Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 3ης Νοεμβρίου

Στα «Ενθέματα» στο φύλλο της 3ης Νοεμβρίου

Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis) και στο twitter: @enthemata

Κείμενα των: Ζύγκμουντ Μπάουμαν, Γ.Π. Τριμπέρη, Γιάννη Η. Χάρη, Γιώργου Μόσχου, Ζέλκο Γιοβάνοβιτς, Αλεξάντρ Ρομανές, Βαγγέλη Ιωάννου, Νίκου Σαραντάκου

Όλο το σημερινό φύλλο των «Ενθεμάτων» εικονογραφείται με αδημοσίευτες φωτογραφίες του Ευθύμιου Μελεγγίδη, με Τσιγγάνους στα Γιάννενα, το 1999-2000.

ΟΡΑΤΑ ΚΑΙ ΑΟΡΑΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΓΙΑ ΟΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΑΟΡΑΤΟΥΣ ΡΟΜΑ

1. Ισχυρός προνοιακός μηχανισμός, όχι αστυνομικά μέτρα. Συνέντευξη. Ο Γιώργος Μόσχος,Συνήγορος του Παιδιού, μιλάει για την υπόθεση της τετράχρονης Μαρίας και την κρατική πολιτική έναντι των Ρομά: «Είναι απαραίτητο σήμερα, αντί αστυνομικών μέτρων, να αναπτυχθεί ένας σταθερός και ισχυρός προνοιακός μηχανισμός σε καταυλισμούς και οικισμούς των Ρομά, που να μπορεί να υποστηρίζει και να καθοδηγεί θετικά τους γονείς να φέρουν σε πέρας την ανατροφή των παιδιών τους, διασφαλίζοντας στον μέγιστο βαθμό τα δικαιώματά τους και τη δυνατότητά τους να μπορούν να συμμετέχουν ισότιμα στην κοινωνική ζωή, χωρίς να χάνουν τις πολιτισμικές τους αξίες και παραδόσεις.  Παράλληλα όμως είναι σημαντικό να αναγνωριστεί από όλους ότι οι Ρομά μεταφέρουν μέσα από την Ιστορία μια μοναδική ζωντάνια και χάρη, που έχει να προσφέρει στη δοκιμαζόμενη σύγχρονη κοινωνία την αισιοδοξία της ανθρώπινης ελευθερίας και ανθεκτικότητας, ακόμη και μέσα στις μεγαλύτερες δυσκολίες» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

2. Η Μαρία είναι Ρομά – και έτσι θα ξαναγίνει αόρατη. Ο Ζέλκο Γιοβάνοβιτς (διευθυντής του Γραφείου Πρωτοβουλιών για τους Ρομά του Open Society Foundations) γράφει: «Τώρα που αποδείχθηκε πως η Μαρία είναι παιδί Ρομά, είναι απολύτως προβλέψιμο, όσο κι αν είναι οδυνηρό, πως το παγκόσμιο ενδιαφέρον για τη μοίρα της θα σβήσει. Η Μαρία, όπως άλλα παιδιά Ρομά, θα πρέπει να πορευτεί στη ζωή βιώνοντας τον αναλφαβητισμό, την ανεργία και  τον αποκλεισμό από την εκπαίδευση.  Θα έχει, κατά μέσο όρο, δέκα χρόνια μικρότερο προσδόκιμο ζωής σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, εξαιτίας του υποσιτισμού και της κακής διατροφής, των ανθυγιεινών συνθηκών κατοικίας  και της υποτυπώδους περίθαλψης» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

3. Η σιωπή της παντόφλας. Ο Αλεξάντρ Ρομανές (Τσιγγάνος, ποιητής, ουτίστας μπαρόκ μουσικής, διευθυντής του τσιγγάνικου τσίρκου «Ρομανές») γράφει για τον  κατατρεγμό των Τσιγγάνων στην Ευρώπη: «Στην ανατολική Ευρώπη τείνουμε να γίνουμε οι Εβραίοι της δεκαετίας του 30. Όσο για τη χώρα μας, ζητάμε από τους Γάλλους να μας πουν τι σκέφτονται για τα στρατόπεδα φτώχειας που βρίσκονται μπροστά στα σπίτια τους: Είναι εξοργισμένοι κι εγώ τους καταλαβαίνω· αλλά αυτή την κατάσταση, είναι η ίδια η Γαλλία που την έχει δημιουργήσει. Θα ’πρεπε οι πολίτες αυτής της χώρας να ενημερώνονται σωστά. Να ξυπνήσουν, γιατί η σιωπή της παντόφλας συνοδεύει χωρίς έλεος τον εκκωφαντικό ήχο του βήματος της μπότας» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

4. Το χαμόγελο της Μαρίας. Ο Βαγγέλης Ιωάννου (υποψήφιος διαμεσολαβητής για θέματα πολιτών Ρομά) γράφει με αφετηρία την υπόθεση της Μαρίας: «Η Μαρία ήρθε να αναστατώσει.  Προς ποια κατεύθυνση;Οι «’Ελληνες» ζουν μέσα στην ανεργία όπως εγώ, βρίσκονται στον πάτο του βαρελιού, και οι «λύσεις» που βγαίνουν στην επιφάνεια είναι ο φασισμός σαν μια τιμωρία για όλους και όλα – και μέσα σε αυτά ήρθε και ο γύφτος. Δηλαδή, όλα τα είχαμε, οι γύφτοι μας έλειπαν».

5. WEB ONLY (μόνο στην ηλεκτρονική «Αυγή» και στο μπλογκ των «Ενθεμάτων»): Ενσωμάτωση των Ρομά: Ό,τι πει η πλειοψηφία. «Η βαθιά έλλειψη πολιτικής λογοδοσίας προς τις κοινότητες των Ρομά βολεύει τους λαϊκιστές Ρομά πολιτικούς», γράφει ο Βαλέριου Νικολάε. «Η πραγματική ενσωμάτωση θα συμβεί μόνο όταν οι πλειοψηφίες σταματήσουν να αναμένουν από τους εκπροσώπους των Ρομά να λύσουν ένα πρόβλημα που αφορά την πλειοψηφία: τον ευρωπαϊκό αντι-τσιγγανισμό» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).

***

Στοιχήματα: η μάχη με τα στερότυπα. Συνέντευξη. Ο Γιάννης Η. Χάρης, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας των βιβλίων του Στοιχήματα, Α΄ («Εθνικισμός, Ρατσισμός, Μετανάστευση») και τα Στοιχήματα, Β΄(«Γλωσσικά, Μεταφραστικά») μιλάει για τα στερεότυπα, τον εθνικισμό, τον ρατσισμό, τον Άδωνη, τη Χρυσή Αυγή, τον ΣΥΡΙΖΑ το γλωσσικό ζήτημα. Στο ερώτημα ποιο είναι εντέλει το στοίχημα απαντάει: «Πρόκειται για στοιχήματα απέναντι στα στερεότυπα, απέναντι στον μανιχαϊσμό και την ύπουλη απλοϊκότητα του μαύρου-άσπρου. Το στοίχημα είναι δηλαδή να αντέξουμε στην ασφυξία των στερεοτύπων. Να αντέξουμε στα καταιγιστικά πυρά της αυτάρεσκης κοινοτοπίας, που ποντάρει ακριβώς (το δικό τους στοίχημα είναι αυτό!) στην αντοχή μας. Απέναντι λ.χ. στον Γιανναρά και τον Άδωνη (με -η, σας παρακαλώ, και γενική: του Άδωνη· όπως το θέλει η γλώσσα μας δηλαδή, κι όχι όπως τη θέλει ο καθένας τη γλώσσα!), απέναντι στον Γιανναρά λοιπόν και τον Άδωνη, απέναντι στον Βορίδη και τον Πρετεντέρη, απέναντι στους νεοηθικιστές του Συγκροτήματος του ΔΟΛ και του Συγκροτήματος του Αλαφούζου, μόνο εμείς νιώθουμε να μας καταβάλει η αίσθηση της ματαιοπονίας και της γελοιότητας, που υποχρεωνόμαστε να λέμε τα ίδια και τα ίδια στα επιμόνως ίδια και τα ίδια τα δικά τους».

Ρευστή επιτήρηση. Μη επανδρωμένα αεροσκάφη και social media. Ενώ το κουβάρι των αποκαλύψεων για τις παρακολουθήσεις των πάντων (με την αμερικανική πρεσβεία της Αθήνας να κατέχει εξέχοντα ρόλο) εξακολουθεί να ξετυλίγεται, δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το πρώτο κεφάλαιο του Liquid Surveillance. Γράφει ο Ζύγκμουντ Μπάουμαν: «Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της νέας γενιάς θα είναι αόρατα, τη στιγμή που θα καθιστούν τα πάντα γύρω τους ορατά· θα είναι ακαταμάχητα ,τη στιγμή που θα κάνουν τα πάντα γύρω τους ευάλωτα. […] Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της επόμενης γενιάς θα βλέπουν τα πάντα, ενώ θα παραμένουν με άνεση αόρατα -- κυριολεκτικά αλλά και μεταφορικά. Δεν θα υπάρχει κανένα καταφύγιο, για να αποφύγει κανείς την παρακολούθηση». (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).

Από το «επιχειρηματικό πανεπιστήμιο» στο «πανεπιστήμιο ΙΕΚ». Ο Γ. Π. Τριμπέρης διερευνά το ακόλουθο ερώτημα: «Μήπως η σημερινή θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό χάρτη οδηγεί το ελληνικό πανεπιστήμιο να ακολουθήσει την υποβάθμιση όλων των άλλων παραγωγικών τομέων ανάπτυξης, σε μια πορεία μετασχηματισμού του σε ένα «πανεπιστήμιο-ΙΕΚ», με ό,τι σημαίνει ο χαρακτηρισμός αυτός;».

Από το πλεόνασμα στην κόλαση. Ο Νίκος Σαραντάκος, στη μόνιμη στήλη του «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» ερευνά τις (λεξιλογικές) διαδρομές της λέξης «κόλαση»: Μετά το σαξές στόρυ, «ξαφνικά, σε συνέντευξή του ο υπουργός Οικονομικών αποκάλυψε την αλήθεια: οι επόμενοι μήνες, όχι μόνο δεν θα είναι μήνες ευωχίας και απόλαυσης του «πλεονάσματος», αλλά “ως τον Ιούνιο θα είναι κόλαση”. Αν μετά θα πάμε στον Παράδεισο (και με ποια έννοια), δεν το διευκρίνισε». Και σχολιάζει: «Κόλαση θα είναι ως τον Ιούνιο, καλά μας το υποσχέθηκαν, αλλά και μετά τον Ιούνιο κόλαση θα είναι, εκτός αν αντιδράσουν οι κολασμένοι…».

WEB ONLY (μόνο στην ηλεκτρονική «Αυγή» και στο μπλογκ των «Ενθεμάτων»): Κατά τες συνταγές αρχαίων Ελληνοθήρων μάγων της επικοινωνίας. Για τον Καβάφη, διά του Καβάφη… Ο Θάνος Μαντζάνας σχολιάζει την πρωτοβουλία της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, με τους στίχους του Καβάφη στα λεωφορεία. Και εξηγεί γιατί ο «Ξένος εγώ ξένος πολύ» από το ποίημα «Μύρης Αλεξάνδρεια του 340 μ.Χ. «συνοψίζει με τον ιδανικότερο τρόπο την πεμπτουσία της καβαφικής ποίησης»:  «έναν συνεχή ύμνο στην διαφορετικότητα».