Domenico Losurdo (14 Νοεμβρίου 1941 - 28 Ιουνίου 2018) Ιταλός μαρξιστής φιλόσοφος και ιστορικός.

Domenico Losurdo (14 Νοεμβρίου 1941 - 28 Ιουνίου 2018)

Ιταλός μαρξιστής φιλόσοφος και ιστορικός.

Ο Domenico Losurdo  πέθανε μετά από μια ανίατη ασθένεια. Μαρξιστής φιλόσοφος, κομμουνιστής μαχητής, παραγωγικός συγγραφέας, ο Losurdo απολάμβανε διεθνή φήμη. Γεννημένος στην πόλη Sannicandro di Bari το 1941, σπούδασε με τον φιλόφοσο Pasquale Salvucci στο πανεπιστήμιο του Urbino, όπου θα διδάξει επί μακρόν Ιστορία της Φιλοσοφίας. Οι πρώτες σπουδές του επικεντρώθηκαν στους Kant, Hegel, Marx, Lukács και Gramsci. Μεταξύ των έργων του Losurdo σε αυτό το Χεγκελιανό--Μαρξιστικό πλαίσιο μπορούμε να αναφέρουμε τίτλους όπως «ο Hegel, ο Marx και η Φιλελεύθερή Παράδοση» (1988), «Ο Hegel και η Ελευθερία των Συγχρόνων (1992) και τα βιβλία του «Ο Hegel  και η Γερμανία», «Antonio Gramsci από τον φιλελευθερισμό στον "κριτικό κομμουνισμό» και «Από τους αδελφούς Spaventa στο Gramsci.» Διετέλεσε πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Διαλεκτικής Φιλοσοφίας Societas Hegeliana. Ήταν ένας μαρξιστής που κολυμπούσε συχνά ενάντια στο ρεύμα και μερικές φορές απομονώθηκε εξαιτίας των επιλογών του στις πολιτικές και  τις πολιτιστικές μάχες. Τα βιβλία και τα δοκίμια συχνά έτυχαν καλύτερης υποδοχής στο εξωτερικό παρά στην ίδια την Ιταλία.

 Αποσκοπούσε στην κριτική του φιλελευθερισμού, αναλύοντας τα έργα των μεγάλων θεωρητικών του και την πραγματική ιστορία των κοινωνιών που τους ενέπνευσαν. Επιπλέον προέβη στην συγκριτική μελέτη σε βάθος των φιλελευθέρων, των συντηρητικών, επαναστατικών  και ριζοσπαστικών παραδόσεων που αναπτύχθηκαν εδώ και αρκετούς αιώνες, ρίχνοντας τα εμπόδια της ιστοριογραφικής παράδοσης και αποκαλύπτοντας την επίπονη διαδικασία κατασκευής της σύγχρονης δημοκρατίας. Τον ενδιέφερε η σκιαγράφηση μιας γενικής θεωρίας της σύγκρουσης, βασισμένη σε μια φιλοσοφική αντίληψη και  σε μια διαλεκτική έννοια, της σχέσης μεταξύ των οικουμενιστικών προσδοκιών και της ιδιαιτερότητας. Εφάρμοσε την ιστορική-υλιστική μέθοδο και στοχεύσε στην ριζική ανανέωσή της μέσα από την επιβεβαίωση της ισορροπίας μεταξύ αναγνώρισης και κριτικής της νεωτερικότητας.

Μια δεύτερη ενδιαφέρουσα διάσταση του έργου του ήταν η μελέτη των «αστών» φιλοσόφων και  των αστικών φιλοσοφιών, από τον Locke, που ήταν συχνά εικονοκλαστική,  στο Nietzsche (θέμα μνημειώδους μονογραφίας του Losurdo είναι το έργο του «Ο αριστοκρατικός επαναστάτης») και από την Hannah Arendt, τον François Furet και τον Ernst Nolte (που ταύτισαν  το ναζισμό  και το κομμουνισμό), στον Heidegger (με το έργα του «Η κοινότητα, ο θάνατος, η Δύση, ο Heidegger και η ιδεολογία του πολέμου» και «Πόλεμος και Επανάσταση: Επανεξέταση του 20^ο Αιώνα.»).

Ένα τρίτο μέρος του έργου του Losurdo ήταν αυτό που συνδέεται στενότερα με τη δράση του ως αγωνιστή. Ήταν «στρατευμένος φιλόσοφος» στην μάχη του στο μέτωπο της φιλοσοφικής, ιστορικής και θεωρητικής έρευνας. Ήταν επίσης  μέλος πρώτον στο Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα (PCI), στη συνέχεια στην Rifondazione Comunista (Κομμουνιστική Επανίδρυση) και μετά στο Κόμμα Ιταλών Κομμουνιστών (PdCI) και στο νέο PCI που εμφανίστηκε τα τελευταία χρόνια. Αξίζει επίσης να αναφερθεί εδώ ο ρόλος του ως προέδρου του Ομίλου Associazione Marx XXI και η πρόσφατη συμμετοχή στην ηλεκτρονική αναγέννηση της επιθεώρησης του Marxismo oggi. Ο μαρξιστικός-λενινιστικός προσανατολισμός του τον έφερε σε στενή επαφή με την κινεζική εμπειρία, από τα χρόνια του Μάο Τσε Τουνγκ και στο πλαίσιο αυτό  μελέτησε την ιδεολογία του κινέζικου κομμουνισμού και τους ιστορικούς και πολιτισμικούς παράγοντες που την διαμόρφωσαν.

Το 2011 κυκλοφόρησε το βιβλίο του  «Φιλελευθερισμός: Μια αντι-ιστορία»), που αποκάλυψε τη «σκοτεινή πλευρά» της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Το έργο του «Η γλώσσα της Αυτοκρατορίας. Λεξικό της αμερικάνικης ιδεολογίας» (εκδόσεις Α/συνεχεια, 2010) είναι μια ανάλυση που είναι ακόμη πιο πολύτιμη σήμερα στην εποχή του Ντόναλντ Τραμπ

Τέλος το έργο του «Η ταξική πάλη: Μια πολιτική και φιλοσοφική ιστορία» (εκδόσεις Α/συνεχεια, 2016) είναι μια ανάγνωση της αιώνιας σύγκρουσης μεταξύ καταπιεσμένων και καταπιεστών. Παρουσιάζει την πολύπτυχη εξέλιξη της ταξικής πάλης, ανατρέποντας μονομέρειες, απλουστευτικές διαδόσεις και στερεότυπα, εμβαθύνοντας στην εξέλιξή της και εντοπίζοντας αντιφάσεις ανάμεσα στην θεωρία (λογική) και την πραγματική εξέλιξη (ιστορία).

  Θανάσης Τσακίρης