Φαινομενολογία, δραματουργία και κριτική θεωρία

Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Άλφρεντ Σουτς ξεκινά με βάση το έργο του Βέμπερ για τους «ιδεότυπους» και το επεκτείνει αναθεωρώντας ορισμένες παραδοχές του.[1] Θεωρεί ότι ο «ιδεότυπος» είναι μια υπερβολικά επιστημονική έννοια και ότι πρέπει να «γειώνεται» στις πράξεις συμβολοποίησης και προτυποποίησης που εκτελούν τα συνηθισμένα απλά μέλη της κοινωνίας. Ο κοινωνικός επιστήμονας απλώς συγκροτεί πρόσθετες ή δευτέρας τάξεως προτυποποιήσεις με βάση αυτές που έχουν ήδη δημιουργήσει στην καθημερινή τους ζωή οι άνθρωποι. Ο Σουτς χρησιμοποιεί τον όρο «βιόκοσμος» για να εκφράσει την έννοια της «καθημερινής ζωής».[2] Η αρχική έννοια του Χούσερλ παραπέμπει στην προσέγγιση της γνώσης που εστιάζει στην εμπειρία που έχουμε για τα πράγματα, ανεξαρτήτως του αν αυτά υπαρκτά ή όχι, ή είναι οπτικές αυταπάτες ή από τι αποτελούνται. Έτσι ο βιόκοσμος είναι ο κόσμος της λεγόμενης «κοινής λογικής». Ο Σουτς αναφέρεται στον κοινωνικό κόσμο τον οποίο ερμηνεύουμε και που του αποδίδουμε νόημα μέσω των συμβολοποιήσεων-προτυποποιήσεών μας. Όταν τα χαράματα χτυπάει η πόρτα και ανοίγοντας βλέπουμε ένα άτομο ντυμένο με στολή αστυφύλακα, θεωρούμε ότι πρόκειται για όργανο της τάξης και συμπεριφερόμαστε ανάλογα. Μπορεί, βέβαια, να είναι ληστής που παριστάνει τον αστυφύλακα ή έφηβος που γυρνάει από αποκριάτικο μπαλ-μασκέ και χτύπησε λάθος πόρτα. Άρα, αντιλαμβανόμαστε και κατανοούμε τον κόσμο με βάση ένα «απόθεμα γνώσεων» που διαθέτουμε και για το οποίο δεν προβληματιζόμαστε συχνά.[3] Στο έργο του «Ο ξένος» τονίζει ότι ζούμε εντός πολλαπλών κοινωνικών ταυτοτήτων, σύμφωνα με τη φύση των γνώσεών μας για τους ανθρώπους, τα μέρη κ.ο.κ. Μπορούμε να φτιάξουμε ομόκεντρους κύκλους ανθρώπων που γνωρίζουμε και με τους οποίους έχουμε πολύ στενές σχέσεις, ανθρώπων που (ανα)γνωρίζουμε ή που ξέρουμε τα ονόματά τους, ανθρώπων που έχουμε δει μόνο στην τηλεόραση κ.ο.κ.

Ο Σουτς δεν ήταν αποκλειστικής και πλήρους απασχόλησης ακαδημαϊκός και έγραψε μόνο δοκίμια. Παρ’ όλα αυτά, το όνομά του γνώρισε δόξες στη διάρκεια της δεκαετίας του 1960-70 με την έκρηξη των ριζοσπαστικών μορφών πολιτικο-κοινωνικής διαμαρτυρίας των φοιτητικών και των εναλλακτικών κινημάτων που ανέδειξαν το ζήτημα των πολλαπλών κοινωνικών ταυτοτήτων (φεμινιστικό, οικολογικό, νεολαιίστικο, ομοφυλοφίλων κλπ.). Ο ίδιος δε θεωρούσε τον εαυτό του πολιτικό ή πνευματικό ριζοσπάστη αλλά έκρινε ότι το έργο του ήταν συμπληρωματικό στις λειτουργιστικές κοινωνιολογικές και νεοκλασικές οικονομικές θεωρίες. Προσθέτει, επομένως, όπως ο ίδος τόνισε, ένα σημείο σύνδεσης της καθημερινής κοινής λογικής κοινωνικής κατανόησης με την πιο συστηματική ανάλυση.

Όταν ο Σουτς μετανάστευσε τελικά στις ΗΠΑ, εκτός από τους οπαδούς του Χούσερλ, συνδέθηκε με τον αμερικανικό πραγματισμός που, όπως γνωρίζουμε, εξέφραζαν ο Μηντ και η Σχολή του Σικάγο. 

Ο Erving Goffman, ο οποίος πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από την Κοινωνιολογική Σχολή του Σικάγο (έκανε έρευνα πεδίου ήταν στα Σκοτσέζικα νησιά Σέτλαντ), θεωρεί ότι η έννοια της «παράστασης» (performance) ή «εκτέλεσης των κοινωνικών ρόλων σημαίνει αυτό ακριβώς. Δηλαδή στην καθημερινή μας ζωή «είμαστε στη σκηνή» κινούμενοι μεταξύ προσκηνίου και παρασκηνίου. Η μεγαλύτερη συμβολή του Goffman στην κοινωνική θεωρία και την κοινωνιολογία είναι η θεώρηση της συμβολικής διαντίδρασης ως δραματουργική προοπτική σε μια προσπάθεια διόρθωσης των λαθών της.[4] Για τον Γκοφμαν η κοινωνία δεν είναι μια ενιαία κατασκευή. Πρέπει να δρούμε ανάλογα με το πλαίσιο μέσα στο οποίο είμαστε υποχρεωμένοι να κινούμαστε. Το πλαίσιο το οποίο πρέπει να κρίνουμε δεν είναι η κοινωνία γενικώς αλλά το συγκεκριμένο. Υπάρχει, όμως, το ευρύτερο πλαίσιο που αποτελεί τη βάση των κανονικών καθημερινών ανταλλαγών μας πρόσωπο με πρόσωπο, αυτών των «θεατρικών κινήσεων». Η ζωή είναι ένα θέατρο. Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή κι εμείς απλοί ηθοποιοί. Στην καθημερινή μας ζωή εκπέμπουμε δύο σήματα-σινιάλα στις κοινωνικές διαντιδράσεις μας. Η εκφραστικότητα του ατόμου εμφανίζεται να αποτελείται από δύο διαφορετικά είδη σημάτων: την έκφραση που δίνει και την έκφραση που εκπέμπει. Ντυνόμαστε για να προξενήσουμε εντύπωση και συνεχώς παρακολουθούμε και αξιολογούμε τις εντυπώσεις που δημιουργούμε. Συμμετέχουμε διαρκώς σε μια «ιεροτελεστία» διαντιδράσεων. Έτσι όπως δεχόμαστε τους επισκέπτες και τους δείχνουμε ορισμένα δωμάτια αλλά μερικά τα κρατάμε ερμητικά κλειστά από το δημόσιο βλέμμα, έτσι παρουσιάζουμε ορισμένα κομμάτια του εαυτού μας και κρύβουμε άλλα.

Στο επίκεντρο της ανάλυσης βρίσκεται η σχέση μεταξύ της παράστασης (performance) και του προσκηνίου. Αντίθετα με άλλους συγγραφείς που έχουν χρησιμοποιήσει αυτή τη μεταφορά ο Γκόφμαν μοιάζει να λαμβάνει υπόψη του όλα τα στοιχεία της ηθοποιίας. Δηλαδή, ότι ένα ηθοποιός (δρων υποκείμενο) ερμηνεύει ένα ρόλο μέσα σε ένα σκηνικό που κατασκευάζεται και αποτελείται από προσκήνιο και παρασκήνιο, χρησιμοποιεί τα επί σκηνής αντικείμενα, παρακολουθείται από ένα κοινό αλλά ταυτόχρονα είναι ο ίδιος το κοινό της παράστασης των θεατών του.   Σύμφωνα με τον Γκόφμαν, το κοινωνικό δρων υποκείμενο έχει την ικανότητα να επιλέγει τη σκηνή και τα αντικείμενά του, καθώς και τα κουστούμια που θα φορέσει ενώπιον ενός κάθε φορά συγκεκριμένου κοινού. Ο κύριος σκοπός του ηθοποιού είναι να διατηρήσει τη δική του λογική συνοχή και να προσαρμόζεται στο σκηνικό που του προσφέρεται.  Αυτός ο σκοπός επιτυγχάνεται με την διαντίδρασή του με τους άλλους ηθοποιούς. Ως ένα σημείο, αυτή η θεώρηση γεφυρώνει τη δομή και τη δράση, καθώς ενδυναμώνει τη μία (δηλαδή τη συμμετοχή) και περιορίζει την άλλη (δηλαδή τη δομή). Πέραν τούτων, ο Γκόφμαν ασχολείται με τη θεμελιώδη σημασία του συμφωνημένου εκ των προτέρων ορισμού της κατάστασης σε μια δεδομένη διαντίδραση, έτσι ώστε να αποδώσει συνοχή στην διαντίδραση. Ενδέχεται, σε ορισμένες διαντιδράσεις ή παραστάσεις τα εμπλεκόμενα μέρη να είναι ταυτόχρονα μέλη του κοινού και παρουσιαστές. Οι δρώντες συχνά ενισχύουν τη δημιουργία εντυπώσεων  που αντανακλούν καλά πάνω στους εαυτούς τους και ενθαρρύνουν τους άλλους να αποδεχθούν τον προτιμώμενο ορισμό τους. Αναγνωρίζει ο συγγραφέας ότι όταν ο συμφωνηθείς ορισμός καταρρεύσει, ορισμένοι ή όλοι οι δρώντες μπορεί να υποκρίνονται ότι δεν έχει αλλάξει τίποτε αν πρόκειται να έχουν κέρδος ή δεν θέλουν να διαταράξουν την ηρεμία.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan7.doc?attredirects=0
https://sites.google.com/site/sociologist2007/

Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Schutz A. (1967) The Phenomenology of the Social World.  Evanston, Il: Northwestern University Press.

[2] Τον δανείστηκε από το έργο του φιλόσοφου Edmund Husserl, o οποίος ορίζει τη φαινομενολογία ως την αναστοχαστική μελέτη της ουσίας της συνείδησης όπως βιώνεται από την οπτική γωνία του πρώτου προσώπου. Βλ. Χούσερλ, Ε. (2005) Φαινομενολογία, Αθήνα: Εκδ. Κριτική.

[3] Βλ. Schutz, A. (1962) Collected Papers I: The Problem of Social Reality, The Hague: Martinus Nijhoff.

[4] Βλ. Goffman, E. (1956) The Presentation of Self in Everyday Life. Edinburgh, UK: University of Edinburgh [ελλ. έκδ. Γκόφμαν, Ε.  (2006) Η παρουσίαση του εαυτού στην καθημερινή ζωή. Αθήνα: Εκδ. Αλεξάνδρεια].

Το τελευταίο τεύχος του Homo Politicus :Άνοιξη 1996 στο "Πολιτικό της Νομικής"

Το τελευταίο τεύχος του Homo Politicus :Άνοιξη 1996 στο "Πολιτικό της Νομικής

Διαβάστε το τεύχος

Κοινωνική αλλαγή και κοινωνικά κινήματα

Κοινωνική Αλλαγή

Με τον όρο «κοινωνική αλλαγή» εννοούμε ότι σταδιακά συντελούνται πολύ μαζικές και μεγάλης σημασίας μεταβολές στον πολιτισμό, στην κοινωνική δομή και την κοινωνική συμπεριφορά. Όμως, ακόμη και αν η κοινωνία μεταβάλλεται, κάποια από τα προηγούμενα χαρακτηριστικά της δε μεταβάλλονται –ή τουλάχιστον δεν αλλάζουν ριζικά. Ορισμένοι τονίζουν τη διαφορά μεταξύ των όρων «κοινωνική μεταβολή» και «κοινωνική αλλαγή», καθώς ο πρώτος αναφέρεται στην αυτόματη και σταδιακή αλλαγή ενώ ο δεύτερος στη συνειδητά επιδιωκόμενη μεταβολή.[1]

Από νωρίς η κοινωνιολογία καταπιάστηκε με το ζήτημα της αλλαγή. Αυτή η ενασχόληση ήταν πολύ έντονη κατά το 19^ο και τον 20ό αιώνα καθώς αφενός οι ρυθμοί της αλλαγής ήταν πολύ έντονοι επιφέροντας ριζικά αποτελέσματα στην κοινωνική δομή -και αυτό λόγω απότομης και επιταχυνόμενης εκβιομηχάνισης- αφετέρου επειδή διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ιδιαίτερα σημαντικό χάσμα ανάμεσα στις «ανεπτυγμένες» δυτικές χώρες και στις «υπανάπτυκτες» ή «καθυστερημένες χώρες», ιδίως του λεγόμενου «Τρίτου Κόσμου», ενώ έκπληξη προκαλούσε η αντίθεση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές μητροπόλεις και στις αποικίες τους που αφέθηκαν να φυτοζωούν σε κατάσταση «κοινωνικής υπανάπτυξης».

Οι κοινωνιολογικές θεωρίες, ειδικά αυτές που αναπτύχθηκαν κατά το 19^ο αιώνα, μπορούν να διαιρεθούν σε θεωρίες της «κοινωνικής εξέλιξης» και σε θεωρίες της «επανάστασης». Οι πρώτες διατυπώθηκαν κυρίως από τους Κοντ, Σπένσερ και Ντυρκέμ. Κεντρική τους ιδέα ήταν ότι οι κοινωνίες εξελίσσονται από απλές αγροτικές επαρχιακές (simple, agrarian, rural) σε σύνθετες, βιομηχανικές/αστικές, (ή από «στρατιωτικές» σε «βιομηχανικές». Οι θεωρίες του λειτουργισμού στο θέμα της κοινωνικής αλλαγής έχουν παρόμοια θέση: η αλλαγή αφορά στην προσαρμογή ενός συστήματος στο περιβάλλον του μέσα από τη διαδικασία της πνευματικής διαφοροποίησης και της αύξησης της δομικής συνθετότητας. ΟΙ θεωρίες της επαναστατικής κοινωνικής αλλαγής, κυρίως οι προερχόμενες από τη σκέψη του Μαρξ, έδωσαν έμφαση στις ταξικές συγκρούσεις, στους πολιτικούς αγώνες και στον ιμπεριαλισμό θεωρώντας ότι είναι οι βασικοί μηχανισμοί που συνέβαλαν στην πραγματικά συγκλονιστική μεταβολή των κοινωνικών δομών.

Οι θεωρίες της κοινωνικής αλλαγής μπορούν να κατανεμηθούν σε διάφορες κατηγορίες με διαφορετικά κριτήρια:[2]

1. Ανάλογα με το επίπεδο ανάλυσης (μικρο- και μακρο-επίπεδα).
2. Ανάλογα με την προέλευση των παραγόντων που συμβάλλουν στην κοινωνική αλλαγή (από το εξωτερικό ή από το εσωτερικό της κοινωνίας, του θεσμού ή της κοινωνικής ομάδας).
3. Ανάλογα με την αιτία που προκαλεί την κοινωνική αλλαγή (δημογραφική πίεση, ταξική σύγκρουση, αλλαγές στον τρόπο παραγωγής, ανάπτυξη νέων συστημάτων πεποιθήσεων)
4.  Ανάλογα με το φορέα της αλλαγής (καινοτομικές ελίτ διανοουμένων, κοινωνικώς αποκλίνοντες, εργατική τάξη)
5. Ανάλογα με το χαρακτήρα της αλλαγής (βαθμιαία διάχυση νέων αξιών και θεσμών, ριζική ρήξη ενός κοινωνικού συστήματος)

Στο πέρασμα του 20ού αιώνα θεωρήθηκε πως η δημιουργία μιας γενικής θεωρίας της κοινωνικής αλλαγής είναι άσκοπη γιατί δεν μπορεί να εξηγήσει ικανοποιητικά τις πολλές μεταβολές που έχουν επέλθει ιστορικά. Έτσι έγινε προσπάθεια να συγκροτηθούν θεωρίες μέσου βεληνεκούς προκειμένου να εξηγηθεί η ανάπτυξη συγκεκριμένων θεσμών, κοινωνικών ομάδων, τομέων της κουλτούρας και του πολιτισμού ή πεποιθήσεων. Παρ’ όλα αυτά, η ανθρώπινη πνευματική ανάγκη να εξηγηθεί η μακρο-μεταβολή των κοινωνιών είναι ακόρεστη. Έτσι, στη στροφή του 20ού προς τον 21^ο αιώνα, η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη και οι συνέπειές της για τις κοινωνικές δομές και τον πολιτισμό έδωσαν τροφή για σκέψη. Νέες θεωρίες εμφανίστηκαν αναζωπυρώνοντας τη θεωρητική αναζήτηση και την εμπειρική κοινωνιολογική έρευνα.

---

[1] Τον όρο «κοινωνική μεταβολή» εισήγαγε το 1923 ο William F. Ogburn. Βλ. Τσαούσης Δ. (1984) Χρηστικό λεξικό κοινωνιολογίας. Αθήνα: Εκδ. Gutenberg, σελ. 139.

[2] Βλ. Abercrombie, N., Hill, S. and Turner Br. (2006) Dictionary of Sociology. London, UK: Penguin Books, σελ. 351-352.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan6.doc?attredirects=0

https://sites.google.com/site/sociologist2007/

Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

Κοινωνικές ομάδες, κοινωνικές θέσεις και ρόλοι. Talcott Parsons.

Κοινωνικές ομάδες, κοινωνικοί ρόλοι και θέσεις

Ορισμοί

Ντετερμινισμός = Ετεροπροσδιοριστία. Σύμφωνα με τον Δ. Τσαούση είναι η «άποψη ότι η ατομική και συλλογική συμπεριφορά προσδιορίζεται από εξωτερικούς προς τον άνθρωπο παράγοντες, προς τους οποίους συνδέεται με μια αιτιώδη σχέση. Οι προσδιοριστικοί παράγοντες αποτελούν την αιτία και η συμπεριφορά το αποτέλεσμα».

Περιπτώσεις ντετερμινισμού:
1. Γεωγραφικός. Είναι «η αντίληψη ότι οι μορφές του πολιτισμού και της κοινωνικής οργάνωσης καθορίζονται από γεωγραφικούς παράγοντες όπως, η διαμόρφωση του εδάφους, οι φυσικοί πόροι κλπ.»
2. Κλιματολογικός: Είναι «η αντίληψη ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά και οι μορφές του πολιτισμού και της κοινωνικής οργάνωσης καθορίζονται από τις γενικότερες κλιματολογικές συνθήκες.» Το κλασικό παράδειγμα τέτοιας λογικής είναι η άποψη ότι στις περιοχές με θερμό κλίμα οι άνθρωποι είναι ράθυμοι, οκνηροί και έχουν χαμηλό πνευματικό-πολιτιστικό επίπεδο σε αντίθεση με τους κάτοικους των ψυχρών περιοχών που είναι φίλεργοι και έχουν αναπτύξει ιδιαίτερα προηγμένους πολιτισμούς. Πρόκειται για θεωρία που παλιότερα είχε μεγάλη απήχηση. Τη διατύπωσε ο Βαρόνος ντε Μοντεσκιέ που θεωρεί ότι κάθε νόμος έχει τη δική του αιτία ύπαρξης, την οποία βρίσκει μέσα στο πλαίσιο (πολιτικό καθεστώς, κλίμα, θρησκεία, γεωγραφία κλπ.) ή στη σχέση του με τους άλλους υπάρχοντες νόμους. Κατ’ αυτόν το κράτος είναι μια πραγματική ολότητα, μια δομή της οποίας οι θεσμοί, οι νόμοι και τα έθιμα δεν αποτελούν τίποτε άλλο παρά το αποτέλεσμα της εσωτερικής ενότητάς του. Έτσι, ο Μοντεσκιέ είναι ο πρώτος που εισήγαγε στο επιστημονικό λεξιλόγιο τις έννοιες του «κοινωνικού συστήματος» και της «κοινωνικής δομής». Έδειξε ότι η κοινωνική επιστήμη μπορεί να συσταθεί γιατί τα κοινωνικά γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους με αντικειμενικούς δεσμούς, δηλαδή μέσω αιτιακών νόμων οι οποίοι ερμηνεύουν, συνδέουν και συντονίζουν τα κοινωνικά γεγονότα
3. Κοινωνιολογικός. Είναι «η αντίληψη σύμφωνα με την οποία η ατομική συμπεριφορά καθορίζεται αποκλειστικά από κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες.
4. Οικονομικός. Είναι η «αντίληψη ότι η ορθολογική ικανοποίηση των υλικών ανθρωπίνων αναγκών είναι ο βασικός προσδιοριστικός παράγοντας της ανθρώπινης συμπεριφοράς.»
5. Πολιτιστικός. Είναι «η άποψη ότι ο πολιτισμός αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της ανθρώπινης συμπεριφοράς.


Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan5.doc?attredirects=0
https://sites.google.com/site/sociologist2007/

Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

Σχολή του Σικάγο & Δομολειτουργισμός

Η κοινωνία, οι κοινωνικές ομάδες και η ίδια η κοινωνιολογική έρευνα αποτελούν αντικείμενο δημόσιας επιστημονικής διαμάχης. Λόγω της φύσης των κοινωνικών επιστημών είναι αδύνατο να βρεθεί κάποια θεωρία που να είναι η απόλυτα ορθή και να καλύπτει κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής ερμηνεύοντας τα κοινωνικά φαινόμενα στο σύνολό τους. Κάθε επιστημονική ομάδα, ακόμη και κάθε κοινωνιολόγος χωριστά, μπορεί να διαπιστώσει μια οποιαδήποτε θεωρία ανάλογα με τη δική του οπτική γωνία και μεθοδολογία. Από τη στιγμή που ασχολούμαστε με τις κοινωνικές επιστήμες πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια, που έχουν οι φυσικές και θετικές επιστήμες, να διατυπώνουμε ένα κοινωνικό νόμο που να ισχύει άπαξ και δια παντός.

Ένας διαφορετικός τρόπος κατάταξης των κοινωνιολογικών θεωριών σε κατηγορίες, είναι να θεωρήσουμε ότι ορισμένες σχολές έχουν ως κεντρικό τους θέμα την συναίνεση των μελών της κοινωνίας στον τρόπο της συγκρότησης και της λειτουργίας της ενώ άλλες αντιλαμβάνονται την κοινωνία ως πεδίο συγκρούσεων ή διαπάλης κοινωνικών δυνάμεων και ομάδων. Η πρώτη σχολή μελετά την «κοινωνική συνοχή» αποσκοπώντας στη διατύπωση προτάσεων και προγραμμάτων που μπορούν να ενισχύσουν αυτή τη συνοχή. Η σχολή των «κοινωνικών συγκρούσεων» θεωρεί τις συγκρούσεις παράγοντα που συμβάλλει στην κατάλυση μιας υπάρχουσας κοινωνικής τάξης, στην ανάδειξη μιας άλλης και το μετασχηματισμό της κοινωνικής δομής. Στις πρώτες κατατάσσονται πολλές «δομολειτουργικές θεωρήσεις» ενώ στις δεύτερες κατατάσσονται θεωρίες όπως αυτές του Καρλ Μαρξ και του Ραλφ Ντάρεντορφ,[1] η κριτική θεωρία, η θεωρία της «πάλης των φυλών» του Λούντβιχ Γκούμπλοβιτς[2]  κ.α. Υπάρχουν, όμως, σχολές που συνδυάζουν τη μελέτη των κοινωνικών συγκρούσεων με τη διατύπωση προτάσεων ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής μέσω των συγκρούσεων.

Μια άλλη διάκριση είναι αυτή μεταξύ συστηματοκεντρικών και ανθρωποκεντρικών θεωριών. Οι πρώτες αντιλαμβάνονται την κοινωνία ως «αυτοσυντηρούμενο και αναπαραγόμενο σύστημα στο οποίο ο άνθρωπος, ως άτομο και ως ομάδα, πρέπει να ενταχθεί και να ενσωματωθεί».[3] Η δεύτερη θεώρηση θέτει τον άνθρωπο ως άτομο στη θέση του υποκειμένου που με τη δική του ενεργό δράση είναι σε θέση να συμβάλλει στη διαμόρφωση του κοινωνικού περιβάλλοντός του και των κοινωνικών σχέσεών του. Στην πρώτη θεώρηση εντάσσονται οι σχολές του λειτουργισμού, και της κυβερνητικής ενώ στη δεύτερη ανήκουν σχολές όπως αυτές της κοινωνικής διαντίδρασης, της εθνομεθοδολογίας, της δραματουργικής ανάλυσης, κ.α. Αυτές οι θεωρίες βλέπουν την κοινωνία ως σύστημα αντιλήψεων και σχέσεων που διαμορφώνεται και αναπλάθεται συνεχώς μέσα από μια διαδικασία επικοινωνίας και αμοιβαίων επιδράσεων, ενώ για τις συστηματοκεντρικές θεωρίες το ζητούμενο είναι η ανακάλυψη της πραγματικότητας πίσω από τα φαινόμενα. Τίθεται, δηλαδή, το ερώτημα «ποια είναι η κρυμμένη δομή;»

---

[1] Dahrendorf, R. (1975) Class and Class Conflict in Industrial Society. London, UK: Routledge and Kegan Paul.

[2] Gumplowicz, L. (1883/1909) Der Rassenkampf. Innsbrück: Wagner . O εβραϊκής καταγωγής Πολωνός συγγραφέας δίδασκε διοικητική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας και του Γκρατς (Αυστροουγγαρία). Ορισμένα χρόνια της ζωής του έζησε ως μέλος δύο μειονοτήτων, δηλαδή ήταν Εβραίος και Σλάβος στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία. Όταν ασχολήθηκε με την κοινωνιολογία και την «πάλη των φυλών» πήρε το μέρος των «Κοινωνικών Δαρβινιστών». Το 1909 μετά την επανέκδοση του βιβλίου του και πάσχοντας από καρκίνο αυτοκτόνησε μαζί με τη σύζυγό του (περίπτωση ….αυτοκτονίας κατά Ντυρκέμ). Για περισσότερες λεπτομέρειες, βλ. Ellwood, Ch. (1938) A History of Social Philosophy. N.Y.: Prentice Hall, σελ. 480-499.

[3] Βλ. Τσαούσης, Δ. (1989) Η κοινωνία του ανθρώπου. Αθήνα: Εκδ. Gutenberg, σελ. 54-58.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...

https://sites.google.com/site/sociologist2007/TEIPATRAIntroductiontoSociologytsakt.doc?attredirects=0

https://sites.google.com/site/sociologist2007/


Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

Εμίλ Ντυρκέμ & Μαξ Βέμπερ

Ο Εμίλ Ντυρκέμ δε συμμεριζόταν τον υπερενθουσιασμό του επαναστάτη Καρλ Μαρξ ούτε όμως τον πεσσιμισμό του σύγχρονού του φιλεύθερου Μαξ Βέμπερ. 

Παρά τις ατυχίες της ζωής του (πρόσφυγας εβραϊκής καταγωγής από την Αλσατία, έχασε το γιο του στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου) θεωρείται ως ο κοινωνιολόγος που χαρακτηριζόταν από μια συγκρατημένη αισιοδοξία πιστεύοντας ότι η επιστημονική κοινωνιολογία μπορεί να συμβάλλει στην κατανόηση των προβλημάτων της νεωτερικής κοινωνίας και στην επίλυσή τους. 

Ο Ντυρκέμ έζησε σε μια εποχή γεμάτη από σημαντικά γεγονότα για τη Γαλλία (στρατιωτική ήττα από την Πρωσία, εξέγερση Παρισινής Κομμούνας,, καθιέρωση της Γ΄ Γαλλικής Δημοκρατίας, Γερμανική εισβολή 1914). Ο τρόπος με τον οποίο αναμείχθηκε σε όλα αυτά τα γεγονότα ή βίωσε τις συνέπειές τους ήταν καθοριστικός για τη διαμόρφωση των αντιλήψεών του.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο..

https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan3.doc?attredirects=0

https://sites.google.com/site/sociologist2007/


Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

Δήμος Ηλιούπολης - Καθαρός Αύγουστος 2016

Πρωτοπαπά και Μεσολογγίου

Κινηματογράφος για Πάντα 2015-2016 - Κινηματογράφος για Πάντα

Κινηματογράφος για Πάντα 2015-2016 - Κινηματογράφος για Πάντα: Συλλογή εκπομπών περιόδου 2015-2016Κάθε Πέμπτη 8μμΗ εκπομπή της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης με τους Θ. Τσακίρη και Δ. Βρουβάκη

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ του Τέρενς Ντέιβις - ΤΕΤΑΡΤΗ 31/8/2016 ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

ΤΕΤΑΡΤΗ   31/8/2016  ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ

ΤΕΡΕΝΣ ΝΤΕΪΒΙΣ - ΤΟ ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΚΑΙ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΥΜΠΑΝ ΕΝΟΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥ

ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΓΙΑ ΤΟ ΗΛΙΟΒΑΣΙΛΕΜΑ  (SUNSET SONG)

του Τέρενς Ντέιβις (ΒΡΕΤΑΝΙΑ/ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ, 2015, έγχρωμη, 135΄)

Αριστουργηματικό κομψοτέχνημα, ύμνος στη αέναη δύναμη της φύσης αλλά και της αντοχής του ανθρώπου απέναντι στο πέρασμα του χρόνου και την Ιστορία. Η ταινία συνιστά ένα χαμηλότονο έπος ελπίδας, τραγωδίας και έρωτα λίγο πριν και κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, τη στιγμή που η προσωπική μοίρα συναντιέται στο αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου με τις επιταγές της Ιστορίας.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

(Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη, λεωφορείο 237 για Άνω Ηλιούπολη από σταθμό Μετρό Δάφνης Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr Ιστοσελίδα: www.klh.gr )

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

28 ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

Marx and Spencer

Τα κοινωνιολογικά θεωρητικά πλαίσια

Σε πολύ γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε ότι τα κοινωνιολογικά θεωρητικά πλαίσια χωρίζονται σε δύο βασικές κατηγορίες στο εσωτερικό των οποίων υπάρχουν πολλές υποδιαιρέσεις.

Από τη μια είναι οι θεωρίες που αναφέρονται στη δομική συγκρότηση των κοινωνιών και αποκαλούνται δομικές θεωρίες. Από την άλλη είναι οι θεωρίες που αναφέρονται στη δράση των κοινωνικών μονάδων (υποκείμενα) και αποκαλούνται ερμηνευτικές θεωρίες.

Οι δομικές θεωρίες είναι προσανατολισμένες στο μακροεπίπεδο και ασχολούνται με τα μεγάλης κλίμακας ζητήματα του τύπου: «Τι είναι αυτό που διατηρεί τη συνοχή της κοινωνίας;»  ή «Πώς αλλάζει η κοινωνία στη διάρκεια του χρόνου;» Δύο μεγάλοι στοχαστές του 19^ου αιώνα που θεωρούνται οι πατέρες των δομικών θεωριών είναι ο Καρλ Μαρξ και ο Εμίλ Ντυρκέμ.

Οι ερμηνευτικές θεωρίες ή θεωρίες της δράσης είναι προσανατολισμένες στο μικρο-επίπεδο και εστιάζουν στην κοινωνική διάδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Κυριότερος στοχαστής αυτής της κατηγορίας είναι ο Μαξ Βέμπερ.

Στο πλαίσιο των δομικών θεωριών εντοπίζουμε μια σειρά από ανταγωνιζόμενες θεωρητικές προσεγγίσεις που η κάθε μία διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία. Από μια οι θεωρίες των κοινωνικών συγκρούσεων και από την άλλη οι θεωρίες της συναίνεσης.

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...
https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan2a.doc?attredirects=0
https://sites.google.com/site/sociologist2007/


Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

Ευτυχώς επέζησα!

ΤΕΡΜΑ ΠΙΑ ΜΕ ΤΗ ΚΑΡΜΑΝΙΌΛΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΉ. Πριν από 10 λεπτά  της ώρας στην Πλατεία Πλαστήρα Ηλιούπολης για δεύτερη φορά σε 5 χρόνια κάθαρμα άρρην οδηγός παρά να με στείλει στον άλλο κόσμο. Το πράσινο φανάρι του πεζού δεν  "μετρά" για πολλούς. Τα έχουμε πει σε όλους τους τόνους σε δημοτικούς άρχοντες: κάντε κάτι. Ώρα να δράσουμε.
Θ.Τ.  

Αχ Εξουσία 2015-2016 - Αχ Εξουσία!

Αχ Εξουσία 2015-2016 - Αχ Εξουσία!: Συλλογή εκπομπών περιόδου 2015-2016 ΤΡΙΤΗ 7μμΘέματα Πολιτικής και Ερωτικής Κοινωνιολογίας με τον διδάκτορα Πολιτικής Επιστήμης Θανάση Τσακίρη

Τι είναι Κοινωνιολογία;

Τι είναι Κοινωνιολογία;

Η επιστήμη της κοινωνιολογίας είναι η συστηματική, αναλυτική ή αφηρημένη, στοχαστική μελέτη της ανθρώπινης κοινωνίας. Η θεμελιώδης αφετηρία της είναι η σχέση ατόμου και κοινωνίας. Αυτή η σχέση τίθεται στο επίκεντρο της κοινωνιολογικής στοχαστικής δραστηριότητας που μας βοηθάει να ξεφύγουμε από την αίσθηση την οποία έχουμε συχνά και που μας εμποδίζει να δούμε τα πράγματα με «άλλο μάτι» από αυτό της εντελώς «κοινής λογικής». Μας βοηθάει να συλλάβουμε τη «μεγάλη εικόνα» των δομών και των θεσμών τόσο στο παρόν όσο και στο ιστορικό παρελθόν της κοινωνίας και να στοχαστούμε σχετικά με πιθανές εναλλακτικές κοινωνικές μορφές του μέλλοντος. Μας βοηθάει, επίσης, να σχηματίσουμε μια υψηλής ευκρίνειας εικόνα του μικρού τοπίου της καθημερινότητάς μας, αναδεικνύοντας καθαρότερα τις διαδικασίες και τις σχέσεις που τη διέπουν και την καθορίζουν. Όμως, μας υποδεικνύει τρόπου δράσης, υπενθυμίζοντάς μας ότι εμείς οι άνθρωποι είμαστε που με τις δικές μας ενέργειες δημιουργούμε, μετασχηματίζουμε ή αλλάζουμε ριζικά τις κοινωνίες μας, τις δομές και τους θεσμούς της καθώς και την καθημερινή ζωή μας. Είμαστε μεν τα υποκείμενα της δράσης, αλλά ταυτόχρονα είμαστε υποκείμενα ενταγμένα σε μια δεδομένη ιστορική φάση σε μια κοινωνική ομάδα με βάση ορισμένα χαρακτηριστικά μας, όπως η τάξη, το φύλο, η εθνότητα, η φυλή, η κουλτούρα και ο πολιτισμός μας.

Για να ξεφύγουμε, λοιπόν, από την «πεζή» καθημερινότητά μας με τις καθιερωμένες, και συχνά παγιωμένες και στατικές, οπτικές γωνίες και να δούμε τα πράγματα με «άλλο μάτι», χρειάζεται να διαθέτουμε ή να μάθουμε πώς να την αποκτήσουμε, την «κοινωνιολογική φαντασία». Το καθήκον μας, λοιπόν, για να τιμήσουμε την ιδιότητά μας ως κοινωνικοί επιστήμονες, είναι να βοηθήσουμε «ώστε οι άνθρωποι να καταστούν ικανοί να συλλάβουν τις σχέσεις μεταξύ των ιδίων και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η κοινωνία τους. Η κοινωνιολογική φαντασία μας καθιστά ικανούς να συλλάβουμε την ιστορία και τη βιογραφία και τις μεταξύ τους σχέσεις στην κοινωνία.»

Όμως, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά όσο φαίνονται εκ πρώτης όψεως. 

Διαβάστε το πλήρες κείμενο...
https://sites.google.com/site/sociologist2007/tsakthan1.doc?attredirects=0
https://sites.google.com/site/sociologist2007/


Συνεχίζεται....


Θανάσης Τσακίρης

ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ Επιμέλεια : Θανάσης Τσακίρης.

ΙΔΕΟΛΟΓΙΕΣ Επιμέλεια : Θανάσης Τσακίρης. Πλάτων και Χριστιανοί θεολόγοι  Οι γνώσεις κι οι ιδέες υπάρχουν 'εκεί έξω' και πρέπει τις ανακαλύψουμε και όχι. - ppt κατέβασμα

Το μονοπάτι 2015-2016 - Το μονοπάτι

Το μονοπάτι 2015-2016 - Το μονοπάτι: Συλλογή εκπομπών περιόδου 2015-2016 Κάθε ΤΕΤΑΡΤΗ 6μμ.Ο Θανάσης Τσακίρης σε μία chillout εκπομπή.

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ-Ο ΗΛΙΘΙΟΣ (DURAK) του Γιούρι Μπίκοφ -ΤΕΤΑΡΤΗ 24/8/2016 ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

ΤΕΤΑΡΤΗ   24/8/2016  ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ

Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΣΕ ΕΝΑΝ ΚΟΣΜΟ

ΕΘΙΣΜΕΝΟ ΣΤΟ ΨΕΜΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΠΑΤΗ

Ο ΗΛΙΘΙΟΣ (DURAK)

του  Γιούρι Μπίκοφ  (ΡΩΣΙΑ, 2014, έγχρωμη, 116΄)

Ένα σκληρό και τολμηρό δράμα του σύγχρονου ρωσικού κινηματογράφου, με πολιτικές αιχμές, γεμάτο ανατροπές, που καθηλώνουν μέχρι το τελευταίο λεπτό. Ο Ντίμα είναι ένας τίμιος και ιδεαλιστής υδραυλικός, ο οποίος επιθεωρώντας τη διαρροή μιας πολυώροφης πολυκατοικίας αντιλαμβάνεται πως αυτή είναι έτοιμη να γκρεμιστεί. Προσπαθεί επειγόντως να ειδοποιήσει τη δήμαρχο και τις αρχές, αλλά συναντά μια διεφθαρμένη γραφειοκρατία που στρέφεται εναντίον του.

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

(Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη, λεωφορείο 237 για Άνω Ηλιούπολη από σταθμό Μετρό Δάφνης Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr Ιστοσελίδα: www.klh.gr )

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

28 ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΑΤΙΘΑΣΕΣ (MUSTANG) της Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιβέν -ΤΕΤΑΡΤΗ 17/8/2016 ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

KINHMATOΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

ΤΕΤΑΡΤΗ   17/8/2016         ΣΤΙΣ 8.30 μ.μ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ 10.30 μ.μ

ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ

ΑΤΙΘΑΣΕΣ (MUSTANG)  

της Ντενίζ Γκαμζέ Εργκιβέν 

(ΤΟΥΡΚΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ, 2015, έγχρωμη, 97’)

Η δράση εκτυλίσσεται σε ένα απομονωμένο τουρκικό χωριό, όπου παρακολουθούμε τη γέννηση της σεξουαλικότητας πέντε ορφανών αδελφών, καθώς και την οργισμένη αντίδραση της τοπικής κοινωνίας και των συγγενών τους. Θαυμάσιες ερμηνείες, φρέσκια σκηνοθετική ματιά.

Βραβείο Lux του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

ΣΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ»

(Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη, λεωφορείο 237 για Άνω Ηλιούπολη από σταθμό Μετρό Δάφνης Τηλ.: 210 9937870, 210 9941199, 210 9914732, 6945405825, E-mail: info@klh.gr Ιστοσελίδα: www.klh.gr )

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ

28 ΧΡΟΝΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ

Η εξέλιξη του κομματικού συστήματος της Μεταπολίτευσης - Μέρος 8ο

 Το σύστημα των κομμάτων καρτέλ δεν δημιουργείται  από τη μία στην άλλη. Ούτε εξαλείφονται οι γενικές προγραμματικές αρχές των κομμάτων ούτε η κοινωνικές-ταξικές τους βάσεις αλλάζουν ριζικά υπό κανονικές συνθήκες. Για παράδειγμα, το ΠΑΣΟΚ από την άποψη της πολιτικής κοινωνιολογίας εξελίχθηκε ως κόμμα-στελεχών (elite) το 1974 και μετά την πρόσκληση του Ανδρέα Παπανδρέου για την αυτο-οργάνωση γρήγορα μετατράπηκε σε ένα κόμμα μαζών που συγκέντρωσε γύρω του λαϊκά στρώματα και ιδιαίτερα εκείνα που ήταν ακόμα υπό την ισχυρή επίδραση της παράδοσης και  είχαν αναμνήσεις από το παλλαϊκό κίνημα εθνικής αντιναζιστικής αντιφασιστικής αντίστασης (1940-1944) με κατεύθυνση έναν σοσιαλισμό διαφορετικό από τη σοσιαλδημοκρατία και τον "υπαρκτό σοσιαλισμό". Τα μέλη του ήταν ενεργά στα κοινωνικά κινήματα της περιόδου με έμφαση στο εργοστασιακό συνδικαλιστικό όπου προωθείται η ιδέα της της εργατικής «αυτοδιαχείρισης». 

Από το 1977 ως το 1981 το ΠΑΣΟΚ μετεξελίχθηκε σε πανσυλλεκτικό κόμμα ("catch-all party") απευθυνόμενο όχι μόνο στους εργαζομένους αλλά και στο λαό ως σύνολο με κύριο στήριγμα τη μικρή και μεσαία αστική τάξη (μικρομεσαίοι) υποσχόμενο  την οικοδόμηση ενός «κράτους πρόνοιας», την έξοδο της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ και την ΕΟΚ. Όταν το ΠΑΣΟΚ ανήλθε στην κυβέρνηση πάγωσε το πρόγραμμα στοχεύοντας πλέον στη διαχείριση και τον εκσυγχρονισμό του (καπιταλιστικού) κράτους.[1] Οι υλοποιούμενες μεταρρυθμίσεις ήταν σε μεγάλο βαθμό συμβατές με τις ανάγκες του ελληνικού καπιταλισμού. Οι κομματικές δομές προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της κρατικής γραφειοκρατίας. Ο μετασχηματισμός του ΠΑΣΟΚ δεν ήταν τόσο ομαλός. Η ηγεσία του κόμματος ξεκίνησε εσωτερικό "πόλεμο" εναντίον των διαφωνούντων προκειμένου να εξουδετερωθεί η αμφισβήτησή της από τις εργατικές οργανώσεις του κόμματος είτε με την διαγραφή τους τους είτε την ενσωμάτωσή τους μέσα στο γραφειοκρατικό μηχανισμό.[2] Παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ είχε μετατραπεί στο κατ’ εξοχήν «κόμμα του κράτους», η εκλογική βάση του συνέχισε να προέρχεται  κυρίως από την εργατική τάξη και τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα.[3]

Συνεχίζεται...την 3η Σεπτέμβρη 2016

Θανάσης Τσακίρης

---

[1] Σπουρδαλάκης, Μ. (1998), «Από το “Κίνημα Διαμαρτυρίας” στο “Νέο ΠΑΣΟΚ”», στο Μ.Σπουρδαλάκης (επιμ.), ΠΑΣΟΚ: Κόμμα-Κράτος-Κοινωνία, Αθήνα: Εκδ. Πατάκης

[2] Κώστας Ελευθερίου, Χρύσανθος Τάσσης (2013), ΠΑΣΟΚ: Η άνοδος και η πτώση (;) ενός ηγεμονικού κόμματος, Άθήνα: Εκδ. Σαββάλας

[3]Βερναρδάκης, Χριστόφορος (2011), Πολιτικά Κόμματα, Εκλογές και Κομματικό σύστημα – Οι μετασχηματισμοί της πολιτικής αντιπροσώπευσης 1990-2010, Αθήνα-Θεσσαλονίκη: Εκδ. Σάκκουλας