Κοινωνική διαστρωμάτωση είναι «κάθε ιεραρχική διάταξη των κοινωνικών ομάδων ή στρωμάτων σε μια κοινωνία». Η κοινωνία κατηγοριοποιεί τα μέλη της σε βαθμίδες με διάφορα κριτήρια όπως το εισόδημα, τον πλούτο, το φύλο, τη φυλή, τη μόρφωση, τη δύναμη/εξουσία κ.α.
Οι βασικές μορφές κοινωνικής διαστρωμάτωσης είναι οι ακόλουθες:
1. Το σύστημα της δουλείας
2. Το σύστημα των καστών (π.χ. Ινδία)
3. Το σύστημα των νομοκατεστημένων τάξεων (τσιφλικάδες, λόρδοι, ιερείς, ιππότες)
4. Το σύστημα των κοινωνικών τάξεων (κοινωνική αναρρίχηση)
5. Το σύστημα των ομάδων κύρους (status groups)
Τα όρια είναι πιο σαφή μεταξύ των κοινωνικών τάξεων παρά μεταξύ των ομάδων κύρους.
Συναίνεση όσον αφορά τα Γενικά Χαρακτηριστικά της Διαστρωμάτωσης
1) Διάκριση μεταξύ Φυσικών και Κοινωνικών Ανισοτήτων.
Η διαστρωμάτωση βασίζεται σε κοινωνικές και όχι φυσικές ανισότητες. Είναι ανθρώπινη επινόηση/κατασκευή. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν δυνατότητες αλλαγής. Επομένως, οι ανισότητες σε σχέση με το εισόδημα και την ιδιοκτησία δεν στηρίζονται σε φυσικές ικανότητες. Η διαστρωμάτωση των ικανοτήτων και οι κοινωνικές ανισότητες είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Η τάξη αποτελεί αντικείμενο ανάλυσης για τους κοινωνιολόγους, τους πολιτικούς επιστήμονες, τους ανθρωπολόγους και τους κοινωνικούς ιστορικούς. Ωστόσο, δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τον ορισμό της "τάξης", και ο όρος έχει ένα ευρύ φάσμα ενίοτε αντιφατικών εννοιών. Στην κοινή γλώσσα, ο όρος "κοινωνική τάξη" είναι συνήθως συνώνυμος με την "κοινωνικοοικονομική τάξη", που ορίζεται ως "άνθρωποι που έχουν το ίδιο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, πολιτικό ή εκπαιδευτικό καθεστώς", π.χ. "μια αναδυόμενη επαγγελματική τάξη" . Ωστόσο, οι ακαδημαϊκοί διαχωρίζουν την κοινωνική τάξη και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. H πρώτη αναφέρεται στο σχετικά σταθερό κοινωνικοπολιτιστικό υπόβαθρο και η τελευταία αναφέρεται στην τρέχουσα κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ατόμου και συνεπώς είναι πιο μεταβαλλόμενη με την πάροδο του χρόνου
2) Τα διακριτά χαρακτηριστικά των τάξεων είναι τα εξής:
• Είναι σαφώς πιο οικονομικού χαρακτήρα από τις κάστες και τις estates (οι τελευταίες είναι πολύ πιο θρησκευτικού χαρακτήρα)
• Τα όρια των τάξεων είναι λιγότερο σταθερά σε σχέση με τα όρια των καστών και των τσιφλικιών Κάτι τέτοιο ισχύει περισσότερο για τις μεσαίες τάξεις και λιγότερο για την αστική και την εργατική τάξη.
• Οι τάξεις είναι λιγότερο σταθερές σε σχέση με τις κάστες και τα τσιφλίκια. Υπάρχει εντονότερη κινητικότητα στα συστήματα των τάξεων παρά σε αυτά των καστών και των φέουδων. Παρ’ όλο που γεννιέται κανείς σε μία κοινωνική τάξη είναι δυνατό να ξεφύγει από την «ταξική του μοίρα» και, να κινηθεί ανοδικά στην κοινωνική κλίμακα, όπως ο Billy Eliot στην ομώνυμη ταινία που του δόθηκε η ευκαιρία να μην ακολουθήσει τον πατέρα του και τον αδελφό του και να μείνει οριστικά ανθρακωρύχος, κάτι που συνεχιζόταν από γενιά σε γενιά στην κοινότητά του.
• Η διάκριση των συστημάτων διαστρωμάτωσης γίνεται ανάλογα με τη δυσκολία μετακίνησης των κοινωνικών υποκειμένων μεταξύ των στρωμάτων της κοινωνίας. Αυτή η μετακίνηση μπορεί διπλής κατεύθυνσης. Οι άνθρωποι μπορεί να μετακινούνται ανοδικά ή καθοδικά, ή οριζόντια, στην οποία τα άτομα καταλαμβάνουν μια διαφορετική κοινωνική θέση ίδιου κύρους με την προηγούμενη που κατείχαν. Έτσι, μεγάλες ομάδες ανθρώπων να υποστούν μετακίνηση προς τα κάτω (ανεργία/φτώχεια) ως αποτέλεσμα πολιτικών οικονομικής λιτότητας. Η μετακίνηση αυτή πραγματοποιείται με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας στα κλειστά και τα ανοιχτά κοινωνικά συστήματα.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
Οι βασικές μορφές κοινωνικής διαστρωμάτωσης είναι οι ακόλουθες:
1. Το σύστημα της δουλείας
2. Το σύστημα των καστών (π.χ. Ινδία)
3. Το σύστημα των νομοκατεστημένων τάξεων (τσιφλικάδες, λόρδοι, ιερείς, ιππότες)
4. Το σύστημα των κοινωνικών τάξεων (κοινωνική αναρρίχηση)
5. Το σύστημα των ομάδων κύρους (status groups)
Τα όρια είναι πιο σαφή μεταξύ των κοινωνικών τάξεων παρά μεταξύ των ομάδων κύρους.
Συναίνεση όσον αφορά τα Γενικά Χαρακτηριστικά της Διαστρωμάτωσης
1) Διάκριση μεταξύ Φυσικών και Κοινωνικών Ανισοτήτων.
Η διαστρωμάτωση βασίζεται σε κοινωνικές και όχι φυσικές ανισότητες. Είναι ανθρώπινη επινόηση/κατασκευή. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν δυνατότητες αλλαγής. Επομένως, οι ανισότητες σε σχέση με το εισόδημα και την ιδιοκτησία δεν στηρίζονται σε φυσικές ικανότητες. Η διαστρωμάτωση των ικανοτήτων και οι κοινωνικές ανισότητες είναι δύο διαφορετικά πράγματα.
Η τάξη αποτελεί αντικείμενο ανάλυσης για τους κοινωνιολόγους, τους πολιτικούς επιστήμονες, τους ανθρωπολόγους και τους κοινωνικούς ιστορικούς. Ωστόσο, δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τον ορισμό της "τάξης", και ο όρος έχει ένα ευρύ φάσμα ενίοτε αντιφατικών εννοιών. Στην κοινή γλώσσα, ο όρος "κοινωνική τάξη" είναι συνήθως συνώνυμος με την "κοινωνικοοικονομική τάξη", που ορίζεται ως "άνθρωποι που έχουν το ίδιο κοινωνικό, οικονομικό, πολιτιστικό, πολιτικό ή εκπαιδευτικό καθεστώς", π.χ. "μια αναδυόμενη επαγγελματική τάξη" . Ωστόσο, οι ακαδημαϊκοί διαχωρίζουν την κοινωνική τάξη και την κοινωνικοοικονομική κατάσταση. H πρώτη αναφέρεται στο σχετικά σταθερό κοινωνικοπολιτιστικό υπόβαθρο και η τελευταία αναφέρεται στην τρέχουσα κοινωνική και οικονομική κατάσταση του ατόμου και συνεπώς είναι πιο μεταβαλλόμενη με την πάροδο του χρόνου
2) Τα διακριτά χαρακτηριστικά των τάξεων είναι τα εξής:
• Είναι σαφώς πιο οικονομικού χαρακτήρα από τις κάστες και τις estates (οι τελευταίες είναι πολύ πιο θρησκευτικού χαρακτήρα)
• Τα όρια των τάξεων είναι λιγότερο σταθερά σε σχέση με τα όρια των καστών και των τσιφλικιών Κάτι τέτοιο ισχύει περισσότερο για τις μεσαίες τάξεις και λιγότερο για την αστική και την εργατική τάξη.
• Οι τάξεις είναι λιγότερο σταθερές σε σχέση με τις κάστες και τα τσιφλίκια. Υπάρχει εντονότερη κινητικότητα στα συστήματα των τάξεων παρά σε αυτά των καστών και των φέουδων. Παρ’ όλο που γεννιέται κανείς σε μία κοινωνική τάξη είναι δυνατό να ξεφύγει από την «ταξική του μοίρα» και, να κινηθεί ανοδικά στην κοινωνική κλίμακα, όπως ο Billy Eliot στην ομώνυμη ταινία που του δόθηκε η ευκαιρία να μην ακολουθήσει τον πατέρα του και τον αδελφό του και να μείνει οριστικά ανθρακωρύχος, κάτι που συνεχιζόταν από γενιά σε γενιά στην κοινότητά του.
• Η διάκριση των συστημάτων διαστρωμάτωσης γίνεται ανάλογα με τη δυσκολία μετακίνησης των κοινωνικών υποκειμένων μεταξύ των στρωμάτων της κοινωνίας. Αυτή η μετακίνηση μπορεί διπλής κατεύθυνσης. Οι άνθρωποι μπορεί να μετακινούνται ανοδικά ή καθοδικά, ή οριζόντια, στην οποία τα άτομα καταλαμβάνουν μια διαφορετική κοινωνική θέση ίδιου κύρους με την προηγούμενη που κατείχαν. Έτσι, μεγάλες ομάδες ανθρώπων να υποστούν μετακίνηση προς τα κάτω (ανεργία/φτώχεια) ως αποτέλεσμα πολιτικών οικονομικής λιτότητας. Η μετακίνηση αυτή πραγματοποιείται με διαφορετικό βαθμό δυσκολίας στα κλειστά και τα ανοιχτά κοινωνικά συστήματα.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
No comments:
Post a Comment