Δελτίο Τύπου Καλλιτεχνικής Διάδρασης «Από το Θεατρικό Έργο στην Κινηματογραφική Ταινία»

Δελτίο Τύπου Καλλιτεχνικής Διάδρασης

«Από το Θεατρικό Έργο στην Κινηματογραφική Ταινία»

Την ενότητα εκδηλώσεων διοργανώνει η «Καλλιτεχνική Διάδραση» με τη συνεργασία της θεατρικής ομάδας «Ρεφενέ», της Δ.Ε.Π.Α.Π. του Συλλόγου Αποφοίτων του τμήματος Θεατρικών σπουδών Πανεπιστημίου Πάτρας και των Εκδόσεων «Αιγόκερως».

Την Παρασκευή 23-11 στις 20.30 στην αίθουσα της θεατρικής ομάδας «Ρεφενέ»
(Κοραή και Κανακάρη) θα προβληθεί ο «Άμλετ» (1948)
που παίζει και σκηνοθετεί ο Λώρενς Ολίβιε
και την Κυριακή 25-11-2007 στις 11. 30 π.μ. στην ίδια αίθουσα
θα προβληθεί ο «Άμλετ» (1964) του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ η ταινία που η προβολή της αναβλήθηκε την Τρίτη 20-11 στο Λιθογραφείο
Θα προηγηθεί εισήγηση του Δήμου Αβδελιώδη σκηνοθέτη
και καλλιτεχικού διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βορείου Αιγαίου
και του Γιάννη Καραμπίτσου (καλλιτεχνική επιμέλεια της εκδήλωσης)

«Για κανέναν Δανό με σάρκα και οστά δεν έχουν γραφεί τόσα πολλά όσα για τον Άμλετ. Είναι ένας από τους λίγους λογοτεχνικούς ήρωες που ζει πέρα από το λογοτεχνικό κείμενο, πέρα από το θέατρο. Το όνομά του σημαίνει κάτι ακόμα και για εκείνους που δεν έχουν δει ή διαβάσει Σέξπιρ. Πολλές γενιές ανακάλυψαν το είδωλό τους σε αυτό το έργο. Και ίσως η μεγαλοφυία του έργου συνίσταται στο ότι μπορείς να κοιταχτείς σε αυτό όπως σε καθρέφτη. Ένας ιδεώδης Άμλετ θα ήταν ο πιο πιστός στον Σέξπιρ και ταυτόχρονα ο πιο σύγχρονος. Στον Άμλετ υπάρχουν πολλά προβλήματα: η πολιτική, η βία και η ηθική, η διένεξη πάνω στη διάσταση θεωρίας και πράξης, πάνω στον τελικό σκοπό της ζωής. Υπάρχει μια ερωτική τραγωδία, μια τραγωδία, οικογενειακή, εθνική, φιλοσοφική, εσχατολογική και μεταφυσική. Μια βαθιά ψυχολογική ανάλυση, αιματοβαμμένη περιπέτεια, μια μονομαχία και ένα γενικό σφαγείο. Ο Άμλετ δεν είναι μόνο ο διάδοχος του θρόνου που επιχειρεί να εκδικηθεί το φόνο του πατέρα του. Η κατάσταση δεν προσδιορίζει τον Άμλετ, αλλά του έχει επιβληθεί. Ο Άμλετ αποδέχεται αυτή την κατάσταση αλλά ταυτόχρονα επαναστατεί εναντίον της. Αποδέχεται το ρόλο αλλά ο ίδιος μένει έξω από το ρόλο. Είναι κάποιος άλλος έξω από το ρόλο του. Τον ξεπερνάει». (Γιαν Κοτ, «Σέξπιρ ο σύγχρονός μας»).
Από τις πολλές κινηματογραφικές μεταφορές των έργων του Σαίξπηρ, ο Άμλετ του Λώρενς Ολίβιε (1907-1989) ξεχωρίζει τόσο για τον σεβασμό στο κείμενο του Σαίξπηρ και την ξεχωριστή φροντίδα με την οποία μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, όσο και για την προοδευτικότητα που υπέδειξε ο Ολίβιε στην συγγραφή του σεναρίου και στην σκηνοθεσία του έργου. Εκμεταλλευόμενος την τεράστια θεατρική του εμπειρία γύρω από τα έργα του Σαίξπηρ δεν δίστασε να προσαρμόσει το έργο στα δικά του δεδομένα και να του δώσει τις κατευθύνσεις που ο ίδιος ήθελε χωρίς όμως να αναιρεί το πρωτότυπο κείμενο. Προτίμησε δηλαδή να δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα στην ψυχολογία του Άμλετ έστω κι αν αυτό σήμαινε ότι έπρεπε να βγάλει από το έργο σημαντικούς χαρακτήρες όπως ο Ρόζενγκραντζ και ο Γκίλντερστερν. Η υποβλητική και σκοτεινή του σκηνοθεσία δίνει στο έργο έναν αέρα κινηματογραφικό παρά την θεατρική εμπειρία των ηθοποιών και τον χαρακτήρα του κειμένου.
Ο «Άμλετ» (1948) του Λώρενς Ολίβιε απέσπασε τα βραβεία Όσκαρ καλύτερης ταινίας, Α' ανδρικού ρόλου, καλλιτεχνικής διεύθυνσης και κοστουμιών - μια νέα κατηγορία που εισήχθη στο θεσμό την ίδια χρονιά. Ο Ολίβιε ήταν πλέον η μεγάλη απειλή της αμερικανικής κινηματογραφικής βιομηχανίας, με όπλο αυτό που γνώριζε καλύτερα από όλα να χειρίζεται: το σαιξπηρικό ρεπερτόριο. Η ταινία γυρίστηκε με αρκετές δυσκολίες (πολλές αλλαγές στο σενάριο κατά την εξέλιξη των γυρισμάτων) και το αρχικό αποτέλεσμα ήταν ένα φιλμ - ποταμός 4,5 ωρών, που στο τελικό μοντάζ κόπηκε κατά δύο ώρες. Τη βραδιά της απονομής ο Ολίβιε ήταν απών, επειδή είχε θεατρική παράσταση στο Λονδίνο.
Ο Άμλετ του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ (1905-1973) αποτέλεσε την επίσημη ρωσική συμμετοχή στον εορτασμό της τετρακοσιοστής επετείου της γεννήσεως του μεγαλοφυούς Άγγλου. Οκτώ χρόνια δουλειάς πάνω στο σενάριο και δύο χρόνια γυρίσματος, είχαν σαν αποτέλεσμα να κάνουν τους συνοφρυωμένους Άγγλους κριτικούς, τους πάντα επιφυλακτικούς όταν πρόκειται να μιλήσουν για το εθνικό τους ταμπού, να πουν εν χορώ πως ο Άμλετ του Κόζιντσεφ ενός από τους εγκυρότερους σεξπιριστές ήταν πολύ κοντά στο Άμλετ που δημιούργησε ο Σέξπιρ. «Ο Κόζιντσεφ ξέφυγε από τη σκηνοθετική γραμμή όλων των προκατόχων του που επέμεναν να ερμηνεύουν τον Άμλετ ως ένα νευρωτικό νεαρό υπερευαίσθητο και ανήσυχο: ο κοζιντσεφικός Άμλετ σταμάτησε επιτέλους να πιπιλίζει τη γνωστή καραμέλα «να ζει κανείς ή να μη ζει» και αποφάνθηκε δια μέσου του Κόζιντσεφ, πως πρέπει να ζει και πως ο αφορισμός δεν αφορά γενικά και αόριστα το γεγονός της ύπαρξης, αλλά μια συγκεκριμένη ζωή, τοποθετημένη σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, που προσδιορίζεται από συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, οι οποίες καμιά φορά γίνονται αφόρητα καταθλιπτικές για τον καθένα που τολμάει να θέτει έστω και αναπάντητα, ερωτήματα. Ο Άμλετ του Κόζιντσεφ πεθαίνει, για να προστατέψει την αξιοπρέπειά του από τη σαπίλα του «βασιλείου της Δανίας». Η αυτοκτονία του είναι μια πράξη διαμαρτυρίας και όχι υποταγής» (Βασίλης Ραφαηλίδης).
Όπως ήταν επόμενο, το κείμενο έχει περιοριστεί στα πιο ουσιώδη. Το έργο στηρίζεται πια στην εικόνα παρά στο λόγο. Ο φακός με μια θαυμαστή ακρίβεια, δίνει την υπεροχή πότε στο διάκοσμο, πότε στα σύνολα και πότε στο ένα ή στο άλλο πρόσωπο. Τα πάντα διάκοσμος και ηθοποιοί, είναι υποταγμένα στη σοφή, μαεστρική θέληση του σκηνοθέτη, που δίνει έτσι στο έργο του την εσωτερική ένταση και την επιβλητική, άψογη σύνθεση που επιδιώκει. Πολλοί καλοί όλοι οι ηθοποιοί με τον Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι να ξεχωρίζει και να είναι ένας στέρεα στοχαστικός και κυριαρχικά θεληματικός πρίγκιπας. Η μουσική του Σοστακόβιτς περίτεχνη και ευρηματική, συνδυάζεται έξοχα με την εικόνα, ενώ η φωτογραφία του Ι. Γκρίτσοφ είναι υπέροχη.