειψης.

   

          

Τα παλιομοδίτικα στρατιωτικά πραξικοπήματα και η κατάφωρη απάτη κατά τις εκλογές γίνονται πολύ πιο σπάνια αυτές τις μέρες, αλλά άλλες, πιο λεπτές μορφές δημοκρατικής παλινδρόμησης είναι ένα αυξανόμενο πρόβλημα που απαιτεί περισσότερη προσοχή. H ομότιμη  καθηγήτρια πολιτικής του πανεπιστήμιου Princeton,  Nancy Bermeo,  παρατήρησε τις μορφές που παίρνουν τα σύγχρονα πραξικοπήματα και τις κατέγραψε σε 5 κατηγορίες. [1]

• ·       Εκτελεστικά πραξικοπήματα . Αυτοί που ήδη βρίσκονται στην εξουσία αναστέλλουν την ισχύ των δημοκρατικών θεσμών.
• ·       Εκλογική νοθεία. Η εκλογική διαδικασία στήνεται έτσι ώστε να βγάλει συγκεκριμένα αποτέλεσμα.
• ·       Υποσχετικά πραξικοπήματα. Η δημοκρατία καταλύεται από ανθρώπους που στην συνέχεια οργανώνουν για να νομιμοποιήσουν την εξουσία της.
• ·       Εκτελεστική επέκταση . Αυτοί που βρίσκονται ήδη στην εξουσία ροκανίζουν τους δημοκρατικούς θεσμούς χωρίς ποτέ να τους ανατρέπουν.
• ·       Στρατηγική εκλογική χειραγώγηση. Οι εκλογές δεν είναι ελεύθερες και δίκαιες , αλλά ούτε και εξόφθαλμα κάλπικες.

Κι όμως αυτή η ημερομηνία μας λέει κάτι. Ότι ακόμη κι αν τα πραξικοπήματα της εποχής μας είναι «αναίμακτα» και «αόρατα» πρέπει να μάθουμε να τα διακρίνουμε προτού εκδηλωθούν. Κι άμα εκδηλωθούν να είμαστε προετοιμασμένοι για την αντίσταση που ταιριάζει στην περίσταση. Οι κάμερες που παρακολουθούν την κυκλοφορία ιδεών και πράξεων, οι αντιστροφές των σημασιών των λέξεων, οι αλλοιώσεις των τοπίων, οι διαστρεβλώσεις των οραμάτων, οι διαστροφές των εικόνων μας, όλα αυτά είναι τα μικρά καθημερινά πραξικοπήματα που συμβαίνουν εν πλήρη δημοκρατία. Μόνο που αυτή τη φορά η αντίσταση αφορά πολλούς και διαφορετικούς στόχους που δεν είναι ορατοί στο ανθρώπινο μάτι, αλλά τους καταλαβαίνουμε, όμως, από τα αποτελέσματα των πολιτικών που εφαρμόζουν και από το λόγο που εκφέρουν οι ταγοί των εξουσιών αυτών. Αρκεί να ξέρουμε κι εμείς ποια είναι η δύναμη και η επιρροή μας.

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Nancy Bermeo (2016) “On Democratic Backsliding”, Journal of Democracy.

January, Volume 27, Issue 1