ΤΑΞΙΣΥΝΕΙΔΗΣΙΑ
Η
ΑΓΝΩΣΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΥ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΣΜΟΥ
Η ταινία του Κώστα Βάκκα και η πολυετής έρευνα του
Κώστα Καρπόζηλου για τον ελληνικό εργατικό ριζοσπαστισμό στην Βόρεια Αμερική τω
ν αρχών του 20ού αιώνα θα μείνουν στην ιστορία ως σημαντικά έργα αναφοράς για
τον επιστημονικό μας κλάδο αλλά και τον χώρο της πολιτικής. Λέγοντας Πολιτική
εννοώ τους πολίτες, άνδρες και γυναίκες, που στρέφονται σε χώρους και χρόνους
τέτοιος για να αντλήσουν έμπνευση και εμπειρίες στη δύσκολη εποχή της μεγάλης
κρίση που βιώνουμε σήμερα.
Αυτό σημαίνει ότι η ταινία μας πρόσφερε την μεγάλη
εικόνα της κατάστασης των Ελλήνων της Αμερικής στα χρόνια της φωτιάς της
κρίσης, της πολεμικής έξαρσης και καταστροφής, της μετάβασης από τις απλές
αγροτικές κοινότητες στις πολύπλοκες βιομηχανικές κοινωνίες της Δύσης χωρίς να
βιωθεί το πιο αργόσυρτο ρεύμα της εγχώριας
αστυφιλίας . Οι επιμέρους εικόνες, οι αφηγήσεις των πρωταγωνιστών
και οι επιστημονικές εξηγήσεις και ερμηνείες συνθέτουν μια
ολοκληρωμένη εξιστόρηση,
Οι Έλληνες σπρωγμένοι από όλες αυτές τις αιτίες αλλά
και για τυχοδιωκτικούς λόγους αναζητούσαν την περιπέτεια των δρόμων των
στρωμένων με χρυσάφι. Ο πεινασμένος ηττημένος Έλληνας ήθελε να χορτάσει και τα
πάντα του φαινόταν χρυσός σε σχέση με το παρελθόν. Κι αυτοί ήταν οι συντριπτικά
περισσότεροι. Ήταν αγρότες και κτηνοτρόφοι που δεν ήξεραν άλλη δουλειά και δεν
μπορούσαν εύκολα να προσαρμοστούν και να δουλέψουν σε βιομηχανικά οργανωμένες
εργασίες με επιστάτες, ωράριο και γραμμή παραγωγής. Κι όμως πολλοί κάνοντας το
σταυρό τους ανέβαιναν στις οικοδομές και στους ουρανοξύστες ή κατέβαιναν στις
στοές των ορυχείων του Κολοράντο και αράδιαζαν με θανατερό κρύο ή με καυτό ήλιο
τις ράγες των σιδηροδρόμων. Αυτοί, το 1907,αποτελούσαν το 1/3 των μεταναστών.
Εκτός από αυτούς ήταν οι υλοτόμοι και οι
εργάτες ξυλείας που πήγαν στη Νεμπράσκα ως απεργοσπάστες και το 1909 τόλμησαν
να απεργήσουν οι ίδιοι για να ζήσουν το
μεγάλο πογκρόμ που είχε ως συνέπεια να μην υπάρχει ελληνική κοινότητα στην
περιοχή για δεκαετίες. Ήταν οι Ελληνικές
εργατικές οικογένειες της Μασαχουσέτης
που δούλευαν στην υφαντουργία,
στα εμπορικά καταστήματα και στα σπίτια των πλουσίων ως βοηθητικό προσωπικό. Το
1912 το μέσο ετήσιο εισόδημα των Ελλήνων της Μασαχουσέτης ανερχόταν στο ποσό
352 δολαρίων που ήταν κάτω από το όριο φτώχειας κι αυτό συνεχιζόταν επί
δεκαετίες. Οι περισσότεροι δεν μπόρεσαν ποτέ
να ξεφύγουν από την εργατική μοίρα τους όσες παρακλήσεις κι αν έκαναν
στις ελληνορθόδοξες εκκλησίες τους. Όμως, ταυτόχρονα έχοντας ταξικό ένστικτο
μπόρεσαν να συγκροτήσουν εργατικές ενώσεις και, όπως είδαμε, αρκετοί να μπουν
ενεργά στις οργανώσεις της ριζοσπαστικής αριστεράς της εποχής και να
κυκλοφορούν εργατικές εφημερίδες σε πολλές πόλεις της βιομηχανικής Αμερικής.
Εδώ θα ήθελα να τονίσω ότι παρά το γεγονός πολλά
τοπικά συνδικάτα δέχονταν μετανάστες ως μέλη, η γενική ομοσπονδία AFL έβαζε τέτοιους περιοριστικούς
όρους που άφηναν απ’ έξω τους
ανειδίκευτους εργάτες, δηλαδή τους μετανάστες. Κάτι τέτοιο δεν γίνεται σήμερα
στην Ελλάδα τόσο για μετανάστες όσο και για Έλληνες και Ελληνίδες με το
πρόσχημα ότι είναι ενοικιαζόμενοι και δεν έχουν τον ίδιο εργοδότη μέσα στον
ίδιο εργασιακό χώρο; Αυτή η κατάσταση άφηνε απροστάτευτους τους
νεοεισερχόμενους μετανάστες απέναντι στον άπληστο εργοδότη και την φοβική
αντίδραση των ειδικευμένων και των προηγούμενων μεταναστών. Βαλκάνιοι και Μεσόγειο μετανάστες και ακόμα
πιο βάναυσα οι Αφροαμερικανοί ένιωσαν στο πετσί τους το βούρδουλα της εργοδοσίας και των ρατσιστών.
Η πλατιά ενότητα των μεταναστών εργατών και των Aμερικανών εργατών έγινε πράξη όταν
έδρασε το ριζοσπαστικό Συνδικάτο των Βιομηχανικών Εργατών του Κόσμου IWW και αργότερα μετά την κρατική
καταστολή του στη δεκαετία του ’30 όταν
η οικονομική κρίση διέλυσε τις αυταπάτες και τα ριζοσπαστικά συνδικάτα ίδρυσαν
το Κογκρέσο των Βιομηχανικών Οργανώσεων που ένωσε τον εργατικό κόσμο του
Φορντικού μοντέλου παραγωγής. Τα εκατομμύρια των ανειδίκευτων μεταναστών
εργατών είχαν πια τα συνδικάτα τους. Η αριστερά και τα συνδικάτα ήταν εκείνη τη
δεκαετία στο φόρτε τους και κατοχύρωσαν σχεδόν όλα τα δικαιώματα που χάνονται
σήμερα.
Ο ελληνοαμερικάνος εργάτης ήταν πια περήφανος που
είχε την κάρτα του social
security
και τη δυνατότητα να μορφώσει τα παιδιά του στο college και που μπορούσε να
βρει να νοικιάσει ένα καλύτερο διαμέρισμα σε ισόγειο κι αν ήταν τυχερός με μια
μικρή «γιάρδα» κι «ένα πόρτσι». Στη δεκαετία του ’50 κάποιοι κατάφεραν να ακολουθήσουν
το ρεύμα προς τα προάστια με μεγαλύτερες Σεβρολέτες, ιδιόκτητο σπίτι,
μεγαλύτερη «γιάρδα» και ξύλινη πισίνα. Ενώ στη δεκαετία του ’30 ο
ελληνοαμερικάνος ρεμπέτης Γιώργος Κατσαρός, που τον ακούσαμε στην ταινία να
καταριέται τον πρόεδρο Χούβερ, νοσταλγούσε τον καιρό που τρώγαμε μπριτζόλες
αντί τώρα που τρώμε λάχανα. Ένας άλλος Κατσαρός θα απαντούσε στον
ελληνοαμερικάνο του ’50 « Αντισταθείτε σ'αυτόν
που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι και
λέει : καλά είμαι εδώ».
No comments:
Post a Comment