Σεκάνς
Σκέψεις για σκηνές από ταινία «Προσεχώς»
28 Αυγούστου 2007

Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης παρουσιάζει την ταινία
H έκλειψη (l’eclisse)
του Μικελάντζελο Αντονιόνι (Ιταλία Γαλλία, 1962, Α/Μ 125΄)
Τρίτη, 28 Αυγούστου στις 8.30 και 10.30 μμ
Δημοτικός Κινηματογράφος Ηλιούπολης Μελίνα Μερκούρη
Λ. Ειρήνης 50 Ηλιούπολη (λεωφ. 237 για Άνω Ηλιούπολη από Ακαδημίας)



O Αντονιόνι (1913-2007) γεννήθηκε στη Φερράρα της Βόρειας Ιταλίας. Σπούδασε Οικονομική Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια αλλά μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του άρχισε να γράφει κριτικές ταινιών στην τοπική εφημερίδα Il Corriere Padano και να ασχολείται με το θέατρο και το τένις. Ξεκίνησε την καριέρα του ως αρθρογράφος στο περιοδικό Cinema που εξέδιδε η Φασιστική Διεύθυνση Ψυχαγωγίας υπό την διεύθυνση του Βιτόριο Μουσολίνι, υιού του δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι. Σύντομα εκδιώχθηκε ως «πολύ αριστερός». Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα παρακολούθησε μαθήματα στην κινηματογραφική σχολή της Ρώμης όπου του ανατέθηκε η συν-σκηνοθεσία της ταινίας Les Visiteurs du Soir από κοινού με τον μεγάλο σκηνοθέτη Μαρσέλ Καρνέ.
Θεωρείται ο κατ’ εξοχήν «προφήτης της συναισθηματικής αλλοτρίωσης και αποξένωσης» σύμφωνα με τον David Thomson, αρθρογράφο της εφημερίδας Guardian. Ο «κινηματογράφος της απελπισίας» του Αντονιόνι ξεπέρασε τα σύνορα της Ιταλίας και άγγιξε τις χορδές των ανθρώπων του δυτικού κόσμου που βιώνουν την αποξένωση, την κενή και μοναχική ζωή στις μεγαλουπόλεις του καπιταλισμού, και την εμπορευματοποίηση κάθε πτυχής του ανθρώπινου βίου.
Η σημερινή ταινία εντάσσεται στην τριλογία (ή τετραλογία αν συμπεριλάβουμε την Κόκκινη Έρημο του 1964) των ταινιών για την αποξένωση: Η Περιπέτεια (1961), Η Νύχτα (1962), Η Έκλειψη (1962).

Καθώς πέφτουν οι τίτλοι μπαίνουμε στο νόημα της ταινίας, ακούγοντας τη Μίνα να τραγουδάει το πασίγνωστο «Il Twist» που χάλαγε τότε κόσμο και να το διαδέχεται μια άτονη και «κακόφωνη» σύνθεση του Giovanni Fusco. Το οικείο, γνωστό και χαρούμενο δίνει τη θέση του στο άγνωστο, το αβέβαιο και ανησυχητικό. Αυτή η διαχωριστική γραμμή του γνωστού και του άγνωστου διατρέχει την ταινία. Η πρωταγωνίστρια Μόνικα Βίτι (Βικτόρια) βιώνει ολοένα και περισσότερο την άγνωστη φύση των πραγμάτων. Η κατάρρευση της σχέσης της με τον Ρικάρντο (Φραντσίσκο Ραμπάλ), το κενό των ανοιχτών χώρων του Ρωμαϊκού προαστίου EUR με τη μη παραδοσιακή αρχιτεκτονική του, η φούρια και η φασαρία του επιχειρηματικού και χρηματοπιστωτικού κέντρου της πόλης, ο κόσμος του χρηματιστηρίου που δε νοιώθει κανένα αίσθημα, όλα αυτά είναι σημάδια του «άγνωστου» για τη Βικτόρια. Ακόμη και η ίδια της η μητέρα, παίκτρια του Χ.Α., είναι «ξένη» προς την κόρη της. Ο νεαρός χρηματιστής Πιέρο (Αλαίν Ντελόν) ζει για το σήμερα και τις εφήμερες ερωτικές σχέσεις και θεωρεί αρχικά την Βικτόρια μια από αυτές. Όμως, ίσως τα πράγματα να εξελιχθούν αλλιώτικα απ’ ό,τι φανταζόταν. Αλλά και η Βικτώρια ίσως να ψάχνει κάτι άλλο.
Η ταινία αυτή, όπως και οι υπόλοιπες της τριλογίας, παίζει, εκτός των άλλων, και με την έννοια και την εικόνα του χώρου ως αντανάκλασης ή και παραγωγού της αποξένωσης των σύγχρονων μεγαλουπόλεων και της έλλειψης αυθεντικών και διαρκών αισθημάτων και συναισθημάτων. Προσέξτε ιδιαίτερα τα τελευταία εφτά λεπτά της ταινίας, και τα λέμε…

Στο τεύχος Ιουλίου 1962, του περιοδικού Theatre Arts ο Αντονιόνι και η Βίτι έγραφαν για την ταινία:
Αντονιόνι: Πώς να σας πω την ιστορία της Έκλειψης; Μια ιστορία φυλακισμένων αισθημάτων θα καταστραφεί αν ειπωθεί με λίγα λόγια. Μπορεί να χάσει κάθε σημασία της. Ακόμη και αν ξεκινώ γνωρίζοντας την ιστορία, οι ταινίες μου αλλάζουν συνεχώς καθώς τις γυρίζω. Ποτέ δεν ακολουθώ μια πάγια γραμμή ή πρότυπο ανάπτυξης του στόρι. Για παράδειγμα, η Έκλειψη αφορά μια νεαρή εργαζόμενη γυναίκα που αφήνει έναν άνδρα γιατί δεν τον αγαπάει πια και κατόπιν αφήνει έναν άλλο άνδρα επειδή τον αγαπάει ακόμα. Ο κόσμος σήμερα κυβερνάται από το χρήμα, την απληστία του χρήματος, το φόβο του χρήματος. Αυτό οδηγεί σε μια επικίνδυνη παθητικότητα απέναντι στα προβλήματα του πνεύματος. Ο έρωτας επηρεάζεται κι αυτό από την κατάσταση αυτή και η γυναίκα της ταινίας μου, που τη λένε Βιτόρια και η οποία έφυγε από μια κακότυχη σχέση συναντά τον Πιέρο, έναν χρηματιστή, που θα μπορούσε να ήταν ο έρωτας της ζωής της, αλλά αυτός ο άνδρας είναι κλειδωμένος στο δικό του κόσμο των επενδύσεων και της κερδοσκοπίας. Είναι χαμένος στις εκρηκτικές δραστηριότητες της αγοράς. Η αγορά κυβερνά κάθε του ενέργεια, ακόμη και τον τρόπο που αγαπάει.

Βίτι: Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι η νέα μας ταινία είναι η ιστορία ενός έρωτα που διαρκεί λίγο –τόσο λίγο όσο μια έκλειψη. Η Βιτόρια έχει ελάχιστα κοινά σημεία με την Κλαούντια της Περιπέτειας ή τη Βαλεντίνα της Νύχτας. Το μόνο κοινό στοιχείο που έχει με αυτές είναι η ανάγκη να κατανοήσει, να φτάσει στο βάθος της ουσίας των πραγμάτων, να κάνει τους γύρω της να την κατανοήσουν. Όμως είναι λιγότερο ‘‘εκλεπτυσμένη’’ σε σχέση με την Κλαούντια ή την Βαλεντίνα. Προέρχεται από μια οικογένεια της μεσαίας τάξης, έχει μια μέτρια δουλειά ως μεταφράστρια και ένα αρκετά υψηλό επίπεδο μόρφωσης. Ο ρόλος είναι ο δυσκολότερος που έχω παίξει ως σήμερα. Η Βιτόρια είναι και απλή και σύνθετη, και στην πραγματικότητα δεν της μοιάζω καθόλου. Αρνούμαι με όλο μου το είναι να αποδεχθώ την αλήθεια που αποδέχεται αυτή, δηλαδή το εύθραυστο των σχέσεων και το αναπόφευκτο τέλος. Να γιατί σχεδόν φοβάμαι το ρόλο.

Σας περιμένουμε,
Θανάσης Τσακίρης
http://www.klh.gr
http://tsakiris.snn.gr
http://tsakthan.blogspot.com
http://tsakthan.wordpress.com