Το κόμμα καρτέλ

Το κόμμα καρτέλ είναι ένα νέου τύπου κόμμα που εμφανίστηκε στην Ευρώπη τη δεκαετία του '70. Το κόμμα καρτέλ σηματοδοτεί την μετάβαση από ένα πλαίσιο στο οποίο το κόμμα ήταν μια άκρως αντιπροσωπευτική οργάνωση της κοινωνίας σε ένα πλαίσιο στο οποίο  το κόμμα γίνεται μια οργάνωση σταθερά αγκυροβολημένη στο κράτος. Τα κόμματα χάνουν μέλη και υποστήριξη από την κοινή γνώμη και δεν λαμβάνουν πλέον πόρους από τα μέλη τους, αλλά εξαρτώνται  από τις κρατικές επιχορηγήσεις. Όλο και περισσότερο η οργάνωση  τους ελέγχεται από το νόμο  περί κομμάτων.

Σε σύγκριση με την περίοδο κατά την οποία κυριαρχούσαν τα κόμματα μαζών και τα πανσυλλεκτικά κόμματα, η εποχή του κόμματος καρτέλ φέρνει μια βαθιά αλλαγή στον τρόπο του κομματικού ανταγωνισμού και του εκλογικού ελέγχου.

Το βασικό στοιχείο των προηγούμενων κομματικών μοντέλων ήταν η ιδέα της εναλλαγής στο αξίωμα. Όχι μόνο υπήρχαν μερικά κόμματα που ήταν σαφώς «εντός των τειχών», ενώ άλλα ήταν σαφώς «εκτός». Στους πολιτικούς κυριαρχούσε ο φόβος ότι οι  ψηφοφόροι θα τους καταψηφίσουν και θα τους στερήσουν το αξίωμα. Αυτό  θεωρήθηκε σημαντικό κίνητρο για τους πολιτικούς να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών. Στο μοντέλο του κόμματος καρτέλ, κανένα από τα μεγάλα κόμματα δεν είναι οριστικά «εκτός των τειχών». Ως αποτέλεσμα, υπάρχει μια εντονότερη  αίσθηση ότι η εκλογική δημοκρατία μπορεί να γίνεται αντιληπτη ως μέσο με το οποίο οι κυβερνώντες ελέγχουν τους κυβερνώντες και το ανάποδο. Καθώς τα προγραμματα των κομμάτων ολοένα και πιο συγκλίνουν  και καθώς οι εκστρατείες προσανατολίζονται περισσότερο σε συμφωνημένους στόχους παρά σε συγκρουσιακά μέσα, παρατηρείται μείωση του βαθμού στον οποίο τα εκλογικά αποτελέσματα μπορούν να καθορίσουν την κυβερνητική δράση.

Βασική βιβλιογραφία

Katz, Richard S. and Peter Mair. 1995. «Changing Models of Party Organization and Party Democracy.» Party Politics 1(1):5–28.

Κatz, Richard S. and Peter Mair. 2009. «The Cartel Party Thesis: A Restatement.» Perspectives on Politics 7(04)

Koole, R. 1996. «Cadre, Catch-All or Cartel?: A Comment on the Notion of the Cartel Party.» Party Politics 2(4):507–23.

Biezen, I. v. and P. Kopecky. 2014. «The Cartel Party and the State: Party-State Linkages in European Democracies.» Party Politics 20(2):170–8

Θανάσης Τσακίρης