Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα

Τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα

Αναδημοσίευση από το πολύ καλό μπλογκ http://opateras.blogspot.com/


Το 2005 η Επιτροπή των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις επιπτώσεις του ιδρυματισμού στα παιδιά και τις σύγχρονες αποδεκτές αρχές φροντίδας τους, όσο και την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών του Ανθρώπου, υιοθέτησε την "Σύσταση προς τα κράτη μέλη σχετικά με τα δικαιώματα των παιδιών που ζουν σε ιδρύματα". Σε αυτήν, αναφέρεται ρητά ότι η τοποθέτηση των παιδιών σε ιδρύματα θα πρέπει να είναι η έσχατη λύση. Ότι θα πρέπει όταν αυτό συμβαίνει τα παιδιά στα ιδρύματα να μεγαλώνουν με αξιοπρέπεια, στις καλύτερες δυνατές συνθήκες, χωρίς να περιθωριοποιούνται και με πρωταρχικό στόχο την επιτυχή κοινωνική τους επανένταξη το συντομότερο δυνατόν. Ειδικότερα, τονίζεται ότι θα πρέπει να δίνεται η απαιτούμενη σημασία στις ειδικές ανάγκες των παιδιών με αναπηρία χωρίς ίχνος διάκρισης. Επίσης, αναφέρεται μεταξύ άλλων ρητά το δικαίωμα των παιδιών στην διατήρηση των οικογενειακών και κοινωνικών δεσμών, το δικαίωμα της υψηλής ποιοτικά ιατρικής φροντίδας προσαρμοσμένης στις ανάγκες και την ευημερία τους και το δικαίωμα του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας για συνθήκες ανθρώπινης και μη υποτιμητικής μεταχείρισης. Ειδικότερα, το τελευταίο αφορά στην προστασία των παιδιών από σωματική και ψυχολογική κακοποίηση, ταπεινωτική συμπεριφορά, κακομεταχείριση ή καθημερινή βία. Επιπλέον στην Σύσταση συμπεριλαμβάνονται κατευθυντήριες οδηγίες και προδιαγραφές ποιότητας. Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι ο χώρος τοποθέτησης πρέπει να βρίσκεται κοντά στο οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, η μονάδα φιλοξενίας πρέπει να είναι μικρής κλίμακας, ώστε να παρέχει μία όσο το δυνατόν πιο οικογενειακή ατμόσφαιρα, καθώς και ότι η ψυχοπαιδαγωγική στρατηγική πρέπει να στοχεύει στην ανάπτυξη του παιδιού, διατηρώντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερη επαφή με το δίκτυο της κοινοτικής ζωής εκτός ιδρύματος.

Παιδιά στα ιδρύματα της χώρας μας:

Στη χώρα μας συνεχίζει να παραμένει ένα εκτεταμένο ιδρυματικό σύστημα που συγκροτείται από μεγάλα δημόσια ιδρύματα και πολλά μικρά ιδιωτικά ιδρύματα φιλανθρωπικών φορέων, διεσπαρμένα σε όλη τη χώρα, τα όποια εποπτεύονται από την κοινωνική πρόνοια του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα στο σύστημα φροντίδας των παιδιών με αναπηρίες συνεχίζει να κυριαρχεί ακραίου βαθμού ιδρυματισμός, σε σημείο που να καταργείται κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας και βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και να παρατηρούνται γενικευμένα φαινόμενα ιδρυματικής παραμέλησης και κακοποίησης.

Η περιγραφή της ιδρυματικής καθημερινής ζωής ενός παιδιού, που ακολουθεί στη συνέχεια και είναι αποτέλεσμα παρατήρησης, αφορά στο 2007 σε ένα από τα ιδρύματα της χώρας μας. Η κατάσταση είναι ενδεικτική της καθημερινής ζωής εκατοντάδων άλλων παιδιών με αναπηρίες που ζουν σε ιδρύματα.

Η καθημερινή ζωή ενός παιδιού στο ίδρυμα:

Ο Νίκος είναι 10 ετών. Έχει σύνδρομο Down. Είναι ένα από τα πιο μικρά παιδιά του ιδρύματος. Εισήχθη σε αυτό σε ηλικία δύο ετών.

Παραμένει σε ένα από τα τέσσερα δωμάτια θαλάμου του ισόγειου, στον οποίο βρίσκονται είκοσι πέντε παιδιά. Το δωμάτιό του, που μοιράζεται με άλλα τέσσερα παιδιά, είναι βαμμένο με άσπρο και πορτοκαλί χρώμα. Οι τοίχοι είναι δίχως κανένα διακοσμητικό στοιχείο, άδειοι. Υπάρχει μόνο ένα παράθυρο με προστατευτικά σίδερα.

Ο Νίκος ξυπνάει στις 7.30 το πρωί. Είναι δεμένος, με μία λωρίδα άσπρου σεντονιού, από το πόδι στο κρεβάτι. Φοράει ένα λερωμένο φαρδύ κοντό μπλε σκούρο ολόσωμο φορμάκι. Στις 8.00 μπαίνουν στο δωμάτιο δύο νοσοκόμες και μία περιθαλπόμενη του ιδρύματος με νοητική καθυστέρηση που τις βοηθάει στις δουλειές. Η μία νοσοκόμα σπρώχνει ένα σιδερένιο καρότσι στο οποίο επάνω είναι τοποθετημένα μπιμπερό και φάρμακα και κάτω μπάμπερς. Η μία κατευθύνεται στον Νίκο με ένα μπιμπερο γάλα. Τον ταΐζει στο κρεβάτι του, δεμένο. Ο Νίκος πίνει γρήγορα, δίχως να παίρνει ανάσα. Κυλάει γάλα από το στόμα στο λαιμό του. Το φορμάκι του λερώνεται. Στη συνέχεια η νοσοκόμα παίρνει από το καρότσι μια πλαστική σύριγγα που βρίσκεται μέσα σε ένα από τα μπουκάλια με σιρόπι. Χρησιμοποιεί την ίδια για την φαρμακοδοσία όλων των παιδιών. Την γεμίζει και πηγαίνει στο Νίκο. Οι κινήσεις προς το παιδί, είναι απότομες. Πιάνει απότομα και με δύναμη τα μάγουλά του και τα πιέζει. Το παιδί ανοίγει το στόμα με έκφραση οδύνης δίχως να αντιδρά. Του αδειάζει το φάρμακο και φεύγει προς ένα άλλο παιδί. Ο Νίκος μένει λερωμένος από το γάλα που έπεσε επάνω του. Ανοίγει το φερμουάρ από το φορμάκι του και προσπαθεί να βγάλει το πάμπερ του. Κατορθώνει να τραβήξει ένα μέρος και το σκίζει σε κομματάκια. Τα βάζει στο στόμα του. Αρχίζει και τα μασάει. Το στόμα του είναι μπουκωμένο.

Μετά από μισή ώρα, στις 11.30 μπαίνει ένας νοσοκόμος στο δωμάτιο. Βλέπει το παιδί και φωνάζει: "Πάλι τα ίδια, θα μας κλείσεις μέσα". Το σφίγγει από τα μάγουλα για να ανοίξει το στόμα του και να τον καθαρίσει. Ο Νίκος αρχίζει να κλαίει.

Στις 12.30 ανοίγει η πόρτα. Μπαίνει μία νοσοκόμα με το σιδερένιο καρότσι μεταφοράς του φαγητού. Στο επάνω ράφι είναι τοποθετημένη μια μεγάλη κατσαρόλα. Δίπλα, σιδερένια πιάτα σερβιρισμένα με φαγητό, όπως και στο κάτω ράφι. Η νοσοκόμα αρχίζει να δίνει τα φάρμακα στα παιδιά. Σε μία κουταλιά φαγητού βάζει τα φάρμακα και τους τα δίνει. Με το ίδιο κουτάλι για όλα. Στη συνέχεια παίρνει ένα πιάτο και αρχίζει το τάισμα του Νίκου. Το παιδί στέκεται όρθιο. Πιάνει το πιάτο με τα χέρια του. Καταπίνει γρήγορα δίχως διάλειμμα. Έπειτα, με μία βρεγμένη μπλούζα του σκουπίζει το στόμα. Στη συνέχεια πάει σε άλλο παιδί. Ο Νίκος συνεχίζει να την κοιτάει.

Στις 13.00 μπαίνει η άλλη νοσοκόμα με την περιθαλπόμενη που την βοηθά. Η νεαρή κοπέλα που έχει νοητική καθυστέρηση αρχίζει να αλλάζει πάμπερς στα παιδιά. Αφού πρώτα λύνει το Νίκο, του βγάζει το φορμάκι. Το παιδί μένει γυμνό, τον αλλάζει και του φοράει πάλι ένα μπλε σκούρο φορμάκι. Τον δένει στη μέση με ένα μακρύ κομμάτι από ένα σκισμένο σεντόνι, για να μην του πέφτει το πάμπερ. Έπειτα του δένει πάλι το πόδι στο κρεβάτι. Μετά ο Νίκος ξαπλώνει και κοιτά επίμονα το ταβάνι.

Στις 16.30 μπαίνει η νοσοκόμα στο δωμάτιο. Είναι η ώρα για το απογευματινό άλλαγμα. Ο Νίκος έχει ξανά λερωθεί. Η νοσηλεύτρια δεν δίνει σημασία σε τι κατάσταση βρίσκεται το παιδί.

Στις 20.20 έρχεται η νοσοκόμα για το βραδινό φαγητό και την φαρμακοδοσία. Ακολουθεί την ίδια διαδικασία όπως το μεσημέρι. Δίνει νερό σε όλα τα παιδιά με το ίδιο μπιμπερό. Τα φώτα του διαδρόμου και του δωματίου δεν σβήνουν. Ο Νίκος και τα άλλα παιδιά παραμένουν κλεισμένα στο δωμάτιο για όλο το βράδυ.

Αυτή είναι η καθημερινή ζωή του Νίκου και πολλών άλλων παιδιών που έχουν την ατυχία να περιθάλπονται στα Ελληνικά ιδρύματα. Δυστυχώς, τα προγράμματα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας, τα οποία έδωσαν την ευκαιρία σε εκατοντάδες πρώην έγκλειστους στα ιδρύματα της χώρα μας να ζήσουν σε κοινοτικές δομές, δεν συμπεριέλαβαν τα ιδρύματα για παιδιά (εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων).

Το κείμενο και η περιγραφή της καθημερινής ζωής του Νίκου, αποτελούν αποσπάσματα από επιστημονικό άρθρο, ομάδας κοινωνικών λειτουργών, με τίτλο “Παιδιά με αναπηρίες σε ιδρύματα στην Ελλάδα: Το φαινόμενο της παραμέλησης και κακοποίησης από το θεσμό” (Χ. Ασημόπουλος, Μ. Μαργαριτίδου, Α. Μαυρομάτη, Μ. Παρασχάκη, Ι. Ψαρά), το οποίο θα δημοσιευθεί σύντομα στο περιοδικό Κοινωνική Εργασία (Επιθεώρηση Κοινωνικών Επιστημών).