ΓΚΕΟΡΓΚ ΖΙΜΕΛ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΓΚΕΟΡΓΚ ΖΙΜΕΛ: Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

O Georg Simmel γεννήθηκε την πρώτη Μαρτίου 1858 στο Βερολίνο και πέθανε στο Στρασβούργο την 26η  Σεπτεμβρίου 1918, σχεδόν ένα μήνα πριν από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ήταν κλασσικός κοινωνιολόγος και νεοκαντιανός φιλόσοφος. Η φήμη του έχει να κάνει κυρίως με τα έργα του που αφορούν θέματα την μεθοδολογία της κοινωνιολογίας. Δίδαξε Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια του Βερολίνου (1885–1914) και του Στρασβούργου (1914–1918).

Τα διορατικά δοκίμιά του σχετικά την προσωπική και κοινωνική διάδραση ενέπνευσε την ανάπτυξη της ποιοτικής ανάλυσης στην κοινωνιολογία. Μεταξύ 1876 και 1881 σπουδάζει ιστορία, ψυχολογία των λαών, φιλοσοφία και ιστορία της τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Το 1881 υποστήριξε τη διδακτορική διατριβή του και το 1885 αρχίζει υφηγεσία στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Μετά το 1900 συνέχισε ως άμισθος έκτακτος καθηγητής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.Το 1909 μαζί με τους Ferdinand Tönnies, Werner Sombart και Max Weber ιδρύουν τη Γερμανική Φιλοσοφική Εταιρία (Deutsche Gesellschaft für Philosophie). Το 1910 εκδίδει το περιοδικό Logos. Το 1911 αναγορεύεται σε επίτιμο διδάκτορα της σχολής Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Freiburg. Μεταξύ 1914 και 1918 δίδαξε ως τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου.

.

Το γεγονός ότι γεννήθηκε κι έζησε σε ένα σπίτι στην γωνία των οδών Leipzigerstrasse and Friedrichstrasse, δηλαδή στην καρδιά του εμπορικού κέντρο του Βερολίνου επηρέασε τη σκέψη του. Το μητροπολιτικό Βερολίνο στο γύρισμα του αιώνα ήταν το πεδίο της μάχης για τα διάφορα αντικρουόμενα πνευματικά και ηθικά ρεύματα και τάσεις. Ο Ζίμελ διαμορφώθηκε στο σταυροδρόμι αυτό. Διαμορφώθηκε σε ένα σύγχρονο άνθρωπο των πόλεων, δηλαδή κάποιον που είναι αλλοδαπός στη χώρα στην οποία γεννήθηκε. Όπως και ο  ξένος τον οποίο περιγράφει σε μια από τις εξαίρετες πραγματείες του, ο οποίος την ίδια στιγμή είναι τόσο μακριά όσο κι κοντά. Είναι ένας «δυνητικός  πλάνης» (περιπλανώμενος), «ο άνθρωπος που σήμερα και μένει αύριο, ο οποίος δεν έχει ξεπεράσει την ελευθερία του «έρχεσθαι» και του «φυγείν». 

  

Δοκίμιά του αναφέρονται στις μορφές που παίρνουν οι κοινωνικές σχέσεις στον χώρο, την αισθητική πλευρά σε πόλεις όπως η Ρώμη, η Βενετία και η Φλωρεντία καθώς και την ζωή στις σύγχρονες μητροπόλεις.  Ερεύνησε τα αποτελέσματα της εμπορευματοποιημένης αστικής σφαίρας πάνω στον κάτοικο της πόλης στην μετάβαση της πόλης σε μητρόπολη με αφορμή μια Παγκόσμια έκθεση προϊόντων. Το άρθρο του "The Metropolis and Mental Life" είναι μια πρωτοποριακή ανάλυση για τη νεωτερικότητα, την πόλη και διαφοροποίηση των κοινωνικών υποκειμένων στην καπιταλιστική μητρόπολη. Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ως ο πρώτος κοινωνιολόγος του μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού. Έθεσε ζητήματα όπως ο κατακερματισμός των κύκλων σχέσεων μεταξύ των ατόμων, την κυκλοφορία της κουλτούρας, των αγαθών των καταναλωτικών προτύπων.

Ο Simmel επεδίωκε να απομονώσει τις γενικές ή επαναλαμβανόμενες μορφές κοινωνικής διάδρασης από τα πιο συγκεκριμένα είδη δραστηριοτήτων, όπως οι οικονομικές, οι πολιτικές κι αισθητικές. Έδωσε προτεραιότητα στο πρόβλημα της αυθεντίας/εξουσίας και της υπακοής.  Στο έργο του  Η φιλοσοφία του Χρήματος (1900) εφάρμοσε τις γενικές του αρχές σε ένα πεδίο, αυτόν της οικονομίας, τονίζοντας το ρόλο της εγχρήματης οικονομίας στην ειδίκευση της κοινωνικής δραστηριότητας και την αποπροσωποίηση των ατομικών και των κοινωνικών σχέσεων.

Τον ενδιαφέρουν θέματα όπως η κοινωνική διαφοροποίηση, η ομάδα, η μητρόπολη, η "κοινωνική τοπογραφία", η μόδα, το χρήμα, η πορνεία, η ερωτοτροπία κ.ά., ανάμεσα στα οποία πορεύεται ως "ξένος" και ως "πλάνης". Αντανακλούν τόσο τις αλλοτριωτικές διαδικασίες της ζωής στην πόλη όσο και τις ελευθεριακές δυνατότητες που αυτή αποδεσμεύει. Κατά το τελευταίο διάστημα της ζωής του ασχολήθηκε κυρίως με τη μεταφυσική και την αισθητική. 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

-Μητροπολιτική αίσθηση. Οι μεγαλουπόλεις και η διαμόρφωση της συνείδησης-Κοινωνιολογία των αισθήσεων, Άγρα, 2017

-Πόλη και ψυχή, Έρασμος, 2009

- Περιπλάνηση στη νεωτερικότητα: κοινωνιολογικά, φιλοσοφικά και αισθητικά κείμενα, Αλεξάνδρεια, 2004

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ

- Essays on Interpretation in Social Science, Rowman and Littlefield, 1980.

 - Essays on Religion,  Yale University Press, 1997.

- On Individuality and Social Forms, University of Chicago Press, 1971.

- On Women, Sexuality and Love, Yale University Press, 1984.

- Sociologist and European, Barnes and Noble, 1976.

 - Simmel on Culture: Selected Writings,  Sage, 1997.

- The Philosophy of Money, Tom Bottomore and David Frisby. Routledge, 1990.

- Schopenhauer and Nietzsche, University of Massachusetts Press, 1986.

Θανάσης Τσακίρης