Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού» (2ο μέρος) του Θανάση Τσακίρη

Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού»

Προηγούμενο:

https://tsakthan.blogspot.com/2019/06/1_21.html

Η πλειονότητα των εργασιών που έχουν εκπονηθεί αφορά είτε την άκρα δεξιά είτε την λεγόμενη «ελευθεριακή αριστερά». Οι περισσότερες εξετάζουν τις διαφορετικές βάσεις κοινωνικής υποστήριξης των κομμάτων αυτών, τις διαφορετικές οργανωτικές δομές και μορφές τους και τις γενικότερες πολιτικές πλατφόρμες και τις ιδεολογικές κατασκευές τους.

Στην πρώτη συζήτηση που έγινε επί των σχετικών θεμάτων ο Paul Taggart[1] πρότεινε τη χρήση των όρων «νεολαϊκισμός» και «νέα πολιτική» για αναφορά στα ακροδεξιά και τα μη παραδοσιακά αριστερά κόμματα αντίστοιχα. Αμφότερες οι πλευρές αυτοορίζονται ως αντιπολίτευση (“opposition”) στις κυρίαρχες ιδεολογικές και οργανωτικές δομές. Με άλλα λόγια είναι κόμματα της «Νέας Διαμαρτυρίας» (“New Protest” parties) και είναι διαφορετικά από τα παλιότερα «λαϊκίστικα κόμματα» και κινήματα που μελετήθηκαν από την επιστημονική κοινότητα στις δεκαετίες του 1970 και 1980.[2]

Ο Piero Ignazi στη δική του συνεισφορά στη συζήτηση έδωσε έμφαση στην έννοια της «αλλαγής αξιών» στην μετάβαση από τη βιομηχανική στη  μεταβιομηχανική κοινωνία.[3] Τα Πράσινα κόμματα στην αριστερά και από την άλλη πλευρά τα εξτρεμιστικά ακροδεξιά κόμματα από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 προσπαθούν να εκπροσωπήσουν τα νέα κοινωνικά ζητήματα που είναι αποτελέσματα των «δομικών μετασχηματισμών που οδήγησαν στην εμφάνιση και άνοδο ενός συστήματος «μεταβιομηχανικών αξιών». Τα πράσινα κόμματα εκφράζουν την μεταβιομηχανική προοδευτική ατζέντα και τα ακροδεξιά την αυταρχική. H άκρα δεξιά οφείλει την νέα εμφάνισή της και τη ραγδαία άνοδό της σε μια σειρά παράγοντες: εμφάνιση νέων ζητημάτων που δεν λαμβάνονταν υπόψη από το πολιτικό σύστημα, έρπουσα κρίση εκπροσώπησης, αιφνίδια ανάδειξη νέων πρωτο-χαρισματικών ηγετών, αυξανόμενος βαθμός προσωποποίησης της πολιτικής, εντεινόμενη πολιτική και κοινωνική αποξένωση και αλλοτρίωση, δυσαρέσκεια με τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά γνωρίσματα του πολιτικού συστήματος και με την ίδια την πολιτική. Αυτά τα ακροδεξιά κόμματα δεν φημίζονται για την τάση τους να επιστρέφουν στον παλιγγενετικό μύθο του κλασικού φασισμού αλλά είναι «αντισυστημικά» καθώς υπονομεύουν την νομιμοποίηση του (δημοκρατικού) πολιτικού συστήματος με τον λόγο τους και τη δράση τους.  Αντιτίθενται στην ιδέα της κοινοβουλευτικού τύπου εκπροσώπηση και των κομματικών συγκρούσεων και προτιμούν την «κορπορατιστική διευθέτηση» και, κυρίως τους  μηχανισμούς αμεσολάβητης και προσωπικοποιημένης εκπροσώπησης. Αντιτίθενται στην ιδέα του πλουραλισμού και είναι υπέρ κοινωνικής αρμονίας. Αντιτίθενται στην οικουμενική ιδέα των ίσων δικαιωμάτων και είναι υπέρ της απόδοσης δικαιωμάτων μόνο στη βάση συγκεκριμένων επιμέρους χαρακτηριστικών (φυλή, γλώσσα, εθνότητα).   Τέλος, είναι σε μεγάλο βαθμό αυταρχικά γιατί θεωρούν πολύ πιο σημαντική την υπερατομική και συλλογική εξουσία (κράτος, έθνος, κοινότητα).[4]

---

[1] Taggart P. (1996) The New Populism and the New Politics: New Protest Parties in Sweden in a Comparative Perspective, New York: St Martin’s Press and Taggart P. (2000) Populism. Buckingham: Open University Press.

[2] Για μια κριτική της εργασίας του Taggart με την έννοια ότι, παρά την προσφορά του ορισμού του όρου «νεολαϊκισμός» σε αντίθεση με τους παλιότερους μελετητές, το ερευνητικό έργο του είναι μεγάλο σε εύρος καθώς μελετά πλειάδα περιπτώσεων χωρίς να έχει το επαρκές βάθος που απαιτείται, βλ. Patten St. (2001) “Populism”. Labour/Le Travail. FindArticles.com. 06 Aug, 2009. http://findarticles.com/p/articles/mi_hb6394/is_2001_Fall/ai_n28880670/

[3] Bλ. Ignazi P. (1997) “New Challenges: Post-Materialism and the Extreme Right” στο Rhodes M., Heywood P. and Wright V. (eds) Developments in West European Politics. Basingstoke, Hampshire, UK: Macmillan Press Ltd,  σελ. 300-319.

[4] Βλ. Ignazi P. (2003) Extreme Right Parties in Western Europe. Oxford, UK: Oxford University Press