H Αμερικάνικη επανάσταση (του Θανάση Τσακίρη)
Ο αγώνας των Αμερικανών αποίκων άρχισε ουσιαστικά στη
Βοστόνη την 16 Δεκεμβρίου 1773. Διαμαρτυρόμενοι τόσο για το φόρο επί του
τσαγιού (φορολογία χωρίς εκπροσώπηση) όσο και για το μονοπώλιο της εταιρείας
της Ανατολικής Ινδίας, μια ομάδα Βοστονεζων μεταμφιεσμένοι ως Ινδιάνοι Mohawk
επιβιβάστηκαν στα πλοία και πέταξαν στη θάλασσα τσάι αξίας £ 10.000 στο λιμάνι (Boston Tea
Party). Μετά από πολλές μάχες μεταξύ του Ηπειρωτικού στρατού των
επαναστατημένων αποικιών, με αρχιστράτηγο τον Τζωρτζ Γουάσινγκτον, και των Βρετανικών
δυνάμεων, η πολιορκία της Βοστόνης έληξε στις 17 Μαρτίου 1776 με νίκη των επαναστατικών
δυνάμεων. Στις 4 Ιουλίου 1776 έλαβε χώρα γενική συνέλευση στη Φιλαδέλφεια, όπου
ψηφίζεται η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, που στηρίζεται στις πολιτικές ιδέες του
Διαφωτισμού. O Τόμας
Τζέφερσον, o Μπέντζαμιν Φράνκλιν, o Τζων Άνταμς και o Αλεξάντερ Χάμιλτον, ήταν
φιλόσοφοι υπό την έννοια της συμμετοχής τους σε έναν ευρύτερο κύκλο
διανοούμενων που συνδέονταν με τις βασικές φυσιογνωμίες του Διαφωτισμού. Ο
Φράνκλιν επισκέφθηκε επανειλημμένα την Ευρώπη και συνέβαλε ενεργά στις
επιστημονικές και πολιτικές συζητήσεις εκεί, και έφερε τις νεότερες ιδέες πίσω
στη Φιλαδέλφεια. Ο Τζέφερσον ακολούθησε από κοντά τις ευρωπαϊκές ιδέες και
αργότερα ενσωμάτωσε μερικά από τα ιδανικά του Διαφωτισμού στη Διακήρυξη της
Ανεξαρτησίας. O Μάντισον ενσωμάτωσε αυτές τις ιδέες στο σύνταγμα των Ηνωμένων
Πολιτειών κατά τη διαμόρφωσή του το 1787. Το Σύνταγμα διατήρησε στη μνήμη
αρκετές από τις αρχές του Διαφωτισμού, δηλαδή την ισότητα, την ανεξιθρησκία,
την χειραφέτηση, την ιδέα της οικουμενικότητας της ανθρώπινης φύσης, την ελευθερία
της σκέψης.[1]
Η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας αποτελείται από πέντε ενότητες,
μια εισαγωγή, ένα προοίμιο, ένα σώμα (χωρισμένο σε δύο τμήματα) και ένα
συμπέρασμα. Σε γενικές γραμμές, στην εισαγωγή τονίζεται ότι η διεκδίκηση της
ανεξαρτησίας από τη Βρετανία είχε γίνει "απαραίτητη" για τις αποικίες
ενώ το σώμα της διακήρυξης περιγράφει έναν κατάλογο παράπονων εναντίον του
βρετανικού στέμματος. Το προοίμιο περιλαμβάνει το πιο διάσημο απόσπασμά της διακήρυξης: «Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως
αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από
τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων
είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην
επιδίωξη της Ευτυχίας. Πως για να εξασφαλιστούν αυτά τα δικαιώματα, ιδρύονται
Κυβερνήσεις μεταξύ των Ανθρώπων, αντλώντας την δίκαια εξουσία τους από την
συναίνεση των κυβερνώμενων. Πως όποτε μια Μορφή Κυβέρνησης γίνεται καταστροφική
για τους σκοπούς αυτούς, είναι Δικαίωμα του Λαού να την αλλάξει ή να την
καταργήσει, και να εγκαταστήσει νέα Κυβέρνηση θέτοντας τα θεμέλιά της σε
τέτοιες αρχές και οργανώνοντας τις εξουσίες της σε τέτοια μορφή, ώστε να φανεί
πιθανότερο να επιφέρει την Ασφάλεια και την Ευτυχία του».
Το 1781,οι αποικίες συγκρότησαν την συνομοσπονδία πολιτειών με την σύνταξη και
ψήφιση το πρώτο σύνταγμα («Τα Άρθρα της
Συνομοσπονδίας»). Αυτό έδωσε όλες τις εξουσίες στις πολιτείες και λίγες στην κεντρική
κυβέρνηση. Η συνομοσπονδία δεν είχε πρόεδρο. Το άρθρο 3 περιγράφει τη
συνομοσπονδία ως «σταθερό σύνδεσμο φιλίας» των πολιτειών «για την κοινή άμυνά
τους, την ασφάλεια των ελευθεριών τους και την αμοιβαία και γενική ευημερία
τους.» Αυτή θα είχε ένα νομοθετικό σώμα ως κεντρικό θεσμό της κυβέρνησης. Κάθε πολιτεία
είχε μία ψήφο και οι αντιπρόσωποι εκλέγονταν από τις πολιτειακές βουλές. Κάθε πολιτεία διατηρούσε την
κυριαρχία, την ελευθερία και την ανεξαρτησία της. Το νέο Κογκρέσο δεν θα
μπορούσε να επιβάλει φόρους ούτε θα μπορούσε να ρυθμίσει το εμπόριο. Τα έσοδά του
θα προέρχονταν από τις πολιτείες με την καθεμιά να συνεισφέρει ανάλογα με την
αξία της ιδιόκτητης γης εντός των συνόρων της. Η κατάσταση, όμως, χειροτέρεψε λόγω
του πολέμου της ανεξαρτησίας που τελείωσε με την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού
στις 3 Σεπτέμβριου 1783, με την οποία η Βρετανία αναγνώρισε τις ΗΠΑ άνευ όρων.
Πολλοί αγωνιστές εξεγέρθηκαν επειδή οι περιουσίες τους κατασχεθήκαν από τις
αρχές λόγω χρεών. Η καταστολή των εξεγερμένων ήταν βίαιή και αιματηρή[2]
και τέθηκε θέμα ενιαίας ομοσπονδιακής
κυβέρνησης με περισσότερες εξουσίες.
Η εθνοσυνέλευση
ψήφισε το σχέδιο συντάγματος στις 17 Σεπτέμβριου 1787. Δύο γραμμές συγκρουστήκαν. Από τη μια πλευρά οι Φεντεραλιστές που ήταν οπαδοί της
κεντρικής εξουσίας κι από την άλλη πλευρά οι Ρεπουμπλικάνοι που φοβούνταν την
ισχυρή κυβέρνηση και απαιτούσαν την ενσωμάτωση του Bill of Rights [3].
Το Σύνταγμα, αρχικά αποτελούμενο από επτά άρθρα, οριοθετεί
το εθνικό πλαίσιο διακυβέρνησης. Τα πρώτα τρία άρθρα της ενσαρκώνουν το δόγμα
του διαχωρισμού των εξουσιών, σύμφωνα με το οποίο η ομοσπονδιακή κυβέρνηση
χωρίζεται σε τρεις κλάδους: το νομοθετικό, αποτελούμενο από το δυο βουλές
(άρθρο 1), το εκτελεστικό όργανο, αποτελούμενο από τον Πρόεδρο (άρθρο 2) και το
δικαστικό, που αποτελείται από το Ανώτατο Δικαστήριο και άλλα ομοσπονδιακά
δικαστήρια (άρθρο 3). Τα άρθρα 4, 5 και 6 ενσωματώνουν τις ιδέες του
φεντεραλισμού, περιγράφοντας τα δικαιώματα και τις ευθύνες των κυβερνήσεων των
πολιτειών, τις πολιτείες σε σχέση με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και την κοινή
διαδικασία συνταγματικής αναθεώρησης. Το άρθρο 7 θεσπίζει τη διαδικασία που
χρησιμοποιείται από τα δεκατρία κράτη για την επικύρωσή του. Από τότε που
τέθηκε σε ισχύ το Σύνταγμα το 1789, τροποποιήθηκε 27 φορές, συμπεριλαμβανομένης
και μιας τροπολογίας για την κατάργηση μιας προηγούμενης, προκειμένου να
ικανοποιηθούν οι ανάγκες της χώρας που έχει αλλάξει από τον 18ο αιώνα. Το
Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών προβλέπει δύο μεθόδους για την υποβολή
τροπολογιών. Με την πρώτη το Κογκρέσο
μπορεί να ψηφίσει ένα νομοσχέδιο που περιέχει μια προτεινόμενη τροπολογία με
ψήφο δύο τρίτων σε κάθε σώμα. Με τη δεύτερη
μια συνταγματική συνέλευση μπορεί
να συγκληθεί με την ψήφο των δύο τρίτων των νομοθετικών σωμάτων. Και στις δύο
περιπτώσεις, οι τροποποιήσεις στο Σύνταγμα των ΗΠΑ ισχύουν μόνο αφού
επικυρωθούν από τα 3/4 των πολιτειών. Τελικά χρησιμοποιήθηκε η πρώτη μέθοδος. Σε
γενικές γραμμές, οι δέκα πρώτες τροποποιήσεις, γνωστές συλλογικά ως Bill of
Rights, προσφέρουν συγκεκριμένες προστασίες της ατομικής ελευθερίας και
δικαιοσύνης και περιορίζουν τις εξουσίες της κυβέρνησης.
Τροπολογία 1 – Ανεξιθρησκεία, Ελευθερία του τύπου και της έκφρασης
(1791). Το Κογκρέσο δεν θα εγκρίνει νόμο που θα υποστηρίζει την εγκαθίδρυση
θρησκείας ή που θα απαγορεύει την ελεύθερη θρησκευτική λατρεία ή που θα
περιορίζει την ελευθερία του λόγου ή του τύπου ή το δικαίωμα του λαού να
συνέρχεται ειρηνικά και να αιτείται στην Κυβέρνηση σχετικά με την ικανοποίηση
παραπόνων του.
Τροπολογία 2 – Δικαίωμα οπλοκατοχής (1791). Μια καλά εποπτευόμενη
πολιτοφυλακή, απαραίτητη για την ασφάλεια ενός ελεύθερου κράτους και το
δικαίωμα του λαού να διατηρεί και να φέρει όπλα, δεν θα εμποδισθεί.
Τροπολογία 3 – Στέγαση στρατιωτών (1791). Κανένας στρατιώτης, σε καιρό
ειρήνης, δεν θα διαμείνει σε κανένα σπίτι, χωρίς την συγκατάθεση του ιδιοκτήτη,
ούτε και σε περίοδο πολέμου, παρά με τρόπο που θα καθορισθεί δια νόμου.
Τροπολογία 4 – Έρευνα και κατάσχεση (1791). Το δικαίωμα των πολιτών
στην ατομική ασφάλεια, στην ασφάλεια των οικιών τους, των εγγράφων τους και των
αντικειμένων τους έναντι παράλογων ερευνών και κατασχέσεων, δεν θα παραβιαστεί
και δεν θα εκδοθούν Εντάλματα, εκτός λόγω σοβαρής αιτίας, συνοδευόμενα από Όρκο
[ένορκη καταγγελία] ή επιβεβαίωση [αποδείξεις], και ειδική περιγραφή του τόπου
που θα ερευνηθεί και των ατόμων ή των αντικειμένων που θα συλληφθούν.
Τροπολογία 5 – Δίκη και Τιμωρία (1791). Κανένας άνθρωπος δεν θα
κατηγορηθεί για έγκλημα αφαίρεσης ζωής ή άλλο σοβαρό έγκλημα εάν δεν του
απαγγελθούν κατηγορίες από Σώμα Ενόρκων, εκτός από περιπτώσεις που προκύπτουν
κατά την υπηρεσία σε στρατό ξηράς ή στο ναυτικό ή στην πολιτοφυλακή, σε καιρό
πολέμου ή δημόσιου κινδύνου, ούτε θα απαγγελθούν κατηγορίες σε κανέναν για το
ίδιο έγκλημα δύο φορές, ούτε θα υποχρεωθεί κανένας να καταθέσει εναντίον του
εαυτού του σε υπόθεση για κακούργημα, ούτε θα αφαιρεθεί σε κανένα η ζωή, η
ελευθερία ή η περιουσία χωρίς αρμόζουσα δικαστική διαδικασία, ούτε θα αφαιρεθεί
περιουσία για δημόσια χρήση χωρίς δίκαιη αποζημίωση.
Τροπολογία 6 – Δικαίωμα σε Γρήγορη Δίκη, Εξέταση Μαρτύρων (1791). Σε
όλες τις δίκες για κακουργηματικές πράξεις, ο κατηγορούμενος θα απολαμβάνει του
δικαιώματος γρήγορης και δημόσιας δίκης, από αμερόληπτους Ενόρκους της
Πολιτείας και της περιοχής όπου θα έχει τελεστεί το έγκλημα, η περιοχή δε θα
έχει καθορισθεί εκ των προτέρων δια νόμου, και [ο κατηγορούμενος] θα έχει
ενημερωθεί εκ των προτέρων για την φύση και τα αίτια της κατηγορίας, και θα
παρευρίσκεται στην εξέταση των μαρτύρων εναντίον του, θα μπορεί να υποχρεώνει
μάρτυρες να καταθέτουν υπέρ του, και θα έχει την βοήθεια συμβούλων [δικηγόρων]
για την άμυνα του.
Τροπολογία 7 – Δίκη με Ενόρκους σε Αστικές Υποθέσεις (1791). Σε αστικές
αγωγές, όπου η αξία της διεκδίκησης υπερβαίνει τα είκοσι δολάρια, διατηρείται
το δικαίωμα της δίκης με ενόρκους και κανένα στοιχείο που δικάσθηκε από
ενόρκους δεν θα επανεξετάζεται από οποιοδήποτε δικαστήριο των Ηνωμένων
Πολιτειών εκτός μέσω των κανόνων του Κοινού Δικαίου.
Τροπολογία 8 – Βάναυση και Ασυνήθιστη Τιμωρία (1791). Δεν θα απαιτείται
υπερβολική εγγύηση [για αποφυγή προφυλάκισης], ούτε θα επιβάλλονται υπερβολικά
πρόστιμα, ούτε θα επιβάλλονται βάναυσες και ασυνήθιστες τιμωρίες.
Τροπολογία 9 – Δημιουργία του Συντάγματος (1791). Η περιγραφή στο
Σύνταγμα ορισμένων δικαιωμάτων δεν θα θεωρείται ότι αποκλείει ή υποβιβάζει άλλα
[δικαιώματα] που ανήκουν στον λαό.
Τροπολογία 10 – Εξουσίες των Πολιτειών και του Λαού (1791). Οι εξουσίες
που δεν αποδίδονται στις Ηνωμένες Πολιτείες από το Σύνταγμα, ούτε απαγορεύονται
[από το Σύνταγμα] προς τις Πολιτείες,
διατηρούνται από τις Πολιτείες ή από τον λαό.
Η πλειοψηφία των
δεκαεπτά μεταγενέστερων τροπολογιών επεκτείνει την προστασία των πολιτικών
δικαιωμάτων. Άλλοι αντιμετωπίζουν ζητήματα που σχετίζονται με την ομοσπονδιακή
εξουσία ή τροποποιούν διαδικασίες και διαδικασίες της κυβέρνησης.
[1] Για τη σύγκριση
του Αμερικανικού συντάγματος με το σύνταγμα της Γαλλικής επανάστασης βλ.
Τσακίρης Θανάσης (2019) «Η διείσδυση των
ιδεών του Διαφωτισμού στη Διακήρυξη. Τα ριζοσπαστικά στοιχεία του (μη
αναθεωρητέου?) Συντάγματος των ΗΠΑ (1787) που ισχύει μέχρι σήμερα.
Συγκρίσεις/συγγένειες με τη Γαλλική Επανάσταση», Hot.Doc History https://www.documentonews.gr/article/amerikanikh-epanastash-h-diakhryxh-ths-anexarthsias-kai-oi-pateres-toy-ethnoys-sto-hot-doc-history-ektaktws-to-sabbato-me-to-documento
[3] Θάνος
Βερέμης (2010) ΗΠΑ: Από το 1776 έως
σήμερα, Αθήνα: Εκδ. Ι. Σιδέρης.
No comments:
Post a Comment