ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ (ΤΟΥ ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ)

ΤΟ ΛΕΞΙΚΟ ΤΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ

του Θανάση Τσακίρη

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Ο όρος αυτός επινοήθηκε από τον μελετητή των κοινωνικών κινημάτων Alberto Melucci. O συγγραφέας εντόπισε τέσσερα είδη συμπεριφοράς στα κοινωνικά κινήματα. Αυτά είναι:

-          Ανταγωνιστικό κίνημα

-          Συγκρουσιακή δικτύωση

-          Διεκδικητικό κίνημα

-          Πολιτικό κίνημα

Το ανταγωνιστικό κίνημα είναι αυτό που αμφισβητεί το υφιστάμενο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα με τον πιο θεμελιακό τρόπο. Δεν αμφισβητεί απλώς την κατανομή των πόρων μεταξύ των διαφόρων κοινωνικών τάξεων και ομάδων αλλά κυρίως την ιδεολογική και οργανωτική βάση για την παραγωγή, τη διανομή και την ανταλλαγή σημαντικών κοινωνικών και οικονομικών αγαθών. Παραδείγματα τέτοιων κινημάτων υπάρχουν πολλά. Σημαντικό παράδειγμα είναι το οικολογικό κίνημα που σε μεγάλο βαθμό άσκησε οξεία κριτική στην αντίληψη η οποία κυριαρχεί για την οικονομική ανάπτυξη ως απλή οικονομική ποσοτική μεγέθυνση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι αυτό των ανοιχτά αντικαπιταλιστικών κινημάτων. Τα κινήματα αυτά συχνά υιοθετούν την λογική της άμεσης δράσης κι αυτή η επιλογή γίνεται με όρους ιδεολογίας. Δεν υιοθετούν μια «εργαλειακή» στρατηγική με σκοπό να επιδράσουν στην συγκεκριμένη  πολιτική σκηνή είτε με εκλογική-κυβερνητική παρέμβαση είτε με ενέργειες πίεσης τύπου ομάδας συμφερόντων. Στην πράξη δεν υπάρχει κίνημα που να είναι φανερά απόλυτα αντικαπιταλιστικό και να μην έχει καμία σχέση με τα ισχύοντα πολιτικά συστήματα εκπροσώπησης και χάραξης πολιτικής. Σε ορισμένες εποχές θα εμφανιστούν αυτά τα κινήματα με συγκεκριμένα πλαίσια και θα αποτελέσουν τμήματα υπαρκτών μαζικών κινημάτων και θα αντιμετωπιστούν ως απειλή για το σύστημα που θα προσπαθήσει να τα καταστείλει.

Τα κριτήρια του Melucci για την περιγραφή του ανταγωνιστικού κινήματος είναι τα εξής:

-          Ο τρόπος με τον οποίο αντιδρά το σύστημα που επηρεάζεται από τη συλλογική δράση.

-          Ο τρόπος με τον οποίο ένα ανταγωνιστικό κίνημα χρησιμοποιεί τη γλώσσα της δικής του κουλτούρας για να παρουσιάσει τη σύγκρουση ως αντιπαράθεση ανάμεσα σε αυτούς που παράγουν κοινωνικούς και οικονομικούς πόρους και σε εκείνους που τους ιδιοποιούνται.

-          Οι μηχανισμοί με τους οποίους οι ενέργειες ενός κινήματος περνούν σε ένα φάσμα που αποτελείται από ολοένα και πιο συμβολικό περιεχόμενο και που έχει ως αποτέλεσμα να καθίσταται ολοένα και πιο δύσκολη η «διαχείριση» της σύγκρουσης και η πιθανότητα διαπραγμάτευσης όσον αφορά τους στόχους. Καθίσταται ολοένα και πιο καθαρή η αναλογία κόστους / οφέλους και οδηγεί στην επιλογή λύσεων «μηδενικού αθροίσματος» . Αυτή η τάση μπορεί να οδηγήσει στην παρατεταμένη και οξύτατη σύγκρουση που με την επιδείνωση των συνθηκών διεξαγωγής της και με τη γενική άρνηση των διαδικασιών διαμεσολάβησης μεταλλάσσεται είτε παίρνοντας ένοπλες μορφές και καταστολή είτε παίρνοντας μορφές περιθωριοποίησης σε γκέτο αντι-κουλτούρας που τείνει συχνά να γίνεται αντικείμενο εμπορευματοποίησης  και εν τέλει ιδιόμορφης ενσωμάτωσης στο ίδιο το σύστημα που ριζικά αμφισβητεί.

Βιβλιογραφία:

Melucci, Alberto (1989) Nomads of the Present. London, UK: Radius Hutchinson.

Συνεχίζεται….