ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ: ΥΠΗΡΕΤΗΣΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ

Σεκάνς
Σκέψεις για σκηνές από ταινία «Προσεχώς»29 Ιουλίου 2008

Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης παρουσιάζει την ταινία
ΥΠΗΡΕΤΗΣΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ
(OBSLUHOVAL JSEM ANGLICKÉHO KRÁLE)
του Γίρι Μέντζελ (ΤΣΕΧΙΑ, 2006, έγχρωμη, 120΄)
Τρίτη, 29 Ιουλίου 2008 στις 9.00 και 11.00 μμΔημοτικός Κινηματογράφος Ηλιούπολης Μελίνα Μερκούρη
Λ. Ειρήνης 50 Ηλιούπολη (λεωφ. 237 για Άνω Ηλιούπολη από Ακαδημίας)


Ο Γίρι Μέντζελ γεννήθηκες στις 23 Φεβρουαρίου στην Πράγα. Είναι ξακουστός Τσέχος σκηνοθέτηε κινηματογράφου και θεάτρου, ηθοποιός και σεναριογράφος. Έγινε διάσημος το 1967 με την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Ο Άνθρωπος που Έβλεπε τα Τρένα να Περνούν κερδίζοντας το Βραβείο Καλύτερης Ξένης Ταινίας, σε μια εποχή που προανήγγελλε την «Άνοιξη της Πράγας» και το πείραμα ενός σοσιαλισμού με δημοκρατία και ελευθερία, το οποίο, όμως, καταπνίγηκε στο αίμα με την εισβολή των τανκς του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Άλλη μια ταινία του, η μαύρη κωμωδία My Sweet Little Village ήταν υποψήφια για την ίδια κατηγορία βραβείων. Το 1969 το σοβιετικής καθοδήγησης καθεστώς απαγόρευσε την προβολή της ταινίας του με τίτλο Larks on a String που προβλήθηκε τελικά 20 χρόνια μετά όταν η Βελούδινη Επανάσταση έφερε το τέλος του καθεστώτος.



Οι ταινίες του διαπνέονται από ένα συνδυασμό ανθρωπιστικής αντίληψης και σαρκασμού. Αυτός ο συνδυασμός συχνά αποτελεί επιρροή των Τσέχων συγγραφέων των οποίων τα βιβλία μετατρέπει σε ταινίες (Bohumil Hrabal και Vladislav Vančura).

Η ταινία αφορά την 30χρονη και βάλε ιστορία του Jan Dite (σημαίνει Γιάννης-Παιδί), ενός Τσέχου «κοντούλη επαρχιώτη σερβιτόρου με υψηλές φιλοδοξίες», που στη δική του «γλώσσα» αλλά και πολλών άλλων, Τσέχων και μη, σημαίνει να γίνει …εκατομμυριούχος. Αντίθετα, όμως, με τον κανόνα που ισχύει στις περισσότερες των περιπτώσεων, δηλαδή, «άκου, βλέπε, σώπα», o Jan είναι οπαδός του δόγματος «άκου τα πάντα, βλέπε τα πάντα, και σε κάθε περίπτωση, δημιούργησε εσύ τις ευκαιρίες». Η Τσεχία από τη σιωπή του μετά την «Άνοιξη της Πράγας» και ύστερα ήταν του πρώτου δόγματος. Μετά τη «Βελούδινη Επανάσταση» του 1989 ασπάστηκε το δεύτερο δόγμα με μια θέρμη που δεν είχε επιφυλάξει για το πρώτο κι αυτό φαίνεται στην ταινία, όσο και αν ο σκηνοθέτης το ψιλοσαρκάζει.

Αρματωμένος με τη γνώση αυτή και με την ακαταμάχητη επιθυμία του να (εξ)υπηρετεί, ο Jan αφήνει την πρώτη του απασχόληση σε μία παμπ για έναν οίκο ανοχής πολυτελείας [όχι αηδίες τύπου Οίκος της Ηδονής (Bunny Ranch) που έδειχνε προσφάτως ένας τάχα μου ενημερωτικός τηλεοπτικός σταθμός] και αργότερα φεύγει κι από εκεί για να καταλήξει Maitre d’ once σε ένα Art Nouveau εστιατόριο ενός ξενοδοχείου πολυτελείας στην Πράγα.
Όμως, οι χαρούμενοι καιροί τελειώνουν. Ο ουρανός της Ευρώπης σκοτεινιάζει με την άνοδο του Αδόλφου Χίτλερ και των Ναζί στην εξουσία και τη μετάδοση του ρατσιστικού μίσους απ’ άκρη στην ήπειρο που υποτίθεται είναι λίκνο του ανθρώπινου πολιτισμού. Οι Εβραίοι λυντσάρονται στους δρόμους της Πράγας από Γερμανούς και Τσέχους, οι δημοκρατικοί πολίτες κουμπώνονται και προσπαθούν να ανταλλάξουν ιδέες για πρακτικές αντίστασης. Ο Jan στο μεταξύ ερωτεύεται και παντρεύεται την Liza, που νοιώθει υπερήφανη ως απόγονος της «Αρίας Φυλής» και αποστέλλεται στο πολωνικό μέτωπο ως στρατιωτίνα. Ο ίδιος μένει πίσω και τοποθετείται νοσοκόμος-σερβιτόρος σε ένα ναζιστικό ερευνητικό νοσοκομείο των SS. Όταν η Liza γυρνάει από το μέτωπο έχει μαζί της μια ολόκληρη περιουσία από σπάνια γραμματόσημα που άφησαν πίσω τους ένα ζευγάρι Εβραίων. Η Liza πεθαίνει και ο Jan πουλά τα γραμματόσημα και γίνεται επιτέλους …εκατομμυριούχος. Γεύεται το φρούτο του πλούτου για τρία χρόνια ώσπου οι κομμουνιστές καταλαμβάνουν την εξουσία, το πρώτης κατηγορίας ξενοδοχείο του εθνικοποιείται και ο Jan καταδικάζεται σε φυλάκιση 15 ετών όσα και τα εκατομμύριά του. Αποφυλακίζεται και στέλνεται εξορία σε μια ξεχαρβαλωμένη συνοριακή πόλη όπου ξαναθυμάται τα σημαντικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της ζωής του και αναρωτιέται τι θα συνέβαινε αν είχε παίξει ο ίδιος διαφορετικό ρόλο.

Oλα αυτά είναι ταυτόχρονα και ένας φόρος τιμής στους μεγάλους εκπροσώπους διάφορων κινηματογραφικών ειδών, π.χ. στην slapstick κωμωδία σε διάφορες σεκάνς όπως η απονομή του βραβείου στον Jan από τον αυτοκράτορα της Αιθιοπίας, στις κωμικές ερωτικές ερωτικές ταινίες τύπου Εξομολογήσεις της δεκαετίας του ’70 με τα γυμνά γυναικεία κορμιά στο ερευνητικό κέντρο των SS, καθώς και στην ταινία American Beauty (ανακαλύψτε εσείς τη σεκάνς).



Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια έμμεση κοινωνική κριτική των πάντων από το συγγραφέα και το σκηνοθέτη. Είναι τέτοια η μαεστρία του σκηνοθέτη να συνδυάζει το «μαγικό» με το «σοβαρό», το «αθώο» με το «γκρίζο» και να μιλήσεις έτσι για τις έννοιες της «απληστίας» και της «προτεραιότητας», για τον έρωτα και το «είναι» αλλά και να μας προβληματίσει σχετικά με το τι σημαίνει να είναι κανείς απολίτικος σε μια εποχή που όλοι με ρυθμούς φρενίτιδας τρέχουν όλοι προς την αντίθετη κατεύθυνση, κάτι που αν δεν με γελά η κρίση μου κάνει ορισμένες στιγμές και ο Woody Allen ώρες-ώρες. Πρόκειται, λοιπόν, για μία ακόμα «μεταμοντερνιστική» ταινία που παίζει με την αναφορά στα παλιότερα στυλ κινηματογραφικής γραφής για να μας δώσει μια φρέσκια ματιά πάνω στα θέματα της ιστορίας, του υποκειμένου και του ρόλο του αλλά και εμμέσως, πλην σαφώς, για το σήμερα, ένα σήμερα όπου μας προορίζουν για ένα μέλλον κατακερματισμένης ζωής στην οποία τα πάντα θα είναι θέμα «αξιοποίησης ευκαιριών.» Ένας άλλος τρόπος, δηλαδή, για να μας βάλουν στο «τριπάκι» του «ο σώζων εαυτό σωθήτω». Το παρατράβηξα, λέτε; Ε, εδώ είμαστε για να το συζητήσουμε νηφάλια, έστω και με …τσέχικες μπύρες


Ένας κριτικός κινηματογράφου έγραψε την εξής ατάκα: πρόκειται «για μια εποποιία καιροσκοπισμού, ταυτότητας, χρήματος, σεξ, και, βεβαίως, μπύρας. Και σεξ.» (Eddie Cockrell, περιοδικό Variety).

Πρωταγωνιστούν:
Ivan Barnev (ως νεαρός Jan Díte)
Oldrich Kaiser (ως ώριμος Jan Dite)
Julia Jentsch (ως Liza)
Martin Huba (ως Skrivánek)

Θανάσης Τσακίρης
http://www.klh.gr
http://tsakiris.snn.gr
http://tsakthan.blogspot.com
http://tsakthan.wordpress.com