Προηγούμενα http://tsakthan.blogspot.gr/2018/03/5.html
Το φαινόμενο των τελευταίων χρόνων είναι η συμβολή του διαδικτύου και ειδικότερα, πιο πρόσφατα, των λεγόμενων social media στην αναδιαμόρφωση των μορφών και του περιεχομένου της πολιτικής και της κοινωνικής δράσης. Η «ψηφιακή δημοκρατία» ορίζεται ως η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ICT) και της διαμεσολαβούμενης από ηλεκτρονικούς υπολογιστές επικοινωνίας (CMC) σε όλα τα είδη των μέσων (π.χ. διαδίκτυο, διαδραστική μετάδοση και ψηφιακή τηλεφωνία) (Hague & Loader,1999) με στόχο την ενίσχυση της Πολιτικής ή της συμμετοχής των πολιτών στην δημοκρατική επικοινωνία (Hacker and van Dijk, 2000). Αμφιβητήσεις αυτής της αισιόδοξης και τεχνολογο-ντετερμινιστικής άποψης υπάρχουν πολλές και εστιάζονται στον απλό συλλογισμό ότι δεν αρκεί μια τεχνολογική εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας όσο εντυπωσιακή και αν είναι αυτή για να εντάξει στην Πολιτική μέχρι πρότινος αποκλεισμένες μάζες ή ομάδες πολιτών (Matthew Hindman 2009). Το «ψηφιακό χάσμα» ορίζεται ως η ελάχιστη ή μηδαμινή πρόσβαση και συμμετοχή σε ψηφιακά μέσα και διαδίκτυο των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων (Norris, 2001). Παρ’ ότι τα χάσματα έχουν πρόσφατα γεφυρωθεί με τη μαζική χρήση Η/Υ και διαδικτύου στην εκπαίδευση και την αύξηση της πρόσβασης για πολλές αποκλεισμένες ομάδες, παραμένουν έντονες ανισότητες ως προς τη φυλή, την ηλικία και την εκπαίδευση. Άλλοι θεωρούν ότι με τη «μεταφορά» των παραδοσιακών τρόπων άσκησης Πολιτικής στο διαδίκτυο και τη λογική “business as usual” το διαδίκτυο δεν μπορεί να γίνει κατανοητό από τα στρώματα αυτά ως πεδίο στο οποίο θα παρεμβαίνουν για να την επηρεάσουν. Επίσης η εισβολή της αγοράς στο χώρο των Η/Υ και ιδίως του διαδικτύου συνεπάγεται την κυριαρχία του μεγάλου κεφαλαίου με την εμπορευματοποίηση του χώρου. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα ακροατήρια των μέσων κατακερματίζονται σε εκατομμύρια ομάδες με αποτέλεσμα την μείωση έως εξαφάνιση των πολιτικών και άλλων γενικών διαμεσολαβητών ομάδων συμφερόντων οδηγώντας στην γενική αύξηση των καταστάσεων πόλωσης («κυβερνο-απαρτχάιντ» ή «κυβερνο-βαλκανιοποίηση»). Σημεία προβληματισμού και σκεπτικισμού είναι η ικανότητα των δημοκρατικών δυνάμεων να διαχέουν πληροφόρηση στο διαδίκτυο, η ικανότητα του διαδικτύου να ενώσει ανθρώπους από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα και το μέλλον του διαδικτύου σε ένα ολοένα και πιο καθαρό καπιταλιστικό σύστημα που προωθείται με την πολιτική της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (Papacharissi, 2010). Απέναντι στους δυστοπικούς αυτούς λόγους αντιπαρατίθεται μια γραμμή έρευνας που υποστηρίζει ότι η «αποδιαμεσολάβηση» δεν είναι υποχρεωτικά αρνητικό φαινόμενο καθώς καθιστά πολύ πιο εύκολη μέσω του διαδικτύου την δημιουργία πιο ευέλικτων οργανωτικά ομάδων εξουδετερώνοντας σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές ελίτ και τη χειραγώγηση των πολιτών από αυτές. Οι κριτικοί αυτοί φέρουν τα σημαντικά παραδείγματα του κινήματος των Ζαπατίστας και τη μάχη του Seattle που είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή της συνεδρίασης του Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου το 1999. Τέλος, υπήρξαν και μελέτες που έδειξαν πως το διαδίκτυο προσφέρει πολύ περισσότερες πολιτικές γνώσεις και πληροφορίες στους ήδη πολιτικά κινητοποιημένους πολίτες.
- Barry N. Hague and Brian D.Loader, eds. (1999 ) Digital Democracy: Discourse and Decision Making in the Information Age. New York: Routledge
- Kenneth L. Hacker and Jan A G M van Dijk ((eds) (2001) Digital Democracy: Issues of Theory and Practice,
Thousand Oaks CA: Sage
- Matthew Hindman (2009) The Myth of Digital Democracy, Princeton , NJ: Princeton University Press
- Pippa Norris (2001) Digital Divide: Civic Engagement, Information Poverty, and the Internet Worldwide, Cambridge :Cambridge University Press
Το φαινόμενο των τελευταίων χρόνων είναι η συμβολή του διαδικτύου και ειδικότερα, πιο πρόσφατα, των λεγόμενων social media στην αναδιαμόρφωση των μορφών και του περιεχομένου της πολιτικής και της κοινωνικής δράσης. Η «ψηφιακή δημοκρατία» ορίζεται ως η χρήση των τεχνολογιών της πληροφορίας και της επικοινωνίας (ICT) και της διαμεσολαβούμενης από ηλεκτρονικούς υπολογιστές επικοινωνίας (CMC) σε όλα τα είδη των μέσων (π.χ. διαδίκτυο, διαδραστική μετάδοση και ψηφιακή τηλεφωνία) (Hague & Loader,1999) με στόχο την ενίσχυση της Πολιτικής ή της συμμετοχής των πολιτών στην δημοκρατική επικοινωνία (Hacker and van Dijk, 2000). Αμφιβητήσεις αυτής της αισιόδοξης και τεχνολογο-ντετερμινιστικής άποψης υπάρχουν πολλές και εστιάζονται στον απλό συλλογισμό ότι δεν αρκεί μια τεχνολογική εξέλιξη των μέσων επικοινωνίας όσο εντυπωσιακή και αν είναι αυτή για να εντάξει στην Πολιτική μέχρι πρότινος αποκλεισμένες μάζες ή ομάδες πολιτών (Matthew Hindman 2009). Το «ψηφιακό χάσμα» ορίζεται ως η ελάχιστη ή μηδαμινή πρόσβαση και συμμετοχή σε ψηφιακά μέσα και διαδίκτυο των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων (Norris, 2001). Παρ’ ότι τα χάσματα έχουν πρόσφατα γεφυρωθεί με τη μαζική χρήση Η/Υ και διαδικτύου στην εκπαίδευση και την αύξηση της πρόσβασης για πολλές αποκλεισμένες ομάδες, παραμένουν έντονες ανισότητες ως προς τη φυλή, την ηλικία και την εκπαίδευση. Άλλοι θεωρούν ότι με τη «μεταφορά» των παραδοσιακών τρόπων άσκησης Πολιτικής στο διαδίκτυο και τη λογική “business as usual” το διαδίκτυο δεν μπορεί να γίνει κατανοητό από τα στρώματα αυτά ως πεδίο στο οποίο θα παρεμβαίνουν για να την επηρεάσουν. Επίσης η εισβολή της αγοράς στο χώρο των Η/Υ και ιδίως του διαδικτύου συνεπάγεται την κυριαρχία του μεγάλου κεφαλαίου με την εμπορευματοποίηση του χώρου. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα ακροατήρια των μέσων κατακερματίζονται σε εκατομμύρια ομάδες με αποτέλεσμα την μείωση έως εξαφάνιση των πολιτικών και άλλων γενικών διαμεσολαβητών ομάδων συμφερόντων οδηγώντας στην γενική αύξηση των καταστάσεων πόλωσης («κυβερνο-απαρτχάιντ» ή «κυβερνο-βαλκανιοποίηση»). Σημεία προβληματισμού και σκεπτικισμού είναι η ικανότητα των δημοκρατικών δυνάμεων να διαχέουν πληροφόρηση στο διαδίκτυο, η ικανότητα του διαδικτύου να ενώσει ανθρώπους από διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα και το μέλλον του διαδικτύου σε ένα ολοένα και πιο καθαρό καπιταλιστικό σύστημα που προωθείται με την πολιτική της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης (Papacharissi, 2010). Απέναντι στους δυστοπικούς αυτούς λόγους αντιπαρατίθεται μια γραμμή έρευνας που υποστηρίζει ότι η «αποδιαμεσολάβηση» δεν είναι υποχρεωτικά αρνητικό φαινόμενο καθώς καθιστά πολύ πιο εύκολη μέσω του διαδικτύου την δημιουργία πιο ευέλικτων οργανωτικά ομάδων εξουδετερώνοντας σε μεγάλο βαθμό τις πολιτικές ελίτ και τη χειραγώγηση των πολιτών από αυτές. Οι κριτικοί αυτοί φέρουν τα σημαντικά παραδείγματα του κινήματος των Ζαπατίστας και τη μάχη του Seattle που είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή της συνεδρίασης του Παγκόσμιο Οργανισμού Εμπορίου το 1999. Τέλος, υπήρξαν και μελέτες που έδειξαν πως το διαδίκτυο προσφέρει πολύ περισσότερες πολιτικές γνώσεις και πληροφορίες στους ήδη πολιτικά κινητοποιημένους πολίτες.
Ο ψηφιακός ακτιβισμός εμφανίστηκε ταυτόχρονα με την
καθιέρωση των Η/Υ και την δικτύωσή τους και ορίζεται ως «η χρήση από τους
ακτιβιστές των κινημάτων βάσης των ψηφιακών τεχνολογιών για εκστρατείες
πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής».[1] Οι
παλιότερες εκτός διαδικτύου (off-line) βασικές μορφές δράσης των
ακτιβιστών που περιγάψαμε παραπάνω ήταν μέρος του ρεπερτορίου δράσης για πολλές
δεκαετίες προτού εφευρεθούν το διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το κινητό
τηλέφωνο και τα κοινωνικά μέσα. Έτσι, νέα ερωτήματα τίθενται στον ερευνητικό
και τον δημόσιο διάλογο:
- Tο Διαδίκτυο ως πολύπλοκο
αλληλοδιαδραστικό μέσο επικοινωνίας επικοινωνίας πολλών με πολλούς το
καθιστά ένα πολύ πιο ριζοσπαστικό μέσο σε σχέση με τα παλιότερα;.
- Πώς οι ίδιες οι ομάδες
πίεσης, συμφερόντων και κοινωνικά κινήματα αντιλαμβάνονται την παρέμβασή
τους σε σχέση με το διαδίκτυο και πώς (δι)αντιδρούν;
- Όσον αφορά κοινωνικά μέσα όπως
μια σελίδα στο Facebook
αυτή ανταποκρίνεται στο επίπεδο δέσμευσης των εμφανιζόμενων ως μελών της ως
προς τον κοινωνικό-πολιτικό σκοπό της, ή μήπως, αντίθετα η ευκολία δήλωσης
δέσμευσης στο σκοπό online δεν ανταποκρίνεται στο ίδιο επίπεδο αφοσίωσης στον ίδιο
σκοπό στην πραγματική ζωή;
Παρ’ ότι τα ερωτήματα αυτά δεν είναι εύκολο να απαντηθούν
συναντάμε ορισμένες σκέψεις στην την πρώιμη βιβλιογραφία. Αρχικά διατυπώνθηκε η
άποψη περί «υβριδοποίησης» καθώς συντελούνται μια σειρά από διεργασίες:
-Στα πολιτικά κόμματα παρατηρείται σύγκλιση με όρους σκοπών
και στόχων, κοινωνικής βάσης υποστήριξης, τακτικών και επίδρασης στη χάραξη
ή/και εφαρμογή πολιτικής
-Όσον αφορά τα κοινωνικά κινήματα αυτά ενσωματώνονται συχνά
στους θεσμούς διαμόρφωσης πολιτικής (π.χ. εργατικά συνδικάτα και εσχάτως μεγάλο
μέρος των οικολογικών οργανώσεων)
-Οι ομάδες συμφερόντων, που δεν χρησιμοποιούσαν τέτοιες
μορφές αγώνα, καλούν τα μέλη τους σε κινητοποιήσεις κοινωνικο-κινηματικού
χαρακτήρα αλλά απευθύνονται και σε ευρύτερο κοινό (π.χ. ΕΣΕΕ και ΓΣΕΒΕΕ στις
κινητοποιήσεις για την οικονομική πολιτική και το ασφαλιστικό)
-Τα πολιτικά κόμματα, με τη σειρά τους, δεν μπορούν να
διατηρήσουν τη συνοχή τους ως κόμματα του κράτους και της διαχείρισής του και
χάνουν την παλιότερη στενή επαφή με την κοινωνική βάση τους. Η βάση των
κομμάτων κινητοποιείται ολοένα και συχνότερα εναντίον των πολιτικών που
εφαρμόζονται από τα κρατικά-κομματικά επιτελεία της κυβέρνησης. Δεν μπορούμε να
τραβήξουμε απόλυτες διαχωριστικές γραμμές στο επίπεδο της θεωρίας και της
έρευνας ανάμεσα σε κόμμα-ομάδα συμφερόντων-κοινωνικό κίνημα και χρειάζεται να
μελετάμε τις αλληλεπιδράσεις τους και να λαμβάνουμε υπόψη την οικονομική
συγκυρία, το νομικό πλαίσιο αλλά και την πολιτική κουλτούρα του συγκεκριμένου
κάθε φορά κοινωνικού σχηματισμού μαζί με το διεθνές γίγνεσθαι.
Συνεχίζεται...
ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
- Kenneth L. Hacker and Jan A G M van Dijk ((eds) (2001) Digital Democracy: Issues of Theory and Practice,
Thousand Oaks CA: Sage
- Matthew Hindman (2009) The Myth of Digital Democracy, Princeton , NJ: Princeton University Press
- Pippa Norris (2001) Digital Divide: Civic Engagement, Information Poverty, and the Internet Worldwide, Cambridge :Cambridge University Press
No comments:
Post a Comment