Προηγούμενη ανάρτηση για το θέμα http://tsakthan.blogspot.com/2016/05/6.html
Στην Ευρώπη ήταν τόσο έντονη η
ανησυχία για τις επιπτώσεις της εκβιομηχάνισης και του εξαστισμού ώστε κατά τις
πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα διαδιδόταν η άποψη ότι οι φυσικοί τρόποι ζωής
ήταν οι καλύτεροι. Γι’ αυτό και πολλοί άνθρωποι κινήθηκαν ουσιαστικά προς μία
μορφή κοινωνικού κινήματος που αποσκοπούσε να φρενάρει την «εξέλιξη».
Ρομαντικοί εθνικιστές, συντηρητικοί Γερμανοί O οπαδοί της επιστροφής στα
landers και παραδοσιακοί νατουραλιστές ηθικιστές, συσπειρώνονταν σ’ αυτό το
Λαϊκό (Volkish) κίνημα που εύστοχα αποκλήθηκε «μαλακή εναλλακτική δεξιά». Ακόμη
και μεγάλο μέρος του ακροδεξιού κινήματος των Ναζιστών αναγνώριζε τον εαυτό του
σ’ αυτό το κίνημα˙ ο ίδιος ο Χίτλερ έδινε το «παράδειγμα» ως χορτοφάγος και
έγιναν πολλά πειράματα οργανικής κηπουρικής στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του
Dachau την ίδια εποχή που σ’ αυτό οι Ναζιστές εξόντωναν εκατομμύρια Εβραίων,
Τσιγγάνων, κομμουνιστών, δημοκρατών, ομοφυλόφιλων και ανάπηρων συνανθρώπων μας.
Η χρήση βιολογικών και οργανισμικών μεταφορών στο λόγο των Ναζιστών δεν ήταν
απλή προπαγάνδα καθώς ταίριαζε με την έμφαση που έδιναν στην μυστικιστική
πλευρά της ανθρώπινης κατάστασης και με την επιθυμία τους να υποτάξουν το άτομο
στην ευρύτερη κοινότητα, κάτι που έχει απήχηση σε ορισμένα άτομα και ομάδες του
Πράσινου κινήματος στη Γερμανία και τις ΗΠΑ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του πρώην Ανατολικογερμανού
αντιφρονούντα Rudolf Bahro, ο οποίος από
ριζοσπάστης αριστερός και οικολόγος ασπάστηκε τις ιδέες του Volkish
σπιριτουαλισμού, εν ολίγοις της σημερινής άκρας δεξιάς και αναζητούσε τον
«Πράσινο Ηγεμόνα».[1]
Για τις δύο αυτές εξιστορήσεις της
ιστορίας του οικολογικού κινήματος που διατυπώθηκαν πιο πάνω έχουν υπάρξει
αρκετές κριτικές. Ας τονίσουμε κατ’ αρχήν ότι υπάρχουν θετικές πλευρές, όπως η
ανάδειξη της σημασίας της επιστήμης για την οικολογία και την επισήμανση της
πολυπλοκότητας και της ποικιλομορφίας με την οποία εμφανίζεται το ευρύτερο
Πράσινο κίνημα. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι εξιστορήσεις αυτές μοιάζουν να
αγνοούν, σε μικρό ή μεγάλο βαθμό, τις συνθήκες που συνέβαλαν κάθε φορά στην
άνοδο ή στην παρακμή του Πράσινου κινήματος. Παραδείγματος χάριν, η αναζήτηση
των ριζών της ιδέας της οικολογίας σε ένα απώτατο προϊστορικό παρελθόν χάνει
από τον ορίζοντά της τον χωροχρονικά ιστορικό χαρακτήρα της σημερινής
οικολογικής κίνησης, που είναι ένα είδος απάντησης στην καπιταλιστική (και
αργότερα στη «σοσιαλιστική») εκβιομηχάνιση και αντιμετώπισης των συνεπειών της.
Επίσης η υπερβολική έμφαση στις αναζητήσεις του 19ου αιώνα αγνοεί το γεγονός
ότι η μαζική εμφάνιση του οικολογικού κινήματος και η σύνδεσή του με ένα
ευρύτερο κοινωνικό ακροατήριο έλαβε χώρα τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού
αιώνα με την ανάδειξη του παγκόσμιου χαρακτήρα πολλών περιβαλλοντικών
προβλημάτων (εκρήξεις πυρηνικών εργοστασίων, τρύπα όζοντος, καταστροφή
τεράστιων δασικών εκτάσεων στην περιοχή του Αμαζονίου κ.α.). Εκτός αυτών η
υπερβολική έμφαση στην επιστήμη αγνοεί ότι τροφοδοτεί μια ελιτίστικη αντίληψη
για τα πράγματα αφήνοντας από το πεδίο της οπτικής της τα καθημερινά προβλήματα
που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
Σημειώσεις και παραπομπές
[1]Bahro Rudolf (1990) Logik
der Rettung: Wer kann die Apokalypse aufhalten? Ein Versuch über die Grundlagen
ökologischer Politik. Stuttgart : Weitbrecht
No comments:
Post a Comment