James Madison
Οι James Madison και Thomas Jefferson (Υπουργός Εξωτερικών
του Προέδρου George Washington)
δημιούργησαν το πρώτο πολιτικό κόμμα των ΗΠΑ για να αντιπαραταχθούν στους
Φεντεραλιστές .[1] Το κόμμα ονομάστηκε Democratic-Republican
Party. Η θέση τους ήταν η επιστροφή τις βασικές αρχές της Αμερικάνικης
επανάστασης για την Ανεξαρτησία και στη δημοκρατία με την έννοια της λαϊκής
κυριαρχίας. Οι Φεντεραλιστές συσπειρωθήκαν γύρω από τον Alexander Hamilton
Υπουργό Οικονομικών του Προέδρου George
Washington. Υποστήριζαν ότι χρειαζόταν μια ισχυρή ενιαία κεντρική κυβέρνηση που
θα είχε στενούς δεσμούς με την Βρετανία και θα εγκαθίδρυαν ένα συγκεντρωμένο
τραπεζικό σύστημα με στενές σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και πλουσίων πολιτών.
Αμφότερα τα κόμματα είχαν από μια εφημερίδα για να διαδίδουν τις απόψεις: οι
Φεντεραλιστές την Gazette of the United States και οι Democratic-Republicans
την National Gazette.
Η οκταετία μεταξύ 1816 και 1824 χαρακτηρίστηκε Era of Good
Feelings (καθώς μειωνόταν η επιρροή των Φεντεραλιστών κι είχε λήξει ο νέος
πόλεμος με τη Βρετανία με αποτέλεσμα την επίτευξη ενός συναινετικού κλίματος.
Οι Φεντεραλιστές ως Βρετανόφιλοι είχαν αντιταχθεί στον πόλεμο που θεωρήθηκε ως
«δεύτερος πόλεμος της Ανεξαρτησίας». Πρόεδρος εξελέγη επί δυο τετραετίες ο
James Monroe οδηγώντας τη χώρα σε οικονομική ανάπτυξη. Το 1823 διατυπώθηκε το
Δόγμα Μονρόε που έλεγε πως απαγορεύεται στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να επεμβαίνουν
στην Κεντρική και την Λατινική Αμερική.[2]
Το 1824 μια νέα γενιά ηγετών εμφανίστηκε στα τότε κόμματα.
Στο μεταξύ είχαν εκλείψει οι Φεντεραλιστές και είχαν κυριαρχήσει οι
Ρεπουμπλικανοί. Η θεματολογία των εκλογών δεν χαρακτηριζόταν πια από τα έντονα
προβλήματα και τις συγκρούσεις μεταξύ Βρετανόφιλων και Γαλλόφιλων (ουσιαστικά
εκπροσωπούσαν καπιταλιστές που είχαν αντίστοιχους εμπορικούς προσανατολισμούς
και εκφράστηκαν με τις αντίστοιχες στοιχίσεις στις πολεμικές συρράξεις των δύο
μεγάλων δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης). Νικητής από τους νεώτερους
Ρεπουμπλικανούς (μόνο αυτούς ήταν οι 4 υποψήφιοι) αναδείχθηκε ο Άντριου Τζάκσον
από την Πολιτεία Τεννεσή. Η θητεία του χαρακτηρίστηκε από την οικοδόμηση ενός
«πελατειακού κράτους» (που δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο, όπως νομίζουν
πολλοί). Σύμφωνα με έναν εξέχοντα ιστορικό είναι δίκαιο να δηλώσει κανείς ότι ο
Τζάκσον εισήγαγε το ‘σύστημα των λαφύρων’ στο επίπεδο της ομοσπονδιακής
κυβέρνησης και ποτέ του δεν το μετάνιωσε.[3]Η
πολιτική λογική του για τη στελέχωση της κυβέρνησης και του κρατικού μηχανισμού
ήταν τόσο απλή όσο των ανθρώπων των δυτικών συνόρων: «Τα καθήκοντα όλων των
δημοσίων λειτουργών είναι (…) τόσο σαφή κι απλά που άνθρωποι με εξυπνάδα
μπορούν μετά χαράς να αυτοπροταθούν για να αναλάβουν να τα εκτελέσουν (…) και
δεν μπορώ παρά να πιστεύω πως έχουμε πολλά να χάσουμε αν υπάρχουν άνθρωποι που
κατέχουν μια θέση επί μακρόν από όσα γενικά μπορούμε να κερδίσουμε από την
εμπειρία τους (. . ) Δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει περισσότερα φυσικά
δικαιώματα από κάποιον άλλο πάνω σε δημόσιες θέσεις εργασίας.»[4]
Απέναντί του στάθηκαν οι Ουίγοι (Whigs ήταν οι Φιλελεύθεροι στη Βρετανία και
όσοι κάτοχοι αξιωμάτων στις αποικίες αντιστάθηκαν στους Βρετανούς και πήραν
μέρος στην επανάσταση του 1776) και άλλοι πολιτικοί σχηματισμοί με κύριο το
Αντι-Μασονικό Κόμμα που ήταν το «κόμμα νέου τύπου» γιατί δημιουργήθηκε από τα
κάτω ως «εξωκοινοβουλευτικό» μαζικό κόμμα μα συγκεκριμένη ατζέντα, της οποίας
το κύριο αίτημα ήταν ο πλήρης εκδημοκρατισμός της πολιτικής ζωής με το κλείσιμο
των «μυστικών οργανώσεων». Στις εκλογές του 1836 ο Μάρτιν Βαν Μπιούρεν,
διάδοχος του Τζάκσον, υπό την ταμπέλα των «Δημοκρατικών Ρεπουμπλικανών» νίκησε
τους Ουίγους που διασπάστηκαν μεταξύ τριών υποψηφίων. Μεταξύ 1840 και 1852
είχαν σχηματιστεί και συγκρούονταν τα κόμματα των μαζικών οργανώσεων, Ουίγοι
και Δημοκρατικοί (υπό τον Βαν Μπιούρεν). Στις εκλογές του 1840 οι Ουίγοι
κέρδισαν με τον τον στρατιωτικό θρύλο που άκουγε στο όνομα Γουίλιαμ Χένρι
Χάρισον του Οχάιο: «Ο λόγος για τον οποίο η εκστρατεία του 1840 εξελίχθηκε
στην πιο διασκεδαστική και πιο βλακώδη
προεδρική εκλογή είναι το ότι οι Ουίγοι νίκησαν τους Δημοκρατικούς με τις ίδιες
τις μεθόδους τους. Δεν υιοθέτησαν ουδεμία πλατφόρμα, έχρισαν υποψήφιο έναν
στρατιωτικό ήρωα, αγνόησαν τα πραγματικά διακυβεύματα και δεν απευθύνθηκαν στη
νοημοσύνη των ψηφοφόρων αλλά στα συναισθήματά τους. Οι προσδοκίες του κέρδους
και της πατρωνίας χρησιμοποιήθηκαν για ‘την άντληση των ψήφων’ και στο λαό
προσέφεραν ένα μεγάλο σόου».[5]
Ο εκλεγείς Χάρισον δεν πρόλαβε να το χαρεί και πέθανε διαδεχόμενος από τον
αντιπρόεδρος Τζων Τάιλερ. Οι Ουίγοι είχαν παράλληλα κερδίσει και την πλειοψηφία
της Γερουσίας. Όμως, η πολυσυλλεκτικότητά τους στάθηκε η αχίλλειος πτέρνα τους
κι έτσι διασπάστηκαν για να επανέλθουν το 1844 οι Δημοκρατικοί στην Προεδρία.
Στις εκλογές αυτές εμφανίστηκε το Liberty Party με σκοπό του την κατάργηση της
δουλείας ως μονοθεματικό κοινωνικο-κινηματικό κόμμα και πήρε 2% αφαιρώντας
ψήφους από τους Ουίγους που με τη σειρά τους ξαναπήραν την Προεδρία το 1848,
πάλι με στρατιωτικό ήρωα, τον Ζάκαρι Ταίηλορ. Οι Δημοκρατικοί είχαν υποψήφιο
τον Γερουσιαστή Λιούις Κας που ήταν αντίθετος με την επέκταση της δουλείας στις
νέες κατακτήσεις (Νέο Μεξικό κλπ.) και αυτό στοίχισε ψήφους προς τους Ουίγους
ενώ η μετριοπάθεια της αντίθεσής του έστειλε τους πιο ριζοσπάστες στο κόμμα
Free Soil με υποψήφιο τον Βαν Μπιούρεν. Τέλος το 1852 διεξήχθη η τελευταία
εκλογική εκστρατεία με κύριους αντίπαλους τους Δημοκρατικούς και τους Ουίγους.
Το Free Soil δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο καθώς τα δύο μεγάλα κόμματα άρχισαν
πλέον να διασπώνται με αφορμή την κατάργηση της δουλείας και τις επερχόμενες
κοινωνικές ανακατατάξεις λόγω της εντατικοποίησης της εκβιομηχάνισης. Οι
οικονομικά «προοδευτικοί» και κοινωνικά «συντηρητικοί» Ουίγοι έχασαν τις
εκλογές και διασπάστηκαν. Το Δημοκρατικό Κόμμα διασπάστηκε σε Βόρειους αντίπαλους
της δουλείας και σε Νότιους υπερασπιστές της
ανοίγοντας το δρόμο για την εμφάνιση και επικράτηση του νέου
Ρεπουμπλικανικού Κόμματος του ανερχόμενου βιομηχανικού καπιταλιστικού μπλοκ που
υποσχόταν την κατάργηση της δουλείας (επί της ουσίας ήθελε ελεύθερο και φθηνό
εργατικό για τις εργατουπόλεις του ανερχόμενου βιομηχανικού βορρά). Ο εμφύλιος
πόλεμος ήταν ενώπιον των πυλών. Από τα συντρίμμια του κόμματος των Ουίγων και
την πτώση και διάσπαση των Δημοκρατικών ωφελήθηκε το μαζικό American Party με την
αντιμεταναστευτική, αντικαθολική και μυστικοπαθή δραστηριότητά του μέσω των
«μυστικών εταιριών» (οι διαβόητοι “Know-Nothings” που δεν άκουγαν, δεν έβλεπαν,
δεν ήξερα τίποτα για τις μυστικές ενώσεις). Το Αμερικάνικο Κόμμα σάρωσε σε
πολλές πολιτείες, κυρίως στη Μασαχουσέτη, στο Μέριλαντ και στο Κεντάκι, όπου
πήρε τις τοπικές κυβερνήσεις και βουλές. Κι εκεί που όλοι νόμιζαν πως θα γίνει
το νέο βασικό κόμμα, στην ετήσια συνδιάσκεψη του 1956 σκάει η φούσκα όταν
επήλθε τεράστια ρήξη λόγω της σύγκρουσης Βορείων και Νοτίων για την κατάργηση
της δουλείας. Οι Βόρειοι ήταν ο κύριος όγκος των συνέδρων του νέου
Ρεπουμπλικανικού Κόμματος που απηύθυνε έκκληση συνεργασίας σε οπαδούς του Free
Soil και των Ουίγων, σε Δημοκρατικούς που ήταν υπέρ της κατάργησης της δουλείας
και σε δυσαρεστημένους Know-Nothings. Στις εκλογές του 1856 τα τρία κόμματα
συγκρούστηκαν άγρια και οι Ρεπουμπλικανοί έκαναν την έκπληξη και με 33% των
ψήφων εγκαταστάθηκαν στη δεύτερη θέση στέλνοντας το Αμερικάνικο Κόμμα στο
«χρονοντούλαπο της ιστορίας». Όλες αυτές οι εκλογικές αναμετρήσεις είχαν πολύ
υψηλή συμμετοχή που έφτανε το 80% και η οποία έγινε ακόμη πιο υψηλή το 1860
όταν εκλέχτηκε πρόεδρος ο Ρεπουμπλικανός Αβραάμ Λίνκολν. Οι Δημοκρατικοί
κατέβηκαν με δύο ψηφοδέλτια, το Βόρειο και το Νότιο και, βεβαίως, έχασαν το
παιχνίδι και σε λίγο έγιναν υπαίτιοι (“War Democrats”) ενός από τους
χειρότερους εμφυλίους πολέμους της παγκόσμιας ιστορίας. “War Democrats” από το
Βορρά στήριξαν τον Λίνκολν. Υπήρξαν, βέβαια, Δημοκρατικοί που εναντιώθηκαν στον
πόλεμο.[6]
Αντιπολίτευση αντιμετώπισε και μέσα από το κόμμα του από τους «Ριζοσπάστες
Ρεπουμπλικάνους» που απαιτούσαν να αναλάβει το Κογκρέσο την ευθύνη του πολέμου,
να καταργηθεί εδώ και τώρα η δουλεία και να ανασυγκροτηθεί πολιτική ο νότος
μετά τη λήξη του πολέμου. Για να αντιμετωπίσει την αμφισβήτηση, ο Λίνκολν
διεύρυνε το κόμμα του με τους “War Democrats” και το μετονόμασε σε Union Party
(Κόμμα της Ένωσης). Κι όμως, στις εκλογές του 1864 οι “War Democrats” κατέβασαν
δικό τους υποψήφιο κόντρα στον Λίνκολν αλλά μάταια. Μετά τη δολοφονία του
Λίνκολν, την Προεδρία ανέλαβε ο προερχόμενος από τους “War Democrats”
Αντιπρόεδρος Άντριου Τζάκσον αλλά αντιμετώπισε σκληρή αντιπολίτευση από τους
«Ριζοσπάστες Ρεπουμπλικανούς» που πέτυχαν να υπερψηφιστεί πρόταση μομφής
εναντίον του αλλά απέτυχαν να πείσουν τους γερουσιαστές. Με την επιστροφή των
Νοτίων πολιτειών στην Ομοσπονδία το Δημοκρατικό Κόμμα ξανάγινε «αξιωματική
αντιπολίτευση». Ο ήρωας του πολέμου στρατηγός Οδυσσέας Γκραντ ηγήθηκε των
Ρεπουμπλικάνων και παρέμεινε Πρόεδρος για δύο θητείες (1868 και 1872). Έτσι,
λοιπόν, το τέλος του πολέμου βρήκε τους Ρεπουμπλικανούς νικητές και τις ΗΠΑ μια
διαφορετική χώρα. Τυπικά η δουλεία καταργήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1865 με την
13η Τροποποίηση του Συντάγματος ενώ η μόνη εξαίρεση που διατηρήθηκε αφορούσε
την περίπτωση διάπραξης εγκλήματος, κάτι που προκαλούσε αρνητικές ερμηνείες και
προβλήματα. Και για να μη νομίζουμε πως επρόκειτο για μια απλή διαδικασία, η
τροποποίηση έπρεπε να εγκριθεί από τα πολιτειακά νομοθετικά σώματα. Και ποια
ήταν η Πολιτεία που τελευταία κατάργησε και τυπικά τη δουλεία μόλις το 1995; Η
Πολιτεία του Μισισίπι!!!
[1] Maisel Sandy L. (2007) American Political Parties and Elections: A
Very Short Introduction. Oxford, UK and New York, NY: Oxford
University Press
[2] Για την
πολιτική ανάπτυξη των ΗΠΑ, βλ. Λάβδας Α. Κώστας (2012) Αμερική: Πολιτική Ανάπτυξη, Δημοκρατία
και Εξωστρέφεια στις ΗΠΑ. Αθήνα: Εκδ. Παπαζήση.
[3] Βλ. Morison, Samuel Eliot (1965) The
Oxford History of the American People: 1789 Through Reconstruction. Tóμ. 2, New York, NY: Mentor, σελ. 165.
[4] Βλ. Morison, Samuel Eliot (1927) The
Oxford History of the United States, 1783-1917. Oxford, England:
Oxford University Press, σελ. 381. Έδιωξε από τον ομοσπονδιακό μηχανισμό όσους
υποπτευόταν ότι ήταν άνθρωποι του προκατόχου του (περίπου έναν στους τρεις) και
έβαλε στη θέση τους νέους που συχνά αποδεικνύονταν και ακατάλληλοι και
διεφθαρμένοι.
[6]Τους
έμεινε η ονομασία Copperhead (αγκιστρόδους)
που τους είχαν αποδώσει οι Ρεπουμπλικάνοι γιατί, τάχα, μου χτυπούσαν
χωρίς να τους καταλαβαίνουν όπως κάνει το συγκεκριμένο φίδι σε αντίθεση με τον
κροταλία.
No comments:
Post a Comment