Tsakthan Daily, 20/8/2013 - Η απάντηση του Νίκου Πουλαντζά στη θεωρία περί ολοκληρωτισμού και η εκτίμηση του για το φασιστικό φαινόμενο

Tsakthan Daily, 20/8/2013

Η απάντηση του Νίκου Πουλαντζά στη θεωρία περί ολοκληρωτισμού και η εκτίμηση του για το φασιστικό φαινόμενο

          

Ο Ν.Πουλαντζάς αρνείται το ότι η H.Arendt είχε σκοπό να ερευνήσει το φαινόμενο του ολοκληρωτισμού από μια μαρξιστική σκοπιά – πόσο μάλλον από μια γενικά αριστερή σκοπιά. Θεωρεί ότι το βιβλίο της Αrendt «ήταν μια από της βίβλους της αγγλοσαξονικής και της γερμανικής δημοκρατίας στη διάρκεια των ετών του «ψυχρού πολέμου». Η κύρια ιδεολογικοπολιτική γραμμή του βιβλίου είναι γνωστή : κομμουνισμός = φασισμός, Στάλιν = Χίτλερ, οι «μη φυσιολογικοί , κομμουνιστές – φασίστες, μοιάζουν και ζήτω η αστική δημοκρατία, εδώ είναι πραγματικά η ουσία της υπόθεσης». Η Αrendt, σύμφωνα με τον Πουλαντζά, εξαφανίζει από το λεξιλόγιό της τις κοινωνικές τάξεις και την αναμεταξύ τους πάλη και επικεντρώνει την ανάλυσή της γύρω από το δίπολο «δημοκρατία-συγκεντρωτικό κράτος». Είναι αλήθεια πως η Arendt εντάσσεται σε ένα γενικώς και αορίστως αριστερό, κατά την άποψή μου, διανοητικό πόλο που έχει κύριο άξονα της σκέψης του την αντίθεση δημοκρατίας-τυραννίας και που «νοσταλγεί» την αρχαία ελληνική «πόλη» καταδικάζοντας παράλληλα τη σύγχρονη ολοκληρωτική τυραννία και βλέποντας μορφές αναβίωσης των πολιτικών σχέσεων της αρχαίας «πόλης» στα εργατικά συμβούλια που δημιουργήθηκαν στα πλαίσια της εξέγερσης της Ουγγαρίας το 1956 ενάντια στη Σοβιετική εισβολή. Αυτό το γεγονός ο Πουλαντζάς το θεωρεί αξιοσημείωτο γιατί συμβαδίζει με την φιλελεύθερη και όχι με την συντηρητική τάση των πολιτικών θεωρητικών της ψυχροπολεμικής εποχής. Οι παρατηρήσεις για το έργο της Arendt που σημειώνει ο Πουλαντζάς είναι οι εξής : «τόσο ο φασισμός όσο και οι άλλες μορφές αστικού κράτος είναι, όλες, μορφές του κ α π ι τ α λ ι σ τ ι κ ο ύ  κ ρ ά τ ο υ ς. Πράγμα, ωστόσο που δε σημαίνει επίσης, πως δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα σε αυτές τις μορφές, ή πως υπάρχει μια απλή γραμμική συνέχεια μεταξύ τους. Αλλά η τοποθέτηση, ακριβώς, των σχέσεων και διαφορών και η ερμηνεία τους, είναι κάτι που δεν επιτυγχάνει η Η.Arendt. Toύτου λεχθέντος, δεν υπάρχει αμφιβολία πως όταν αφοσιώνεται σε συγκεκριμένες αναλύσεις για το φασισμό, βρίσκουμε συχνά στη H.Arendt εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες και περιγραφές, οι οποίες και ξεχωρίζουν, εξάλλου, από τους παραλογισμούς των επιγόνων της : του Kornhauser, πχ. Αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί».

Το ζήτημα είναι πώς ο φασισμός βρήκε μαζική λαϊκή απήχηση. Ο φασισμός είναι ένα καθεστώς ανάγκης για τη σωτηρία του καπιταλισμού που, σύμφωνα με τον Πουλαντζά, διαφέρει από τις υπόλοιπες μορφές παρομοίου καθεστώτος (βοναπαρτισμός, στρατιωτικές δικτατορίες). Η ειδοποιός διαφορά συνίσταται ακριβώς στο ότι έχει λαϊκή απήχηση. Ποια ήταν η φύση και η έκταση του φαινομένου αυτού και ποιες ήταν οι αιτίες που το προκάλεσαν είναι τα δυο βασικά ερωτήματά του. Πρώτα απ’ όλα, θα πρέπει να τεθεί το ερώτημα σχετικά με το ποιες ήταν εκείνες οι τάξεις που στήριξαν και σε ποιο βαθμό τα φασιστικά καθεστώτα. Σε σχέση με τη θεωρία περί ολοκληρωτισμού που μιλάει για μια κοινωνία χωρίς τάξεις αποτελούμενης από άτομα-μάζες αντιπαραθέτει την ταξική ανάλυση. Συμπεραίνει ότι η εργατική τάξη ήταν εκείνη που δέχτηκε τις λιγότερες επιδράσεις από το φασισμό και που, παρά τη φαινομενική έλλειψη ευκρινούς πολιτικής αντίστασης στο καθεστώς, προέβη σε κεκαλυμμένες μορφές αντίστασης (σαμποτάζ, μαζική απουσία, δολιοφθορές, αυθόρμητες απεργίες). Η αγροτιά υποδιαιρείται και αυτή σε επιμέρους τάξεις με λιγότερο επιδεκτικές στην αφομοίωση του φασιστικού τρόπου σκέψης και δράσης τους αγρεργάτες και τα φτωχά αγροτικά στρώματα. Μαζική υποστήριξη στον φασισμό παρείχαν τα παλιά και νέα μικροαστικά στρώματα των πόλεων. Επίσης στο εσωτερικό των μικροαστικών στρωμάτων υπήρξε μαζική υποστήριξη από δυο κοινωνικές κατηγορίες : τους νέους και τις γυναίκες λόγω της κυριαρχίας των θεσμικών μορφών της οικογένειας και του σχολείου καθώς και των ιδεολογικών υποσυστημάτων της εποχής εκείνης στην Ιταλία και στη Γερμανία. Ο Πουλαντζάς δεν αρκείται στην κοινωνικό-ταξική ανάλυση. Κρίνει και ιστορικά το ζήτημα περιοδολογώντας τον φασισμό σε διαδικασία εκφασισμού και σε εγκατεστημένο φασισμό. Στην πρώτη περίπτωση υπάρχει έντονο το φαινόμενο της μαζικής λαϊκής υποστήριξης του φασισμού ενώ στη δεύτερη μια «εξελικτική διαδικασία απομάκρυνσης». Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχουν συγκυρίες κατά τις οποίες σημειώνονται ανοδικές ή καθοδικές τάσεις στη υποστήριξη των καθεστώτων. Επίσης εξετάζονται οι διάφοροι βαθμοί απήχησης του φασισμού: από την ενεργητική και χωρίς όρους προσχώρηση ως την περιστασιακή υποταγή και παθητική υποστήριξη και, τελικά, στην αναγκαστική ουδετεροποίηση λόγω της έντασης της καταπιεστικής πολιτικής. Οι καταστάσεις αυτές είχαν την αντανάκλασή τους στο εσωτερικό των ηγετικών φασιστικών κύκλων προκαλώντας αντιθέσεις που, με τη βοήθεια λαθεμένων πολιτικο-στρατιωτικών αποφάσεων, οδήγησαν στην επίσπευση της κατάρρευσης.

Οι αιτίες του φαινομένου προσδιορίζονται από τέσσερις συντεταγμένες. Πρώτον, από την οικονομική πολιτική που ακολουθήθηκε κατά τη διάρκεια της πρώτης περιόδου του εγκατεστημένου φασισμού και συνίστατο στην σχετική και όχι απόλυτη εκμετάλλευση για ορισμένες μερίδες των εργατικών-αγροτικών τάξεων και στην πολιτική του «διαίρει και βασίλευε» που αποδιοργάνωνε την ενιαία έκφραση των λαϊκών τάξεων χρησιμοποιώντας τη μία ενάντια στην άλλη (πχ άνεργοι εναντίον ήδη εργαζομένων) και βοηθούσης της νέας ανάπτυξης της οικονομίας απορρόφησε ένα μεγάλο κομμάτι της ανεργίας. Η οικονομική αυτή ανάπτυξη είχε δύο αιτίες : τη μετάβαση από τον ανταγωνιστικό και φιλελεύθερο καπιταλισμό στο μονοπωλιακό καπιταλισμό και την ενίσχυση των πολεμικών προετοιμασιών που ευνοούσαν τη συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και την αύξηση της απασχόλησης. Δεύτερη αιτία υπήρξε η επιτυχής εκμετάλλευση του «εθνικού ζητήματος» που ετίθετο διαφορετικά απ’ ότι στις συγκροτημένες ήδη από αιώνες σε έθνη-κράτη δυτικές εθνικές κοινωνίες. Η Ιταλία και η Γερμανία είχαν καθυστερήσει όχι μόνο στην εκβιομηχάνισή τους αλλά και στην εθνική τους ολοκλήρωση. Οι Χίτλερ και Μουσολίνι άδραξαν την ευκαιρία και έπαιξαν καλά το εθνικιστικό χαρτί με το οποίο κέρδισαν τις λαϊκές τάξεις της υπαίθρου και τις μικροαστικές της πόλης. Η παρουσίαση του ζητήματος της συμφωνίας των Βερσαλλιών με τέτοιο τρόπο ώστε να εμφανιστούν οι δύο χώρες ως «προλεταριακά έθνη» που μάχονται την ιμπεριαλιστική τάση της Αγγλίας, της Γαλλίας και των ΗΠΑ ήταν τέτοια που ενέταξε στις τάξεις του φασισμού μερίδες της αντιιμπεριαλιστικής αριστεράς..Τρίτη αιτία ήταν ότι «μπόρεσε να ξαναπάρει στον ιδεολογικό του λόγο, διαστρέφοντάς τις, μια σειρά από βαθιές λαϊκές επιθυμίες, συχνά ειδικές σε κάθε μια από τις αναφερόμενες τάξεις, τμήματα τάξεων και κοινωνικές κατηγορίες». Η μελέτη του Πουλαντζά εντοπίζει τις συνθήκες έντονης ταξικής πάλης και στο εσωτερικό των φασιστικών μηχανισμών ως εκφράσεις της διαφοροποίησης της φασιστικής ιδεολογίας. Κατά κάποιο τρόπο συμφωνεί σε ορισμένα σημεία με τις αντίστοιχες της Αrendt όσον αφορά τις διαμάχες ανάμεσα στις διάφορες φασιστικές οργανώσεις και στις σχέσεις τους με τον κρατικό μηχανισμό, με τη μόνη διαφορά ότι εκεί που ο Πουλαντζάς βλέπει ταξική πάλη η Arendt βλέπει απλώς την κατάρρευση της έννοιας της εξουσίας και την αντικατάστασή της από το αντίθετό της, δηλαδή τη βία. Ο Πουλαντζάς αντίθετα τονίζει το διφορούμενο της λαϊκής απήχησης που εκφράζει το δίπολο υποταγή-αντίσταση. Τέλος, η τέταρτη αιτία που εξηγεί τη λαϊκή απήχηση του φασισμού είναι η πολιτική της Γ΄ Κομμουνιστικής Διεθνούς και των κομμάτων της στην Ιταλία και στη Γερμανία που δεν κατάλαβαν τίποτα από το φασιστικό φαινόμενο αφήνοντας στην τύχη του το εργατικό-λαϊκό κίνημα μη διεξάγοντας αποτελεσματική ιδεολογικο-πολιτική μάχη ενάντια στο φασισμό.

Θανάσης Τσακίρης

http://tsakiris.snn.gr 

http://tsakthan.blogspot.com  

http://tsakthan.wordpress.com  

http://antiracistes.wordpress.com  

http://homoecologicus.wordpress.com  

http://leftypedia.wordpress.com  

http://greekunions.wordpress.com  

http://femininmasculin.wordpress.com  

http://ilioupoli.wordpress.com 

http://homopolitics.wordpress.com  

http://politicalperson.wordpress.com 

http://cantpaydontpay.wordpress.com 

http://pringkipessa.wordpress.com  

http://redferryman.wordpress.com

http://civilrightsgreece.wordpress.com   

http://adotoe.wordpress.com 

http://easpemporiki.wordpress.com 

http://www.easp.gr

 

Η ΑΤΑΚΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

«Είναι ώρα προσφοράς και αλλαγής νοοτροπίας σε Αγγλοσαξονικά πρότυπα ώστε οι πολιτικοί και στην Ελλάδα να μπορούν να επιστρέψουν στον ιδιωτικό τομέα ικανότεροι και πιο έμπειροι μετά από την θητεία τους σε δημόσια αξιώματα».

Κώστας Καραμανλής ο 3ος

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ

200.000 στρατιώτες των ενόπλων δυνάμεων του Συμφώνου της Βαρσοβίας (πλην Ρουμανίας) υλοποιούν την διαταγή του ΚΚΣΕ και της ΕΣΣΔ να εισβάλουν στην Τσεχοσλοβακία και να καταστείλουν την Άνοιξη της Πράγας.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

https://www.youtube.com/watch?v=d0PdH7B8U-8

ΘΕΕ ΜΟΥ ΜΕΓΑΛΟΔΥΝΑΜΕ Ή Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΜΑΓΚΑ

Παραδοσιακό

1.

Δημήτρης Κοντογιάννης

Θεέ μου μεγαλοδύναμε
που `σαι ψηλά εκεί απάνω
ρίξε λιγάκι τουμπεκί,
Θεούλη μου
στον αργιλέ μου απάνω

Ανάμεσα στης εκκλησιάς
τις αψηλές καμάρες
ανάβαμε τις λουλαδιές,
Θεούλη μου
σα να `τανε λαμπάδες

Μπρος στον Άγιο Σπυρίδωνα
με τ’ άσπρα του τα γένια
τραβάω μία ντουμανιά,
Θεούλη μου
ξεραίνεται στα γέλια

Κι όταν ανάψει ο αργιλές
κι έρθουμε σε ντουμάνι
στείλε όλους τους αγγέλους σου,
Θεούλη μου
να πουν το νάνι νάνι

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

Ντόρα Ρωζέττη

Η ερωμένη της

επιμέλεια - επίμετρο: Χριστίνα Ντουνιά 

ISBN: 978-960-375-907-2
Σελίδες: 248
Ημερομηνία έκδοσης: 01/11/2005 

Λίγα λόγια για το βιβλίο

«Το βιβλίο της δ. Ντόρας Ρωζέττη, όπως το δείχνει αμέσως κι ο τίτλος του, εξιστορεί τον έρωτα μεταξύ ομοφύλων -δυο κοριτσιών, στην Αθήνα-, κι έναν έρωτα που δεν ήταν μόνο ψυχικός… Τι πιο αφύσικο, τι πιο παράνομο, τι πιο παράξενο πράγμα; Κι όμως, διαβάζοντας την ιστορία, το βρίσκει κανείς και φυσικό και νόμιμο. Γιατί; Γιατί είναι αληθινό... Τέτοιο βιβλίο ερωτικού πάθους μόνο άλλο ένα διάβασα στη ζωή μου· κι αυτό, κατά σύμπτωση, γραμμένο από γυναίκα…
Δεν υπάρχει αμφιβολία. Η δ. Ρωζέττη ξέρει να γράφει. Έχει τη σκέψη λεπτή και βαθιά, η πινελιά της αποδίδει γραμμή, χρώμα κι ατμόσφαιρα. Αιστάνθηκε, φαίνεται, στη ζωή της ένα μεγάλο πόνο κι έγραψε ένα θαυμάσιο βιβλίο».

Γρηγόριος Ξενόπουλος

Το μυθιστόρημα Η ερωμένη της που επαινέθηκε από τον Ξενόπουλο, αλλά εξαφανίστηκε μυστηριωδώς από το προσκήνιο μετά την έκδοση του 1929, έρχεται και πάλι στο φως. Αν στην εποχή του Μεσοπολέμου η ελληνική κοινωνία δεν ήταν ακόμη έτοιμη να δεχθεί την ειλικρίνεια μιας τόσο τολμηρής εξομολόγησης, η ιστορία αυτή μπορεί τώρα να διαβαστεί όπως θα το επιθυμούσε τότε η αντισυμβατική συγγραφέας της

Μικέλα Χαρτουλάρη ΤΑ ΝΕΑ,
Μοντέρνο φάντασμα

Η Ντόρα και η Λίζα. Χαϊδεύονται, ξεσκίζονται, φιλιώνουν, σε ένα αιρετικό μυθιστόρημα του 1929, το πρώτο στα ελληνικά δεδομένα που εισάγει την ομοφυλόφιλη γυναικεία οπτική. Η Ντόρα, παραπέμπει στη συγγραφέα-φάντασμα Ντόρα Ρωζέττη, που γράφει σε α΄ πρόσωπο, με νεωτερική προφορική γραφή, ένα είδος ημερολογίου το οποίο προσελκύει την προσοχή του Γρηγόριου Ξενόπουλου. Είναι μια αριστερίζουσα φοιτήτρια Χημείας, καλλιεργημένη, μάλλον άσχημη, ανοιχτή σε διάφορες εμπειρίες, που ερωτεύεται με μανία τη Λίζα αδιαφορώντας για τα κουτσομπολιά, αρνείται τα χρήματα των γονιών της και αγωνίζεται να επιβιώσει διεκδικώντας το δικαίωμα στη σωματική, πνευματική, ψυχική απόλαυση. Η Λίζα, είναι η Ερωμένη της, όπως λέει και ο τίτλος του βιβλίου. Ένα πανέμορφο κορίτσι του κόσμου, που θυμίζει την Μπίλιω-Σαλώμη του Σεφέρη, στο πεζό του «Έξι νύχτες στην Ακρόπολη» το οποίο αναφέρεται στην ίδια εποχή. Είναι αμφιφυλόφιλη, φιλήδονη, με ισχυρή προσωπικότητα και εκπέμπει έναν ερωτισμό χωρίς αναστολές. Η ιστορία τους θα διαρκέσει τρεισήμισι χρόνια και θα τελειώσει με τη φυγή τους στην Ιταλία. Βρισκόμαστε στη Μεσοπολεμική Αθήνα, όταν ο Κονδύλης κάνει το πραξικόπημά του (1926), τριγυρνάμε στα Εξάρχεια, στο Ζάππειο, στη Νεάπολη, παίρνουμε το τραμ, κάνουμε εκδρομές, παρακολουθούμε τζαζ μπαντ ή τένις, μπαίνουμε σε νεανικά στέκια ή φοιτητικές λέσχες, βλέπουμε φίλους να υποκύπτουν στην κοκαΐνη, κοπέλες να ικανοποιούν τις ερωτικές τους επιθυμίες κόντρα στα κυρίαρχα πρότυπα και στις συμβάσεις... Είμαστε στην καρδιά της ανήσυχης νεολαίας με τις επαναστατικές, ελευθέριες ιδέες. Κάπου εκεί κυκλοφορούν και οι ήρωες από την «Αργώ» του Θεοτοκά, αλλά εκείνοι δεν παίρνουν χαμπάρι απ’ όλα αυτά... Έχουμε δηλαδή εδώ ένα μυθιστόρημα τολμηρά ερωτικό μεν, κοινωνικά διεισδυτικό δε. Ένα αναπάντεχο διαμάντι, που το έφερε στο φως η αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Χριστίνα Ντουνιά, η οποία και σκάλισε την ταυτότητα της αινιγματικής συγγραφέως του.

Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ - ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ του ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΒΕΓΚΑ, ΤΡΙΤΗ, 20 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

 ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

    ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΗ ΛΙΜΝΗ

(LA SIRGA)

  του ΓΟΥΙΛΙΑΜ ΒΕΓΚΑ (ΚΟΛΟΜΒΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ/ΜΕΞΙΚΟ, 2012, έγχρωμη, 88΄)

 Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Λίμα (Περού)

       Η νεαρή Αλίσια φεύγει από το καταστραμμένο από τις εμφύλιες συγκρούσεις χωριό της και καταφεύγει στο πανδοχείο του θείου της στις όχθες μιας μεγάλης λίμνης των Άνδεων, στην περιοχή La Sirga. Σε ένα σκληρό και ξένο γι’ αυτήν περιβάλλον θα προσπαθήσει να κάνει μια νέα αρχή.

Καταγραφή της καθημερινής ζωής μιας κοινότητας, η οποία προσπαθεί, με όποια μέσα διαθέτει, να ξαναφτιάξει όλα όσα έχουν καταστραφεί.

ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ"ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ"

ΠΡΟΣΟΧΗ: ΠΡΟΒΟΛΕΣ 8:30 ΚΑΙ 10:30