Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 29ης Δεκεμβρίου (που κυκλοφορεί εκτάκτως σήμερα Σάββατο 28 Δεκεμβρίου)

Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 29ης Δεκεμβρίου

(που κυκλοφορεί εκτάκτως σήμερα Σάββατο 28 Δεκεμβρίου)

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Kείμενα των: Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Χρήστου Γραμπόβα, Τζούλια Χομπσμπάουμ, Έφης Γαζή, Μάκη Κουζέλη, Ντέιβ Ζιρίν, Ανρί Λεφέβρ

Ευρώπη: το διαζύγιο εξουσίας και πολιτικής. Ο Ζύγκμουντ Μπάουμαν γράφει για την ασθένεια της σημερινής Ευρώπης: το έλλειμμα δημοκρατίας: «H παρούσα κρίση διαφέρει από τα ιστορικά προηγούμενα της, στον βαθμό που βιώνεται ως ένα διαζύγιο μεταξύ εξουσίας και πολιτικής. Συνέπεια του διαζυγίου είναι η απουσία ενός οργανισμού που να μπορεί να κάνει εκείνο το οποίο απαιτεί εξ ορισμού κάθε «κρίση»: να επιλέξει τον δρόμο και τη θεραπεία που θα ακολουθήσει».

Απαιτητικοί δανειστές κι ένα χρεοκοπημένο κράτος. Ο Χρήστος Γραμπόβας γράφει, όχι για την Ελλάδα του 21ιου αιώνα, αλλά για την Οθωμανική Αυτοκρατορία στα τέλη του 19ου: «Η οικονομική κατάρρευση δεν άργησε να έρθει. Ταυτόχρονα, οι μη μουσουλμανικοί λαοί απαιτούσαν την ελευθερία τους και οι μουσουλμάνοι θεσμικές αλλαγές, ενώ οι Μεγάλες Δυνάμεις εποφθαλμιούσαν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της παραπαίουσας Αυτοκρατορίας. Είναι γεγονός πως η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε κλείσει την ιστορική της διαδρομή. Εντούτοις, ο φαύλος κύκλος του συνεχώς αυξανόμενου δημόσιου δανεισμού και της συνεχούς επιβολής όλο και πιο δυσβάσταχτων όρων από τους δανειστές της, επέτειναν την ήδη άσχημη κατάσταση και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο τέλος της».

ΕΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΕΡΙΚ ΧΟΜΠΣΜΠΑΟΥΜ

 1.Ο πατέρας μου. Η Τζούλια Χομπσμπάουμ θυμάται τον πατέρα της, τον άνθρωπο που ήταν διαρκώς με ένα βιβλίο στο χέρι – ακόμα κι αν αυτό ήταν ο τηλεφωνικός κατάλογος: «Μια από τις αγαπημένες ιστορίες της μητέρας μου, που μου έχει διηγηθεί πάμπολλες φορές, είναι ότι όταν γεννήθηκα, το 1964, είπε στη νοσηλεύτρια, για να φωνάξει τον πατέρα μου: «Θα βγεις στο διάδρομο και θα ψάξεις να βρεις έναν κύριο που δεν πηγαινοέρχεται νευρικά πάνω-κάτω, αλλά θα κάθεται και διαβάζει». Μέχρι κι έναν τηλεφωνικό κατάλογο διάβασε κάποτε σ’ ένα ξενοδοχείο στη Σεβίλλη, αντί για τη Βίβλο, κι έφτασε μέχρι το «Η». Κατά βάθος, ήταν ανθρωπολόγος. Το μυαλό του το έτρεφε εκείνο το γνώρισμα που ευχόταν, όπως μου έλεγε, να χαρακτηρίζει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο τα εγγόνια του: η περιέργεια» (μετ. Δημήτρης Ιωάννου).

2. Οι εποχές του Έρικ Χομπσμπάουμ. H Έφη Γαζή γράφει για την ιστορικοποίηση του χώρου και του χρόνου, από τον Ε. Χομπσμπάουμ, τον ενδιαφέρον του για το παρελθόν αλλά και τα μέλλον, και τη σχέση μεταξύ τους: «Σε μια εποχή επιδερμικής θριαμβολογίας από τη μια και “αριστερής μελαγχολίας” από την άλλη, όπως η δεκαετία του 1990, σημείωνε πως “τίποτα δεν μπορεί να οξύνει τη σκέψη του ιστορικού όσο η ήττα”. Ίσως όχι μόνο του ιστορικού, μπορούμε να προσθέσουμε, συλλογιζόμενοι αυτόν τον “φλεγματικό ταξιδιώτη Φιλέα Φογκ” των νεότερων και σύγχρονων εποχών μέσα από τους στίχους που ο ίδιος διάλεξε για τους Θρυμματισμένους Καιρούς του. Ανήκουν στο πολύσημο ποίημα του Μάθιου Άρνολντ, «Η παραλία του Ντόβερ». Στον δραματικό του μονόλογο, ο αφηγητής ατενίζει τις ακτές του Ντόβερ, αναπολώντας τον καιρό που κολυμπούσε στη “θάλασσα της πίστης” και καταλήγει: «Και είμαστε εδώ σαν πάνω σε σκοτεινή πεδιάδα /Ανάστατοι από μπερδεμένα σήματα για μάχη ή για φυγή /Όπου τυφλοί στρατοί συγκρούονται τη νύχτα».

Αυταρχικές απολήξεις του αντιαυταρχικού σχολείου. Ο Μάκης Κουζέλης εξετάζει ένα «παράδοξο» του ελληνικού σχολείου: πώς είναι αυταρχικό, χωρίς να χρησιμοποιεί αυταρχικά παιδαγωγικά αυταρχικές μεθόδους: «Μιλώντας για την αναπαραγωγική λειτουργία του σχολικού μηχανισμού, ξεχνάμε συχνά πως η πιο κρίσιμη επιρροή δεν είναι του σχολείου επί της κοινωνίας αλλά, αντίστροφα, η διαμόρφωση του τρόπου με τον οποίο δουλεύει το σχολείο βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του συγκεκριμένου κοινωνικού σχηματισμού. Είναι η ιδιαίτερη χροιά των κοινωνικών σχέσεων, η ιδιαίτερη μορφή των διαδικασιών μέσω των οποίων ασκείται εξουσία (από το κράτος, αλλά ακόμα και στις διαπροσωπικές σχέσεις), οι ιδιομορφίες του λόγου που καλείται να νομιμοποιήσει το «έτσι έχουν τα πράγματα», τα γνωρίσματα της καθημερινότητας του σύγχρονου, ελληνικού, ύστερου και νεοφιλελεύθερα οργανωμένου καπιταλισμού που προσδιορίζουν τη μορφή ή μάλλον τον τρόπο των σχολικών λειτουργιών. Προσδιορίζουν ακόμα και τις σχέσεις εντός της τάξης, τους σχηματισμούς του διαλείμματος και τη συμβολική τους, τον τρόπο απεύθυνσης και πρόσληψης της σχολικά διακινούμενης γνώσης».

Η FIFA, οι σκλάβοι του Κατάρ και οι φυλακές της Βραζιλίας. Ο Ντέιβ Ζιρίν, του αμερικανικού περιοδικού «The Nation» γράφει για τα φαραωνικά ολυμπιακά έργα στη Βραζιλία σχέδια να μετατραπούν σε φυλακές μετά το Μουντιάλ του 2014 τα νεότευκτα γήπεδα και για τους σύγχρονους σκλάβους στο Κατάρ: χιλιάδες μετανάστες, κυρίως Νεπαλέζοι, δουλεύουν και πεθαίνουν σαν σκυλιά προετοιμάζοντας το Μουντιάλ του 2022. Και βρίσκουν τον θάνατο, καθημερινά, όχι από «εργατικό ατύχημα», αλλά από συγκοπή, λόγω των συνθηκών δουλειάς και ζωής τους (μετάφραση: Αγάπιος Λάνδος).

Ο Χίτλερ στην εξουσία. Τη δεκαετία του 1930 ο Ανρί Λεφέβρ, νεαρός διανοούμενος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος τότε, ταξίδεψε στη Γερμανία, πριν και μετά την άνοδο του Χίτλερ, για να μελετήσει το φασιστικό φαινόμενο. Το 1938 κυκλοφόρησε στο Παρίσι του βιβλίο του «Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία», που έμεινε σχεδόν άγνωστο. Κυκλοφορεί τώρα στα ελληνικά, χάρη στον καινούργιο εκδοτικό οίκο «Αφήγηση» (μετάφραση Φοίβος Μαριάς).