Διαβουλευτική Δημοκρατία

Διαβουλευτική Δημοκρατία

 του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ 

Με το πέρασμα του χρόνου και με δεδομένο ότι η έννοια της δημοκρατίας και η προσπάθεια της διεύρυνσης σκοντάφτει συχνά στα εμπόδια που της στήνουν είτε οι δεδηλωμένοι και φανεροί  εχθροί της (δικτάτορες, φασίστες, ναζιστές κ.ά.) είτε οι κρυφοί (τεχνοκράτες, γραφειοκράτες κ.ά.) που μπορούν να προσαρμόζονται σε νέες συνθήκες, διαμορφώθηκαν δύο γενικές αντιλήψεις στο χώρο της δημοκρατικής σκέψης.

Αυτές τις εντοπίζουμε στις περιόδους της Αναγέννησης και της απαρχής της νεωτερικότητας.

Από τη μια μεριά είναι αυτοί οι θεωρητικοί και πολιτικοί δρώντες που εμπνέονται από ρεπουμπλικανικές ιδέες KAI προβάλλουν μια «εργαλειακή» λογική για τη δημοκρατία.

Θεωρούν ότι η δημοκρατική πολιτική είναι ένα εργαλείο. Ένα μέσο  που χρησιμεύει στη προστασία των πολιτών από την αυθαιρεσία της κρατικής εξουσίας. Ένα μέσο και για την έκφραση (διαμέσου μηχανισμών συνάθροισης) των προτιμήσεων των πολιτών. Από την άλλη είναι αυτοί που δίνουν μεγαλύτερη αξία στην πολιτική συμμετοχή per se.

Έτσι, η πολιτική συμμετοχή γίνεται κατανοητή ως το βασικότερο στοιχείο της αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου.

Πέρα από αυτές τις προσεγγίσεις υπάρχει μια πιο σύγχρονη προσέγγιση που εστιάζει στην «ποιότητα» της  δημοκρατίας.

 Πρόκειται για μια προσπάθεια να βρεθούν τρόποι για να εμπλουτιστεί η φύση και η μορφή της πολιτικής συμμετοχής.

 Ο όρος «διαβουλευτική δημοκρατία» απεικονίζει αυτή την προσπάθεια.

Επινοήθηκε από τον Joseph Bessete to 1980.

 Το «άλυτο πρόβλημα» που θέτουν οι θεωρητικοί αυτής της τάσης είναι το κατά πόσον οι δημοκρατικοί θεσμοί θα πρέπει να στηρίζονται στην πραγματική ή εμπειρική των πολιτικώς δρώντων ή στην «λελογισμένη» πολιτική κρίση. 

Θεωρούν ότι η «ορθολογική» ή πεφωτισμένη» σκέψη, πολιτική βούληση ή κρίση είναι αυτή που ικανοποιεί τρία κριτήρια:

·        Να αφορά τα δεδομένα

·        Να αποβλέπει στο μέλλον

·        Να λαμβάνει υπόψη τους άλλους.

Το ζήτημα για όσους υποστηρίζουν τη Διαβουλευτική Δημοκρατία είναι αν το ενδιαφέρον για τις λελογισμένες προτιμήσεις είναι ελιτίστικο ή αν και πώς μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά η δημοκρατία με βάση νέες, καινοτόμες ιδέες και προγράμματα.

Η θεωρία της διαβουλευτικής δημοκρατίας υποστηρίζει ότι να είναι νομιμοποιημένη μια πολιτική απόφαση πρέπει να έχει προηγηθεί «αυθεντική διαβούλευση».

 Όχι απλώς να γίνει μια συνάθροιση προτιμήσεων τη στιγμή της ψηφοφορίας.

Αυθεντική ορίζεται η διαβούλευση ανάμεσα στους λήπτες αποφάσεων που δεν διαστρεβλώνεται λόγω άνισης πολιτικής ισχύος, οικονομικής ισχύος ή υποστήριξης ομάδων συμφερόντων.

Αν οι λήπτες αποφάσεων δεν μπορούν να πάρουν απόφαση κοινή συναινέσει μετά την αυθεντική διαβούλευση τότε ψηφίζουν με τον κανόνα της πλειοψηφίας.

Η διαβουλευτική δημοκρατία μπορεί να ισχύσει τόσο σε περιβάλλον «έμμεσης» αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας όσο σε περιβάλλον «άμεσης δημοκρατίας».

Στην «ελιτίστικη»  διαβουλευτική διαδικασία ισχύουν αρχές διαβουλευτικής δημοκρατίας σε σώματα λήψης αποφάσεων των κοινωνικών ελίτ (κοινοβούλιο, δικαστήρια κλπ).

 Στις «λαϊκιστικές» διαβουλευτικές διαδικασίες οι αρχές αυτές ισχύουν για τους ανθρώπους του λαού που παίρνουν αποφάσεις σε γενικές λαϊκές συνελεύσεις. 

Επίσης μπορεί να χρησιμοποιείται ως μηχανισμός εισαγωγής της κοινής γνώμης στα αντιπροσωπευτικά πολιτικά σώματα με δημοσκοπικές σφυγμομετρήσεις

όταν θεωρείται   ότι οι απόψεις των απλών πολιτών θα λαμβάνονται υπόψη αλλά όχι δεσμευτικά.

 Αν δεν ισχύει κάτι τέτοιο, τότε μιλάμε για «ελιτιστική διαβούλευση». 

Θεωρείται ότι η «διαβουλευτική δημοκρατία» όχι μόνο δίνει στους πολίτες περισσότερη δύναμη και εξουσία αλλά συμβάλλει και στη λήψη καλύτερων και ενημερωμένων αποφάσεων. 

Απόσπασμα από την εκπομπή ΑΧ ΕΞΟΥΣΙΑ-Θέματα Πολιτικής και Ερωτικής Κοινωνιολογίας. Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου. Διαβουλευτική Δημοκρατία. Γαλλία διαβουλευτική τοπική δημοκρατία. Βραζιλία-Πόρτο Αλέγκρε (Λιμάνι της Χαράς) άμεση δημοκρατία/συμμετοχικός προϋπολογισμός. Τραγούδια για την Ελευθερία. 

http://www.ilioupolisonline.gr/modules.php?name=mediagallery&do=showpic&pid=315&offset=0