Tsakthan Weekly 23/9/2018 -- Οικολογία, Κοινωνία και Εργασία 8

Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΔΙΧΩΣ ΓΟΥΝΕΣ

Τον Οκτώβριο του 1989 δυο αφίσες φάνηκαν να τραβούν το ενδιαφέρον και να ερεθίζουν τη φαντασία των Ελλήνων ψηφοφόρων. Η πρώτη, ένα έγχρωμο αντίγραφο της «Αναδυόμενης Αφροδίτης» του Μοντιτσέλι, δήλωνε ότι «μια νέα πολιτική γεννιέται» και η δεύτερη περιείχε τη φιλική προτροπή «μην τα βλέπεις όλα μαύρα : ψήφισε πράσινο». Αμφότερες είχαν υπογραφεί από τον εκλογικό συνδυασμό «Οικολόγοι Εναλλακτικοί» (στο εξής Ο-Ε) και την «Ομοσπονδία Οικολογικών και Εναλλακτικών Οργανώσεων». Τα μέλη των δυο σχηματισμών στην πρώτη τους διακήρυξη προς το εκλογικό σώμα καταθέτουν τις «βασικές αρχές της πράσινης εναλλακτικής πολιτικής». Το πρώτο και βασικότερο πρόβλημα γι’ αυτούς ήταν η «διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας του πλανήτη» ^[1] που υφίσταται γιατί «ο βιομηχανικός πολιτισμός, το σύστημα της αδιάκοπης συσσώρευσης, του κέρδους, της εξουσίας και της κυριαρχίας πάνω στη φύση και τους ανθρώπους δεν παράγει τίποτε άλλο έξω από θάνατο, κρίση, μοναξιά». Όσον αφορά τον κόσμο και την Ελλάδα επιδίωξη των Ο-Ε είναι «ένα σύστημα μη ανταγωνιστικό, ένα σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης (...) που (...) να στηρίζεται στην αποκεντρωμένη και ισόρροπη ανάπτυξη που δεν επιτρέπει να συγκεντρώνεται η παγκόσμια

ισχύς σε ελάχιστα κέντρα αποφάσεων (...) και (...) πρέπει να αποκλείει όχι μόνο τη χρήση βίας αλλά και τις ανισορροπίες και την υπερβολική εξειδίκευση που οδηγούν σε αντιπαραθέσεις» ^[2]. Σε σχέση με την απόρριψη του οικονομικού και πολιτιστικού μοντέλου ανάπτυξης με βάση το οποίο λειτούργησε η Ελληνική κοινωνία μετά τον εμφύλιο πόλεμο και τη συσσώρευση πλούτου κι εξουσίας σε βάρος της κοινωνίας και της φύσης οι Ο-Ε πρότειναν μιαν εναλλακτική λύση, που, σύμφωνα μ’ αυτούς, δεν είναι εύκολη και ψηφοθηρική : «[Σ]τηρίζεται κατ’ αρχήν στον μετασχηματισμό και στην ενεργοποίηση των ίδιων των πολιτών. Στηρίζεται στην ανάγκη για μια άλλη ζωή εδώ και τώρα. Θεμελιώνεται στην αποκέντρωση, την ενίσχυση της αυτονομίας των περιφερειών, την απόρριψη της αγροτικής, βιομηχανικής ή τουριστικής "μονοκαλλιέργειας", στην αλλαγή πολιτιστικού προτύπου» ^[3]. Τονίζεται επίσης η αυθεντικότητα της εναλλακτικής αντίληψης : «[Α]ρχίζουμε σήμερα να αλλάζουμε τη ζωή μας, τη σχέση μας με το περιβάλλον, τη σχέση με την εργασία για να μπορέσουμε να μεταβάλλουμε το ίδιο το κοινωνικό και πολιτιστικό πρότυπο» ^[4]. Για τις εργασιακές σχέσεις προτείνεται «[Η] ανάπτυξη της αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης στην παραγωγή, οι εναλλακτικές και συνεταιριστικές επιχειρήσεις, ο έλεγχος πάνω στο τι και γιατί παράγουμε είναι θεμελιακά στοιχεία μιας πράσινης πολιτικής» ^[5]. Η υπέρβαση της πατριαρχίας είναι επίσης ένας από τους βασικούς στόχους των Ο-Ε που επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους όπως είναι οι "θετικές διακρίσεις" υπέρ των γυναικών, καθώς και με τη «δημιουργία ενός συστήματος παροχής κοινωνικού μισθού και ασφάλισης για την κοινωνικά αναγκαία οικιακή εργασία και τη φροντίδα των παιδιών, είτε αυτή επιτελείται από τις γυναίκες είτε από τους άντρες» ^[6]. Προτείνεται διεύρυνση των δικαιωμάτων της νεολαίας, των κοινωνικών και εθνικών μειονοτήτων και των ηλικιωμένων, με βάση την απόρριψη της μεταβολής σε μειονότητες εκείνων των κοινωνικών κατηγοριών που δεν θεωρούνται "παραγωγικά εργαζόμενες" ^[7]. Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, το ζήτημα της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων : «[Η] αντίληψή μας στηρίζεται σε δύο αρχές : Α. Τη διασφάλιση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και των κατοχυρωμένων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων που με τόσους αγώνες κατακτήθηκαν. Β. Αν μέναμε μόνο σ’ αυτό, δεν θα μπορούσαμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας. Το νέο βασικό στοιχείο στο οποίο στηρίζεται η οικολογική εναλλακτική αντίληψη είναι η αρχή της άμεσης δημοκρατίας (...) Κινήσεις πολιτών, συνεταιρισμοί παραγωγής και κατανάλωσης, οργανώσεις νέων, ομάδες γειτονιάς, εργασιακής αυτοδιαχείρισης,, δημοψηφίσματα, ανακλητότητα και εναλλαγή των αντιπροσώπων, σταδιακή επέκταση του θεσμού της κλήρωσης, αποτελούν το θεμελιακό στοιχείο της κοινωνικής και πολιτικής μας αντίληψης» ¹⁶².

   

          

 Στις προγραμματικές δηλώσεις της οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα η μοναδική ουσιαστικά αντιπολιτευτική φωνή ήταν αυτή της Μαρίνας Δίζη, της πρώτης οικολόγου που εκλέχτηκε στο Ελληνικό κοινοβούλιο, «τον ιστορικό αυτό θεσμό που θα πρέπει να βρει το συμπλήρωμά του στην άμεση δημοκρατία» ^[8]. Η κοινοβουλευτική παρέμβαση των Ο-Ε στοχεύει, σύμφωνα μ’ αυτήν, στην εναντίωση «στην πολιτική των κατ’ επάγγελμα πολιτικών» και στο να υπερασπιστεί «την πολιτική των πολιτών και των κοινωνικών τους κινημάτων», επιδιώκει δε τη σύνδεση του κοινοβουλευτικού έργου «με τον καθημερινό αγώνα εκτός Κοινοβουλίου» στην κατεύθυνση της σύνδεσης αντιπροσωπευτικής και άμεσης δημοκρατίας. Υπεύθυνοι για τις πλανητικές οικολογικές ανισορροπίες θεωρούνται ο καπιταλισμός και ο βιομηχανισμός αλλά και η πλειοψηφία της κοινής γνώμης που βοηθάει στην καταστροφή της βιόσφαιρας «έχοντας αναθέσει το πηδάλιο της αδιέξοδης αυτής πορείας στους πολιτικούς και στους τεχνοκράτες». Η βασική αντιπρόταση των Ο-Ε που κατέθεσε ενώπιον των κοινοβουλευτικών πολιτικών η Μ. Δίζη ήταν η εξής : «να αντιπροτείνουμε τη συνεργασία και αλληλεγγύη των πολιτών, τις αξίες και τις πρακτικές των εναλλακτικών δημοκρατικών κινημάτων της εποχής μας, όπως το οικολογικό κίνημα, το κίνημα των γυναικών, των νέων, της αυτονομίας του Τρίτου Κόσμου, το νέο εναλλακτικό-εργατικό κίνημα, το ειρηνιστικό, το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των μειονοτήτων». Το κεντρικό αίτημα των καιρών, με βάση τη λογική του οποίου η βουλευτίνα των Ο-Ε θα αναπτύξει επί μέρους προτάσεις που θα αποτελούσαν καίρια σημεία προγραμματικών δηλώσεων τις οποίες θα ήταν σε θέση να δεχτεί και να ψηφίσει, δεν ήταν «αυτό που προβάλλουν ομόφωνα τα κόμματα σήμερα, μας λένε δηλαδή "δουλέψτε περισσότερο για να καταναλώνετε περισσότερο" αλλά αντίθετα "πώς θα εργαζόμαστε όλοι και λιγότερο καταναλώνοντας λιγότερο και ζώντας περισσότερο".» ^[9] .

 Τον Απρίλιο του 1990 οι Ο-Ε εξέλεξαν για άλλη μια φορά αντιπρόσωπο στο Ελληνικό κοινοβούλιο, την βουλευτίνα της Β΄ εκλογικής περιφέρειας Πειραιά, Αναστασία Ανδρεαδάκη, η οποία αντικαταστάθηκε, όπως προέβλεπε το καταστατικών της Ομοσπονδίας μετά από δύο χρόνια, από την συνυποψήφιά της Καίτη Ιατροπούλου.  Στις κυβερνητικές δηλώσεις της νεοφιλελεύθερης Ν.Δ. καθώς κατά της λογικής του οικονομισμού που, θεωρούσε, ότι διέκρινε και τις πολιτικές των άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης απάντησε η Α. Ανδρεαδάκη τονίζοντας ότι «οι παραδοσιακοί διαχωρισμοί ανάμεσα σε οικονομία, περιβάλλον, υγεία, παιδεία, κ.α. έχουν πάψει προ πολλού να υπάρχουν  και όπου οι αλληλεξαρτήσεις μεταξύ κοινωνίας - φύσης -θεσμών - ιδεολογίας - πολιτισμού - οικονομίας και τεχνολογίας, αποκτούν τεράστια βαρύτητα» ^[10]. Στο βαθμό που οι προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη κρίθηκαν ανεπαρκείς για την συνολική κρίση του πολιτισμικού μοντέλου ^[11][12] και στην ουσία διαφημιζόταν η ιδιωτική πρωτοβουλία ως φάρμακο η Α. Ανδρεαδάκη τις καταψήφισε. Τι αντιπρότεινε; «Μια νέα αντίληψη για την οικονομία όπου η οικολογική και η κοινωνική ρύθμιση θα υποκαταστήσει τόσο τον κρατισμό όσο και την ιδιωτική πρωτοβουλία(...) η Οικολογική και κοινωνική ρύθμιση σημαίνουν αποκέντρωση, ανάπτυξη της παραγωγικής αυτονομίας της περιφέρειας, πέρασμα της πρωτοβουλίας  στα χέρια της, προστασία των φυσικών πόρων στους οποίους μπορεί να βασιστεί η μελλοντική ευημερία του Έθνους μας»

167

. Δυο σημεία πρέπει να διευκρινισθούν. Πρώτον, ότι με την τοποθέτηση τους αυτή οι Ο-Ε έρχονται πιο κοντά σε θέσεις της ανανεωτικής και εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς όσον αφορά την αυτοδιαχείριση των παραγωγικών μονάδων και την τοπική αυτοδιοίκηση και περιφερειακή παραγωγική αυτονομία. Δεύτερον, παρ’ όλο που αναγνωρίζουν την πλανητική διάσταση της κρίσης εν τούτοις επαναφέρουν από την πίσω πόρτα την έννοια του Έθνους ως βασική μονάδα πολιτικής στόχευσης, ζήτημα που θα αποτελέσει στις αμέσως επόμενες χρονιές θέμα τριβής τόσο έντονο που θα είναι ένας βασικός παράγοντας για τη διάλυση του πολιτικού αυτού σχήματος. Δεν ήταν βέβαια και ο μοναδικός. Πλείστοι όσοι παράγοντες που σχετίζονται με τις ατομικές και ομαδικές επιδιώξεις που ποτέ δεν έγιναν ολοφάνερες, διαφορετικές εκτιμήσεις στρατηγικής και τακτικής που δεν φωτίστηκαν, κοινωνικές και ιδεολογικές ανομοιογένειες που δεν είχαν αρχικά εκφραστεί και, κυρίως, μια τάση αυτοπεριορισμού σε ένα "οικολογικόεναλλακτικό" γκέτο μακριά από τις βασικές κοινωνικό-ταξικές αναφορές και διεργασίες που ελάμβαναν χώρα ^[13]. Η «Αναδυόμενη Αφροδίτη» καταδικάστηκε να παραμείνει μια όμορφη αφίσα κολλημένη στους τοίχους της νεφοσκεπούς πρωτεύουσας.

---

[1] Βλ. Πρόγραμμα Οικολόγων Εναλλακτικών και Ομοσπονδίας Οικολογικών και Εναλλακτικών Οργανώσεων, «Βασικές Αρχές της Πράσινης Εναλλακτικής Πολιτικής», Αθήνα, Μάρτιος 1990, σελ. 5. Τα μαύρα γράμματα αποτελούν έμφαση των συγγραφέων της διακήρυξης.

[2] Στο ίδιο, σ.σ. 6-7.

[3] Στο ίδιο, σελ. 9.

[4] Στο ίδιο, σελ. 10.

[5] Στο ίδιο, σελ. 10.

[6] Στο ίδιο, σελ. 11.

[7] Στο ίδιο, σ.σ. 12-13. ¹⁶² Στο ίδιο, σελ. 14.

[8] Απόσπασμα από την ομιλία της Μαρίνας Δίζη, η έμφαση δική μου, βλ. Πρακτικά Βουλής, ΣΤ1, σελ.44.

[9] Στο ίδιο, σ.σ 44 - 5. Ο συγγραφέας που επέδρασε γενικότερα στη σκέψη των εναλλακτικών κινημάτων όσον αφορά το σύνθημα «λιγότερη δουλειά - δουλειά για όλους» ήταν ο Guy Aznar (1997) o.ε.π. ιδίως σ.σ. 37-92.

[10] Βλ. Πρακτικά Βουλής, σελ. 67.

[11] Στο ίδιο, σελ. 68.

[12] Στο ίδιο, σελ. 68.

[13] Χρήσιμες οι αναφορές των συνεντευξιαζομένων Γ. Βοϊκλή και Γ. Σχίζα, αλλά και δευτερευόντως του Π. Τότσικα, στο παράρτημα, οι οποίοι εκφράζουν τρεις εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις για την ιστορία του εγχειρήματος και την προοπτική του.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ https://www.scribd.com/doc/20691205/Tsakiris-Spring

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

Ξανασμίγουν τ΄ αηδόνια     
 
Στίχοι:   Χαράλαμπος Βασιλειάδης
Μουσική:   Γιώργος Ζαμπέτας
Ερμηνεία: Πάνος Τζανετής

Όλα είναι ωραία τώρα που `ρθες κοντά μου
με φιλιά και κλάματα,
ξανασμίγουν τ’ αηδόνια, ξανασμίγουν τ’ αηδόνια
τα γλυκοχαράματα.

Ξανασμίγουν τ’ αηδόνια και πάλι,
ξαναχτίζουν καινούργια φωλιά,
μ’ αγκαλιές και με τραγούδια,
μ’ αγκαλιές, μ’ αγκαλιές και με φιλιά.

Σε περίμενα χρόνια και κοιτούσα τις στράτες,
άργησες αγάπη μου,
ξανασμίγουν τ’ αηδόνια κι η χαρά μου στα χείλη
σβήνει το φαρμάκι μου.

Ξανασμίγουν τ’ αηδόνια και πάλι,
ξαναχτίζουν καινούργια φωλιά,
μ’ αγκαλιές και με τραγούδια,
μ’ αγκαλιές, μ’ αγκαλιές και με φιλιά.



https://www.youtube.com/watch?v=potHjNrFFGE