Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος...

Το φασισμό βαθιά κατάλαβέ τον, δεν θα πεθάνει μόνος...

Εφημερίδα: Αυγή   Συντάκτης : Θανάσης Τσακίρης        Ημ/νία καταχώρησης : 29/06/1999 00:00:00

---

"Δεν υπάρχει ορθολογικότητα στο ναζιστικό μίσος: πρόκειται για
μίσος που δεν είναι μέσα μας, είναι έξω από τον άνθρωπο, είναι ένα
δηλητηριασμένο φρούτο που ξεφύτρωσε από τον θανατηφόρο κορμό του
φασισμού, όμως βρίσκεται έξω και πέρα από τον ίδιο τον φασισμό. Δεν
μπορούμε να καταλάβουμε, όμως μπορούμε και πρέπει να κατανοήσουμε
τις ρίζες του και να επαγρυπνούμε. Εάν η κατανόηση είναι αδύνατη, η
γνώση είναι επιτακτική, επειδή αυτό που συνέβη μπορεί να συμβεί
ξανά. Η συνείδηση μπορεί να αποπλανηθεί και να συσκοτιστεί ξανά -
ακόμη και οι δικές μας συνειδήσεις.
Για τον λόγο αυτό, είναι καθήκον του καθενός μας να
προβληματιστούμε γι' αυτό που συνέβη. Ο καθένας πρέπει να γνωρίζει,
ή να θυμάται, ότι όταν ο Χίτλερ και ο Μουσολίνι μιλούσαν δημοσίως,
πιστεύονταν, χειροκροτούνταν, θαυμάζονταν, λατρεύονταν σαν θεοί.
Ηταν 'χαρισματικοί ηγέτες'. Κατείχαν μια μυστική δύναμη για να
ξελογιάζουν, που δεν πήγαζε από την αξιοπιστία ή την ορθότητα των
όσων έλεγαν, αλλά από τον υποβλητικό τρόπο με τον οποίο τα έλεγαν,
από την ευγλωττία τους, από την, ίσως ενστικτώδικη, ίσως
υπομονετικά μαθημένη και εξασκημένη υποκριτική τους τέχνη. Οι ιδέες
που διακήρυσσαν δεν ήταν πάντα οι ίδιες και ήταν, σε γενικές
γραμμές ή εξωφρενικές ή γελοίες ή απάνθρωπες. Και όμως, έγιναν
αποδεκτές διά βοής με ωσαννά και τις ακολούθησαν ώς τον θάνατο
εκατομμύρια πιστών. Πρέπει να θυμόμαστε ότι αυτοί οι πιστοί οπαδοί,
ανάμεσά τους οι εργατικότατοι εκτελεστές απάνθρωπων εντολών, δεν
είχαν γεννηθεί βασανιστές, δεν ήταν (εκτός από μερικές εξαιρέσεις)
τέρατα: ήταν απλοί άνθρωποι. Τέρατα υπάρχουν, αριθμητικά είναι πολύ λίγα όμως
για να είναι πραγματικά επικίνδυνα. Πιο επικίνδυνοι είναι οι
καθημερινοί άνθρωποι, οι αξιωματούχοι που είναι έτοιμοι να
πιστέψουν και να δράσουν δίχως να κάνουν ερωτήσεις, σαν τον Αιχμαν,
σαν τον Χες, τον διοικητή του Αουσβιτς, σαν τον Στανγκλ, τον
διοικητή της Τρέμπλινκα, σαν τους Γάλλους στρατιωτικούς ύστερα από είκοσι
χρόνια, τους σφαγείς στην Αλγερία, σαν τους Κόκκινους Χμερ του
τέλους της δεκαετίας του '70, τους σφαγείς στην Καμπότζη.
Είναι, συνεπώς, αναγκαίο να δυσπιστούμε γι' αυτούς που
επιδιώκουν να μας πείσουν, με άλλα μέσα πλην του λόγου, καθώς και
για τους χαρισματικούς ηγέτες: πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν
αναθέτουμε σε άλλους την κρίση μας και τη θέλησή μας. Μιας και
είναι δύσκολο να ξεχωρίσουμε τους πραγματικούς από τους ψεύτικους
προφήτες, καλό θα είναι όλους τους προφήτες να τους βλέπουμε
καχύποπτα. Είναι προτιμότερο να αποποιηθούμε τις εξ αποκαλύψεως
αλήθειες, ακόμη κι αν μας ξεσηκώνουν με τη λαμπρότητά τους ή αν τις
βρίσκουμε βολικές επειδή μπορούμε να τους προσδώσουμε χαρίσματα.
Είναι καλύτερο να αρκεστεί κανείς σε άλλες πιο ταπεινές και
λιγότερο συναρπαστικές αλήθειες, εκείνες που αποκτά κανείς επίπονα,
σιγά - σιγά και δίχως σύντομες οδούς, με μελέτη, διάλογο και
αιτιολόγηση, εκείνες μπορούν να επαληθευτούν και να αποδειχτούν.
Είναι σαφές ότι αυτή η φόρμουλα είναι πολύ απλουστευτική για να
επαρκεί σε κάθε περίπτωση. Ενας νέος φασισμός, με τη γραμμή της
μισαλλοδοξίας, της απάτης και της σκλαβιάς, μπορεί να γεννηθεί έξω
από τη χώρα μας και να εισαχθεί σ' αυτήν, περπατώντας στα δάχτυλα
και να αυτοαποκληθεί με διάφορα ονόματα ή μπορεί να διεισδύσει με
τόσο χαλαρούς τρόπους, δίχως ιδιαίτερη βία, διαβρώνοντας όλες τις
άμυνες. Στο σημείο αυτό, δεν εξυπηρετεί πλέον η φρόνιμη γνώμη και
πρέπει να βρει κανείς τη δύναμη να αντισταθεί. Ακόμη και σ' αυτό
το ενδεχόμενο, το να θυμόμαστε τι συνέβη στην καρδιά της Ευρώπης,
όχι πολύ καιρό πριν, μπορεί να χρησιμεύσει ως προειδοποίηση και
στήριξη" (Primo Levi, if this is a man, Sphere Books: Λονδίνο,
1987, 396-7).

Συντρόφισσα και σύντροφε, φίλη και φίλε, οι φασίστες έχουν
αρχίσει να εξυμνούν την αριστερά. Κάτι δεν πάει καλά. Την περασμένη
Παρασκευή η "Χρυσή Αυγή" έθετε δίλημμα: "Με τη δεξιά των
χρηματιστηρίων ή τους πατριώτες της αριστεράς, με τον Στέφανο Μάνο ή
με τον Κώστα Ζουράρι: διαλέξτε". Δύο μήνες πριν (7.5.99), η ίδια
εφημερίδα τόνιζε πως ήρθε πια η ώρα -λόγω και του πολέμου κατά της
Γιουγκοσλαβίας- "να συναντηθούν τα δύο επαναστατικά κινήματα της
εποχής μας: ο φασισμός και ο κομμουνισμός". Ας τους αφήσει η
αριστερά να περιμένουν στο ραντεβού.

ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ