Λίγες ώρες πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των εκλογών του 1981 ο απερχόμενος πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης συνεχάρη τον Ανδρέα Παπανδρέου για τη νίκη του. Αυτό έδειχνε ότι η ομαλή αλλαγή κυβέρνησης σήμανε την εδραίωση της δημοκρατίας στην Ελλάδα.Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση θα διόρθωνε αδικίες που έγιναν από τις άρχουσες πολιτικές ελίτ σε τμήματα του πληθυσμού κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών (εμφύλιος πόλεμος, αστυνομικό κράτος της μετεμφυλιακής περιόδου, στρατιωτική δικτατορία, κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας) και θα προσπαθούσε να στήσει ένα κράτος πρόνοιας που θα βασιζόταν στο κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αυτή η στρατηγική ήταν εκ των ων ουκ άνευ προϋπόθεση για να ενσωματώσει τις αποκλεισμένες μάζες στο σύστημα. Μόνο που οι αρχικοί στρατηγικοί στόχοι του ΠΑΣΟΚ βαθμιαία άλλαζαν. Η διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη ανέφερε την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και την χειραφέτηση του ανθρώπου. Μεταξύ 1977 και 1981 διαμορφώθηκαν νέοι στόχοι : μείωση του χάσματος μεταξύ των διαφόρων εισοδηματικών ομάδων και δημιουργία μιας αυτοδύναμης εθνικής ανάπτυξης προκειμένου να μειωθεί η άνιση κατανομή του εισοδήματος ξεπερνώντας την περιφερειακή ανάπτυξη της χώρας. [1]
Το ΠΑΣΟΚ δεν ήταν πια το ριζοσπαστικό αριστερό κίνημα της δεκαετίας του 1970.[2]
Μετά την ήττα της στις εκλογές του 1981 η Νέα Δημοκρατία κατέφυγε στον αντικομμουνιστικό και αντιδραστικό λόγο, προκειμένου να διατηρηθεί η ενότητα του κόμματος με βάση τις παραδοσιακές θέσεις της δεξιάς. Ο Γ. Ράλλης παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου. Η κοινοβουλευτική ομάδα επέλεξε τον Ευάγγελο Αβέρωφ ως αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας.[3]
Στην αριστερή πλευρά του κομματικού φάσματος, το κομμουνιστικό κίνημα φαίνεται να έχει χάσει την ελκυστικότητά του. Το ΚΚΕ δεν μπορούσε να δικαιολογήσει τις πολιτικές της Σοβιετικής Ένωσης και της ΚΟΜΕΚΟΝ (στρατιωτική εισβολή στο Αφγανιστάν, το πραξικόπημα στην Πολωνία και την απαγόρευση του εργατικού συνδικάτου της Αλληλεγγύης, παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κλπ). Επιπλέον, η πολιτική του ΠΑΣΟΚ για την ικανοποίηση των μακροχρόνιων αιτημάτων της Αριστεράς και όλων των προοδευτικών δυνάμεων της χώρας (αναγνώριση της Αντιναζιστικής εθνικής αντίστασης μεταξύ 1941-1944, χορήγηση συντάξεων και παροχών σε μαχητές της αντίστασης, αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο και ειδικότερα η κατάργηση της νομικής υποχρέωσης της προίκας).[4]. Οι οργανώσεις της ανανεωτικές και της ριζοσπαστικής αριστεράς έμπαιναν σε μια δεκαετία κρίσης. Το 1982 η Β΄Πανελλαδική έπαψε να υπάρχει. Τα μέλη της είτε επέστρεψαν στο ΚΚΕ εσωτερικού είτε δημιούργησαν θεωρητικές επιθεωρήσεις, πολιτικά περιοδικά και οργανώσεις κοινωνικών κινημάτων (ανθρώπινα δικαιώματα, οικολογικές ομάδες κλπ). Το ΚΚΕ εσωτερικού υπέστη σοβαρές απώλειες μελών που είτε στελέχωσαν διάφορα υπουργεία και τους κρατικούς μηχανισμούς είτε ακολούθησαν ακαδημαϊκή καριέρα. Τα μέλη που παρέμειναν στο κόμμα χωρίστηκαν σε δύο κύριες φράξιες με επικεφαλής τον Λεωνίδα Κύρκου (ευνοούσε τη μετεξέλιξη του κόμματος) και τον Γιάννη Μπανιά (ευνοούσε την αναβάθμιση της κομμουνιστικής ταυτότητας του κόμματος). Όμως, η κρίση της αριστεράς αφήνει ακάλυπτο πολιτικά μεγάλο μέρος των λαϊκών στρωμάτων, ειδικά τη νεολαία που ψάχνει διεξόδους σε άλλους δρόμους.
Το κομματικό σύστημα θα δείξει τη σταθερότητά του στις επόμενες Ευρωπαϊκές (1984) και εθνικές (1985) εκλογές. Στις ευρωεκλογές το ΠΑΣΟΚ κέρδισε 41,58% των ψήφων και 10 έδρες, αλλά η Νέα Δημοκρατία ανέκαμψε κερδίζοντας 38,05% (6,71% υψηλότερα από ό,τι το 1981) και 9 έδρες (1 παραπάνω από το 1981).Το ΚΚΕ κέρδισε 11,64% των ψήφων (μείωση κατά 1,20%) και 3 έδρες. Ακόμη και το φιλο-ΕΟΚικό ΚΚΕ εσωτερικού υπέστη σοβαρή απώλεια ψήφων κερδίζοντας μόνο 3,42% (μείωση κατά 1,88%) και 1 έδρα. Η Ακροδεξιά Εθνική Πολιτική Ένωση (ΕΠΕΝ)κέρδισε 2,29% και 1 έδρα. Το Μαοϊκό Επαναστατικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδα (ΕΚΚΕ) κέρδισε 0,30% και Αγωνιστικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΑΣΚΕ) 0,18%. Τέλος, αθροιστικά τέσσερις κεντρώες οργανώσεις και κόμματα κέρδισαν 1,78% των ψήφων.
Στις εθνικές εκλογές του 1985 το ΠΑΣΟΚ επαλήθευσε την ηγεμονία του στο πολιτικό σύστημα αποκτώντας 45,82% των ψήφων και 161 έδρες. Ηγέτης της Νέας Δημοκρατίας ήταν τώρα ο Κώστας Μητσοτάκης και στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμά του περιλαμβάνονται οι θέσεις για κατάργηση των φόρων και απελευθέρωση της οικονομίας. Η Νέα Δημοκρατία κέρδισε 40.85% των ψήφων και 126 έδρες. Σωρευτικά τα δύο κυρίαρχα κόμματα έχουν 86,67%. Όλα τα άλλα πολιτικά κόμματα συμπιέστηκαν εκλογικά. Το ΚΚΕ κέρδισε 9,89% των ψήφων και 12 έδρες. Το ΚΚΕ εσωτερικού κέρδισε 1,84% των ψήφων και 1 έδρα. Νέος παράγοντας στις ελληνικές εκλογές είναι το ψηφοδέλτιο "Εμπιστοσύνη / Πεπρωμένο" (0,18%), που εκπροσωπεί τους μουσουλμάνους πολίτες από τους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης.
Αυτό το κομματικό σύστημα που οι εκλογές του 1985 εγκατέστησαν θα διαρκέσει 27 χρόνια. Είναι ένα κομματικό σύστημα καρτέλ. [5]
Συνεχίζεται....
Θανάσης Τσακίρης
[1] Spourdalakis Michalis (1986)
“The Greek experience” in R. Miliband, J. Saville, M. Liebman & L. Panitch
(eds.), Socialist Register 1985-86: Social Democracy and After, pp. 247-268
[2] Close David (2002) Greece
Since 1945: Politics, Economy and Society, London, UK: Pearson Education.
[3] Nikiforos Diamandouros, Richard
Gunther Parties, (2001) Politics, and Democracy in the New Southern Europe,
Baltimore, MD and London, UK: JHU Press,
[4] Halkias Alexandra (2004) The Empty
Cradle of Democracy: Sex, Abortion, and Nationalism in Modern Greece, Durham,
NC: Duke University Press
[5] Loomes Gemma (2013) Party
Strategies in Western Europe: Party Competition and Electoral Outcomes. London,
UK: Routledge
No comments:
Post a Comment