Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού» (1ο μέρος) του Θανάση Τσακίρη

Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού»

 Οι θεωρίες που έχουν διατυπωθεί για την κρίση της Πολιτικής και των κομματικών συστημάτων μπορούν να διαιρεθούν σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το πεδίο από το οποίο αντλούν τα ερευνητικά τους εργαλεία.  Προτού προχωρήσουμε στην κριτική παράθεσή τους, ας δούμε τους δείκτες της κρίσης.

Ο πρώτος δείκτης που μας φανερώνει τα σημάδια δυσαρέσκειας των εκλογέων με την πολιτική διαδικασία και τους βασικούς πρωταγωνιστές και παράγοντες του συστήματος είναι το επίπεδο υποστήριξης από τον πληθυσμό στα πολιτικά κόμματα και οργανώσεις που αυτοπροσδιορίζονται ως «αμφισβητίες» του «πολιτικού κατεστημένου». Ανάλογα με το επίπεδο υποστήριξης μπορούν να επέλθουν ανάλογες συνέπειες για το πολιτικό σύστημα. Επίσης αυξάνεται ο πολιτικός κυνισμός των ίδιων των πολιτών.[1] Πρώτα απ’ όλα, η υποστήριξη στα κόμματα αμφισβήτησης επιδρά στη δυναμική του κομματικού συστήματος που σημαίνει ότι στενεύουν οι ορίζοντες των πολιτικών επιλογών των «κατεστημένων κομμάτων» όσον αφορά το σχηματισμό κυβέρνησης και τη διαμόρφωση και συγκρότηση πολιτικών συνασπισμών. Ακόμη και αν αφήνει μεγαλύτερα περιθώρια στα «κατεστημένα κόμματα» για σχηματισμό κυβέρνησης ή συνασπισμών, η υποστήριξη στα «κόμματα αμφισβήτησης» συχνά αλλάζει την θεματική ατζέντα της πολιτικής και του πολιτικού διαλόγου, εντός ή εκτός κοινοβουλίου, καθώς και τον τόνο των πολιτικών διαμαχών και αντιπαραθέσεων με την επιλογή μη συμβατικών μεθόδων πάλης και των ρεπερτορίων μορφών δράσης.[2]  

Τα επίπεδα υποστήριξης των «κομμάτων αμφισβήτησης» δεν είναι παντού και πάντα τα ίδια, αλλά διαφέρουν από κράτος σε κράτος και από χρόνο σε χρόνο. Πώς γίνεται αυτό; Γιατί αλλού τα ακροδεξιά ή τα εναλλακτικά, πράσινα και νεοαριστερά κόμματα που θεωρούνται ή αυτοπροσδιορίζονται ως «κόμματα αμφισβήτησης» σημειώνουν αξιοσημείωτη επιτυχία ενώ αλλού φυτοζωούν στο περιθώριο της πολιτικής διαδικασίας, ακόμη κι αν υπάρχει σχετικά ισχυρό κοινωνικό κίνημα για τα παρεμφερή ζητήματα; Πρόκειται ένα από τα πολύ σοβαρά ερευνητικά ερωτήματα στο χώρο της συγκριτικής πολιτικής κοινωνιολογίας. Όμως, για να απαντηθεί αυτό ερώτημα πρέπει πρώτα να ανιχνευθούν οι προϋποθέσεις που καθιστούν δυνατή την επιτυχία αυτών των κομμάτων σε εκλογικές διαδικασίες σε όλα τα επίπεδα, καθώς και πρόσθετοι παράγοντες που τα επηρεάζουν και που αφορούν τις υποκατηγορίες των «κομμάτων αμφισβήτησης». Τέλος, η προσέγγιση πρέπει να έχει διαχρονικό και διατοπικό χαρακτήρα. 

---

[1] Στις ΗΠΑ έρευνες έδειξαν ότι επικρατεί μια τάση απεμπλοκής από την πολιτική σε συνδυασμό με τον έντονο πολιτικό κυνισμό απέναντι στις πολιτικές ελίτ και τα πολιτικά κόμματα, τάσεις που και οι δύο ενισχύονται από την ισχυρή παρέμβαση των ΜΜΕ. Βλ Webb Paul (2005) “Political parties and democracy: The ambiguous crisis.” Democratization, 1743-890X, Volume 12, Issue 5, σελ. 633 – 650.

[2] Για την έννοια των ρεπερτορίων δράσης και των αλλαγών τους, βλ. Tilly Ch. (2007) Κοινωνικά Κινήματα 1768-2004. Αθήνα: Εκδ. Σαββάλας.

Θανάσης Τσακίρης


Συνεχίζεται...