Η "εκτός ορίων" αριστερά στην Ελλάδα - 1ο μέρος (του Θανάση Τσακίρη)

Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ αυτοπροσδιορίζεται ως ριζοσπαστική αριστερά, ενώ ορισμένες συνιστώσες της επιμένουν στον όρο αντικαπιταλιστική και επαναστατική αριστερά.

Τι σημαίνουν αυτοί οι όροι στη θεωρία και στην πράξη; Σε τι διαφέρουν από τον όρο «αριστερό-ελευθεριακό κόμμα» που λανσαρίστηκε για να εξηγήσει και να ερμηνεύσει την εμφάνιση και δράση των Πράσινων κομμάτων αλλά και άλλων πολιτικών σχηματισμών της «Νέας Αριστεράς»;

Σε σχέση με τα κεντροαριστερά κόμματα, σύμφωνα με μια πρόσφατη συγκριτική μελέτη,[1] τα ΡΑΚ (Ριζοσπαστικά Αριστερά Κόμματα) είναι «ριζοσπαστικά»:

Α) γιατί απορρίπτουν την υπάρχουσα κοινωνικο-οικονομική δομή του σύγχρονου καπιταλισμού, τις αξίες του και πρακτικές του,

Β) γιατί υποστηρίζουν τη δημιουργία εναλλακτικών δομών οικονομίας και εξουσίας των οποίων κύριο χαρακτηριστικό είναι η ευρύτατη ανακατανομή πόρων από τις υφιστάμενες πολιτικές ελίτ.  

Τα ΡΑΚ είναι «αριστερά» γιατί:

Α) εντοπίζουν την οικονομική ανισότητα ως τη βάση των υφιστάμενων πολιτικών και κοινωνικών διευθετήσεων και τοποθετούν τα συλλογικά κοινωνικά και οικονομικά δικαιώματα στην πρώτη θέση της πολιτικής ατζέντα τους,

Β) ο αντικαπιταλισμός τους είναι μονιμότερο χαρακτηριστικό της πολιτικής ατζέντας σε σχέση με την απόρριψη της (αστικής) δημοκρατίας,

Γ) είναι διεθνιστικά τόσο λόγω της επιδίωξής τους για επίτευξη διεθνούς δικτύωσης και αλληλεγγύης όσο για την αναγωγή των εθνικών και περιφερειακών κοινωνικο-πολιτικών ζητημάτων σε ευρύτερες και παγκόσμιες δομικές αιτίες (π.χ. ιμπεριαλισμός ή παγκοσμιοποίηση κά).

Υπάρχουν ανοιχτά θέματα για τη χρήση του επιθετικού προσδιορισμού «ριζοσπαστικό». Όπως θα δούμε η κάθετη διαίρεση σε ριζοσπαστική και κεντροαριστερή ιδεολογία είναι συχνά εντονότερη στη θεωρία παρά στην πράξη. Μολονότι τα κεντροαριστερά κόμματα δεν επιθυμούν, τύποις και ουσία, την συστημική αλλαγή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού (π.χ. νέο Εργατικό Κόμμα Βρετανίας μετά την μπλερική μετάλλαξή του), ακόμη στεγάζουν πολιτικά πολίτες που επιμένουν ότι τα κόμματά τους πρέπει να ακολουθήσουν ριζοσπαστική πολιτική τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στην κυβέρνηση. Τα ΡΑΚ δεν είναι πάντα σαφή όσον αφορά τον αντικαπιταλισμό τους στις κομματικές διακηρύξεις τους. Συχνά αυτό συμβαίνει λόγω της άμβλυνσης της πολιτικής ρητορείας τους για να μπορούν να προελκύσουν απογοητευμένους οπαδούς και μέλη των κεντροαριστερών κομμάτων. Ορισμένα από αυτά φτάνουν στη σοσιαλδημοκρατικοποιήση του πολιτικού τους λόγου με συνέπειες στην προγραμματική τους ατζέντα (π.χ. μετάλλαξη Πράσινων κομμάτων ή την περίπτωση του Κόμματος Εργατών της Βραζιλίας επί κυβέρνησης Λούλα). 

Από μια άποψη η διαφορά κεντροαριστερών και ριζοσπαστικών κομμάτων δεν είναι διαφορά είδους αλλά βαθμού. Τα ΡΑΚ είναι πολύ πιο συστηματικοί επικριτές των δομών και της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού, είναι πιο απόλυτα όσον αφορά την οικονομική αναδιανομή κι θέλουν την μεταρρύθμιση ή την κατάργηση των διεθνών του ατλαντισμού (ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, ΕΕ). Επίσης σε μεγάλο βαθμό η ριζοσπαστικότητα των κομμάτων είναι συνάρτηση των «καταστάσεων», δηλαδή τοπικών και εθνικών παραγόντων (π.χ. σκοτσέζικη αυτονομία, αμβλώσεις στην Πορτογαλία, «εθνικά θέματα» στην Ελλάδα κλπ). 

Δεν πρέπει επίσης να συγχέεται ο «ριζοσπαστισμός» με τον «εξτρεμισμό». Αυτή η ταύτιση, όταν δεν δημιουργείται από τις σκοπιμότητες των κρατικών συστημάτων ασφαλείας, οδηγεί στην ταύτιση των ριζοσπαστικών αριστερών κομμάτων τόσο με την άνοδο του ισλαμικού ριζοσπαστισμού που κι αυτός με τη σειρά επιδιώκεται να ταυτιστεί με τις ομάδες ένοπλης βίας έως και την ανοιχτή τρομοκρατία τύπου μαζικής δολοφονικής επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους και στο Πεντάγωνο των ΗΠΑ της11^ης Σεπτεμβρίου 1981.

---

[1] Βλ. Luke March (2011) Radical Left Parties in Europe. London, UK and New York, NY: Routledge, σελ. 8-10. Ο συγγραφέας θεωρεί ότι η διαφορά κεντροαριστερών και ριζοσπαστικών κομμάτων δεν είναι διαφορά είδους αλλά βαθμού. Τα ΡΑΚ είναι πολύ πιο συστηματικοί επικριτές των δομών και της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού και του καπιταλισμού, είναι πιο απόλυτα όσον αφορά την οικονομική αναδιανομή κι θέλουν την μεταρρύθμιση ή την κατάργηση των διεθνών του ατλαντισμού (ΝΑΤΟ, ΔΝΤ, ΕΕ).

Συνεχίζεται....