Τα Marginalia - Σημειώσεις στο περιθώριο ξαναβγαίνουν

Κρίση τέλος;   Τα Marginalia - Σημειώσεις στο περιθώριο ξαναβγαίνουν λίγες μέρες μετά τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, ένα κρούσμα κοινωνικού εκφασισμού σε μια χώρα που γυρνά, τάχα, στην «κανονικότητα»· γυρνά, ωστόσο, με τρόπο που προετοιμάζει τη νέα κρίση. Στην καρδιά του τεύχους είναι, λοιπόν, η κρίση, η διαχείρισή της και η νέα «κανονικότητα». Δεν διαλέξαμε όμως αυτό το θέμα μόνο για τα δέκα χρόνια που συμπληρώθηκαν τον Σεπτέμβρη από την ιστορική κατάρρευση της Lehman Brothers –από τη στιγμή, δηλαδή, που η παγκόσμια καπιταλιστική κρίση έγινε διεθνώς αισθητή. Αφορμή, αν όχι αιτία, για την επιστροφή στα της κρίσης είναι η σκηνοθετημένη Ιθάκη των διαχειριστών της: η Ιθάκη του «τέλους των Μνημονίων» υπό τον όρο των αιώνιων αντικοινωνικών πλεονασμάτων και μιας αέναης επιτήρησης· η «Ιθάκη» των αυξήσεων στους ένστολους, ενώ ακόμα απειλούνται οι συντάξεις και ζητούν ξανά ενίσχυση σε «χαρτί» οι ξανά ετοιμόρροπες τράπεζες· η «Ιθάκη» της «μείωσης της ανεργίας» με αύξηση της επισφαλούς απασχόλησης. Η «Ιθάκη» για το ελληνικό κεφάλαιο, που στην πρώτη αυτή φάση της κρίσης, στη μνημονιακή περίοδο, ενίσχυσε τη θέση του τσακίζοντας τον κόσμο της εργασίας. Κι ωστόσο συνεχίζει να απαιτεί κρατική στήριξη σε χρήμα, φοροελαφρύνσεις ως κίνητρο για επενδύσεις, βία πάνω στους φτωχούς που να ασφαλίζει τα κεκτημένα. Εγκαινιάζοντας την προεκλογική περίοδο, ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ διαγκωνίζονται για τις συναινέσεις γύρω από την Ιθάκη αυτή –γύρω από τη συνέχεια της διαχείρισης της κρίσης υπέρ των πλουσίων. Στο τεύχος αυτού του μήνα, λοιπόν, το αφιέρωμα με τίτλο «Κρίση τέλος;» συνοψίζει τα βασικά σημεία της νέας «κανονικότητας», επισημαίνοντας ότι αυτή η τελευταία δεν είναι οριστική: ότι τα αφεντικά ζητούν ακόμα περισσότερα. Από αυτή τη σκοπιά, και καθώς οι αντιθέσεις στην Ευρώπη και διεθνώς παίρνουν ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, η κρίση φαίνεται πως περνά σε μια νέα φάση, σε πείσμα των αφελώς ή ιδιοτελώς αισιόδοξων για τη νέα «ανάπτυξη». Στο αφιέρωμα γράφουν η Κλεονίκη Αλεξοπούλου για το βιβλίο «Μακρά Ύφεση», ο Δημήτρης Κατσορίδας για την ανεργία και την απεργία την εποχή των μνημονίων, η Δέσποινα Λαλάκη για τις αφηγήσεις και τις αναπαραστάσεις που επιχειρούν να νομιμοποιήσουν την κρίση και ο Πέτρος Σταύρου για δύο εναλλακτικές προτάσεις εξόδου από την κρίση (Λαπαβίτσα – Μαριόλη και Βαρουφάκη – ΜΕΡΑ25), ενώ ο Αντώνης Γαζάκης θυμίζει σε τέσσερις γνωστούς μπλόγκερ παλιά τους κείμενα για την κρίση ζητώντας τους να τα σχολιάσουν. Στις δύο συνεντεύξεις του αφιερώματος, ο Χρίστος Μάης μιλά με τον Αλέξανδρο Κιουπκιολή για τους αγώνες για τα κοινά, και ο Δημοσθένης Παπαδάτος με τον Γερμανό κοινωνιολόγο Βόλφγκανγκ Στρεκ για τα όρια των προσπαθειών να διασωθεί ο καπιταλισμός μέσα στην κρίση. Στα Επίκαιρα του έκτου τεύχους, ο Δημοσθένης Παπαδάτος παρουσιάζει το βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου Το Εθνικό Ζήτημα στην εποχή μας. Με αφορμή το Διεθνές Συνέδριο Πολιτικής Οικονομίας που φιλοξένησε το Πάντειο τον περασμένο Σεπτέμβρη, ο Σταύρος Μαυρουδέας γράφει για τις αποτυχίες της ορθόδοξης οικονομικής σκέψης να προβλέψει και να ερμηνεύσει πειστικά την κρίση. Ο Βασίλης Παπαστεργίου συζητά το βιβλίο του Αλέξανδρου Κεσσόπουλου Η αυτοκτονία του Δήμου, που γυρνά στις συγκρούσεις του Μεσοπολέμου γύρω από το Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Το τελευταίο «επίκαιρο» βιβλίο του μήνα είναι το Δεν λες κουβέντα, του Μάκη Μαλαφέκα, που παρουσιάζει ο Στέλιος Χρονόπουλος. Με αφορμή την ανεκδιήγητη δήλωση του Αμβρόσιου Καλαβρύτων, για τον Θεό που τάχα εκδικήθηκε την «αποστασία» του ποιμνίου με τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού, ο Ελισσαίος Μικρεμβολίτης βρίσκει στον Παΐσιο μια από τις ρίζες της παραδοσιακής «χριστιανικής» εκδικητικότητας, που υπερασπίζεται σήμερα η Ακροδεξιά του Κυρίου. Και τα Επίκαιρα κλείνουν με το άρθρο του Νίκου Λεβή για τα δέκα χρόνια από το κίνημα του Occupy Wall Street στις ΗΠΑ, που μετέφρασε ο Δημήτρης Ιωάννου και ο Άγγελος Κοντογιάννης-Μάνδρος. Όπως σε κάθε τεύχος, η συζήτηση για τα βιβλία δεν εξαντλείται στα Επίκαιρα. Ο Μπάμπης Κουρουνδής εγκαινιάζει την Κριτική αυτού του μήνα, διαβάζοντάς μας το βιβλίο του Στέργιου Μήτα Η αλληλεγγύη ως θεμελιώδης αρχή Δικαίου. Ο Θωμάς Ψήμμας επιχειρεί έπειτα την κριτική της «μετριοπαθούς» κριτικής του Άλμπερτ Χίρσμαν στην Αντιδραστική Ρητορική, ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πέρσι σε μετάφραση του Κώστα Σπαθαράκη. Στη συνέχεια, ο Χρήστος Λάσκοςδιαβάζει το βιβλίο του Χαράλαμπου Κουρουνδή Το Σύνταγμα και η Αριστερά, με θέμα τη «βαθεία» συνταγματική τομή του 1963 και την υποδοχή της από την Αριστερά. Στο τελευταίο κείμενο της ενότητας, ο Μάριος Εμμανουηλίδης μας ξαναγυρνά στο διήμερο για το μακροβιότερο περιοδικό κριτικής στην Ελλάδα, τις Σημειώσεις, ένα χρόνο μετά τη διοργάνωση στη Θεσσαλονίκη. Οι καθιερωμένες στήλες δεν λείπουν ούτε από το έκτο τεύχος. Στο Παλαιοβιβλιοπωλείο, ο Αντώνης Γαζάκης βγάζει από τη βιβλιοθήκη του ένα βιβλίο του Μίλοραντ Πάβιτς. Στη Βιβλιοπολιτική, ο Χρίστος Μάης μιλά για την κρίση στον χώρο του βιβλίου και σχολιάζει τον νόμο για την Ενιαία Τιμή. Η Κατερίνα Σεργίδου στο ΣτΜ. παρουσιάζει την ψυχαναλύτρια και συγγραφέα Ράντμιλα Ζυγούρη και τις σκέψεις της πάνω στο μεταφραστικό πρόβλημα στην ψυχανάλυση. Στο Φωτο-ζουρνάλ που επιμελείται η Πηνελόπη Πετσίνη, ο Δημήτρης Κεχρής και η Μαρία Λούκα σημειώνουν στο περιθώριο μιας φωτογραφίας του Σεμπαστιάο Σαλγκάδο του 1986, από τα ορυχεία χρυσού της βορειοδυτικής Βραζιλίας, εκεί όπου οι εργάτες βουτούν στη λάσπη μέχρι το λαιμό. Ο Richard Ledes γράφει στον Κινηματογράφο για τον Γερμανό σκηνοθέτη Χαρούν Φαρόκι (μετάφραση Δ. Αλιφιεράκη/Α. Γαζάκης), ενώ ο Δημήτρης Ιωάννου μιλά στη Μουσική για τους Πρώην (The Ex) και κάποιους πιθανούς επόμενους της πανκ σκηνής. Στα Ψηφιακά Προϊόντα, στη συνέχεια, ο Στέλιος Χρονόπουλος και ο Χρίστος Μάης μας παρουσιάζουν την ψηφιοποίηση και μεταγραφή της συλλογής «Κατά της Δουλείας» της δημόσιας βιβλιοθήκης της Βοστώνης. Και στο Ψυ, η Δανάη Καρυδάκη γράφει για το βιβλίο της Αμερικανίδας ψυχαναλύτριας Κολίν Κόρβινγκτον Everyday Evils: APsychoanalytic View of Evil and Morality (Καθημερινά Κακά: μια Ψυχαναλυτική Ματιά στο Κακό και την Ηθικότητα). Τέλος, η πρωτότυπη λογοτεχνική παραγωγή εκπροσωπείται από τα έργα δύο νέων συγγραφέων: πρόκειται για το διήγημα της Μαρίας Γεωργούλα Άγνωστος Χ, καθώς και για τρία ποιήματα του Γιώργου Ηλιάδη: τον «Χανς Ιμάρ», το «Γιαμ» και την «Αποθέωση», ενώ σε μια άλλη καλλιτεχνική νότα, δύο από τις πιο σημαντικές στιγμές του προηγούμενου διαστήματος απηχούνται, όπως πάντα, στο σκίτσο του Τάσου Αναστασίου και στην Εικόνα του Μήνα.   Είμαστε στην κρίση σας!   Συντονισμός τεύχους: Δέσποινα Λαλάκη, Δημοσθένης Παπαδάτος Υπεύθυνοι επιμέλειας: Δήμητρα Αλιφιεράκη, Αντώνης Γαζάκης, Στέλιος Χρονόπουλος Για τις φωτογραφίες αυτού του μήνα, οφείλουμε ευχαριστίες στην Πηνελόπη Πετσίνη και τον Άγγελο Καλοδούκα.