ΣΑΒΒΑΤΟ 31 ΜΑΪΟΥ
ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.
Φράουλες και αίμα (1970)
σκηνοθεσία: Στιούαρτ Χάγκμαν
σενάριο : Ίσραελ Χόροβιτς – Τζέιμς Σάιμον Κούνεν
Η σταδιακή πολιτική αφύπνιση ενός φοιτητή, ο οποίος γίνεται μάρτυρας των βίαιων γεγονότων που συντάραξαν τις πανεπιστημιακές κοινότητες στην Αμερική της δεκαετίας του ’60.
συντονίζει : Νάντια Βαλαβάνη, συγγραφέας
σχολιάζουν: Μαρία Κομνηνού, πανεπιστημιακός
Ιωσηφίνα Ιακωβίδου, υποψήφια διδάκτωρ πολιτικής επιστήμης
Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο
ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ
ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ 1968
Μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις
28 Μαΐου-3 Ιουνίου 2008
Δημοτική Αγορά της Κυψέλης
(Φωκίωνος Νέγρη 42)
ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.
Saturday, May 31, 2008
Friday, May 30, 2008
ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ ΑΝΑ ΔΕΚΑΕΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟ
ΟΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ ΤΟΥ ΜΑΗ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥΣ ΑΝΑ ΔΕΚΑΕΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟ
του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ (Εισήγηση για την προβολή της ταινίας "Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο" του Κρις Μαρκέρ στο πλαίσιο της εβδομάδας προβολών και συζητήσεων "Όψεις του 1968" που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, 29/5/2008)
Η κοινωνική και πολιτική έκρηξη που ξέσπασε το Μάη του 1968 στη Γαλλία «έπιασε στον ύπνο» όλες τις ηγεσίες αλλά και μέρος των πνευματικών κύκλων της διανόησης. Θεωρούσαν τον κόσμο δεδομένο και καλουπαρισμένο στα μέτρα και σταθμά τους. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στις προσπάθειες εξήγησης και ερμηνείας του ξεσηκωμού .
Η πρώτη εξήγηση που δόθηκε ήταν αυτή της κατεστημένης πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας που ανέπτυξε μια «θεωρία συνομωσίας» των κομμουνιστών (Ντε Γκωλ και ο Πομπιντού αγνοώντας σκόπιμα ότι το ΓΚΚ αρχικά σαμποτάρισε την εξέγερση και συμμετείχε μόνο στο τέλος με την απεργιακή κινητοποίηση των συνδικάτων. Ο Πομπιντού θα έλεγε ότι «το μόνο ιστορικό προηγούμενο ήταν αυτό του 15ου αιώνα όταν κατέρρεαν οι δομές του Μεσαίωνα και οι φοιτητές στη Σορβόννη στασίαζαν. Σήμερα, δεν είναι η κυβέρνηση που υφίσταται επίθεση ούτε οι θεσμοί, ούτε η Γαλλία. Είναι ο δικός μας πολιτισμός». Περνάμε έτσι σε μια πιο ευρεία ερμηνεία που γενικεύει την ιδέα περί κρίσης ως τα όρια της «κοσμοϊστορικής κρίσης του πολιτισμού». Κατ’ αυτή την άποψη, οι νέοι και οι νέες επιτέθηκαν συνολικά εναντίον της «καταναλωτικής κοινωνίας»(Αντρέ Μαλρώ, υπουργός πολιτισμού των κυβερνήσεων Ντε Γκωλ από το 1960 ως το 1969). «Το βαθύ νόημα του κινήματος», συνέχισε κατόπιν ο αρχηγός της Παρισινής αστυνομίας, ήταν «η νεολαιίστικη απόρριψη…μιας κοινωνίας σε αποσύνθεση». Σε παραλλαγμένη γραμμή. Ανρί Λεφέβρ μίλησε για τους φοιτητές των κοινωνικών επιστημών, , που αμφισβήτησαν τις αξίες του «καταναλωτισμού» και της «τεχνολογικής» και «τεχνοκρατικής» κοινωνίας που αποτελούσαν παρερμηνεία και παρέκκλιση του Διαφωτιστικού προτάγματος. Οι Κλωντ Λεφόρ, Εντγκάρ Μορέν και Κορνήλιος Καστοριάδης θεώρησαν τα γεγονότα ως μια καλοδεχούμενη «ρήξη» (La brèche) με την κομφορμιστική καταναλωτική κοινωνία.
Μια τρίτη εξήγηση που προσπάθησε να είναι πιο μέσα στα πράγματα τονίζει την κρίση του Πανεπιστημίου ως θεσμού. Το πανεπιστήμιο των αστικών και γραφειοκρατικών ελίτ είχε μετατραπεί μεταπολεμικά σε μαζικό πανεπιστήμιο των μεσαίων στρωμάτων και των πιο ταλαντούχων παιδιών της εργατικής τάξης των πόλεων που ασφυκτιούσαν και μπλοκάρονταν με αναχρονιστικούς κανονισμούς σπουδών. Η εξέγερση του φοιτητόκοσμου έδειξε ότι η οικοδόμηση νέων πανεπιστημίων, όπως αυτό της εργατικής γειτονιάς της Ναντέρ, δεν έλυνε το πρόβλημα που δεν ήταν ποσοτικό αλλά ποιοτικό.
Συντηρητικοί στοχαστές έλεγαν ότι το κίνημα της αμφισβήτησης ήταν το ξέσπασμα της «εφηβικής ανταρσίας» και η φωτιά του «νεανικού πυρετού». Κάποιοι τα έβλεπαν με θετικό μάτι και μιλούσαν για τη «γιορτή της ζωής» και για το «εφηβικό 1789» που μετέτρεψε τη νεολαία σε «κοινωνικοπολιτική δύναμη». Οι πιο επικριτικοί, όπως ο Ραϊμόν Αρόν μιλούσαν για «ψυχόδραμα» ή για «μίμηση» και ακόμη πιο ειρωνικά για «παρωδία επανάστασης» που έδινε διέξοδο στα ψυχικά αδιέξοδα των εξεγερμένων.
Μια ερμηνεία που έβλεπε με εμφανή συμπάθεια το κίνημα του Μάη ήταν αυτή περί «ταξικής σύγκρουσης νέου τύπου». Την άποψη αυτή πρωτοδιατύπωσε ο κοινωνιολόγος Αλαίν Τουραίν. Ο Μάης γεννούσε ένα «νέο κοινωνικό κίνημα» πο εναντίον της τεχνοκρατίας της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας απαιτώντας δημοκρατική διαδικασία στη λήψη των αποφάσεων και συμμετοχή. Οι φοιτητές του μαζικού πανεπιστήμιου μετατρέπονταν σε επαναστατικό παράγοντα επειδή έπαιρναν μέρος στην εξέγερση όχι τόσο λόγω του κομμουνιστικού ή σοσιαλιστικού όσο του αντι-τεχνοκρατικού της χαρακτήρα, ως απάντηση στον «αυταρχικό ορθολογισμό» μιας «αρχαϊκής κοινωνίας» σε μια σύγχρονη οικονομία.
Η ερμηνεία των πιο παραδοσιακών μαρξιστών απέδιδε στους εργάτες και όχι στους φοιτητές το ρόλο του ιστορικού υποκειμένου της επανάστασης. Γι’ αυτό αγνοήθηκε από αυτούς η φοιτητική απαρχή του κινήματος και μπήκαν στο παιχνίδι στο δεύτερο ημίχρονο όταν οι εργάτες αποφάσισαν γενική μαζική απεργία και σε προχωρημένη φάση κατέλαβαν τα εργοστάσιά τους με αίτημα τον εργατικό έλεγχο και την αυτοδιαχείριση. Ακόμα και τότε, όμως, το ΓΚΚ έμεινε στο πλαίσιο της διεκδίκησης ικανοποίησης «νομιμοποιημένων υλικών αιτημάτων» και δεν έθεσε θέμα εξουσίας ούτε καν εργατικού ελέγχου. Η συλλογική δράση και η αυτενέργεια των κοινωνικών υποκειμένων δεν αναγνωριζόταν από το εκάστοτε ηγετικό κομματικό επιτελείο που θα αποφασίσει πότε θα είναι κατάλληλη η στιγμή της ρήξης.
Η πιο θεσμική προσέγγιση απέδιδε τα γεγονότα του Μάη στην πολιτική και καθεστωτική κρίση της 5ης γαλλικής δημοκρατίας, όταν αναπτύχθηκε το καθεστώς του «αυταρχικού κρατισμού», κατά τη γνωστή φράση του Νίκου Πουλαντζά, το οποίο αφαιρούσε πολλές βαλβίδες ασφαλείας του συστήματος και έστελνε τους διαμαρτυρόμενους στους δρόμους της Γαλλίας που από το 1789 ως σήμερα φιλοξένησαν δεκάδες εκατομμύρια διαδηλωτές και διαδηλώτριες που διαμαρτύρονταν κατά του αυταρχικού γραφειοκρατικού γαλλικού κράτους.
Τέλος, μια ερμηνεία, που δίνει σημαντικό ρόλο στον υποκειμενικό παράγοντα αλλά και στον παράγοντα της τύχης, είναι αυτή που αποδίδει την κρίση στην αλληλουχία διαφόρων γεγονότων και στις αποφάσεις των πολιτικών παραγόντων.
10 χρόνια μετά
O Edgar Moren επαναφέρει και επιβεβαιώνει την άποψη περί «κρίσης του πολιτισμού», την κριτική της τεχνο-γραφειοκρατίας και συνεχίζει τους ύμνους προς το Μάη ως ρήξης με τη στείρα κοινωνική τάξη πραγμάτων και ότι έστρωσε το δρόμο προς την υγιή ιδέα της «αυτοδιαχείρισης». Οι Ζιλ Ραγκάς και Αμέν Ντελάλ μίλησαν κι αυτοί για την επαναστατική κρίση αλλά μείωσαν την παρισινοκεντρική οπτική για τα γεγονότα. Ο Ρεζί Ντεμπρέ αποκάλεσε τα γεγονότα «λίκνο μιας νέας αστικής κοινωνίας». Θεωρούσε επαναστατική την κρίση αλλά αστική την επανάσταση και όχι προλεταριακή. Στο σημείο αυτό αρχίζουν να ακούγονται προβληματισμοί σχετικά με το χαρακτήρα του Μάη. Ο Ντεμπρέ εντόπισε την ανάγκη του νέου καπιταλισμού να σπρώξει στο περιθώριο τη μενταλιτέ της επαρχιακής αγροτικής Γαλλίας, οπότε θεώρησε ότι η αναπτυξιακή καπιταλιστική στρατηγική χρειαζόταν την πολιτιστική κληρονομιά και την κουλτούρα του Μάη. Επρόκειτο λοιπόν για στρατήγημα με την έννοια που δίνει ο Μισέλ Φουκώ. Ο Πιερ Μπουρντιέ πήρε τη σκυτάλη της κριτικής αποτίμησης μιλώντας για την «εμφανή ρήξη» με το παρελθόν, την «κρίσιμη στιγμή» οπότε όλα μοιάζουν πιθανά και δυνατά. Νέες αξίες και νέες μορφές κοινωνιοκότητας βγήκαν στο προσκήνιο. Ο πρώην τροτσκιστής Ανρί Βεμπέρ με τη σειρά του θα επισημάνει ότι «χωρίς το σεισμό του Μάη και τους μετασεισμούς του, η Γαλλία θα παρέμενε μια μπλοκαρισμένη κοινωνία.» Ο Νίκος Πουλαντζάς, όμως, θα επισημάνει κάτι άλλο, ότι σηκώνεται ξαφνικά ένας κόντρα άνεμος απέναντι στο πνεύμα του Μάη. Πρώην Μαοϊκοί και διάφοροι άλλοι γνωστοί και μη εξαιρετέοι διανοούμενοι της ευρύτερης αριστεράς, γνωστοί ως Νέοι Φιλόσοφοι, όπως ο Αντρέ Γκλυξμάν, συνήψαν ιερή συμμαχία με την ανερχόμενη νεοφιλελεύθερη αντίδραση και τον ανορθολογισμό.
20 χρόνια μετά
Ο Μάης άρχισε να γίνεται αντικείμενο κριτικής, αυτοκριτικής, θεωρητικού αναστοχασμού και πανεπιστημιακής διδασκαλίας αλλά δυστυχώς και τουριστική ατραξιόν και εμπορευματοποιημένη νοσταλγία. Όπως γράφουν στο βιβλίο τους Generation οι Ερβ Χαμόν και Μ. Ροτμάν, η έντυπη και οπτικοακουστική επιτυχία της 20ής επετείου απεικονίζουν έναν πολυσθενή Μάη, μια υπερφορτωμένη λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας με πλήθος διαφορετικών εξόδων. Ο Μάης ήταν ο δρόμος που οι έξοδοί του οδηγούσαν στο φεμινισμό, στο νέο συνδικαλισμό αλλά και στις σκοτεινές σήραγγες του λεγόμενου «ένοπλου». Εν ολίγοις, στη δημιουργία ενός είδους ανεκτικής, πλουραλιστικής και χειραφετημένης δημοκρατικής συνείδησης. Αυτή η σύνθεση των δύο ακτιβιστών κατηγορήθηκε για μονομέρεια και έλλειψη εκπροσώπησης των ανώνυμων εργατών και φοιτητών. Η δεκαετία, όμως, αυτή είχε έναν άλλο χαρακτήρα. Αφού εξέλιπε η ελπίδα για την επανάσταση και τα καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης κατέρρεαν χρόνο με το χρόνο, ανεξάρτητα από το ότι κοινωνικά κινήματα, όπως η Αλληλεγγύη ή οι κινητοποιήσεις των Ανατολικογερμανών πολιτών ήταν αυτά που έστρωσαν το δρόμο, δημιουργήθηκε ένα άλλο πεδίο έρευνας και κριτικής. Ήταν σαφές ότι με την άγρια επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και τη μεταβολή των πολιτικών και ιδεολογικών συσχετισμών στην κοινωνία θα υπήρχε ανάγκη οικειοποίησης ενός μέρους των χαρακτηριστικών του Μάη, αυτού του φαντάσματος που πλανιόταν ακόμα πάνω από την Ευρώπη. Η ασάφεια του ιδεολογικού πλαισίου και του λόγου του Μάη θα βοηθούσε πάρα πολύ τους φιλοσόφους και τους κοινωνιολόγους αυτής της γενιάς να ερμηνεύσουν κατά το δοκούν τα προτάγματα της εποχής. Έτσι, ομάδες στοχαστών όπως οι Νέοι Φιλόσοφοι, ή άλλοι, όπως ο Αλαίν Ρενώ, ο Λυκ Φερρύ, ο Ζυλ Λιποβετσκί και άλλοι, θα προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν ως την κατ’ εξοχήν έκφραση του «επαναστατικού» και «ριζοσπαστικού ατομικισμού». Δεν είχαν εντελώς άδικο. Κι αυτό φαίνεται μόνο και μόνο από το ότι το Γαλλικό κράτος αλλά και οι πολυεθνικές εταιρείες θα απορροφούσαν χιλιάδες διανοούμενους στις γραμμές τους κατακτώντας την ευφυΐα και την φαντασία της γενιάς των επαναστατημένων baby boomers του Μάη αντί να κατακτήσει η φαντασία του Μάη την εξουσία.
30 χρόνια μετά
Κανείς πια δε θυμόταν το Μάη παρά μόνο οι εναπομείναντες στην άκρα αριστερά πρωταγωνιστές του και, ώ του θαύματος, ο Ριζοσπάστης, που φιλοξενεί συνέντευξη ενός στελέχους του που στα νιάτα του δούλευε σε εργοστάσιο του Παρισιού τον καιρό εκείνο. Οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές είτε ηγούνται μικρών αριστερών ομάδων, φεμινιστικών και οικολογικών συσπειρώσεων κάνοντας σιωπηλά πράξη τα όσα επαγγέλθηκε ο Μάης είτε ηγούνται πανεπιστημιακών τμημάτων και ευρωπαϊκών προγραμμάτων που περιλαμβάνουν τα νέα κοινωνικά κινήματα στο ερευνητικό έργο αλλά σπάνια στην ημερήσια διάταξη της πολιτικής πράξης. Ο μεταμοντερνισμός, στην κυρίαρχη εκδοχή του, θα καθιστούσε ένοχη ως υπεύθυνη του «ολοκληρωτισμού» την οποιαδήποτε αναφορά σε επαναστατική στρατηγική. Όσοι επέμεναν σ’ αυτήν χαρακτηρίζονταν δακτυλοδεικτούμενοι ως νοσταλγοί παρωχημένων μεγάλων αφηγήσεων ασχέτως του ότι ήταν αυτοί που άσκησαν τις πιο έντονες και έγκαιρες κριτικές στον αντιδημοκρατικό και επί της ουσίας αντεργατικό «υπαρκτό σοσιαλισμό». Στο μεταξύ, ο πλανήτης είχε μπει σε μια νέα περιπέτεια «ανθρωπιστικών πολέμων» με πρωτεργάτες τους εκπροσώπους της «ριζοσπαστικής ατομικιστικής» τάσης που αναδείχθηκε από την διαστρέβλωση του νοήματος του Μάη. Το σύμπαν διαλυόταν σε μικρούτσικα αντιμαχόμενα κράτη και κρατίδια, ο Κερδώος Ερμής θα παρέσερνε στο ορμητικό πέρασμά του κάθε τι που είχε δημόσιο χαρακτήρα: επιχειρήσεις, παιδεία, υγεία, πρόνοια, αστυνομία, ακόμη και τους στρατούς και τις φυλακές. Η «απαγόρευση της απαγόρευσης» εννοείται πλέον ως ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ του ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ και ΝΑ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ. Το ιδιωτικό όνειρο γινόταν πια μέτρο των πάντων.
40 χρόνια μετά
Το Street Fighting Man των Rolling Stones ξαναγίνεται μόδα, οι ταινίες του Μάη και για τον Μάη γνωρίζουν νέες δόξες και τα ειδικά σάιτ «κατεβάσματος» ταινιών στον υπολογιστή πήραν φωτιά πριν αποφασίσουν οι μεγάλες πολυεθνικές του κινηματογράφου να διατάξουν την «ανεξάρτητη δικαιοσύνη» να πατάξει την πειρατεία που τους μειώνει τα υπερκέρδη. Και μην ξαφνιαστείτε αν μάθετε πως κάποιος πρωταγωνιστής των κινημάτων του ’68 βρίσκεται πίσω από τις πολυεθνικές ή τους «πειρατές» του διαδικτύου. Κάθε ραχούλα και λαγκαδιά φιλοξενεί και από ένα διήμερο για το Μάη. Οι πάντες ξαφνικά αναπολούν το Μάη. Και πάει κι έρχεται όταν οι πρωταγωνιστές είναι πια εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες αλλά είναι οι «νέοι της εποχής» κατά Ζαμπέτα. Εδώ μέχρι και ο Ριζοσπάστης αποπειράται τώρα να οικειοποιηθεί το Μάη και βάζει ένα μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ να ασκήσει κριτική στο τότε Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα ότι ενδιαφερόταν κυρίως για την «κομμουνιστική δουλειά» στο επίπεδο της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου –έτσι ονομάζουν τον «κυβερνητισμό», μια λεξούλα που «κάνει τζιζ» γιατί καλό το σημερινό κλίμα αντίστασης αλλά ας κρατάμε και πισινή. Ο Σαρκοζί φροντίζει να θάβει κάθε τόσο και λιγάκι το «πτώμα του Μάη» και ευχαριστιέται παράλληλα όταν τον αποκαλούν «παιδί του Μάη» λόγω του έξαλλου ερωτικού του βίου. Μόνο αυτό καταλαβαίνουν οι κόλακές του που κάποιοι εξ αυτών ήταν «μπαμπάδες» του Μάη.
Για να κλείνουμε, προς το παρόν, θα επαναλάβω αυτό που έγραψαν την περασμένη Κυριακή η Τασία Χριστοδουλοπούλου και ο Στράτος Κερσανίδης στο ένθετο «Εντός Εποχής». Για όλους και όλες μας «Ο Γαλλικός Μάης δεν έχει ούτε μια ρυτίδα. Παραμένει εκεί, σύμβολο συλλογικής νιότης, υπέρβασης, φαντασίας, ελπίδας. Κυρίως σύμβολο αμφισβήτησης του παρόντος.(…) Μπορεί η επανάσταση να μη νίκησε, αλλά νίκησε η ποιητική της Ουτοπίας» που εκφράστηκε και μέσα από το σημερινό φιλμ του Κρις Μαρκέρ που συμπυκνώνει πολιτικά και καλλιτεχνικά ολόκληρο το πλέγμα των γεγονότων εκείνης της εποχής.
του ΘΑΝΑΣΗ ΤΣΑΚΙΡΗ (Εισήγηση για την προβολή της ταινίας "Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο" του Κρις Μαρκέρ στο πλαίσιο της εβδομάδας προβολών και συζητήσεων "Όψεις του 1968" που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, 29/5/2008)
Η κοινωνική και πολιτική έκρηξη που ξέσπασε το Μάη του 1968 στη Γαλλία «έπιασε στον ύπνο» όλες τις ηγεσίες αλλά και μέρος των πνευματικών κύκλων της διανόησης. Θεωρούσαν τον κόσμο δεδομένο και καλουπαρισμένο στα μέτρα και σταθμά τους. Αυτό φάνηκε ξεκάθαρα στις προσπάθειες εξήγησης και ερμηνείας του ξεσηκωμού .
Η πρώτη εξήγηση που δόθηκε ήταν αυτή της κατεστημένης πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας που ανέπτυξε μια «θεωρία συνομωσίας» των κομμουνιστών (Ντε Γκωλ και ο Πομπιντού αγνοώντας σκόπιμα ότι το ΓΚΚ αρχικά σαμποτάρισε την εξέγερση και συμμετείχε μόνο στο τέλος με την απεργιακή κινητοποίηση των συνδικάτων. Ο Πομπιντού θα έλεγε ότι «το μόνο ιστορικό προηγούμενο ήταν αυτό του 15ου αιώνα όταν κατέρρεαν οι δομές του Μεσαίωνα και οι φοιτητές στη Σορβόννη στασίαζαν. Σήμερα, δεν είναι η κυβέρνηση που υφίσταται επίθεση ούτε οι θεσμοί, ούτε η Γαλλία. Είναι ο δικός μας πολιτισμός». Περνάμε έτσι σε μια πιο ευρεία ερμηνεία που γενικεύει την ιδέα περί κρίσης ως τα όρια της «κοσμοϊστορικής κρίσης του πολιτισμού». Κατ’ αυτή την άποψη, οι νέοι και οι νέες επιτέθηκαν συνολικά εναντίον της «καταναλωτικής κοινωνίας»(Αντρέ Μαλρώ, υπουργός πολιτισμού των κυβερνήσεων Ντε Γκωλ από το 1960 ως το 1969). «Το βαθύ νόημα του κινήματος», συνέχισε κατόπιν ο αρχηγός της Παρισινής αστυνομίας, ήταν «η νεολαιίστικη απόρριψη…μιας κοινωνίας σε αποσύνθεση». Σε παραλλαγμένη γραμμή. Ανρί Λεφέβρ μίλησε για τους φοιτητές των κοινωνικών επιστημών, , που αμφισβήτησαν τις αξίες του «καταναλωτισμού» και της «τεχνολογικής» και «τεχνοκρατικής» κοινωνίας που αποτελούσαν παρερμηνεία και παρέκκλιση του Διαφωτιστικού προτάγματος. Οι Κλωντ Λεφόρ, Εντγκάρ Μορέν και Κορνήλιος Καστοριάδης θεώρησαν τα γεγονότα ως μια καλοδεχούμενη «ρήξη» (La brèche) με την κομφορμιστική καταναλωτική κοινωνία.
Μια τρίτη εξήγηση που προσπάθησε να είναι πιο μέσα στα πράγματα τονίζει την κρίση του Πανεπιστημίου ως θεσμού. Το πανεπιστήμιο των αστικών και γραφειοκρατικών ελίτ είχε μετατραπεί μεταπολεμικά σε μαζικό πανεπιστήμιο των μεσαίων στρωμάτων και των πιο ταλαντούχων παιδιών της εργατικής τάξης των πόλεων που ασφυκτιούσαν και μπλοκάρονταν με αναχρονιστικούς κανονισμούς σπουδών. Η εξέγερση του φοιτητόκοσμου έδειξε ότι η οικοδόμηση νέων πανεπιστημίων, όπως αυτό της εργατικής γειτονιάς της Ναντέρ, δεν έλυνε το πρόβλημα που δεν ήταν ποσοτικό αλλά ποιοτικό.
Συντηρητικοί στοχαστές έλεγαν ότι το κίνημα της αμφισβήτησης ήταν το ξέσπασμα της «εφηβικής ανταρσίας» και η φωτιά του «νεανικού πυρετού». Κάποιοι τα έβλεπαν με θετικό μάτι και μιλούσαν για τη «γιορτή της ζωής» και για το «εφηβικό 1789» που μετέτρεψε τη νεολαία σε «κοινωνικοπολιτική δύναμη». Οι πιο επικριτικοί, όπως ο Ραϊμόν Αρόν μιλούσαν για «ψυχόδραμα» ή για «μίμηση» και ακόμη πιο ειρωνικά για «παρωδία επανάστασης» που έδινε διέξοδο στα ψυχικά αδιέξοδα των εξεγερμένων.
Μια ερμηνεία που έβλεπε με εμφανή συμπάθεια το κίνημα του Μάη ήταν αυτή περί «ταξικής σύγκρουσης νέου τύπου». Την άποψη αυτή πρωτοδιατύπωσε ο κοινωνιολόγος Αλαίν Τουραίν. Ο Μάης γεννούσε ένα «νέο κοινωνικό κίνημα» πο εναντίον της τεχνοκρατίας της 5ης Γαλλικής Δημοκρατίας απαιτώντας δημοκρατική διαδικασία στη λήψη των αποφάσεων και συμμετοχή. Οι φοιτητές του μαζικού πανεπιστήμιου μετατρέπονταν σε επαναστατικό παράγοντα επειδή έπαιρναν μέρος στην εξέγερση όχι τόσο λόγω του κομμουνιστικού ή σοσιαλιστικού όσο του αντι-τεχνοκρατικού της χαρακτήρα, ως απάντηση στον «αυταρχικό ορθολογισμό» μιας «αρχαϊκής κοινωνίας» σε μια σύγχρονη οικονομία.
Η ερμηνεία των πιο παραδοσιακών μαρξιστών απέδιδε στους εργάτες και όχι στους φοιτητές το ρόλο του ιστορικού υποκειμένου της επανάστασης. Γι’ αυτό αγνοήθηκε από αυτούς η φοιτητική απαρχή του κινήματος και μπήκαν στο παιχνίδι στο δεύτερο ημίχρονο όταν οι εργάτες αποφάσισαν γενική μαζική απεργία και σε προχωρημένη φάση κατέλαβαν τα εργοστάσιά τους με αίτημα τον εργατικό έλεγχο και την αυτοδιαχείριση. Ακόμα και τότε, όμως, το ΓΚΚ έμεινε στο πλαίσιο της διεκδίκησης ικανοποίησης «νομιμοποιημένων υλικών αιτημάτων» και δεν έθεσε θέμα εξουσίας ούτε καν εργατικού ελέγχου. Η συλλογική δράση και η αυτενέργεια των κοινωνικών υποκειμένων δεν αναγνωριζόταν από το εκάστοτε ηγετικό κομματικό επιτελείο που θα αποφασίσει πότε θα είναι κατάλληλη η στιγμή της ρήξης.
Η πιο θεσμική προσέγγιση απέδιδε τα γεγονότα του Μάη στην πολιτική και καθεστωτική κρίση της 5ης γαλλικής δημοκρατίας, όταν αναπτύχθηκε το καθεστώς του «αυταρχικού κρατισμού», κατά τη γνωστή φράση του Νίκου Πουλαντζά, το οποίο αφαιρούσε πολλές βαλβίδες ασφαλείας του συστήματος και έστελνε τους διαμαρτυρόμενους στους δρόμους της Γαλλίας που από το 1789 ως σήμερα φιλοξένησαν δεκάδες εκατομμύρια διαδηλωτές και διαδηλώτριες που διαμαρτύρονταν κατά του αυταρχικού γραφειοκρατικού γαλλικού κράτους.
Τέλος, μια ερμηνεία, που δίνει σημαντικό ρόλο στον υποκειμενικό παράγοντα αλλά και στον παράγοντα της τύχης, είναι αυτή που αποδίδει την κρίση στην αλληλουχία διαφόρων γεγονότων και στις αποφάσεις των πολιτικών παραγόντων.
10 χρόνια μετά
O Edgar Moren επαναφέρει και επιβεβαιώνει την άποψη περί «κρίσης του πολιτισμού», την κριτική της τεχνο-γραφειοκρατίας και συνεχίζει τους ύμνους προς το Μάη ως ρήξης με τη στείρα κοινωνική τάξη πραγμάτων και ότι έστρωσε το δρόμο προς την υγιή ιδέα της «αυτοδιαχείρισης». Οι Ζιλ Ραγκάς και Αμέν Ντελάλ μίλησαν κι αυτοί για την επαναστατική κρίση αλλά μείωσαν την παρισινοκεντρική οπτική για τα γεγονότα. Ο Ρεζί Ντεμπρέ αποκάλεσε τα γεγονότα «λίκνο μιας νέας αστικής κοινωνίας». Θεωρούσε επαναστατική την κρίση αλλά αστική την επανάσταση και όχι προλεταριακή. Στο σημείο αυτό αρχίζουν να ακούγονται προβληματισμοί σχετικά με το χαρακτήρα του Μάη. Ο Ντεμπρέ εντόπισε την ανάγκη του νέου καπιταλισμού να σπρώξει στο περιθώριο τη μενταλιτέ της επαρχιακής αγροτικής Γαλλίας, οπότε θεώρησε ότι η αναπτυξιακή καπιταλιστική στρατηγική χρειαζόταν την πολιτιστική κληρονομιά και την κουλτούρα του Μάη. Επρόκειτο λοιπόν για στρατήγημα με την έννοια που δίνει ο Μισέλ Φουκώ. Ο Πιερ Μπουρντιέ πήρε τη σκυτάλη της κριτικής αποτίμησης μιλώντας για την «εμφανή ρήξη» με το παρελθόν, την «κρίσιμη στιγμή» οπότε όλα μοιάζουν πιθανά και δυνατά. Νέες αξίες και νέες μορφές κοινωνιοκότητας βγήκαν στο προσκήνιο. Ο πρώην τροτσκιστής Ανρί Βεμπέρ με τη σειρά του θα επισημάνει ότι «χωρίς το σεισμό του Μάη και τους μετασεισμούς του, η Γαλλία θα παρέμενε μια μπλοκαρισμένη κοινωνία.» Ο Νίκος Πουλαντζάς, όμως, θα επισημάνει κάτι άλλο, ότι σηκώνεται ξαφνικά ένας κόντρα άνεμος απέναντι στο πνεύμα του Μάη. Πρώην Μαοϊκοί και διάφοροι άλλοι γνωστοί και μη εξαιρετέοι διανοούμενοι της ευρύτερης αριστεράς, γνωστοί ως Νέοι Φιλόσοφοι, όπως ο Αντρέ Γκλυξμάν, συνήψαν ιερή συμμαχία με την ανερχόμενη νεοφιλελεύθερη αντίδραση και τον ανορθολογισμό.
20 χρόνια μετά
Ο Μάης άρχισε να γίνεται αντικείμενο κριτικής, αυτοκριτικής, θεωρητικού αναστοχασμού και πανεπιστημιακής διδασκαλίας αλλά δυστυχώς και τουριστική ατραξιόν και εμπορευματοποιημένη νοσταλγία. Όπως γράφουν στο βιβλίο τους Generation οι Ερβ Χαμόν και Μ. Ροτμάν, η έντυπη και οπτικοακουστική επιτυχία της 20ής επετείου απεικονίζουν έναν πολυσθενή Μάη, μια υπερφορτωμένη λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας με πλήθος διαφορετικών εξόδων. Ο Μάης ήταν ο δρόμος που οι έξοδοί του οδηγούσαν στο φεμινισμό, στο νέο συνδικαλισμό αλλά και στις σκοτεινές σήραγγες του λεγόμενου «ένοπλου». Εν ολίγοις, στη δημιουργία ενός είδους ανεκτικής, πλουραλιστικής και χειραφετημένης δημοκρατικής συνείδησης. Αυτή η σύνθεση των δύο ακτιβιστών κατηγορήθηκε για μονομέρεια και έλλειψη εκπροσώπησης των ανώνυμων εργατών και φοιτητών. Η δεκαετία, όμως, αυτή είχε έναν άλλο χαρακτήρα. Αφού εξέλιπε η ελπίδα για την επανάσταση και τα καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης κατέρρεαν χρόνο με το χρόνο, ανεξάρτητα από το ότι κοινωνικά κινήματα, όπως η Αλληλεγγύη ή οι κινητοποιήσεις των Ανατολικογερμανών πολιτών ήταν αυτά που έστρωσαν το δρόμο, δημιουργήθηκε ένα άλλο πεδίο έρευνας και κριτικής. Ήταν σαφές ότι με την άγρια επέλαση του νεοφιλελευθερισμού και τη μεταβολή των πολιτικών και ιδεολογικών συσχετισμών στην κοινωνία θα υπήρχε ανάγκη οικειοποίησης ενός μέρους των χαρακτηριστικών του Μάη, αυτού του φαντάσματος που πλανιόταν ακόμα πάνω από την Ευρώπη. Η ασάφεια του ιδεολογικού πλαισίου και του λόγου του Μάη θα βοηθούσε πάρα πολύ τους φιλοσόφους και τους κοινωνιολόγους αυτής της γενιάς να ερμηνεύσουν κατά το δοκούν τα προτάγματα της εποχής. Έτσι, ομάδες στοχαστών όπως οι Νέοι Φιλόσοφοι, ή άλλοι, όπως ο Αλαίν Ρενώ, ο Λυκ Φερρύ, ο Ζυλ Λιποβετσκί και άλλοι, θα προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν ως την κατ’ εξοχήν έκφραση του «επαναστατικού» και «ριζοσπαστικού ατομικισμού». Δεν είχαν εντελώς άδικο. Κι αυτό φαίνεται μόνο και μόνο από το ότι το Γαλλικό κράτος αλλά και οι πολυεθνικές εταιρείες θα απορροφούσαν χιλιάδες διανοούμενους στις γραμμές τους κατακτώντας την ευφυΐα και την φαντασία της γενιάς των επαναστατημένων baby boomers του Μάη αντί να κατακτήσει η φαντασία του Μάη την εξουσία.
30 χρόνια μετά
Κανείς πια δε θυμόταν το Μάη παρά μόνο οι εναπομείναντες στην άκρα αριστερά πρωταγωνιστές του και, ώ του θαύματος, ο Ριζοσπάστης, που φιλοξενεί συνέντευξη ενός στελέχους του που στα νιάτα του δούλευε σε εργοστάσιο του Παρισιού τον καιρό εκείνο. Οι υπόλοιποι πρωταγωνιστές είτε ηγούνται μικρών αριστερών ομάδων, φεμινιστικών και οικολογικών συσπειρώσεων κάνοντας σιωπηλά πράξη τα όσα επαγγέλθηκε ο Μάης είτε ηγούνται πανεπιστημιακών τμημάτων και ευρωπαϊκών προγραμμάτων που περιλαμβάνουν τα νέα κοινωνικά κινήματα στο ερευνητικό έργο αλλά σπάνια στην ημερήσια διάταξη της πολιτικής πράξης. Ο μεταμοντερνισμός, στην κυρίαρχη εκδοχή του, θα καθιστούσε ένοχη ως υπεύθυνη του «ολοκληρωτισμού» την οποιαδήποτε αναφορά σε επαναστατική στρατηγική. Όσοι επέμεναν σ’ αυτήν χαρακτηρίζονταν δακτυλοδεικτούμενοι ως νοσταλγοί παρωχημένων μεγάλων αφηγήσεων ασχέτως του ότι ήταν αυτοί που άσκησαν τις πιο έντονες και έγκαιρες κριτικές στον αντιδημοκρατικό και επί της ουσίας αντεργατικό «υπαρκτό σοσιαλισμό». Στο μεταξύ, ο πλανήτης είχε μπει σε μια νέα περιπέτεια «ανθρωπιστικών πολέμων» με πρωτεργάτες τους εκπροσώπους της «ριζοσπαστικής ατομικιστικής» τάσης που αναδείχθηκε από την διαστρέβλωση του νοήματος του Μάη. Το σύμπαν διαλυόταν σε μικρούτσικα αντιμαχόμενα κράτη και κρατίδια, ο Κερδώος Ερμής θα παρέσερνε στο ορμητικό πέρασμά του κάθε τι που είχε δημόσιο χαρακτήρα: επιχειρήσεις, παιδεία, υγεία, πρόνοια, αστυνομία, ακόμη και τους στρατούς και τις φυλακές. Η «απαγόρευση της απαγόρευσης» εννοείται πλέον ως ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ του ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΤΑΙ ΚΑΝΕΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ και ΝΑ ΟΝΕΙΡΕΥΕΤΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ. Το ιδιωτικό όνειρο γινόταν πια μέτρο των πάντων.
40 χρόνια μετά
Το Street Fighting Man των Rolling Stones ξαναγίνεται μόδα, οι ταινίες του Μάη και για τον Μάη γνωρίζουν νέες δόξες και τα ειδικά σάιτ «κατεβάσματος» ταινιών στον υπολογιστή πήραν φωτιά πριν αποφασίσουν οι μεγάλες πολυεθνικές του κινηματογράφου να διατάξουν την «ανεξάρτητη δικαιοσύνη» να πατάξει την πειρατεία που τους μειώνει τα υπερκέρδη. Και μην ξαφνιαστείτε αν μάθετε πως κάποιος πρωταγωνιστής των κινημάτων του ’68 βρίσκεται πίσω από τις πολυεθνικές ή τους «πειρατές» του διαδικτύου. Κάθε ραχούλα και λαγκαδιά φιλοξενεί και από ένα διήμερο για το Μάη. Οι πάντες ξαφνικά αναπολούν το Μάη. Και πάει κι έρχεται όταν οι πρωταγωνιστές είναι πια εξηντάρηδες και εβδομηντάρηδες αλλά είναι οι «νέοι της εποχής» κατά Ζαμπέτα. Εδώ μέχρι και ο Ριζοσπάστης αποπειράται τώρα να οικειοποιηθεί το Μάη και βάζει ένα μέλος του ΚΣ της ΚΝΕ να ασκήσει κριτική στο τότε Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα ότι ενδιαφερόταν κυρίως για την «κομμουνιστική δουλειά» στο επίπεδο της κυβέρνησης και του κοινοβουλίου –έτσι ονομάζουν τον «κυβερνητισμό», μια λεξούλα που «κάνει τζιζ» γιατί καλό το σημερινό κλίμα αντίστασης αλλά ας κρατάμε και πισινή. Ο Σαρκοζί φροντίζει να θάβει κάθε τόσο και λιγάκι το «πτώμα του Μάη» και ευχαριστιέται παράλληλα όταν τον αποκαλούν «παιδί του Μάη» λόγω του έξαλλου ερωτικού του βίου. Μόνο αυτό καταλαβαίνουν οι κόλακές του που κάποιοι εξ αυτών ήταν «μπαμπάδες» του Μάη.
Για να κλείνουμε, προς το παρόν, θα επαναλάβω αυτό που έγραψαν την περασμένη Κυριακή η Τασία Χριστοδουλοπούλου και ο Στράτος Κερσανίδης στο ένθετο «Εντός Εποχής». Για όλους και όλες μας «Ο Γαλλικός Μάης δεν έχει ούτε μια ρυτίδα. Παραμένει εκεί, σύμβολο συλλογικής νιότης, υπέρβασης, φαντασίας, ελπίδας. Κυρίως σύμβολο αμφισβήτησης του παρόντος.(…) Μπορεί η επανάσταση να μη νίκησε, αλλά νίκησε η ποιητική της Ουτοπίας» που εκφράστηκε και μέσα από το σημερινό φιλμ του Κρις Μαρκέρ που συμπυκνώνει πολιτικά και καλλιτεχνικά ολόκληρο το πλέγμα των γεγονότων εκείνης της εποχής.
Προβολή της ταινίας "Αρσενικό-Θηλυκό" στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης
Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ
*ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΄68*
*Μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις
28 Μαΐου-3 Ιουνίου 2008*
*Δημοτική Αγορά της Κυψέλης*
*ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.*
Παρασκευή, 30 Μαΐου
Αρσενικό, θηλυκό (Masculin, feminin)
Σκηνοθέτης: Ζαν-Λυκ Γκοντάρ
Σενάριο: Ζαν-Λυκ Γκοντάρ και Γκυ ντε Μωπασσάν.
Πρωταγωνιστούν: Ζαν-Πιερ Λωντ, Σαντάλ Γκογιά. Έτος παραγωγής 1966
Ο Πωλ μόλις απολύθηκε από το στρατό και οραματίζεται να γίνει μεγάλος λογοτέχνης. Η σύντροφός του είναι η Μαντλέν που ονειρεύεται να γίνει τραγουδίστρια της ποπ σκηνής (γιε-γιέδισσα). Με τις συγκατοίκους της Κατρίν και Ελιζαμπέτ θα αποτελέσουν ερωτικό κουαρτέτο. Η ταινία αποτελεί μια «χρονοκάψουλα» για το Παρίσι της δεκαετίας του ’60, με αναφορές στον Ντεγκωλ και τον Μαλρώ αλλά και στον Τζειμς Μποντ και στον Μπομπ Ντύλαν και τη Μπριζίτ Μπαρντώ. Σατιρίζει τα πάντα και αφιερώνει την ταινία στα παιδιά «του Μαρξ και της Κόκα-Κόλα».
Θα ακολουθήσει συζήτηση
Συντονίζει : Μαρία Καραμεσίνη, πανεπιστημιακός
Σχολιάζουν: Γιάννα Αθανασάτου, πανεπιστημιακός-ερευνήτρια κινηματογράφου
Ιουλία Σκουνάκη, αρχαιολόγος - επιμελήτρια κειμένων
*ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΄68*
*Μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις
28 Μαΐου-3 Ιουνίου 2008*
*Δημοτική Αγορά της Κυψέλης*
*ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.*
Παρασκευή, 30 Μαΐου
Αρσενικό, θηλυκό (Masculin, feminin)
Σκηνοθέτης: Ζαν-Λυκ Γκοντάρ
Σενάριο: Ζαν-Λυκ Γκοντάρ και Γκυ ντε Μωπασσάν.
Πρωταγωνιστούν: Ζαν-Πιερ Λωντ, Σαντάλ Γκογιά. Έτος παραγωγής 1966
Ο Πωλ μόλις απολύθηκε από το στρατό και οραματίζεται να γίνει μεγάλος λογοτέχνης. Η σύντροφός του είναι η Μαντλέν που ονειρεύεται να γίνει τραγουδίστρια της ποπ σκηνής (γιε-γιέδισσα). Με τις συγκατοίκους της Κατρίν και Ελιζαμπέτ θα αποτελέσουν ερωτικό κουαρτέτο. Η ταινία αποτελεί μια «χρονοκάψουλα» για το Παρίσι της δεκαετίας του ’60, με αναφορές στον Ντεγκωλ και τον Μαλρώ αλλά και στον Τζειμς Μποντ και στον Μπομπ Ντύλαν και τη Μπριζίτ Μπαρντώ. Σατιρίζει τα πάντα και αφιερώνει την ταινία στα παιδιά «του Μαρξ και της Κόκα-Κόλα».
Θα ακολουθήσει συζήτηση
Συντονίζει : Μαρία Καραμεσίνη, πανεπιστημιακός
Σχολιάζουν: Γιάννα Αθανασάτου, πανεπιστημιακός-ερευνήτρια κινηματογράφου
Ιουλία Σκουνάκη, αρχαιολόγος - επιμελήτρια κειμένων
Thursday, May 29, 2008
Αντίο ΑΓΓΕΛΕ
Δυστυχώς ένας από τους κορυφαίους αγωνιστές διανοούμενους της ανανεωτικής ριζοσπαστικής αριστεράς δεν είναι πια κοντά μας. Για όσους/ες δεν τον γνώρισαν, παραθέτω μια συνέντευξη που έδωσε πριν από τις τελευταίες βουλευτικές εκλογές στα ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΝΕΑ.
Άγγελος Ελεφάντης
Θα θέλαμε να μας πείτε δύο λόγια για σας. Ποιος είστε, από πού κατάγεστε; Ένα σύντομο βιογραφικό σας
Αγγελος Ελεφάντης: Κατάγομαι από το Καρπενήσι. Γεννήθηκα στο Καρπενήσι. Ο πατέρας μου, ο παππούς, ο προπάππους μου όλοι ήταν Καρπενησιώτες. Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια τα πέρασα στην Ευρυτανία, μετά Αθήνα, Νομική σχολή και μετά 11 χρόνια στη Γαλλία όπου συνέχισα τις σπουδές μου. Από το 1976 η επαγγελματική μου δραστηριότητα είναι εκδότης και εκδίδω το περιοδικό "Ο πολίτης" ενώ παράλληλα ασχολούμαι με τη μετάφραση, την ιστορική έρευνα και συγγραφή ιστορικών βιβλίων.
Είστε ο υποψήφιος του Συνασπισμού για την Ευρυτανία. Έχετε ξανασχοληθεί με την πολιτική;
Αγγελος Ελεφάντης: Από έφηβος ασχολούμαι με την πολιτική με την έννοια ότι ήμουν πάντα οργανωμένος στους αγώνες της Αριστεράς από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Υποψήφιος βουλευτής στο Ευρωκοινοβούλιο με το ΚΚΕ Εσωτερικού το '85 αν θυμάμαι καλά και στις περασμένες εκλογές στο ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού, πάλι στο Ευρωκοινοβούλιο. Πολιτική για μένα δεν είναι να είναι κανείς υποψήφιος ή να μην είναι.
Τώρα αποφασίσατε να κατεβείτε στην Ευρυτανία τον τόπο που γεννηθήκατε και κατάγεστε. Ποια είναι τα σχέδια που έχετε κάνει;
Αγγελος Ελεφάντης: Θέλω να μιλήσω στον κόσμο, όσο μπορέσω, να εκθέσω τις απόψεις που έχουμε ως παράταξη και να τους ζητήσω να ενισχύσουν το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της ριζοσπαστικής Αριστεράς κι εδώ στην Ευρυτανία γιατί πρέπει να ενισχυθεί παντού.
Το κόμμα σας, τι είναι αυτό που λέει, ποιες είναι οι βασικές αρχές του συνασπισμού;
Αγγελος Ελεφάντης: Όπως γνωρίζετε ο Συνασπισμός δεν είναι ένα κόμμα αλλά ένας συνασπισμός κομμάτων και οργανώσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς όπως λέει και το όνομά του. Οι βασικές αρχές, το βασικό του πρόγραμμα, το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού βασίζεται σε μερικά πράγματα, δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες.
Ένα είναι ο Ευρωπαϊκός του προσανατολισμός. Θεωρεί δηλαδή ότι η πολιτική και του κινήματος αλλά και της χώρας δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη, έξω από τα δρώμενα από αριστερής πλευράς των Ευρωπαϊκών κινημάτων. Είμαστε μέσα στην Ευρώπη και ως χώρα και ως πολιτισμός και ως οικονομία και ως πολιτική. Και θα προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε και να συμμαχούμε συνεχώς με τις αριστερές και λαϊκές δυνάμεις της Ευρώπης εναντίον των φιλελεύθερων δυνάμεων που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή στο πολιτικό στερέωμα των μεγάλων και των μικρών Ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ένα στοιχείο είναι αυτό, ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός. Δεν θεωρούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε, είτε ως χώρα, είτε ως κίνημα μέσα σε έναν ιδιότυπο επαρχιωτισμό και απομονωτισμό.
Το δεύτερο είναι ότι είμαστε ένα κίνημα και ένα κόμμα που εκφράζει τις κοινωνικές ανάγκες της κοινωνικής αλληλεγγύης έτσι όπως εκφράστηκαν αυτές με το Ασφαλιστικό με τα ζητήματα της Υγείας.
Τρίτον είμαστε ένα κίνημα που τάσσεται κατά της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Βεβαίως ως άμεσος στόχος και με τις δυνάμεις που αυτή τη στιγμή διαθέτουμε κι έτσι όπως διαγράφεται το πολιτικό σκηνικό, δεν θέτουμε αυτή τη στιγμή το ζήτημα της άμεσης πάλης για το σοσιαλισμό. Φυσικά αυτή είναι η θέση μας, δεν την κρύβουμε και για το σοσιαλισμό παλεύουμε. Αλλά ξεκινάμε από άλλα πράγματα, πιο απλά, παλλαϊκά, πιο σημερινά πιο άμεσα και αναγκαία.
Τέταρτον, είμαστε υπέρ της μόρφωσης. Μιας εκπαίδευσης που να υπηρετεί την παιδεία με την αρχαιοελληνική και με την νεοελληνική έννοια του όρου. Για όλους. Για τους φτωχούς και τους πλούσιους, για τους ανθρώπους του κέντρου και της περιφέρειας, να αποκτήσουν μια μέση εκπαίδευση αξιόλογη, ως αυταξία, χωρίς να μπλέκεται αυτή η παιδεία που θα παίρνουν στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο με τη διαδικασία εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Το θέμα της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων είναι το κατ εξοχήν Εθνικό και παλλαϊκό θέμα που αντιμετωπίζουμε. Ένας άνθρωπος το 2004 δεν μπορεί να ζει χωρίς να έχει αυτά τα στοιχεία, χωρίς να είναι επιστημονικά επαρκής, χωρίς να βρίσκεται στο επίπεδο των άλλων Ευρωπαίων.
Θα δείτε ότι το πρόγραμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς για την παιδεία δεν είναι καθόλου μα καθόλου το ίδιο με τα υπόλοιπα κόμματα. Ο Γ. Παπανδρέου και η Ν.Δ. λένε ότι θα ανεβάσουν τα έξοδα στο 5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος για την Παιδεία. Λένε όμως 5% για την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Κατάρτιση είναι η επαγγελματική εκπαίδευση. Η επαγγελματική εκπαίδευση δεν μας λέει πόσο από το 5% θα απορροφήσει. Ενδέχεται λοιπόν μέχρι το 2008 τα ποσά τα οποία θα δίδονται για την εκπαίδευση να είναι λιγότερα από όσα δίνονται σήμερα. Δηλαδή παρακάτω από 3,5%. Η τάση είναι ακριβώς αυτή. Όλο και περισσότερο να συρρικνώνεται η εκπαίδευση, όλο και περισσότερο να διογκώνεται η κατάρτιση.
Θεωρείτε ότι στα προγράμματα τους κάπου λένε και ψέματα δηλαδή;
Αγγελος Ελεφάντης: Δεν είναι ψέματα είναι θέματα αντιλήψεων. Ο Γ. Παπανδρέου θεωρεί ότι η εκπαίδευση, η αγωγή, η μόρφωση κτλ. είναι κατάρτιση χειριστών της νέας τεχνολογίας. Δεν τον ενδιαφέρει και δεν ξέρει τι πάει να πει αρχαία Ελληνική παιδεία, μαθηματική παιδεία, ιστορική παιδεία, μουσική παιδεία που όλα πρέπει να τα 'χει ένας σύγχρονος άνθρωπος. Κι αυτά δεν είναι κατάρτιση. Κατάρτιση είναι να μάθω να χειρίζομαι ένα κομπιούτερ ή έναν εκσκαφέα.
Ο Συνασπισμός τι προγράμματα έχει αυτή τη στιγμή για την Ευρυτανία;
Αγγελος Ελεφάντης: Νομίζω ότι η βάση της οπτικής γωνίας του Συνασπισμού είναι η ανάπτυξη της περιφέρειας και αυτό συμπεριλαμβάνει και την Ευρυτανία. Επειδή δεν ζω και δεν γνωρίζω τα προβλήματα της Ευρυτανίας και φυσικά δεν ντρέπομαι να πω ότι "δεν γνωρίζω τα προβλήματα της Ευρυτανίας" αλλιώς θα ήμουν απατεώνας, είναι προτιμότερο οι άνθρωποι που ζούνε εδώ να σας εκθέσουνε τις σκέψεις του Συνασπισμού. Η συγκέντρωση πόρων στο κέντρο είτε λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων είτε άλλες αιτίες, η αδυναμία στήριξης ανάπτυξης της περιφέρειας είναι η βασική κριτική του Συνασπισμού ο οποίος πιστεύει στην ισόρροπη ανάπτυξη. Από κει και πέρα ο Συνασπισμός εδώ στην Ευρυτανία ανέπτυξε δραστηριότητα και έχει θέσεις σχετικά με τα τοπικά προβλήματα. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: Η μία σε παρεμβάσεις με ερωτήσεις στη βουλή -που πολύ πρόθυμα η εφημερίδα σας δημοσίευσε προκειμένου να τις μάθει ο κόσμος. Αυτές αφορούσαν θέματα στελέχωσης Γυμνασίων και Λυκείων της Ευρυτανίας, αφορούσαν τα Αιολικά Πάρκα, την επαναλειτουργία του πριστηρίου της Φουρνάς, τη στελέχωση των Δασικών Υπηρεσιών και της Διεύθυνσης Γεωργίας. Αυτό δεν ήταν τυχαίο γιατί αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να παίξουν ρόλο-κλειδί στην ανάπτυξη του νομού. Γίνανε κι άλλες επερωτήσεις σχετικά με τις ασθένειες των καστανοδένδρων για την καστανοκαλειέργια που είναι σημαντική στην ανάπτυξη ορισμένων περιοχών. Γενικά ο Συνασπισμός εδώ στην Ευρυτανίας έχει σαν άποψη την ισόρροπη ανάπτυξη του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα της οικονομίας. Δηλαδή της γεωργικής παραγωγής, της βιοτεχνίας και του τουρισμού, ισόρροπα. Αλλιώς, με τη μονοδιάστατη ανάπτυξη, π.χ μόνο του τουρισμού, κινδυνεύεις να δημιουργήσεις σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης, σοβαρά προβλήματα στην Ευρυτανία. Αυτά δυστυχώς, έχουν συμβεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και επειδή πρέπει να μαθαίνουμε από την πείρα μας πιστεύουμε ότι ο τονισμός του τουρισμού ως μοναδικής αναπτυξιακής κατεύθυνσης της Ευρυτανίας είναι λάθος. Κι οι άλλοι κλάδοι αν σωστά μελετηθούνε και αναπτυχθούνε και γίνουνε προτάσεις - όπως για παράδειγμα η βιολογική γεωργία και άλλες δραστηριότητες - μπορούν να βοηθήσουνε σε μια συνολική ανάπτυξη του νομού,
Ο Συνασπισμός σήμερα συμπεριλαμβάνει και οικολογικές οργανώσεις;
Αγγελος Ελεφάντης: Ο ίδιος ο Συνασπισμός αυτοορίζεται και ως οικολογικής προοπτικής. Στην Ελλάδα έχουμε οξύτατα βασικά οικολογικά προβλήματα. Ως τα τώρα η κοινωνία αυτή και στο επίπεδο της παραγωγής αλλά και στο επίπεδο της ζωής κατέστρεψε πάρα πολλά πράγματα και τείνει να καταστρέψει ακόμα περισσότερα με σκοπό το κέρδος πάντα, είτε είναι η περίπτωση Πάχτα και η οικοπεδοποίηση της Χαλκιδικής , είτε των νησιών, είτε η πολιτικατοικοποίηση του λεκανοπεδίου, η μόλυνση των υδάτων, του αέρα. Φτάσαμε στο σημείο να καταστρέφονται οι προϋποθέσεις της ίδια της ζωής.
Ο Συνασπισμός είναι κατά αυτής της δήωσης του περιβάλλοντος της χλωρίδας και της πανίδας. Το καταγγέλλουμε και παλεύουμε να αποτραπεί αυτή η προοπτική. Δεν έχουμε καμία απολύτως εμπιστοσύνη τόσο στον ένα πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής, τη Ν.Δ, όσο και στον άλλο, ότι θα διορθώσουν αυτή την κατάσταση. Πολυκατοικίες θα συνεχίσουν να χτίσουν κι αυτοί, θα συνεχίσουν να μολύνουν τα πάντα γιατί είναι δυνάμεις του κέρδους.
Με ποιο τρόπο θα καταφέρετε, πιστεύετε, να εκπροσωπηθείτε στη βουλή;
Αγγελος Ελεφάντης: Πείθοντας τον κόσμο να μας ψηφίσει. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δεν τους υποσχόμαστε ούτε την ευτυχία, ούτε λεφτά, ούτε το διορισμό της κόρης τους στο Υπουργείο, ούτε τίποτα απ' όλα αυτά. Ούτε τα έχουμε, ούτε τα θέλουμε. Θέλουμε να τον πείσουμε για τις ιδέες μας και να μας ψηφίσει και για αυτά για το οποία θα τον πείσουμε να τα να προαγάγουμε και σε επίπεδο κοινοβουλευτικό.
Ο εκλογικός νόμος που υπάρχει είναι ένα τείχος στα μικρά κόμματα;
Αγγελος Ελεφάντης: Το ξέρουμε, φυσικά το ξέρουμε και για αυτό θεωρούν ότι αυτούς που ψήφισαν αυτό το νέο νόμο μη δημοκράτες. Ο κ. Παπανδρέου, ο νεόκοπος της δημαγωγικής δημοκρατίας…
Είναι σκληρό αυτό που λέτε…
Αγγελος Ελεφάντης: Καθόλου. Δεν είναι υβριστικό αυτό που λέω. Υπόσχεται τη συμμετοχή και τη δημοκρατία. Ας διορθώσει πρώτα τον εκλογικό νόμο και μετά να μιλάμε για τη συμμετοχική δημοκρατία. Τον εκλογικό νόμο, αυτόν που κόβει, το κόμμα ας πούμε που πήρε 200.000 ψήφους αλλά 2,9999% και δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί στη βουλή.
Ποια είναι η πρόταση σας για τον εκλογικό νόμο;
Αγγελος Ελεφάντης: Απλή αναλογική.
Θέλω να σας κάνω μία προσωπική μου ερώτηση, αλλά νομίζω ότι αφορά και πάρα πολύ κόσμο. Ποια είναι η διαφορά του ΚΚΕ και του Συνασπισμού; Πού είναι αυτή διαχωριστική γραμμή;
Αγγελος Ελεφάντης: Το ΚΚΕ είναι ένα κόμμα που δεν είναι Ευρωπαϊκής πολιτικής. Στην ψηφοφορία για την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ ψήφισε κατά της εισόδου της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΚΚΕ έχει θέσεις και απόψεις εντελώς διαφορετικές από τις δικές μας και λάθος.
Μου κάνει εντύπωση όμως γιατί το ΚΚΕ μπαίνει στη βουλή, ενώ εσείς όχι.
Αγγελος Ελεφάντης: Αυτό είναι ένα θέμα μεγάλης συζήτησης και έχει να κάνει με την ιστορία την Ελληνική των τελευταίων 50 χρόνων. Αφορά το γιατί ορισμένες πολύ λάθος ιδεολογίες επικρατούν σε ορισμένο κόσμο που κατά τα άλλα είναι κόσμος εργατικός και δημοκρατικός που όμως διαπνέονται από αυτές τις ιδεολογίες. Όπως παλιότερα, πριν από 10, 12 χρόνια ήταν υπέρ αυτού του αδυσώπητα σκληρού καθεστώτος που ήταν το καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισμού. Δηλαδή ότι χειρότερο είχε αναδείξει η προκαπιταλιστική ανθρωπότητα αλλά ταυτόχρονα και ότι χειρότερο είχε να δείξει η καπιταλιστική ανθρωπότητα: Ολοκληρωτισμό, τρομοκρατία, φτώχια, αυταρχισμό, έλλειψη στοιχειωδέστατης δημοκρατίας. Πολλές από αυτές τις ιδέες εξακολουθούν να υπάρχουν στο ΚΚΕ. Το μοντέλο του σοσιαλισμού το οποίο προεικονίζει και προοιωνίζεται το ΚΚΕ είναι αυτό που εμείς οι παλιότεροι αριστεροί δεν αποδεχόμαστε.
Μου δίνετε -όπως σας ακούω- την εντύπωση ότι περιμένετε αυτό το υπόλοιπο του Κομμουνιστικού Κόμματος να σβήσει από μόνο του.
Αγγελος Ελεφάντης: Αντιπαρατιθέμεθα ιδεολογικά. Αυτός εξ άλλου είναι και ο μόνος τρόπος αντιπαράθεσης που μας ενδιαφέρει και προσπαθούμε να πείσουμε και τον λαϊκό κόσμο που ακολουθεί το ΚΚΕ να αλλάξει απόψεις. Γιατί αυτές οι απόψεις είναι απαράδεκτες, όχι για κομουνιστή, όχι για σοσιαλιστή, γενικώς για άνθρωπο.
Πάντως οι απόψεις σας είναι πιο κοντά στο ΠΑΣΟΚ παρά στο ΚΚΕ, σωστά;.
Αγγελος Ελεφάντης: Όχι. Δεν πρέπει να κάνουμε συμψηφισμούς. Με το ΠΑΣΟΚ είμαστε απολύτως αντίθετοι. Έχει 20 χρόνια στο τιμόνι της χώρας και δεν υπάρχει ούτε ένας τομέας για τον οποίο μπορεί να υπερηφανευτεί. Ας έρθουν δημοσίως να μιλήσουμε, την επόμενη φορά που θα ξανάρθω στο Καρπενήσι, οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ να το συζητήσουμε δημόσια, όπου θέλουν. Να μας πουν για την Παιδεία. Και μόνο το ότι η διαμόρφωσε τις δέσμες για να μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο, επί 16 χρόνια απ' τα 20 συνολικά, με τον συγκεκριμένο τρόπο, κατέστρεψε την πνευματική ενέργεια αυτών των παιδιών και τις προϋποθέσεις που είχαν αυτά τα παιδιά να μορφωθούν. Αλλά και όποιον άλλο τομέα θέλετε. Την περιφερειακή ανάπτυξη, τα εθνικά θέματα. Δεν ήταν το ΠΑΣΟΚ εκείνο που προήγαγε σκληρούς εθνικισμούς; Τα παραμύθια τώρα περί Σκοπιανών κτλ. το ρατσισμό με τις επανπροωθήσεις των Αλβανών στην Κακαβιά; Δεν είναι φτωχοί άνθρωποι που ήρθαν να δουλέψουν εδώ;
Συνέβησαν όμως κάποια έκτροπα…
Αγγελος Ελεφάντης: Συνέβησαν. Ήρθαν όμως για να δουλέψουν και πολλοί από αυτούς δεν ήρθαν μόνο για να δουλέψουν και να φύγουν. Θα μείνουν εδώ. Δεν είναι πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στις κοινωνίες. Στην Ευρώπη π.χ. στη Γαλλία οι Αλγερινοί είναι γύρω στα 5.000.0000, στη Γερμανία οι Τούρκοι επίσης. Η Ευρώπη αποτελείται πια από σύμμεικτους πληθυσμούς. Οι μετανάστες είναι κι αυτοί άνθρωποι. Και αυτοί πρέπει να έχουν πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Από αυτούς βγάζουμε λεφτά. Η Ελληνική κοινωνία έβγαλε πάρα πολλά λεφτά. Είμαστε ενάντια στο ρατσισμό. Θα συνεργαστούμε με τους οικονομικούς μετανάστες, έχουν δικαιώματα
Πιστεύετε ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές;
Αγγελος Ελεφάντης: Ναι είναι και ρατσιστές. Όχι όλοι οι Έλληνες. Στην κοινωνία μας μέσα υπάρχει ρατσισμός. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε και να το πολεμήσουμε. Ο μετανάστης είναι άνθρωπος της διπλανής πόρτας ο οποίος μπορεί να είναι πολύ καλός άνθρωπος. Οι στατιστικές δείχνουν ότι η συμμετοχή των Αλβανών τείνει δεν είναι μεγαλύτερη από αυτή των Ελλήνων στο έγκλημα. Το λένε οι επίσημες εγκληματολογικές υπηρεσίες, οι στατιστικές.
Ένα σχόλιο για τις μετακινήσεις που έγιναν και από το δικό σας χώρο προς το ΠΑΣΟΚ ή και προς τα άλλα κόμματα.
Αγγελος Ελεφάντης: Οι άνθρωποι αλλάζουνε στη ζωή κι αυτό βεβαίως είναι δικαίωμά τους. Η κ. Δαμανάκη που προσφάτως μετεγράφη στο ΠΑΣΟΚ, μετεγράφη επειδή άλλαξε.
Πρώτα έπαψε να είναι αριστερή και μετά μετεγράφη. Εάν είχε τις ιδέες που διαπερνούν την Αριστερά σήμερα η Δαμανάκη ή ο Ανδρουλάκης ή ο οιοσδήποτε άλλος, δεν θα έπαιρνε αυτή τη μεταγραφή. Θεωρώ ότι αυτή η μεταγραφή είναι ένας προσωπικός και ιδιοτελέστατος καιροσκοπισμός. Επαγγελματικός καριερισμός. Αυτός ο τρόπος του πολιτεύεσθαι είναι επαγγελματικός δεν είναι ο τρόπος των αριστερών. Εμείς πολιτευόμαστε με τη δράση μας, με τις ιδέες μας με τους αγώνες μας.
Δεύτερον, μεταπήδησε σε μία ανώτερη και εχθρική ως προς την Αριστερά πολιτική και πρακτική ιδεολογία.
Τρίτον οι ιδέες τις οποίες εμφανίστηκαν ότι έχουν, είναι αυτές οι οποίες καταπολεμάμε. Εδώ θα υιοθετήσω αυτό που είπε ο πρόεδρος της ομοσπονδίας μπάσκετ, ο κ. Ασημακόπουλος ότι "στο μπάσκετ όταν κάνουμε μια μεταγραφή κοιτάμε ποιον παίχτη έχουμε ανάγκη. Εσείς πήρατε κάποιους χωρίς να εξετάσετε αν έχουμε τέτοια ανάγκη ή αν είναι καλοί."
Ποια πιστεύετε ότι είναι η διαφορά του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ.;
Αγγελος Ελεφάντης: Υπάρχουν διαφορές. Δεν ταυτίζω τα δύο κόμματα. Θέλω να πω όμως δυο πράγματα πολύ σημαντικά που έχουν κοινά.
Πρώτον έχουν κοινή θέση στα ονομαζόμενα εθνικά θέματα, Κυπριακό, Σκοπιανό…
Ο Συνασπισμός έχει διαφορετική;
Αγγελος Ελεφάντης: Βεβαίως και το χει πει δημόσια πολλές φορές. Έχουν λοιπόν ίδια θέση για τα εθνικά θέματα. Μια θέση η οποία μέσα σε μια 20ετία κατάφερε να κάνει εχθρικούς και μη φιλικούς τους Βαλκανικούς λαούς.
Δεύτερον, είναι και οι δύο -πλην ελαχίστων διαφορών- υπέρ του νεοφιλελευθερισμού δηλαδή το μοντέλο οργάνωσης που προωθούν με μια φράση θα μπορούσα να πω το εξής: "πλήρης επικράτηση των αγοραίων διαδικασιών. Των διαδικασιών της αγοράς χωρίς εμπόδια στο κεφάλαιο. Να μπορεί να εκμεταλλεύεται χωρίς περιορισμούς την εργατική δύναμη. Μειωμένη ασφάλιση, κατάργηση των δημοσίων επιχειρήσεων προ ημερών ο κ. Χριστοδουλάκης έκανε τον απολογισμό των ιδιωτικοποιήσεων ο οποίος ήταν το λιγότερο ανατριχιαστικός. Εκποίησε μέσα σε λίγα χρόνια τον δημόσιο πλούτο όλων των δημόσιων επιχειρήσεων ΔΕΗ, ΟΤΕ κτλ.. Την εκποίησε έναντι πινακίου φακής, με ποσοστά 25% 35%, 65% κτλ. Πότε και πώς θα ξαναφτιάξει το Δημόσιο αυτή την περιουσία την οποία ο παλιός μου φίλος κ. Χριστοδουλάκης εξεποίησε; Και τους κάνει κριτική η Ν.Δ που δεν προχώρησε πιο αποφασιστικά τις ιδιωτικοποιήσεις. Θα φτάσουμε σε μια κατάσταση ιδιωτικοποιήσεων και του ελεύθερου νόμου της αγοράς. Δε διαφέρει σε τίποτα βέβαια αυτό που κάνει το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. από αυτό που κάνουν και οι κυρίαρχες πολιτικές ευρωπαϊκές δυνάμεις και μάλιστα το ενέγραψαν μέσα στα άρθρα του Μάαστριχ. Ιδιωτικοποιήσεις και ελεύθερη αγορά είναι καταστατικά στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα περιέχει διάταξη που προστατεύει τον ελεύθερον ανταγωνισμό και την αγορά. Κανένα ευρωπαϊκό σύνταγμα δεν έχει τέτοια διάταξη, ούτε το δικό μας. Ούτε το Ιταλικό, ούτε το Γερμανικό κανένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα δεν έχει τέτοια διάταξη.
Για να κλείσουμε θα θέλατε να πείτε κάτι εν κατακλείδι σε αυτούς που θα σας διαβάσουν σήμερα;
Αγγελος Ελεφάντης: Ναι. Ψηφίστε οι Ευρυτανες το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Άγγελος Ελεφάντης
Θα θέλαμε να μας πείτε δύο λόγια για σας. Ποιος είστε, από πού κατάγεστε; Ένα σύντομο βιογραφικό σας
Αγγελος Ελεφάντης: Κατάγομαι από το Καρπενήσι. Γεννήθηκα στο Καρπενήσι. Ο πατέρας μου, ο παππούς, ο προπάππους μου όλοι ήταν Καρπενησιώτες. Τα παιδικά και εφηβικά χρόνια τα πέρασα στην Ευρυτανία, μετά Αθήνα, Νομική σχολή και μετά 11 χρόνια στη Γαλλία όπου συνέχισα τις σπουδές μου. Από το 1976 η επαγγελματική μου δραστηριότητα είναι εκδότης και εκδίδω το περιοδικό "Ο πολίτης" ενώ παράλληλα ασχολούμαι με τη μετάφραση, την ιστορική έρευνα και συγγραφή ιστορικών βιβλίων.
Είστε ο υποψήφιος του Συνασπισμού για την Ευρυτανία. Έχετε ξανασχοληθεί με την πολιτική;
Αγγελος Ελεφάντης: Από έφηβος ασχολούμαι με την πολιτική με την έννοια ότι ήμουν πάντα οργανωμένος στους αγώνες της Αριστεράς από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου. Υποψήφιος βουλευτής στο Ευρωκοινοβούλιο με το ΚΚΕ Εσωτερικού το '85 αν θυμάμαι καλά και στις περασμένες εκλογές στο ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού, πάλι στο Ευρωκοινοβούλιο. Πολιτική για μένα δεν είναι να είναι κανείς υποψήφιος ή να μην είναι.
Τώρα αποφασίσατε να κατεβείτε στην Ευρυτανία τον τόπο που γεννηθήκατε και κατάγεστε. Ποια είναι τα σχέδια που έχετε κάνει;
Αγγελος Ελεφάντης: Θέλω να μιλήσω στον κόσμο, όσο μπορέσω, να εκθέσω τις απόψεις που έχουμε ως παράταξη και να τους ζητήσω να ενισχύσουν το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της ριζοσπαστικής Αριστεράς κι εδώ στην Ευρυτανία γιατί πρέπει να ενισχυθεί παντού.
Το κόμμα σας, τι είναι αυτό που λέει, ποιες είναι οι βασικές αρχές του συνασπισμού;
Αγγελος Ελεφάντης: Όπως γνωρίζετε ο Συνασπισμός δεν είναι ένα κόμμα αλλά ένας συνασπισμός κομμάτων και οργανώσεων της ριζοσπαστικής αριστεράς όπως λέει και το όνομά του. Οι βασικές αρχές, το βασικό του πρόγραμμα, το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού βασίζεται σε μερικά πράγματα, δεν θέλω να μπω σε λεπτομέρειες.
Ένα είναι ο Ευρωπαϊκός του προσανατολισμός. Θεωρεί δηλαδή ότι η πολιτική και του κινήματος αλλά και της χώρας δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη, έξω από τα δρώμενα από αριστερής πλευράς των Ευρωπαϊκών κινημάτων. Είμαστε μέσα στην Ευρώπη και ως χώρα και ως πολιτισμός και ως οικονομία και ως πολιτική. Και θα προσπαθούμε να συνεργαζόμαστε και να συμμαχούμε συνεχώς με τις αριστερές και λαϊκές δυνάμεις της Ευρώπης εναντίον των φιλελεύθερων δυνάμεων που κυριαρχούν αυτή τη στιγμή στο πολιτικό στερέωμα των μεγάλων και των μικρών Ευρωπαϊκών δυνάμεων. Ένα στοιχείο είναι αυτό, ο Ευρωπαϊκός προσανατολισμός. Δεν θεωρούμε ότι μπορούμε να ζήσουμε, είτε ως χώρα, είτε ως κίνημα μέσα σε έναν ιδιότυπο επαρχιωτισμό και απομονωτισμό.
Το δεύτερο είναι ότι είμαστε ένα κίνημα και ένα κόμμα που εκφράζει τις κοινωνικές ανάγκες της κοινωνικής αλληλεγγύης έτσι όπως εκφράστηκαν αυτές με το Ασφαλιστικό με τα ζητήματα της Υγείας.
Τρίτον είμαστε ένα κίνημα που τάσσεται κατά της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Βεβαίως ως άμεσος στόχος και με τις δυνάμεις που αυτή τη στιγμή διαθέτουμε κι έτσι όπως διαγράφεται το πολιτικό σκηνικό, δεν θέτουμε αυτή τη στιγμή το ζήτημα της άμεσης πάλης για το σοσιαλισμό. Φυσικά αυτή είναι η θέση μας, δεν την κρύβουμε και για το σοσιαλισμό παλεύουμε. Αλλά ξεκινάμε από άλλα πράγματα, πιο απλά, παλλαϊκά, πιο σημερινά πιο άμεσα και αναγκαία.
Τέταρτον, είμαστε υπέρ της μόρφωσης. Μιας εκπαίδευσης που να υπηρετεί την παιδεία με την αρχαιοελληνική και με την νεοελληνική έννοια του όρου. Για όλους. Για τους φτωχούς και τους πλούσιους, για τους ανθρώπους του κέντρου και της περιφέρειας, να αποκτήσουν μια μέση εκπαίδευση αξιόλογη, ως αυταξία, χωρίς να μπλέκεται αυτή η παιδεία που θα παίρνουν στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο με τη διαδικασία εισαγωγής στα Πανεπιστήμια. Το θέμα της εκπαίδευσης όλων των βαθμίδων είναι το κατ εξοχήν Εθνικό και παλλαϊκό θέμα που αντιμετωπίζουμε. Ένας άνθρωπος το 2004 δεν μπορεί να ζει χωρίς να έχει αυτά τα στοιχεία, χωρίς να είναι επιστημονικά επαρκής, χωρίς να βρίσκεται στο επίπεδο των άλλων Ευρωπαίων.
Θα δείτε ότι το πρόγραμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς για την παιδεία δεν είναι καθόλου μα καθόλου το ίδιο με τα υπόλοιπα κόμματα. Ο Γ. Παπανδρέου και η Ν.Δ. λένε ότι θα ανεβάσουν τα έξοδα στο 5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος για την Παιδεία. Λένε όμως 5% για την εκπαίδευση και την κατάρτιση. Κατάρτιση είναι η επαγγελματική εκπαίδευση. Η επαγγελματική εκπαίδευση δεν μας λέει πόσο από το 5% θα απορροφήσει. Ενδέχεται λοιπόν μέχρι το 2008 τα ποσά τα οποία θα δίδονται για την εκπαίδευση να είναι λιγότερα από όσα δίνονται σήμερα. Δηλαδή παρακάτω από 3,5%. Η τάση είναι ακριβώς αυτή. Όλο και περισσότερο να συρρικνώνεται η εκπαίδευση, όλο και περισσότερο να διογκώνεται η κατάρτιση.
Θεωρείτε ότι στα προγράμματα τους κάπου λένε και ψέματα δηλαδή;
Αγγελος Ελεφάντης: Δεν είναι ψέματα είναι θέματα αντιλήψεων. Ο Γ. Παπανδρέου θεωρεί ότι η εκπαίδευση, η αγωγή, η μόρφωση κτλ. είναι κατάρτιση χειριστών της νέας τεχνολογίας. Δεν τον ενδιαφέρει και δεν ξέρει τι πάει να πει αρχαία Ελληνική παιδεία, μαθηματική παιδεία, ιστορική παιδεία, μουσική παιδεία που όλα πρέπει να τα 'χει ένας σύγχρονος άνθρωπος. Κι αυτά δεν είναι κατάρτιση. Κατάρτιση είναι να μάθω να χειρίζομαι ένα κομπιούτερ ή έναν εκσκαφέα.
Ο Συνασπισμός τι προγράμματα έχει αυτή τη στιγμή για την Ευρυτανία;
Αγγελος Ελεφάντης: Νομίζω ότι η βάση της οπτικής γωνίας του Συνασπισμού είναι η ανάπτυξη της περιφέρειας και αυτό συμπεριλαμβάνει και την Ευρυτανία. Επειδή δεν ζω και δεν γνωρίζω τα προβλήματα της Ευρυτανίας και φυσικά δεν ντρέπομαι να πω ότι "δεν γνωρίζω τα προβλήματα της Ευρυτανίας" αλλιώς θα ήμουν απατεώνας, είναι προτιμότερο οι άνθρωποι που ζούνε εδώ να σας εκθέσουνε τις σκέψεις του Συνασπισμού. Η συγκέντρωση πόρων στο κέντρο είτε λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων είτε άλλες αιτίες, η αδυναμία στήριξης ανάπτυξης της περιφέρειας είναι η βασική κριτική του Συνασπισμού ο οποίος πιστεύει στην ισόρροπη ανάπτυξη. Από κει και πέρα ο Συνασπισμός εδώ στην Ευρυτανία ανέπτυξε δραστηριότητα και έχει θέσεις σχετικά με τα τοπικά προβλήματα. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να χωριστεί σε δύο κατηγορίες: Η μία σε παρεμβάσεις με ερωτήσεις στη βουλή -που πολύ πρόθυμα η εφημερίδα σας δημοσίευσε προκειμένου να τις μάθει ο κόσμος. Αυτές αφορούσαν θέματα στελέχωσης Γυμνασίων και Λυκείων της Ευρυτανίας, αφορούσαν τα Αιολικά Πάρκα, την επαναλειτουργία του πριστηρίου της Φουρνάς, τη στελέχωση των Δασικών Υπηρεσιών και της Διεύθυνσης Γεωργίας. Αυτό δεν ήταν τυχαίο γιατί αυτές οι υπηρεσίες μπορεί να παίξουν ρόλο-κλειδί στην ανάπτυξη του νομού. Γίνανε κι άλλες επερωτήσεις σχετικά με τις ασθένειες των καστανοδένδρων για την καστανοκαλειέργια που είναι σημαντική στην ανάπτυξη ορισμένων περιοχών. Γενικά ο Συνασπισμός εδώ στην Ευρυτανίας έχει σαν άποψη την ισόρροπη ανάπτυξη του πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα της οικονομίας. Δηλαδή της γεωργικής παραγωγής, της βιοτεχνίας και του τουρισμού, ισόρροπα. Αλλιώς, με τη μονοδιάστατη ανάπτυξη, π.χ μόνο του τουρισμού, κινδυνεύεις να δημιουργήσεις σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης, σοβαρά προβλήματα στην Ευρυτανία. Αυτά δυστυχώς, έχουν συμβεί σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και επειδή πρέπει να μαθαίνουμε από την πείρα μας πιστεύουμε ότι ο τονισμός του τουρισμού ως μοναδικής αναπτυξιακής κατεύθυνσης της Ευρυτανίας είναι λάθος. Κι οι άλλοι κλάδοι αν σωστά μελετηθούνε και αναπτυχθούνε και γίνουνε προτάσεις - όπως για παράδειγμα η βιολογική γεωργία και άλλες δραστηριότητες - μπορούν να βοηθήσουνε σε μια συνολική ανάπτυξη του νομού,
Ο Συνασπισμός σήμερα συμπεριλαμβάνει και οικολογικές οργανώσεις;
Αγγελος Ελεφάντης: Ο ίδιος ο Συνασπισμός αυτοορίζεται και ως οικολογικής προοπτικής. Στην Ελλάδα έχουμε οξύτατα βασικά οικολογικά προβλήματα. Ως τα τώρα η κοινωνία αυτή και στο επίπεδο της παραγωγής αλλά και στο επίπεδο της ζωής κατέστρεψε πάρα πολλά πράγματα και τείνει να καταστρέψει ακόμα περισσότερα με σκοπό το κέρδος πάντα, είτε είναι η περίπτωση Πάχτα και η οικοπεδοποίηση της Χαλκιδικής , είτε των νησιών, είτε η πολιτικατοικοποίηση του λεκανοπεδίου, η μόλυνση των υδάτων, του αέρα. Φτάσαμε στο σημείο να καταστρέφονται οι προϋποθέσεις της ίδια της ζωής.
Ο Συνασπισμός είναι κατά αυτής της δήωσης του περιβάλλοντος της χλωρίδας και της πανίδας. Το καταγγέλλουμε και παλεύουμε να αποτραπεί αυτή η προοπτική. Δεν έχουμε καμία απολύτως εμπιστοσύνη τόσο στον ένα πρωταγωνιστή της πολιτικής ζωής, τη Ν.Δ, όσο και στον άλλο, ότι θα διορθώσουν αυτή την κατάσταση. Πολυκατοικίες θα συνεχίσουν να χτίσουν κι αυτοί, θα συνεχίσουν να μολύνουν τα πάντα γιατί είναι δυνάμεις του κέρδους.
Με ποιο τρόπο θα καταφέρετε, πιστεύετε, να εκπροσωπηθείτε στη βουλή;
Αγγελος Ελεφάντης: Πείθοντας τον κόσμο να μας ψηφίσει. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Δεν τους υποσχόμαστε ούτε την ευτυχία, ούτε λεφτά, ούτε το διορισμό της κόρης τους στο Υπουργείο, ούτε τίποτα απ' όλα αυτά. Ούτε τα έχουμε, ούτε τα θέλουμε. Θέλουμε να τον πείσουμε για τις ιδέες μας και να μας ψηφίσει και για αυτά για το οποία θα τον πείσουμε να τα να προαγάγουμε και σε επίπεδο κοινοβουλευτικό.
Ο εκλογικός νόμος που υπάρχει είναι ένα τείχος στα μικρά κόμματα;
Αγγελος Ελεφάντης: Το ξέρουμε, φυσικά το ξέρουμε και για αυτό θεωρούν ότι αυτούς που ψήφισαν αυτό το νέο νόμο μη δημοκράτες. Ο κ. Παπανδρέου, ο νεόκοπος της δημαγωγικής δημοκρατίας…
Είναι σκληρό αυτό που λέτε…
Αγγελος Ελεφάντης: Καθόλου. Δεν είναι υβριστικό αυτό που λέω. Υπόσχεται τη συμμετοχή και τη δημοκρατία. Ας διορθώσει πρώτα τον εκλογικό νόμο και μετά να μιλάμε για τη συμμετοχική δημοκρατία. Τον εκλογικό νόμο, αυτόν που κόβει, το κόμμα ας πούμε που πήρε 200.000 ψήφους αλλά 2,9999% και δεν μπορεί να εκπροσωπηθεί στη βουλή.
Ποια είναι η πρόταση σας για τον εκλογικό νόμο;
Αγγελος Ελεφάντης: Απλή αναλογική.
Θέλω να σας κάνω μία προσωπική μου ερώτηση, αλλά νομίζω ότι αφορά και πάρα πολύ κόσμο. Ποια είναι η διαφορά του ΚΚΕ και του Συνασπισμού; Πού είναι αυτή διαχωριστική γραμμή;
Αγγελος Ελεφάντης: Το ΚΚΕ είναι ένα κόμμα που δεν είναι Ευρωπαϊκής πολιτικής. Στην ψηφοφορία για την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ ψήφισε κατά της εισόδου της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ΚΚΕ έχει θέσεις και απόψεις εντελώς διαφορετικές από τις δικές μας και λάθος.
Μου κάνει εντύπωση όμως γιατί το ΚΚΕ μπαίνει στη βουλή, ενώ εσείς όχι.
Αγγελος Ελεφάντης: Αυτό είναι ένα θέμα μεγάλης συζήτησης και έχει να κάνει με την ιστορία την Ελληνική των τελευταίων 50 χρόνων. Αφορά το γιατί ορισμένες πολύ λάθος ιδεολογίες επικρατούν σε ορισμένο κόσμο που κατά τα άλλα είναι κόσμος εργατικός και δημοκρατικός που όμως διαπνέονται από αυτές τις ιδεολογίες. Όπως παλιότερα, πριν από 10, 12 χρόνια ήταν υπέρ αυτού του αδυσώπητα σκληρού καθεστώτος που ήταν το καθεστώς του υπαρκτού σοσιαλισμού. Δηλαδή ότι χειρότερο είχε αναδείξει η προκαπιταλιστική ανθρωπότητα αλλά ταυτόχρονα και ότι χειρότερο είχε να δείξει η καπιταλιστική ανθρωπότητα: Ολοκληρωτισμό, τρομοκρατία, φτώχια, αυταρχισμό, έλλειψη στοιχειωδέστατης δημοκρατίας. Πολλές από αυτές τις ιδέες εξακολουθούν να υπάρχουν στο ΚΚΕ. Το μοντέλο του σοσιαλισμού το οποίο προεικονίζει και προοιωνίζεται το ΚΚΕ είναι αυτό που εμείς οι παλιότεροι αριστεροί δεν αποδεχόμαστε.
Μου δίνετε -όπως σας ακούω- την εντύπωση ότι περιμένετε αυτό το υπόλοιπο του Κομμουνιστικού Κόμματος να σβήσει από μόνο του.
Αγγελος Ελεφάντης: Αντιπαρατιθέμεθα ιδεολογικά. Αυτός εξ άλλου είναι και ο μόνος τρόπος αντιπαράθεσης που μας ενδιαφέρει και προσπαθούμε να πείσουμε και τον λαϊκό κόσμο που ακολουθεί το ΚΚΕ να αλλάξει απόψεις. Γιατί αυτές οι απόψεις είναι απαράδεκτες, όχι για κομουνιστή, όχι για σοσιαλιστή, γενικώς για άνθρωπο.
Πάντως οι απόψεις σας είναι πιο κοντά στο ΠΑΣΟΚ παρά στο ΚΚΕ, σωστά;.
Αγγελος Ελεφάντης: Όχι. Δεν πρέπει να κάνουμε συμψηφισμούς. Με το ΠΑΣΟΚ είμαστε απολύτως αντίθετοι. Έχει 20 χρόνια στο τιμόνι της χώρας και δεν υπάρχει ούτε ένας τομέας για τον οποίο μπορεί να υπερηφανευτεί. Ας έρθουν δημοσίως να μιλήσουμε, την επόμενη φορά που θα ξανάρθω στο Καρπενήσι, οι υποψήφιοι του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ να το συζητήσουμε δημόσια, όπου θέλουν. Να μας πουν για την Παιδεία. Και μόνο το ότι η διαμόρφωσε τις δέσμες για να μπαίνουν στο Πανεπιστήμιο, επί 16 χρόνια απ' τα 20 συνολικά, με τον συγκεκριμένο τρόπο, κατέστρεψε την πνευματική ενέργεια αυτών των παιδιών και τις προϋποθέσεις που είχαν αυτά τα παιδιά να μορφωθούν. Αλλά και όποιον άλλο τομέα θέλετε. Την περιφερειακή ανάπτυξη, τα εθνικά θέματα. Δεν ήταν το ΠΑΣΟΚ εκείνο που προήγαγε σκληρούς εθνικισμούς; Τα παραμύθια τώρα περί Σκοπιανών κτλ. το ρατσισμό με τις επανπροωθήσεις των Αλβανών στην Κακαβιά; Δεν είναι φτωχοί άνθρωποι που ήρθαν να δουλέψουν εδώ;
Συνέβησαν όμως κάποια έκτροπα…
Αγγελος Ελεφάντης: Συνέβησαν. Ήρθαν όμως για να δουλέψουν και πολλοί από αυτούς δεν ήρθαν μόνο για να δουλέψουν και να φύγουν. Θα μείνουν εδώ. Δεν είναι πρώτη φορά που συμβαίνει αυτό στις κοινωνίες. Στην Ευρώπη π.χ. στη Γαλλία οι Αλγερινοί είναι γύρω στα 5.000.0000, στη Γερμανία οι Τούρκοι επίσης. Η Ευρώπη αποτελείται πια από σύμμεικτους πληθυσμούς. Οι μετανάστες είναι κι αυτοί άνθρωποι. Και αυτοί πρέπει να έχουν πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Από αυτούς βγάζουμε λεφτά. Η Ελληνική κοινωνία έβγαλε πάρα πολλά λεφτά. Είμαστε ενάντια στο ρατσισμό. Θα συνεργαστούμε με τους οικονομικούς μετανάστες, έχουν δικαιώματα
Πιστεύετε ότι οι Έλληνες είναι ρατσιστές;
Αγγελος Ελεφάντης: Ναι είναι και ρατσιστές. Όχι όλοι οι Έλληνες. Στην κοινωνία μας μέσα υπάρχει ρατσισμός. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε και να το πολεμήσουμε. Ο μετανάστης είναι άνθρωπος της διπλανής πόρτας ο οποίος μπορεί να είναι πολύ καλός άνθρωπος. Οι στατιστικές δείχνουν ότι η συμμετοχή των Αλβανών τείνει δεν είναι μεγαλύτερη από αυτή των Ελλήνων στο έγκλημα. Το λένε οι επίσημες εγκληματολογικές υπηρεσίες, οι στατιστικές.
Ένα σχόλιο για τις μετακινήσεις που έγιναν και από το δικό σας χώρο προς το ΠΑΣΟΚ ή και προς τα άλλα κόμματα.
Αγγελος Ελεφάντης: Οι άνθρωποι αλλάζουνε στη ζωή κι αυτό βεβαίως είναι δικαίωμά τους. Η κ. Δαμανάκη που προσφάτως μετεγράφη στο ΠΑΣΟΚ, μετεγράφη επειδή άλλαξε.
Πρώτα έπαψε να είναι αριστερή και μετά μετεγράφη. Εάν είχε τις ιδέες που διαπερνούν την Αριστερά σήμερα η Δαμανάκη ή ο Ανδρουλάκης ή ο οιοσδήποτε άλλος, δεν θα έπαιρνε αυτή τη μεταγραφή. Θεωρώ ότι αυτή η μεταγραφή είναι ένας προσωπικός και ιδιοτελέστατος καιροσκοπισμός. Επαγγελματικός καριερισμός. Αυτός ο τρόπος του πολιτεύεσθαι είναι επαγγελματικός δεν είναι ο τρόπος των αριστερών. Εμείς πολιτευόμαστε με τη δράση μας, με τις ιδέες μας με τους αγώνες μας.
Δεύτερον, μεταπήδησε σε μία ανώτερη και εχθρική ως προς την Αριστερά πολιτική και πρακτική ιδεολογία.
Τρίτον οι ιδέες τις οποίες εμφανίστηκαν ότι έχουν, είναι αυτές οι οποίες καταπολεμάμε. Εδώ θα υιοθετήσω αυτό που είπε ο πρόεδρος της ομοσπονδίας μπάσκετ, ο κ. Ασημακόπουλος ότι "στο μπάσκετ όταν κάνουμε μια μεταγραφή κοιτάμε ποιον παίχτη έχουμε ανάγκη. Εσείς πήρατε κάποιους χωρίς να εξετάσετε αν έχουμε τέτοια ανάγκη ή αν είναι καλοί."
Ποια πιστεύετε ότι είναι η διαφορά του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ.;
Αγγελος Ελεφάντης: Υπάρχουν διαφορές. Δεν ταυτίζω τα δύο κόμματα. Θέλω να πω όμως δυο πράγματα πολύ σημαντικά που έχουν κοινά.
Πρώτον έχουν κοινή θέση στα ονομαζόμενα εθνικά θέματα, Κυπριακό, Σκοπιανό…
Ο Συνασπισμός έχει διαφορετική;
Αγγελος Ελεφάντης: Βεβαίως και το χει πει δημόσια πολλές φορές. Έχουν λοιπόν ίδια θέση για τα εθνικά θέματα. Μια θέση η οποία μέσα σε μια 20ετία κατάφερε να κάνει εχθρικούς και μη φιλικούς τους Βαλκανικούς λαούς.
Δεύτερον, είναι και οι δύο -πλην ελαχίστων διαφορών- υπέρ του νεοφιλελευθερισμού δηλαδή το μοντέλο οργάνωσης που προωθούν με μια φράση θα μπορούσα να πω το εξής: "πλήρης επικράτηση των αγοραίων διαδικασιών. Των διαδικασιών της αγοράς χωρίς εμπόδια στο κεφάλαιο. Να μπορεί να εκμεταλλεύεται χωρίς περιορισμούς την εργατική δύναμη. Μειωμένη ασφάλιση, κατάργηση των δημοσίων επιχειρήσεων προ ημερών ο κ. Χριστοδουλάκης έκανε τον απολογισμό των ιδιωτικοποιήσεων ο οποίος ήταν το λιγότερο ανατριχιαστικός. Εκποίησε μέσα σε λίγα χρόνια τον δημόσιο πλούτο όλων των δημόσιων επιχειρήσεων ΔΕΗ, ΟΤΕ κτλ.. Την εκποίησε έναντι πινακίου φακής, με ποσοστά 25% 35%, 65% κτλ. Πότε και πώς θα ξαναφτιάξει το Δημόσιο αυτή την περιουσία την οποία ο παλιός μου φίλος κ. Χριστοδουλάκης εξεποίησε; Και τους κάνει κριτική η Ν.Δ που δεν προχώρησε πιο αποφασιστικά τις ιδιωτικοποιήσεις. Θα φτάσουμε σε μια κατάσταση ιδιωτικοποιήσεων και του ελεύθερου νόμου της αγοράς. Δε διαφέρει σε τίποτα βέβαια αυτό που κάνει το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ. από αυτό που κάνουν και οι κυρίαρχες πολιτικές ευρωπαϊκές δυνάμεις και μάλιστα το ενέγραψαν μέσα στα άρθρα του Μάαστριχ. Ιδιωτικοποιήσεις και ελεύθερη αγορά είναι καταστατικά στοιχεία για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Ευρωπαϊκό Σύνταγμα περιέχει διάταξη που προστατεύει τον ελεύθερον ανταγωνισμό και την αγορά. Κανένα ευρωπαϊκό σύνταγμα δεν έχει τέτοια διάταξη, ούτε το δικό μας. Ούτε το Ιταλικό, ούτε το Γερμανικό κανένα ευρωπαϊκό Σύνταγμα δεν έχει τέτοια διάταξη.
Για να κλείσουμε θα θέλατε να πείτε κάτι εν κατακλείδι σε αυτούς που θα σας διαβάσουν σήμερα;
Αγγελος Ελεφάντης: Ναι. Ψηφίστε οι Ευρυτανες το ψηφοδέλτιο του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.
Wednesday, May 28, 2008
"Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο" Δημοτική Αγορά Κυψέλης, Πέμπτη 29 Μάη 2008 8:15 μμ
Απόψε, Πέμπτη, 29 Μάη και ώρα 8:15
θα προβληθεί ταινία - σταθμός
Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο (“Le fond de l'air est rouge”)
Σκηνοθεσία Κρις Μαρκέρ
Έτος Παραγωγής 1977
Το πρώτο μέρος της ταινίας με τίτλο «Τα εύθραυστα χέρια» συνδέει το γαλλικό Μάη με όλες τις εξεγέρσεις που τη δεκαετία του ’60 είχαν ξεσπάσει στον πλανήτη και παρακίνησαν σε μεγάλο βαθμό τους εξεγερμένους της γαλλικής πρωτεύουσας. Η επανάσταση των Βιετκόνγκ, η επανάσταση της Κούβας με το Φιντέλ Κάστρο και τον Τσε Γκεβάρα που άφησε τις υπουργικές τιμές για αν στήσει τα «1,2,3 πολλά Βιετνάμ» και την τελευταία του πνοή στα βουνά της Βολιβίας. Μας στέλνει για λίγο στην Πολιτιστική Επανάσταση και, τέλος, ξαναγυρίζει στους δρόμους του Παρισιού για να καταγράψει τη σύγκρουση με μια κάμερα στον ώμο αλλά και τις απόψεις απλών ανθρώπων και πρωταγωνιστών των γεγονότων προτού μας υποσχεθεί ότι θα μας δείξει στο δεύτερο μέρος «Τα σπασμένα χέρια» της ηττημένης επανάστασης στην Πράγα και στο Σαντιάγο.
Τη συζήτηση που θα ακολουθήσει θα συντονίσει ο Χάρης Γολέμης (Δ/ντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς)
Εισηγήσεις:
* Κώστας Τερζής (κριτικός κινηματογράφου)
* Θανάσης Τσακίρης (διδάκτορας πολιτικής κοινωνιολογίας)
Tuesday, May 20, 2008
ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ '68: ΜΙΑ ΒΔΟΜΑΔΑ ΜΕ ΤΑΙΝΙΕΣ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ
Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο ΝΙΚΟΣ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ
*ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΄68*
*Μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις*
*28 Μαΐου-3 Ιουνίου 2008*
*Δημοτική Αγορά της Κυψέλης*
*ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.*
* *
Το 1968 έμεινε στην ιστορία γιατί σ' αυτό συμπυκνώθηκαν οι αντιθέσεις που
κινούσαν εκείνη την περίοδο Δύση και Ανατολή. Παρατεταμένοι απελευθερωτικοί
αγώνες, πρωτοφανείς σε ένταση και μέγεθος λαϊκές κινητοποιήσεις σε όλες λίγο
πολύ τις χώρες του κόσμου, καθοριστικά γεγονότα ή πρωτοβουλίες συνδέθηκαν με
μια έκρηξη της κριτικής σκέψης, με τη γέννηση νέων κοινωνικών κινημάτων, με
τομές σε όλες τις μορφές της τέχνης, με την καθιέρωση νέων ηθών στην
καθημερινή ζωή. Και αυτή ήταν μια σύνδεση που έμοιαζε να καθιστά ολόκληρο
τον πλανήτη το ενιαίο εργαστήριο μιας ολικής ανατροπής. Το 1968 συνιστά
ιστορικό σταθμό όχι μόνο γιατί τότε κορυφώθηκε και ενοποιήθηκε η
επαναστατική ελπίδα σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και γιατί οι επιπτώσεις των
όσων συνέβησαν ή είδαν το φως, για πρώτη φορά τότε, εξακολουθούν να
προσδιορίζουν με μύριους τρόπους το σήμερα.
Στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, που βρίσκεται υπό κατάληψη-άλλη μια ιδέα ή
μορφή αγώνα που προέρχεται από το ΄68- το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς (ΙΝΠ)
οργανώνει μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις που αποσκοπούν στην
παρουσίαση κάποιων μόνον από τις όψεις του 1968, λίγων μόνον από τις όψεις
όσων το προετοίμασαν και εκείνων που επέφερε. Και αυτό όχι μόνον γιατί ο
ίδιος ο κινηματογράφος επηρεάστηκε καθοριστικά από* *όσα έγιναν αυτό το
«τρομερό έτος», όχι μόνο γιατί για να προχωρήσουμε σήμερα είμαστε
υποχρεωμένοι να θυμηθούμε το χθες και να μάθουμε από αυτό, αλλά κυρίως γιατί
οι ιδέες του 1968 εξακολουθούν να ζουν και οι κοινωνικές δυνάμεις που το
δημιούργησαν εξακολουθούν να δρουν. Με άλλα λόγια, τίποτε δεν αποκλείει
κάποιου είδους επανάληψή του με νέες μορφές.
* *
*ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ*
* *
* *
* *
*ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΜΑΪΟΥ *
* *
*Η μάχη του Αλγερίου (1966)*
* *
σκηνοθεσία* : Τζίλο Ποντεκόρβο*
σενάριο * : Φράνκο Σολίνας*
* *
Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος της ταινίας επικεντρώνονται στο αντάρτικο
πόλης του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου ( FLN) του Αλγερίου. Η ατομική και
η συλλογική δράση των αγωνιστών αναδεικνύεται μέσα από τον δυναμικό ρεαλισμό
της ντοκιμαντερίστικης ματιάς του σκηνοθέτη.
συντονίζει : Στέλιος Μπαμπάς, νομικός-κοινωνιολόγος
σχολιάζουν: Γιώργος Καρυπίδης, σκηνοθέτης
Αλίκη Παπαδομιχελάκη, οικονομολόγος
* *
* *
*ΠΕΜΠΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ*
* *
*Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο (1977)*
σκηνοθεσία - σενάριο: *Κρις Μαρκέρ*
* *
Η « μυθική» πια ταινία του μεγάλου ντοκιμαντερίστα που καταγράφει με
ακρίβεια και σεβασμό τα γεγονότα της εκρηκτικής δεκαετίας του ΄60,
καταθέτοντας μια απ' τις σημαντικότερες μαρτυρίες γι' αυτήν την εποχή.
συντονίζει : Χάρης Γολέμης, διευθυντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς
σχολιάζουν: Στράτος Κερσανίδης, κριτικός κινηματογράφου
Θανάσης Τσακίρης, διδάκτωρ πολιτικής κοινωνιολογίας
* *
* *
*ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ*
*Αρσενικό-Θηλυκό (1966) *
σκηνοθεσία - σενάριο: *Ζαν-Λικ Γκοντάρ*
Ο αντιεξουσιαστικός Πολ, επίδοξος συγγραφέας και η επίσης επίδοξη,
τραγουδίστρια Μαντλέν ξεναγούν το θεατή στα γεγονότα του 1965, τα οποία
προοικονομούν το ξέσπασμα του ΄68. Τα «παιδιά τoυ Μαρξ και της Κόκα Κόλα»
μέσα απ' το φακό του Γκοντάρ.
* *
συντονίζει : Μαρία Καραμεσίνη, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν: Γιάννα Αθανασάτου, πανεπιστημιακός-ερευνήτρια κινηματογράφου
Ιουλία Σκουνάκη, αρχαιολόγος - επιμελήτρια κειμένων
* *
* *
* *
* *
*ΣΑΒΒΑΤΟ 31 ΜΑΪΟΥ*
*Φράουλες και αίμα (1970) *
σκηνοθεσία:* Στιούαρτ Χάγκμαν*
σενάριο * : Ίσραελ Χόροβιτς – Τζέιμς Σάιμον Κούνεν *
Η σταδιακή πολιτική αφύπνιση ενός φοιτητή, ο οποίος γίνεται μάρτυρας των
βίαιων γεγονότων που συντάραξαν τις πανεπιστημιακές κοινότητες στην Αμερική
της δεκαετίας του '60.
συντονίζει : Νάντια Βαλαβάνη, συγγραφέας
σχολιάζουν: Μαρία Κομνηνού, πανεπιστημιακός
Ιωσηφίνα Ιακωβίδου, υποψήφια διδάκτωρ πολιτικής
επιστήμης
* *
* ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ*
* ** *
*Πεθαίνοντας στα τριάντα (1982) *
σκηνοθεσία - σενάριο: *Ρομέν Γκουπίλ*
Αρκετά χρόνια μετά την εξέγερση του Μάη του ΄68, ο Γκουπίλ θυμάται τον βίο,
τη δράση και την αυτοκτονία του συντρόφου του Μισέλ Ρεκανατί. Η οδυνηρή
μνήμη ως στοχαστική αυτογνωσία αποτελούν τον άξονα του σκηνοθέτη.
συντονίζει :* *Κυριάκος Κατζουράκης, πανεπιστημιακός - ζωγράφος
σχολιάζουν: Μαρία Παραδείση, πανεπιστημιακός
Λουκία Κοτρωνάκη, υποψήφια διδάκτωρ πολιτικής
επιστήμης
* *
* ΔΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ*
*Η ομολογία (1970)*
σκηνοθεσία : *Κώστας Γαβράς*
σενάριο : *Χόρχε Σεμπρούν* ( βασισμένο στο βιβλίο των Λιζ και ΄Αρτουρ
Λόντον )
Αρχές της δεκαετίας του ΄50. Τα μέλη του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας που πολέμησαν
στον Ισπανικό Εμφύλιο έχουν καταστεί ύποπτοι «αναρχο-τροτσκιστικής
μόλυνσης». Οι σταλινικοί ιεροεξεταστές δεν χρειάζονται αποδείξεις για την
ενοχή των κατηγορουμένων ως προδοτών. ΄Εχουν ήδη επινοήσει την ΟΜΟΛΟΓΙΑ
«τους».
* *
συντονίζει : Αριστείδης Μπαλτάς, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν: Δημήτρης Καλαντίδης, πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης
Ηλιούπολης
Δημήτρης Τζανακόπουλος, γραμματέας της Νεολαίας του
Συνασπισμού
* *
* ΤΡΙΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ *
*Εδώ Πολυτεχνείο (1974)*
σκηνοθεσία: *Δημήτρης Μακρής*
σενάριο : *Δημήτρης Μακρής- Νίκος Σταυρόπουλος*
Υλικό ντοκιμαντέρ και σκηνοθετημένα γυρίσματα, στα οποία πήραν μέρος Ιταλοί
και Έλληνες πολιτικοί εξόριστοι, συνθέτουν την ταινία αυτή που αναφέρεται
στον αγώνα κατά της χούντας.
συντονίζει :* *Άλκης Ρήγος, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν : Δημήτρης Μακρής, σκηνοθέτης
Μαριαλένα Καραμπάτσου, φοιτήτρια
*Οργανωτική Επιτροπή*
* *
*Γιάννα Αθανασάτου, Χάρης Γολέμης, Μαρία Καραβέλα, Γιώργος Καρυπίδης,*
*Αριστείδης Μπαλτάς, Άλκης Ρήγος, Μιχάλης Σωτηρόπουλος, Θανάσης Τσακίρης*
* *
*ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΄68*
*Μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις*
*28 Μαΐου-3 Ιουνίου 2008*
*Δημοτική Αγορά της Κυψέλης*
*ώρα έναρξης: 8.15 μ.μ.*
* *
Το 1968 έμεινε στην ιστορία γιατί σ' αυτό συμπυκνώθηκαν οι αντιθέσεις που
κινούσαν εκείνη την περίοδο Δύση και Ανατολή. Παρατεταμένοι απελευθερωτικοί
αγώνες, πρωτοφανείς σε ένταση και μέγεθος λαϊκές κινητοποιήσεις σε όλες λίγο
πολύ τις χώρες του κόσμου, καθοριστικά γεγονότα ή πρωτοβουλίες συνδέθηκαν με
μια έκρηξη της κριτικής σκέψης, με τη γέννηση νέων κοινωνικών κινημάτων, με
τομές σε όλες τις μορφές της τέχνης, με την καθιέρωση νέων ηθών στην
καθημερινή ζωή. Και αυτή ήταν μια σύνδεση που έμοιαζε να καθιστά ολόκληρο
τον πλανήτη το ενιαίο εργαστήριο μιας ολικής ανατροπής. Το 1968 συνιστά
ιστορικό σταθμό όχι μόνο γιατί τότε κορυφώθηκε και ενοποιήθηκε η
επαναστατική ελπίδα σε παγκόσμια κλίμακα, αλλά και γιατί οι επιπτώσεις των
όσων συνέβησαν ή είδαν το φως, για πρώτη φορά τότε, εξακολουθούν να
προσδιορίζουν με μύριους τρόπους το σήμερα.
Στη Δημοτική Αγορά της Κυψέλης, που βρίσκεται υπό κατάληψη-άλλη μια ιδέα ή
μορφή αγώνα που προέρχεται από το ΄68- το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς (ΙΝΠ)
οργανώνει μια βδομάδα με ταινίες και συζητήσεις που αποσκοπούν στην
παρουσίαση κάποιων μόνον από τις όψεις του 1968, λίγων μόνον από τις όψεις
όσων το προετοίμασαν και εκείνων που επέφερε. Και αυτό όχι μόνον γιατί ο
ίδιος ο κινηματογράφος επηρεάστηκε καθοριστικά από* *όσα έγιναν αυτό το
«τρομερό έτος», όχι μόνο γιατί για να προχωρήσουμε σήμερα είμαστε
υποχρεωμένοι να θυμηθούμε το χθες και να μάθουμε από αυτό, αλλά κυρίως γιατί
οι ιδέες του 1968 εξακολουθούν να ζουν και οι κοινωνικές δυνάμεις που το
δημιούργησαν εξακολουθούν να δρουν. Με άλλα λόγια, τίποτε δεν αποκλείει
κάποιου είδους επανάληψή του με νέες μορφές.
* *
*ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ*
* *
* *
* *
*ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΜΑΪΟΥ *
* *
*Η μάχη του Αλγερίου (1966)*
* *
σκηνοθεσία* : Τζίλο Ποντεκόρβο*
σενάριο * : Φράνκο Σολίνας*
* *
Ο σκηνοθέτης και ο σεναριογράφος της ταινίας επικεντρώνονται στο αντάρτικο
πόλης του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου ( FLN) του Αλγερίου. Η ατομική και
η συλλογική δράση των αγωνιστών αναδεικνύεται μέσα από τον δυναμικό ρεαλισμό
της ντοκιμαντερίστικης ματιάς του σκηνοθέτη.
συντονίζει : Στέλιος Μπαμπάς, νομικός-κοινωνιολόγος
σχολιάζουν: Γιώργος Καρυπίδης, σκηνοθέτης
Αλίκη Παπαδομιχελάκη, οικονομολόγος
* *
* *
*ΠΕΜΠΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ*
* *
*Το βάθος του ουρανού είναι κόκκινο (1977)*
σκηνοθεσία - σενάριο: *Κρις Μαρκέρ*
* *
Η « μυθική» πια ταινία του μεγάλου ντοκιμαντερίστα που καταγράφει με
ακρίβεια και σεβασμό τα γεγονότα της εκρηκτικής δεκαετίας του ΄60,
καταθέτοντας μια απ' τις σημαντικότερες μαρτυρίες γι' αυτήν την εποχή.
συντονίζει : Χάρης Γολέμης, διευθυντής του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς
σχολιάζουν: Στράτος Κερσανίδης, κριτικός κινηματογράφου
Θανάσης Τσακίρης, διδάκτωρ πολιτικής κοινωνιολογίας
* *
* *
*ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ*
*Αρσενικό-Θηλυκό (1966) *
σκηνοθεσία - σενάριο: *Ζαν-Λικ Γκοντάρ*
Ο αντιεξουσιαστικός Πολ, επίδοξος συγγραφέας και η επίσης επίδοξη,
τραγουδίστρια Μαντλέν ξεναγούν το θεατή στα γεγονότα του 1965, τα οποία
προοικονομούν το ξέσπασμα του ΄68. Τα «παιδιά τoυ Μαρξ και της Κόκα Κόλα»
μέσα απ' το φακό του Γκοντάρ.
* *
συντονίζει : Μαρία Καραμεσίνη, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν: Γιάννα Αθανασάτου, πανεπιστημιακός-ερευνήτρια κινηματογράφου
Ιουλία Σκουνάκη, αρχαιολόγος - επιμελήτρια κειμένων
* *
* *
* *
* *
*ΣΑΒΒΑΤΟ 31 ΜΑΪΟΥ*
*Φράουλες και αίμα (1970) *
σκηνοθεσία:* Στιούαρτ Χάγκμαν*
σενάριο * : Ίσραελ Χόροβιτς – Τζέιμς Σάιμον Κούνεν *
Η σταδιακή πολιτική αφύπνιση ενός φοιτητή, ο οποίος γίνεται μάρτυρας των
βίαιων γεγονότων που συντάραξαν τις πανεπιστημιακές κοινότητες στην Αμερική
της δεκαετίας του '60.
συντονίζει : Νάντια Βαλαβάνη, συγγραφέας
σχολιάζουν: Μαρία Κομνηνού, πανεπιστημιακός
Ιωσηφίνα Ιακωβίδου, υποψήφια διδάκτωρ πολιτικής
επιστήμης
* *
* ΚΥΡΙΑΚΗ 1 ΙΟΥΝΙΟΥ*
* ** *
*Πεθαίνοντας στα τριάντα (1982) *
σκηνοθεσία - σενάριο: *Ρομέν Γκουπίλ*
Αρκετά χρόνια μετά την εξέγερση του Μάη του ΄68, ο Γκουπίλ θυμάται τον βίο,
τη δράση και την αυτοκτονία του συντρόφου του Μισέλ Ρεκανατί. Η οδυνηρή
μνήμη ως στοχαστική αυτογνωσία αποτελούν τον άξονα του σκηνοθέτη.
συντονίζει :* *Κυριάκος Κατζουράκης, πανεπιστημιακός - ζωγράφος
σχολιάζουν: Μαρία Παραδείση, πανεπιστημιακός
Λουκία Κοτρωνάκη, υποψήφια διδάκτωρ πολιτικής
επιστήμης
* *
* ΔΕΥΤΕΡΑ 2 ΙΟΥΝΙΟΥ*
*Η ομολογία (1970)*
σκηνοθεσία : *Κώστας Γαβράς*
σενάριο : *Χόρχε Σεμπρούν* ( βασισμένο στο βιβλίο των Λιζ και ΄Αρτουρ
Λόντον )
Αρχές της δεκαετίας του ΄50. Τα μέλη του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας που πολέμησαν
στον Ισπανικό Εμφύλιο έχουν καταστεί ύποπτοι «αναρχο-τροτσκιστικής
μόλυνσης». Οι σταλινικοί ιεροεξεταστές δεν χρειάζονται αποδείξεις για την
ενοχή των κατηγορουμένων ως προδοτών. ΄Εχουν ήδη επινοήσει την ΟΜΟΛΟΓΙΑ
«τους».
* *
συντονίζει : Αριστείδης Μπαλτάς, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν: Δημήτρης Καλαντίδης, πρόεδρος της Κινηματογραφικής Λέσχης
Ηλιούπολης
Δημήτρης Τζανακόπουλος, γραμματέας της Νεολαίας του
Συνασπισμού
* *
* ΤΡΙΤΗ 3 ΙΟΥΝΙΟΥ *
*Εδώ Πολυτεχνείο (1974)*
σκηνοθεσία: *Δημήτρης Μακρής*
σενάριο : *Δημήτρης Μακρής- Νίκος Σταυρόπουλος*
Υλικό ντοκιμαντέρ και σκηνοθετημένα γυρίσματα, στα οποία πήραν μέρος Ιταλοί
και Έλληνες πολιτικοί εξόριστοι, συνθέτουν την ταινία αυτή που αναφέρεται
στον αγώνα κατά της χούντας.
συντονίζει :* *Άλκης Ρήγος, πανεπιστημιακός
σχολιάζουν : Δημήτρης Μακρής, σκηνοθέτης
Μαριαλένα Καραμπάτσου, φοιτήτρια
*Οργανωτική Επιτροπή*
* *
*Γιάννα Αθανασάτου, Χάρης Γολέμης, Μαρία Καραβέλα, Γιώργος Καρυπίδης,*
*Αριστείδης Μπαλτάς, Άλκης Ρήγος, Μιχάλης Σωτηρόπουλος, Θανάσης Τσακίρης*
* *
ΘΕΡΙΝΕΣ ΠΡΟΒΟΛΕΣ 2008 - ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
21η θερινή περίοδος 2008
Κάθε ΤΡΙΤΗ στις 9.00 μ.μ. και 11.00 μ.μ. στο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ» (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,
τηλ. 210-9919818, 210-9941199, 210-9914732, ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2007
· ΤΡΙΤΗ 3/6/2008
ΔΙΟΡΘΩΣΗ
του Θάνου Αναστόπουλου (ΕΛΛΑΔΑ, 2007, έγχρωμη, 87΄)
Με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός, η ταινία παρακολουθεί τα βήματα ενός άντρα που αποφυλακίζεται, σε μια οδύσσεια στη σύγχρονη «τριτοκοσμική» Αθήνα, ανάμεσα σε περιθωριακούς, μετανάστες, άστεγους, κλειστές ομάδες και σύγχρονους πατριώτες. Στη διαδρομή του θα συναντήσει μια γυναίκα κι ένα παιδί.
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
· ΤΡΙΤΗ 10/6/2008
PUNISHMENT PARK
του Πίτερ Γουότκινς (ΗΠΑ, 1971, έγχρωμη, 88΄)
Σε πρώτη προβολή στη χώρα μας, μετά από τριάντα οκτώ χρόνια, η πρωτοποριακή ταινία του Βρετανού κινηματογραφικού δημιουργού Πίτερ Γουότκινς Punishment Park (Πάρκο Τιμωρίας). Οι Η.Π.Α. στην κορύφωση του πολέμου του Βιετνάμ ιδρύουν κέντρα αναμόρφωσης για τους διαφωνούντες: ειρηνιστές, εξεγερμένους νέους, έγχρωμους ακτιβιστές και άλλα «διασπαστικά» στοιχεία της κοινωνίας.
· ΤΡΙΤΗ 17/6/2008
ZABRISKIE POINT
του Μικελάντζελο Αντονιόνι (ΗΠΑ/ΙΤΑΛΙΑ, 1969, έγχρωμη, 110΄)
Ο Μικελάντζελο Αντονιόνι (1912-2007), στο Ζabriskie Point (1969), καταγράφει με ενάργεια την εξεγερμένη αμερικανική νεολαία κατά του βρόμικου πολέμου του Βιετνάμ και παρουσιάζει ανάγλυφα την απάνθρωπη εικόνα της σιωπηλής πλειοψηφίας και του κατασταλτικού της μηχανισμού.
· ΤΡΙΤΗ 24/6/2008
ΝΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ ΣΤΑ 30
(MOURIR À 30 ANS)
του Ρομέν Γκουπίλ (ΓΑΛΛΙΑ, 1982, ασπρόμαυρη και έγχρωμη, 97΄)
Στο σημαντικό αυτό ντοκιμαντέρ του Ρομέν Γκουπίλ για το Μάη του ΄68, ο σκηνοθέτης παρακολουθεί ένα μαθητή του λυκείου, το Μισέλ Ρεκανατί, στις μεγάλες διαδηλώσεις και συγκρούσεις στο Παρίσι το Μάη του 1968. Ο Ρεκανατί αυτοκτόνησε το 1978 και η ταινία εκφράζει την βαθιά απογοήτευση αυτού του νεαρού οραματιστή, που αντιπροσώπευε το πνεύμα εκείνης της περιόδου.
· ΤΡΙΤΗ 1/7/2008
AFR
του Μόρτεν Χαρτς Κάπλερς (ΔΑΝΙΑ, 2007, έγχρωμη, 83΄)
Η ταινία είναι ένα «ψευδοντοκιμαντέρ» που συνυφαίνει πραγματικότητα και μυθοπλασία. Ο Δανός σκηνοθέτης έχει παραπλανήσει και χειραγωγήσει κορυφαίους πολιτικούς, δημιουργώντας μία προκλητική, διασκεδαστική σάτιρα που προβληματίζει. Το ΑFR είναι ένα σχόλιο πάνω στην πραγματικότητα των σύγχρονων μαζικών μέσων ενημέρωσης και στα γεγονότα της διεθνούς πολιτικής σκηνής.
ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΙΣ ΣΑΤΙΡΙΚΕΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ
· ΤΡΙΤΗ 8/7/2008
ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΕΞ
(EVERYTHING YOU ALWAYS WANTED TO KNOW ABOUT SEX)
του Γούντι Άλεν (ΗΠΑ, 1972, έγχρωμη, 87΄)
Επτά αυτόνομα επεισόδια συνθέτουν αυτή τη σπονδυλωτή ταινία του Γούντι Άλεν, ο οποίος αντλεί την έμπνευσή του από το ομότιτλο βιβλίο του σεξολόγου Δρ. Ντέιβιντ Ρούμπεν. Η ταινία δεν λειτουργεί μόνο ως παρωδία των εγχειριδίων για το σεξ αλλά είναι και μια ευφυής σάτιρα των σεξουαλικών ηθών.
· ΤΡΙΤΗ 15/7/1008
Ο ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΣ
(LOVE AND DEATH)
του Γούντι Άλεν (ΗΠΑ, 1975, έγχρωμη, 85΄)
Στον Ειρηνοποιό (πρωτότυπος τίτλος: Αγάπη και θάνατος) ο Γούντυ Άλεν ξεφεύγει από τα όρια της εποχής του και μεταφέρει το σαρκασμό του από το περιορισμένο εύρος του παρόντος στην τσαρική Ρωσία των αρχών του 19ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας αποσπάσματα του Ντοστογιέφσκι, του Κάφκα, του Μπέργκμαν, του Αϊνστάιν, συνθέτει με τη σύζευξή τους ένα χωρίς λογική και κενό νοήματος οικοδόμημα από βαρύγδουπες εκφράσεις πάνω στα ουσιώδη κοσμογονικά ερωτήματα.
ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ: ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΡΒΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΣΕΧΙΑ ΣΤΗ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
· ΤΡΙΤΗ 22/7/2008
Η ΠΑΓΙΔΑ
(KLOPKA)
του Σέρνταν Γκολούμποβιτς (ΣΕΡΒΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΟΥΓΓΑΡΙΑ, 2007, έγχρωμη, 106΄)
Η Παγίδα του Σέρβου σκηνοθέτη Σέρνταν Γκολούμποβιτς είναι μια ταινία για ένα συνηθισμένο άνθρωπο, ο οποίος εξαναγκάζεται να επιλέξει ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο του παιδιού του. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό δράμα, με στοιχεία θρίλερ, αλλά και μια αλληγορία για τη σερβική κοινωνία, όπου τα περιθώρια για έντιμους, αξιοπρεπείς ανθρώπους στενεύουν όλο και πιο πολύ.
· ΤΡΙΤΗ 29/7/2008
ΥΠΗΡΕΤΗΣΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ
(OBSLUHOVAL JSEM ANGLICKÉHO KRÁLE)
του Γίρι Μέντζελ (ΤΣΕΧΙΑ, 2006, έγχρωμη, 120΄)
Ο Γίρι Μέντζελ, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του Νέου Κύματος του Τσεχοσλοβακικού Κινηματογράφου της δεκαετίας του ΄60, με την ταινία του αυτή – διασκευή του ομότιτλου μυθιστορήματος του Μπόχουμιλ Χράμπαλ – παρουσιάζει την ιστορία της χώρας του από το 1930 έως το 1960 μέσα από την ιστορία της ζωής ενός άντρα. Απολαυστική μαύρη κωμωδία, όπου συνδυάζονται εξαιρετικά το κωμικό, το σουρεαλιστικό και το δραματικό.
· ΤΡΙΤΗ 5/8/2008
ΤΟ ΔΙΑΦΑΝΟ ΔΕΡΜΑ
(THE REFLECTING SKIN)
του Φίλιπ Ρίντλεϊ (ΒΡΕΤΑΝΙΑ/ΚΑΝΑΔΑΣ, 1990, έγχρωμη, 95΄)
Η πραγματικότητα, η φαντασία και το όνειρο συνυπάρχουν σε αυτή την πρώτη ταινία του σκηνοθέτη, σεναριογράφου, θεατρικού συγγραφέα και ζωγράφου Φίλιπ Ρίντλεϊ. Με ποιητικό και στιλιζαρισμένο τρόπο ο Βρετανός δημιουργός, μέσα από τη ματιά ενός οκτάχρονου αγοριού στην αμερικανική επαρχία του 1950, στοχάζεται πάνω στην απώλεια της αθωότητας και σχολιάζει τη βία στην αμερικανική κοινωνία.
· ΤΡΙΤΗ 12/8/2008
ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΙ
(DU LEVANDE)
του Ρόι Άντερσον (ΣΟΥΗΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ/ΔΑΝΙΑ/ΝΟΡΒΗΓΙΑ, 2007, έγχρωμη, 95΄)
Η τελευταία ταινία του Σουηδού σκηνοθέτη Ρόι Άντερσον αποτελείται από μια σειρά ταμπλό, που απεικονίζουν την ανθρώπινη κατάσταση. Οι χαρακτήρες εκπροσωπούν την πολύπλευρη πραγματικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αντιμετωπίζουν μικρά και μεγάλα προβλήματα, που κυμαίνονται από καθημερινά ζητήματα επιβίωσης μέχρι σημαίνοντα φιλοσοφικά ερωτήματα.
· ΤΡΙΤΗ 19/8/2008
HONEY BABY
του Μίκα Καουρισμάκι (ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΛΕΤΟΝΙΑ/ΡΩΣΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ, 2003, έγχρωμη, 100΄)
Ταινία δρόμου του Φινλανδού σκηνοθέτη Μίκα Καουρισμάκι εμπνευσμένη από το μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Ένα σύντομο ρομάντζο, αισθηματικό και κωμικό, σκοτεινό και παράξενο, γεμάτο σουρεαλιστικές καταστάσεις, ένα μυστηριώδες ταξίδι από τη Γερμανία στο Μουρμάνσκ.
ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΙΑΠΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΚΑΙ ΚΟΡΕΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
· ΤΡΙΤΗ 26/8/2008
Ι’Μ Α CYBORG, BUT THAT’S OK
(ΣΑΪΜΠΟΓΚΟΥΤΖΙΜΑΝ ΚΟΥΕΝΤΣΑΝΑ)
του Τσαν-Γουκ Παρκ (Ν.ΚΟΡΕΑ, 2006. έγχρωμη, 105΄)
Μια ιστορία αγάπης, τρυφερότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα σε μια ψυχοπαθή κοπέλα, που πιστεύει πως είναι ανθρωποειδές και σε ένα νεαρό σχιζοφρενή, που ισχυρίζεται ότι μπορεί να κλέψει οποιοδήποτε ανθρώπινο συναίσθημα. Πίσω από την ιστορία του ο Παρκ θίγει ζητήματα βαθύτερα και ουσιαστικά. Ακόμη και στις πιο φανταστικές σκηνές υπάρχει κάπου μία κρυμμένη αλήθεια.
· ΤΡΙΤΗ 2/9/2008
ΑΚΙΝΗΤΕΣ ΖΩΕΣ
(ΣΑΝΞΙΑ ΧΑΟΡΕΝ)
του Τζία Ζανγκ – Κε (ΚΙΝΑ, 2006, έγχρωμη, 111΄)
Στην παλιά πόλη της Φένγκζιε που, λόγω της δημιουργίας ενός φράγματος, κατεδαφίζεται και κατακλύζεται από τα νερά του ποταμού Γιανγκτσέ, εκτυλίσσονται, παράλληλα, οι δύο ιστορίες της ταινίας: η ιστορία του ανθρακωρύχου Χαν, που ψάχνει την πρώην γυναίκα του και την κόρη του και η ιστορία της νοσοκόμας Σεν, που αναζητεί τον άντρα της. Ελεγειακή, ποιητική και στοχαστική ταινία με βαθύ πολιτικό περιεχόμενο.
· ΤΡΙΤΗ 9/9/2008
ΣΚΟΡΠΙΑ ΣΥΝΝΕΦΑ
(ΜΙΝΤΑΡΕΓΚΟΥΜΟ)
του Μίκιο Ναρούσε (ΙΑΠΩΝΙΑ, 1967, έγχρωμη, 107΄)
Τα Σκόρπια σύννεφα (1967) είναι το κύκνειο άσμα του Μίκιο Ναρούσε (1905-1969), ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ιαπωνικού κινηματογράφου. Το φυσικό περιβάλλον, ο σκηνικός χώρος και το χρώμα αναδεικνύονται κορυφαίοι πρωταγωνιστές της μελαγχολικής πορείας των δύο πρωταγωνιστών της ταινίας. Μία χαμηλόφωνη, μυστηριακή και σπαρακτική ελεγεία για την απώλεια.
· ΤΡΙΤΗ 16/9/2008
ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΑΜΜΟΛΟΦΟΥΣ
(ΣΟΥΝΑ ΝΟ ΟΝΑ)
του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα (ΙΑΠΩΝΙΑ, 1964, ασπρόμαυρη, 123΄)
Η Γυναίκα στους αμμόλοφους (1964) του Ιάπωνα πρωτοποριακού σκηνοθέτη Χιρόσι Τεσιγκαχάρα (1927-2001) είναι μία από τις σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας του ΄60. Εφιαλτική παραβολή του καθημερινού αγώνα για τη ζωή και πυρετώδης και αισθαντική απεικόνιση της σύγκρουσης αρσενικού – θηλυκού.
Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ συμπλήρωσε φέτος 20 χρόνια συνεχούς λειτουργίας. Η δραστηριότητά της όλο αυτό το διάστημα υπήρξε πλούσια και πολύπλευρη:
· Προβολές ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους από τον ελληνικό και παγκόσμιο κινηματογράφο.
· Ειδικές προβολές – εκδηλώσεις
· Σεμινάρια, μαθήματα, συζητήσεις, εκθέσεις.
· Εκδόσεις, δημοσιεύσεις (Περιοδικό ΠΡΟΣΕΧΩΣ, ειδικά φυλλάδια, προγράμματα, κείμενα σε περιοδικά και εφημερίδες).
Οι προβολές της Λέσχης με το τέλος της θερινής περιόδου 2008 θα φτάσουν τις 1195 (634 ταινίες μεγάλου μήκους και 561 μικρού). Οι ταινίες προέρχονται από 46 χώρες και καλύπτουν το διάστημα από το 1894 έως σήμερα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
21η θερινή περίοδος 2008
Κάθε ΤΡΙΤΗ στις 9.00 μ.μ. και 11.00 μ.μ. στο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ «ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ» (Λεωφ. Ειρήνης 50, Πλατεία Εθνικής Αντίστασης, Άνω Ηλιούπολη,
τηλ. 210-9919818, 210-9941199, 210-9914732, ιστοσελίδα: www.klh.gr, e-mail: info@klh.gr).
ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 2007
· ΤΡΙΤΗ 3/6/2008
ΔΙΟΡΘΩΣΗ
του Θάνου Αναστόπουλου (ΕΛΛΑΔΑ, 2007, έγχρωμη, 87΄)
Με αφορμή ένα πραγματικό γεγονός, η ταινία παρακολουθεί τα βήματα ενός άντρα που αποφυλακίζεται, σε μια οδύσσεια στη σύγχρονη «τριτοκοσμική» Αθήνα, ανάμεσα σε περιθωριακούς, μετανάστες, άστεγους, κλειστές ομάδες και σύγχρονους πατριώτες. Στη διαδρομή του θα συναντήσει μια γυναίκα κι ένα παιδί.
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ
· ΤΡΙΤΗ 10/6/2008
PUNISHMENT PARK
του Πίτερ Γουότκινς (ΗΠΑ, 1971, έγχρωμη, 88΄)
Σε πρώτη προβολή στη χώρα μας, μετά από τριάντα οκτώ χρόνια, η πρωτοποριακή ταινία του Βρετανού κινηματογραφικού δημιουργού Πίτερ Γουότκινς Punishment Park (Πάρκο Τιμωρίας). Οι Η.Π.Α. στην κορύφωση του πολέμου του Βιετνάμ ιδρύουν κέντρα αναμόρφωσης για τους διαφωνούντες: ειρηνιστές, εξεγερμένους νέους, έγχρωμους ακτιβιστές και άλλα «διασπαστικά» στοιχεία της κοινωνίας.
· ΤΡΙΤΗ 17/6/2008
ZABRISKIE POINT
του Μικελάντζελο Αντονιόνι (ΗΠΑ/ΙΤΑΛΙΑ, 1969, έγχρωμη, 110΄)
Ο Μικελάντζελο Αντονιόνι (1912-2007), στο Ζabriskie Point (1969), καταγράφει με ενάργεια την εξεγερμένη αμερικανική νεολαία κατά του βρόμικου πολέμου του Βιετνάμ και παρουσιάζει ανάγλυφα την απάνθρωπη εικόνα της σιωπηλής πλειοψηφίας και του κατασταλτικού της μηχανισμού.
· ΤΡΙΤΗ 24/6/2008
ΝΑ ΠΕΘΑΙΝΕΙΣ ΣΤΑ 30
(MOURIR À 30 ANS)
του Ρομέν Γκουπίλ (ΓΑΛΛΙΑ, 1982, ασπρόμαυρη και έγχρωμη, 97΄)
Στο σημαντικό αυτό ντοκιμαντέρ του Ρομέν Γκουπίλ για το Μάη του ΄68, ο σκηνοθέτης παρακολουθεί ένα μαθητή του λυκείου, το Μισέλ Ρεκανατί, στις μεγάλες διαδηλώσεις και συγκρούσεις στο Παρίσι το Μάη του 1968. Ο Ρεκανατί αυτοκτόνησε το 1978 και η ταινία εκφράζει την βαθιά απογοήτευση αυτού του νεαρού οραματιστή, που αντιπροσώπευε το πνεύμα εκείνης της περιόδου.
· ΤΡΙΤΗ 1/7/2008
AFR
του Μόρτεν Χαρτς Κάπλερς (ΔΑΝΙΑ, 2007, έγχρωμη, 83΄)
Η ταινία είναι ένα «ψευδοντοκιμαντέρ» που συνυφαίνει πραγματικότητα και μυθοπλασία. Ο Δανός σκηνοθέτης έχει παραπλανήσει και χειραγωγήσει κορυφαίους πολιτικούς, δημιουργώντας μία προκλητική, διασκεδαστική σάτιρα που προβληματίζει. Το ΑFR είναι ένα σχόλιο πάνω στην πραγματικότητα των σύγχρονων μαζικών μέσων ενημέρωσης και στα γεγονότα της διεθνούς πολιτικής σκηνής.
ΣΕΞ, ΕΡΩΤΑΣ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΙΣ ΣΑΤΙΡΙΚΕΣ ΚΩΜΩΔΙΕΣ ΤΟΥ ΓΟΥΝΤΙ ΑΛΕΝ
· ΤΡΙΤΗ 8/7/2008
ΟΛΑ ΟΣΑ ΘΕΛΑΤΕ ΝΑ ΜΑΘΕΤΕ ΓΙΑ ΤΟ ΣΕΞ
(EVERYTHING YOU ALWAYS WANTED TO KNOW ABOUT SEX)
του Γούντι Άλεν (ΗΠΑ, 1972, έγχρωμη, 87΄)
Επτά αυτόνομα επεισόδια συνθέτουν αυτή τη σπονδυλωτή ταινία του Γούντι Άλεν, ο οποίος αντλεί την έμπνευσή του από το ομότιτλο βιβλίο του σεξολόγου Δρ. Ντέιβιντ Ρούμπεν. Η ταινία δεν λειτουργεί μόνο ως παρωδία των εγχειριδίων για το σεξ αλλά είναι και μια ευφυής σάτιρα των σεξουαλικών ηθών.
· ΤΡΙΤΗ 15/7/1008
Ο ΕΙΡΗΝΟΠΟΙΟΣ
(LOVE AND DEATH)
του Γούντι Άλεν (ΗΠΑ, 1975, έγχρωμη, 85΄)
Στον Ειρηνοποιό (πρωτότυπος τίτλος: Αγάπη και θάνατος) ο Γούντυ Άλεν ξεφεύγει από τα όρια της εποχής του και μεταφέρει το σαρκασμό του από το περιορισμένο εύρος του παρόντος στην τσαρική Ρωσία των αρχών του 19ου αιώνα. Χρησιμοποιώντας αποσπάσματα του Ντοστογιέφσκι, του Κάφκα, του Μπέργκμαν, του Αϊνστάιν, συνθέτει με τη σύζευξή τους ένα χωρίς λογική και κενό νοήματος οικοδόμημα από βαρύγδουπες εκφράσεις πάνω στα ουσιώδη κοσμογονικά ερωτήματα.
ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ: ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΡΒΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΣΕΧΙΑ ΣΤΗ ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ
· ΤΡΙΤΗ 22/7/2008
Η ΠΑΓΙΔΑ
(KLOPKA)
του Σέρνταν Γκολούμποβιτς (ΣΕΡΒΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΟΥΓΓΑΡΙΑ, 2007, έγχρωμη, 106΄)
Η Παγίδα του Σέρβου σκηνοθέτη Σέρνταν Γκολούμποβιτς είναι μια ταινία για ένα συνηθισμένο άνθρωπο, ο οποίος εξαναγκάζεται να επιλέξει ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο του παιδιού του. Πρόκειται για ένα ψυχολογικό δράμα, με στοιχεία θρίλερ, αλλά και μια αλληγορία για τη σερβική κοινωνία, όπου τα περιθώρια για έντιμους, αξιοπρεπείς ανθρώπους στενεύουν όλο και πιο πολύ.
· ΤΡΙΤΗ 29/7/2008
ΥΠΗΡΕΤΗΣΑ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ
(OBSLUHOVAL JSEM ANGLICKÉHO KRÁLE)
του Γίρι Μέντζελ (ΤΣΕΧΙΑ, 2006, έγχρωμη, 120΄)
Ο Γίρι Μέντζελ, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του Νέου Κύματος του Τσεχοσλοβακικού Κινηματογράφου της δεκαετίας του ΄60, με την ταινία του αυτή – διασκευή του ομότιτλου μυθιστορήματος του Μπόχουμιλ Χράμπαλ – παρουσιάζει την ιστορία της χώρας του από το 1930 έως το 1960 μέσα από την ιστορία της ζωής ενός άντρα. Απολαυστική μαύρη κωμωδία, όπου συνδυάζονται εξαιρετικά το κωμικό, το σουρεαλιστικό και το δραματικό.
· ΤΡΙΤΗ 5/8/2008
ΤΟ ΔΙΑΦΑΝΟ ΔΕΡΜΑ
(THE REFLECTING SKIN)
του Φίλιπ Ρίντλεϊ (ΒΡΕΤΑΝΙΑ/ΚΑΝΑΔΑΣ, 1990, έγχρωμη, 95΄)
Η πραγματικότητα, η φαντασία και το όνειρο συνυπάρχουν σε αυτή την πρώτη ταινία του σκηνοθέτη, σεναριογράφου, θεατρικού συγγραφέα και ζωγράφου Φίλιπ Ρίντλεϊ. Με ποιητικό και στιλιζαρισμένο τρόπο ο Βρετανός δημιουργός, μέσα από τη ματιά ενός οκτάχρονου αγοριού στην αμερικανική επαρχία του 1950, στοχάζεται πάνω στην απώλεια της αθωότητας και σχολιάζει τη βία στην αμερικανική κοινωνία.
· ΤΡΙΤΗ 12/8/2008
ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΖΩΝΤΑΝΟΙ
(DU LEVANDE)
του Ρόι Άντερσον (ΣΟΥΗΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ/ΔΑΝΙΑ/ΝΟΡΒΗΓΙΑ, 2007, έγχρωμη, 95΄)
Η τελευταία ταινία του Σουηδού σκηνοθέτη Ρόι Άντερσον αποτελείται από μια σειρά ταμπλό, που απεικονίζουν την ανθρώπινη κατάσταση. Οι χαρακτήρες εκπροσωπούν την πολύπλευρη πραγματικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αντιμετωπίζουν μικρά και μεγάλα προβλήματα, που κυμαίνονται από καθημερινά ζητήματα επιβίωσης μέχρι σημαίνοντα φιλοσοφικά ερωτήματα.
· ΤΡΙΤΗ 19/8/2008
HONEY BABY
του Μίκα Καουρισμάκι (ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ/ΓΕΡΜΑΝΙΑ/ΛΕΤΟΝΙΑ/ΡΩΣΙΑ/ΓΑΛΛΙΑ, 2003, έγχρωμη, 100΄)
Ταινία δρόμου του Φινλανδού σκηνοθέτη Μίκα Καουρισμάκι εμπνευσμένη από το μύθο του Ορφέα και της Ευρυδίκης. Ένα σύντομο ρομάντζο, αισθηματικό και κωμικό, σκοτεινό και παράξενο, γεμάτο σουρεαλιστικές καταστάσεις, ένα μυστηριώδες ταξίδι από τη Γερμανία στο Μουρμάνσκ.
ΚΛΑΣΙΚΟΣ ΙΑΠΩΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΚΙΝΕΖΙΚΟΣ ΚΑΙ ΚΟΡΕΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ
· ΤΡΙΤΗ 26/8/2008
Ι’Μ Α CYBORG, BUT THAT’S OK
(ΣΑΪΜΠΟΓΚΟΥΤΖΙΜΑΝ ΚΟΥΕΝΤΣΑΝΑ)
του Τσαν-Γουκ Παρκ (Ν.ΚΟΡΕΑ, 2006. έγχρωμη, 105΄)
Μια ιστορία αγάπης, τρυφερότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα σε μια ψυχοπαθή κοπέλα, που πιστεύει πως είναι ανθρωποειδές και σε ένα νεαρό σχιζοφρενή, που ισχυρίζεται ότι μπορεί να κλέψει οποιοδήποτε ανθρώπινο συναίσθημα. Πίσω από την ιστορία του ο Παρκ θίγει ζητήματα βαθύτερα και ουσιαστικά. Ακόμη και στις πιο φανταστικές σκηνές υπάρχει κάπου μία κρυμμένη αλήθεια.
· ΤΡΙΤΗ 2/9/2008
ΑΚΙΝΗΤΕΣ ΖΩΕΣ
(ΣΑΝΞΙΑ ΧΑΟΡΕΝ)
του Τζία Ζανγκ – Κε (ΚΙΝΑ, 2006, έγχρωμη, 111΄)
Στην παλιά πόλη της Φένγκζιε που, λόγω της δημιουργίας ενός φράγματος, κατεδαφίζεται και κατακλύζεται από τα νερά του ποταμού Γιανγκτσέ, εκτυλίσσονται, παράλληλα, οι δύο ιστορίες της ταινίας: η ιστορία του ανθρακωρύχου Χαν, που ψάχνει την πρώην γυναίκα του και την κόρη του και η ιστορία της νοσοκόμας Σεν, που αναζητεί τον άντρα της. Ελεγειακή, ποιητική και στοχαστική ταινία με βαθύ πολιτικό περιεχόμενο.
· ΤΡΙΤΗ 9/9/2008
ΣΚΟΡΠΙΑ ΣΥΝΝΕΦΑ
(ΜΙΝΤΑΡΕΓΚΟΥΜΟ)
του Μίκιο Ναρούσε (ΙΑΠΩΝΙΑ, 1967, έγχρωμη, 107΄)
Τα Σκόρπια σύννεφα (1967) είναι το κύκνειο άσμα του Μίκιο Ναρούσε (1905-1969), ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ιαπωνικού κινηματογράφου. Το φυσικό περιβάλλον, ο σκηνικός χώρος και το χρώμα αναδεικνύονται κορυφαίοι πρωταγωνιστές της μελαγχολικής πορείας των δύο πρωταγωνιστών της ταινίας. Μία χαμηλόφωνη, μυστηριακή και σπαρακτική ελεγεία για την απώλεια.
· ΤΡΙΤΗ 16/9/2008
ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΥΣ ΑΜΜΟΛΟΦΟΥΣ
(ΣΟΥΝΑ ΝΟ ΟΝΑ)
του Χιρόσι Τεσιγκαχάρα (ΙΑΠΩΝΙΑ, 1964, ασπρόμαυρη, 123΄)
Η Γυναίκα στους αμμόλοφους (1964) του Ιάπωνα πρωτοποριακού σκηνοθέτη Χιρόσι Τεσιγκαχάρα (1927-2001) είναι μία από τις σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας του ΄60. Εφιαλτική παραβολή του καθημερινού αγώνα για τη ζωή και πυρετώδης και αισθαντική απεικόνιση της σύγκρουσης αρσενικού – θηλυκού.
Η ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΛΕΣΧΗ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ συμπλήρωσε φέτος 20 χρόνια συνεχούς λειτουργίας. Η δραστηριότητά της όλο αυτό το διάστημα υπήρξε πλούσια και πολύπλευρη:
· Προβολές ταινιών μεγάλου και μικρού μήκους από τον ελληνικό και παγκόσμιο κινηματογράφο.
· Ειδικές προβολές – εκδηλώσεις
· Σεμινάρια, μαθήματα, συζητήσεις, εκθέσεις.
· Εκδόσεις, δημοσιεύσεις (Περιοδικό ΠΡΟΣΕΧΩΣ, ειδικά φυλλάδια, προγράμματα, κείμενα σε περιοδικά και εφημερίδες).
Οι προβολές της Λέσχης με το τέλος της θερινής περιόδου 2008 θα φτάσουν τις 1195 (634 ταινίες μεγάλου μήκους και 561 μικρού). Οι ταινίες προέρχονται από 46 χώρες και καλύπτουν το διάστημα από το 1894 έως σήμερα.
O MAHΣ TOY 1968 ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥ 2008
O MAHΣ TOY 1968 ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΤΟΥ 2008
Τετάρτη 21/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών – ισόγειο Ν.Ο.Π.Ε.)
15:00 προβολή slides:
Αλέξανδρος Τσακιρίδης (φοιτ.πολ.επιστημών)
΄΄Τα συνθήματα του Μάη και οι αφίσες του΄΄
15:30 Συζήτηση:
Γιώργος Μαργαρίτης (καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Μάης ΄68: Το Ιστορικό Πλαίσιο΄΄
Σπύρος Μαρκέτος (επικ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Τα Κοινωνικά Κινήματα του ΄60: Νεολαιίστικο, Φεμινιστικό, Αντιπολεμικό΄΄.
Πέμπτη 22/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Νομικής – δίπλα στους πίνακες αποτελεσμάτων)
20:00 Προβολή: ΄΄Πεθαίνοντας στα 30΄΄
22:00 Λίγα λόγια για τους Λεττριστές και τους Καταστασιακούς
23:00 προβολή: ΄΄Η Κοινωνία του Θεάματος΄΄ του Guy Debord
Παρασκευή 23/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών – ισόγειο Ν.Ο.Π.Ε.)
12:00 προβολή: Το Βάθος του Ουρανού είναι Κόκκινο
15:00 Συζήτηση
Άγγελος Γουνόπουλος (φοιτ.πολ.επιστημών)
΄΄Από τον Τσε και την Θεολογία της Απελευθέρωσης στο Μάη του 1968΄΄
16:30 συζήτηση
Διονύσης Γρανάς (μετ.φοιτ.Νομικής)
΄΄Η δεκαετία του 60: Αμερική – the movement΄΄
18:00 προβολή: ΄΄Μεγάλες Νύχτες, Μικρά Πρωϊνά΄΄ του William Klein
19:30 Συζήτηση
Δημοσθένης Δώδος (καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Η Ελλάδα τη δεκαετία του ΄60΄΄
Γιώτα Κραβαρίτου (καθ.Νομικής)
΄΄Εμπειρίες μιας Φοιτήτριας στη Γαλλία το Μάη του 68΄΄
Παύλος Νεράντζης (Δημοσιογράφος)
΄΄Ιταλία: από το Φθινόπωρο του 69 στην Άνοιξη του 77΄΄
Ζήσης Παπαδημητρίου (ομότιμος. καθ.Νομικής)
΄΄Πολιτικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις του Φοιτητικού Κινήματος Διαμαρτυρίας στη Γερμανία΄΄
23:00 προβολή: ΄΄Milou en Mai΄΄ του Louis Malle
Σάββατο 24/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Νομικής – δίπλα στους πίνακες αποτελεσμάτων)
12:00 Προβολή: ΄΄Η Γενιά του ΄60΄΄
13:00 Συζήτηση
Γιάννης Σταυρακάκης (αναπ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Ψυχανάλυση και Μάης του 68: από την Φροϋδική στη Λακανική αριστερά΄΄
16:00 Συζήτηση
Μύρων Κάντερ – Μπαξ (φοιτ.Νομικής)
΄΄Ο Σαρτρικός Υπαρξισμός και η έξαρση του Υποκειμένου στο Μάη του 68΄΄
18:00 Συζήτηση
Νικόλας Σεβαστάκης (αναπ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Οι Πολλαπλοί Ορίζοντες του Μάη: από την Ελευθεριακή Εξέγερση στη Φιλελεύθερη Συναίνεση;΄΄
21:00 Γιώργος Ρακκάς (μετ.φοιτ.πολ.επιστ.)
΄΄Ο Μάης του 68: 40 χρόνια μετά΄΄
Διοργάνωση:
Περιοδικά Συλλόγων Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών και Νομικής:
΄΄450 Βαθμοί Φαρενάϊτ΄΄ και ΄΄Δικαιόπολις΄΄.
Κινηματογραφικές Ομάδες Πολιτικών Επιστημών και Νομικής
Τετάρτη 21/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών – ισόγειο Ν.Ο.Π.Ε.)
15:00 προβολή slides:
Αλέξανδρος Τσακιρίδης (φοιτ.πολ.επιστημών)
΄΄Τα συνθήματα του Μάη και οι αφίσες του΄΄
15:30 Συζήτηση:
Γιώργος Μαργαρίτης (καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Μάης ΄68: Το Ιστορικό Πλαίσιο΄΄
Σπύρος Μαρκέτος (επικ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Τα Κοινωνικά Κινήματα του ΄60: Νεολαιίστικο, Φεμινιστικό, Αντιπολεμικό΄΄.
Πέμπτη 22/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Νομικής – δίπλα στους πίνακες αποτελεσμάτων)
20:00 Προβολή: ΄΄Πεθαίνοντας στα 30΄΄
22:00 Λίγα λόγια για τους Λεττριστές και τους Καταστασιακούς
23:00 προβολή: ΄΄Η Κοινωνία του Θεάματος΄΄ του Guy Debord
Παρασκευή 23/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών – ισόγειο Ν.Ο.Π.Ε.)
12:00 προβολή: Το Βάθος του Ουρανού είναι Κόκκινο
15:00 Συζήτηση
Άγγελος Γουνόπουλος (φοιτ.πολ.επιστημών)
΄΄Από τον Τσε και την Θεολογία της Απελευθέρωσης στο Μάη του 1968΄΄
16:30 συζήτηση
Διονύσης Γρανάς (μετ.φοιτ.Νομικής)
΄΄Η δεκαετία του 60: Αμερική – the movement΄΄
18:00 προβολή: ΄΄Μεγάλες Νύχτες, Μικρά Πρωϊνά΄΄ του William Klein
19:30 Συζήτηση
Δημοσθένης Δώδος (καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Η Ελλάδα τη δεκαετία του ΄60΄΄
Γιώτα Κραβαρίτου (καθ.Νομικής)
΄΄Εμπειρίες μιας Φοιτήτριας στη Γαλλία το Μάη του 68΄΄
Παύλος Νεράντζης (Δημοσιογράφος)
΄΄Ιταλία: από το Φθινόπωρο του 69 στην Άνοιξη του 77΄΄
Ζήσης Παπαδημητρίου (ομότιμος. καθ.Νομικής)
΄΄Πολιτικές και Κοινωνικές Επιπτώσεις του Φοιτητικού Κινήματος Διαμαρτυρίας στη Γερμανία΄΄
23:00 προβολή: ΄΄Milou en Mai΄΄ του Louis Malle
Σάββατο 24/5
(αίθουσα Συλλόγου Φοιτητών Νομικής – δίπλα στους πίνακες αποτελεσμάτων)
12:00 Προβολή: ΄΄Η Γενιά του ΄60΄΄
13:00 Συζήτηση
Γιάννης Σταυρακάκης (αναπ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Ψυχανάλυση και Μάης του 68: από την Φροϋδική στη Λακανική αριστερά΄΄
16:00 Συζήτηση
Μύρων Κάντερ – Μπαξ (φοιτ.Νομικής)
΄΄Ο Σαρτρικός Υπαρξισμός και η έξαρση του Υποκειμένου στο Μάη του 68΄΄
18:00 Συζήτηση
Νικόλας Σεβαστάκης (αναπ.καθ.πολ.επιστ.)
΄΄Οι Πολλαπλοί Ορίζοντες του Μάη: από την Ελευθεριακή Εξέγερση στη Φιλελεύθερη Συναίνεση;΄΄
21:00 Γιώργος Ρακκάς (μετ.φοιτ.πολ.επιστ.)
΄΄Ο Μάης του 68: 40 χρόνια μετά΄΄
Διοργάνωση:
Περιοδικά Συλλόγων Φοιτητών Πολιτικών Επιστημών και Νομικής:
΄΄450 Βαθμοί Φαρενάϊτ΄΄ και ΄΄Δικαιόπολις΄΄.
Κινηματογραφικές Ομάδες Πολιτικών Επιστημών και Νομικής
Sunday, May 11, 2008
Περιοδικό ΣΤΙΓΜΑ: Συζήτηση "Κριτική θεωρία, κοινωνικά κινήματα και υποκειμενικότητες"
Πρόσκληση
Το περιοδικό Στίγμα
Σας καλεί την Τετάρτη 14 Μαΐου στην εκδήλωση για τη Σχολή της Φρανκφούρτης , με θέμα «Κριτική θεωρία, κοινωνικά κινήματα και υποκειμενικότητες». Η εκδήλωση θα γίνει στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο “Nosotros”, Θεμιστοκλέους 66, Εξάρχεια, στις 20:30. Την συζήτηση θα ξεκινήσουν ο Τάσος Δρούλιας, ο Γιώργος Καράμπελας, η Ματίνα Κουντουρογιάννη, ο Παναγιώτης Μανιάτης και η Αναστασία Σαββίδου, όλοι/ες συντάκτες/τριες του περιοδικού. Συντονιστής ο Μπάμπης Μπαλτάς.
Η συμμετοχή σας θα είναι χαρά μας.
Η συντακτική επιτροπή του περιοδικού Στίγμα
Το περιοδικό Στίγμα
Σας καλεί την Τετάρτη 14 Μαΐου στην εκδήλωση για τη Σχολή της Φρανκφούρτης , με θέμα «Κριτική θεωρία, κοινωνικά κινήματα και υποκειμενικότητες». Η εκδήλωση θα γίνει στον ελεύθερο κοινωνικό χώρο “Nosotros”, Θεμιστοκλέους 66, Εξάρχεια, στις 20:30. Την συζήτηση θα ξεκινήσουν ο Τάσος Δρούλιας, ο Γιώργος Καράμπελας, η Ματίνα Κουντουρογιάννη, ο Παναγιώτης Μανιάτης και η Αναστασία Σαββίδου, όλοι/ες συντάκτες/τριες του περιοδικού. Συντονιστής ο Μπάμπης Μπαλτάς.
Η συμμετοχή σας θα είναι χαρά μας.
Η συντακτική επιτροπή του περιοδικού Στίγμα
Thursday, May 08, 2008
1968-2008: Ο ΜΑΗΣ, Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
1968-2008: Ο ΜΑΗΣ, Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΣ
Ομιλία του Θανάση Τσακίρη στην εκδήλωαη της Αριστερής Παρέμβασης Τυρνάβου για το Μάη του 68 (Σάββατο, 3/5/2008)
Στις 15 Μαρτιου 1968 στην μεγάλη εφημερίδα Le Monde o Pierre Viansson-Ponté έγραφε: "Αυτό που προς το παρόν χαρακτηρίζει τη δημόσια ζωή είναι η βαρεμάρα. Η Γαλλία βαριέται…Η νεολαία βαριέται…Ο στρατηγός de Gaulle βαριέται . . ." Όμως, υπήρχαν και κάμποσα εκατομμύρια Γάλλοι άνεργοι, συνταξιούχοι, εργάτες γης και μικροαγρότες που δεν ένοιωθαν κάτι τέτοιο. Φαινομενικά η Γαλλία ήταν όαση ηρεμίας σε ένα κόσμο που κόχλαζε είτε από φοιτητικές εξεγέρσεις εναντίον του πολέμου του Βιετνάμ όπως στις ΗΠΑ και στη Δυτική Γερμανία είτε λαϊκές εξεγέρσεις και ταραχές στην Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία. Επιπλέον, στρατιωτικές δικτατορίες πρόσφατα εγκαθιδρυμένες, όπως στην Ελλάδα ή μακροχρόνια κυριαρχούσες, όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία, απέκοπταν τους πολίτες τους από το γενικότερο διεθνές γίγνεσθαι. Ήδη, όμως, τα σημάδια της στασιμότητας και της κρίσης είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους, η ανεργία αυξανόταν (το 1968 είχε φτάσει στο 2,8% που σε σύγκριση με το ποσοστό 0,8% του 1957 φαντάζει ως αστρονομικό) , οι τιμές των καθημερινών αγαθών έπαιρναν την ανηφόρα και η εργατική δυσαρέσκεια αυξανόταν. Οι εργαζόμενοι βαριούνταν να ακούν τις ίδιες υποσχέσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις αντέδρασαν πριν το Μάη του ’68. Έτσι εξαπολύθηκαν αρκετές απεργίες κόντρα στην πολιτική των επιχειρήσεων να θέτουν τους εργάτες σε διαθεσιμότητα ή και να τους απολύουν οριστικά. Το 1966 η σοσιαλιστική και χριστιανική συνομοσπονδία CFDT και η κομμουνιστική CGT υπέγραψαν μνημόνιο κοινής δράσης για την επίλυση των εργατικών προβλημάτων. Οι εργάτες διαπιστώνουν ότι το οικονομικό σύστημα ως μέρος του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος αρχίζει να μπάζει από παντού δημιουργώντας ένα σχετικά ευνοϊκό υπόστρωμα πολιτικών και συνδικαλιστικών ευκαιριών.
Ας ξαναγυρίσουμε στο 1968. Πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα; Παρ’ όλο που οι φοιτητές και οι φοιτήτριες έχασαν τη μάχη τελικά, το κράτος, όταν η λαοπρόβλητη πια κυβέρνηση Ντεγκώλ ανέλαβε ξανά τα ηνία του, προώθησε τις μεταρρυθμίσεις της ανώτατης εκπαίδευσης στις 12 Νοεμβρίου 1968. Η κύρια τομή που επέφερε στα πανεπιστήμια η αντικατάσταση της παλιού τύπου πανεπιστημιακής μονάδας από αυτόνομα πολυεπιστημονικά ιδρύματα συνδιοικούμενα από το εκπαιδευτικό προσωπικό, τους φοιτητές και το διοικητικό προσωπικό. Αυτά τα ιδρύματα αποφασίζουν από μόνα τους για τα ερευνητικά προγράμματα, τις μεθόδους διδασκαλίας και αξιολόγησης, αν και χρειάζονται την τυπική έγκριση του Υπουργείου Παιδείας. Ας πάμε, όμως, στις απαρχές της εξέγερσης που βρίσκονται στο κίνημα της 22 Μαρτίου. Ξεκινά κατάληψη του Πανεπιστημίου της Ναντέρ, με πρώτη τη σχολή Κοινωνιολογίας. Από τα πρώτα αιτήματα των φοιτητών και των φοιτητριών είναι η ελεύθερη κίνηση στους κοιτώνες των εστιών που ήταν χωρισμένες σε αρρένων και θηλέων. Εκεί μια ομάδα ακροαριστερών-αυτόνοκων και αναρχιζόντων θα ιδρύσει το Κίνημα της 22 Μαρτίου. Ήδη παρόμοια κίνηση προϋπήρχε στο Πανεπιστήμιου του Στρασβούργου, η οποία εμπνεόμενη από τις ιδέες της Καταστασιακής Διεθνούς, πήρε υπό τον έλεγχό της το φοιτητικό σύλλογο και βάλθηκε να αποδομήσει το αναχρονιστικό σύστημα σε όλα τα επίπεδα με πρώτο και κύριο αυτό της «καταναλωτικής κουλτούρας». Αυτή είναι η πρώτη φάση της ανάπτυξης της εξέγερσης που διαρκεί ως το βράδυ της 3ης Μαΐου, οπότε η αστυνομία καταλύει το άσυλο και εισβάλλει στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και αρχίζει η δεύτερη φάση του συγκρουσιακού 10ήμερου με καταλήψεις πολλών πανεπιστημίων και επεισόδια με τις δυνάμεις καταστολής ως τη νύχτα της 13 Μαΐου και το κρεσέντο βίας εκ μέρους των γαλλικών ΜΑΤ οπότε αρχίζει η εργατική φάσης της εξέγερσης με την κατάληψη των εργοστασιακών εγκαταστάσεων της SUD-Aviation από τους απεργούς εργάτες. Οι εργάτες ζητούν εκτός από αυξήσεις στους μισθούς, καλύτερες συνθήκες εργασίας, εργατικό έλεγχο και αυτοδιαχείριση των εργοστασίων. Αυτά τα αιτήματα μπαίνουν στην ημερήσια διάταξη της δημόσιας πολιτικής για πρώτη φορά. Το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, έχοντας χάσει τον έλεγχο στα πανεπιστήμια και στα λύκεια προς όφελος των αριστερίστικών, των τροτσκιστικών, γκεβαρικών και μαοϊκών οργανώσεων, όπως η League Communiste Révolutionnaire, τις αποκαλεί προβοκατόρικες έως και φασιστικές. Δεν κινητοποιεί αμέσως τα εργατικά συνδικάτα παρά μόνο στα μέσα του Μάη για να κερδίσει μια σειρά συνελεύσεων σε ορισμένους κλάδους και μετά από τις τριήμερες διαπραγματεύσεις με τον Υπουργό Εργασίας και τους εργοδότες να καλέσει τους εργάτες να υπερψηφίσουν την υπογραφή της «συμφωνίας της Γκρενέλ» στις 28 Μαίου. Πολλά εργοστάσια ξανάνοιξαν καθώς οι κομμουνιστές συνδικαλιστές επέβαλαν την υπερψήφιση της συμφωνίας αλλά πολλά παρέμειναν υπό κατάληψη καθώς οι εργάτες απέρριψαν τη συμφωνία. Στις 29 του μήνα ο Στρατηγός Ντεγκωλ εξαφανίζεται από το προσκήνιο και καταφεύγει στο γερμανικό θέρετρο Μπάντεν-Μπάντεν για να επιστρέψει την επόμενη ημέρα για να εξαγγείλει διάγγελμα και να προκηρύξει εκλογές τις οποίες θα κερδίσει πανηγυρικά στο μέτρο που η αριστερά (ΓΚΚ, Σοσιαλιστική Ομοσπονδία, Ενοποιημένο Σ.Κ.) αδυνατεί να παρέμβει στο κενό εξουσίας και να αξιοποιήσει την κατάσταση. Ο Ντεγκωλ έπαιξε με τους φόβους των μικροαστικών μαζών και τους αξιοποίησε κατάλληλα μπροστά στη δήθεν επερχόμενη «ολοκληρωτική κομμουνιστική επανάσταση» μέσω της «μόλυνσης» των κοινωνικών σχέσεων που επιφέρουν οι φοιτητικές «ταραχές» και το «χάος».
Τι ήταν ο Μάης; Σύμφωνα με τις ερμηνείες που δόθηκαν από πολιτικούς και θεωρητικούς ο Μάης είχε ένα ή και περισσότερα από τα εξής στοιχεία:
1. Η πρώτη εξήγηση που δόθηκε ήταν αυτή της κατεστημένης πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας που ανέπτυξε μια «θεωρία συνομωσίας». Ο Ντε Γκωλ και ο Πομπιντού προσδιόρισαν ως «συνωμότες» το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τις αριστερίστικες ομάδες αγνοώντας σκόπιμα ότι το ΓΚΚ αρχικά σαμποτάρισε την εξέγερση και συμμετείχε μόνο στο τέλος με την απεργιακή κινητοποίηση των συνδικάτων.
2. Μια δεύτερη εξήγηση που προσπάθησε να είναι πιο μέσα στα πράγματα τονίζει την κρίση του Πανεπιστημίου ως θεσμού. Το Πανεπιστήμιο είχε πια εξελιχθεί από την άποψη της κοινωνικής σύνθεσης του φοιτητόκοσμου και εν μέρει του ερευνητικού και διδακτικού προσωπικού. Από πανεπιστήμιο των αστικών και γραφειοκρατικών ελίτ είχε μετατραπεί μεταπολεμικά σε μαζικό πανεπιστήμιο των μεσαίων στρωμάτων και των πιο ταλαντούχων παιδιών της εργατικής τάξης των πόλεων. Η εξέγερση του φοιτητόκοσμου έδειξε ότι η οικοδόμηση νέων πανεπιστημίων, όπως αυτό της εργατικής γειτονιάς της Ναντέρ, δεν έλυνε το πρόβλημα που δεν ήταν ποσοτικό αλλά ποιοτικό.
3. Ορισμένοι θεωρούσαν ότι το κίνημα της αμφισβήτησης ήταν το ξέσπασμα της «εφηβικής ανταρσίας» και η φωτιά του «νεανικού πυρετού». Οι φίλα προσκείμενοι στο κίνημα μιλούσαν για τη «γιορτή της ζωής» και για το «εφηβικό 1789» που μετέτρεψε τη νεολαία σε «κοινωνικοπολιτική δύναμη». Οι πιο επικριτικοί μιλούσαν για «ψυχόδραμα» ή για «μίμηση» και ακόμη πιο ειρωνικά για «παρωδία επανάστασης» που έδινε διέξοδο στα ψυχικά αδιέξοδα των εξεγερμένων.
4. Η θεωρία της «κρίσης του πολιτισμού». Κατ’ αυτή την άποψη, οι νέοι και οι νέες επιτέθηκαν συνολικά εναντίον της «καταναλωτικής κοινωνίας». Σε αρκετές διαλέξεις του, ο αντιστασιακός συγγραφέας και μαχητής των Διεθνών Ταξιαρχιών, ο Αντρέ Μαλρώ, υπουργός πολιτισμού των κυβερνήσεων Ντε Γκωλ από το 1960 ως το 1969, τόνιζε ότι δεν επρόκειτο για ζήτημα μεταρρυθμίσεων αλλά για επιστροφή του παλιού μηδενισμού με τη μαύρη σημαία και μια αστείρευτη επιθυμία καταστροφής. Ουσιαστικά, η άποψη αυτή απέδιδε την κρίση του Μάη στην κατάρρευση των ιδεών και των αξιών του Διαφωτισμού και της Προόδου που είχαν υποσχεθεί κάτι το πολύ διαφορετικό από την αέναη ανάπτυξη του «καταναλωτισμού» και της «τεχνολογικής» και «τεχνοκρατικής» κοινωνίας.
5. Η θεωρία της «ταξικής σύγκρουσης νέου τύπου». Την άποψη αυτή πρωτοδιατύπωσε ο κοινωνιολόγος Αλαίν Τουραίν. Η κρίση του ’68 δεν ήταν, κατ’ αυτόν, ένας άμεσος ταξικός αγώνας (εργάτες εναντίον εργοδοτών) αλλά περισσότερο κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική πάλη. Ο στόχος αυτής της κινητοποίησης ήταν περισσότερο η κυριαρχία και η ενσωμάτωση/ολοκλήρωση, δηλαδή οι αγώνες γίνονταν εναντίον της τεχνοκρατίας, και λιγότερο η εκμετάλλευση. Οι άνθρωποι που λειτουργούσαν την κοινωνική μηχανή, οι επαγγελματίες και οι εργάτες της πραγματικής παραγωγής στρέφονταν εναντίον των τεχνοκρατών που είχαν υφαρπάξει την αρμοδιότητα λήψης των πάσης φύσεως πολιτικών και κοινωνικών αποφάσεων και ασκούσαν την κυριαρχία τους σε όλα τα επίπεδα.
6. Η ερμηνεία των πιο παραδοσιακών μαρξιστών απέδιδε στους εργάτες και όχι στους φοιτητές το ρόλο του ιστορικού υποκειμένου της επανάστασης. Γι’ αυτό αγνοήθηκε από αυτούς η φοιτητική απαρχή του κινήματος. Ακόμα και τότε το ΓΚΚ έμεινε στο πλαίσιο της διεκδίκησης ικανοποίησης «νομιμοποιημένων υλικών αιτημάτων» και δεν έθεσε θέμα εξουσίας ούτε καν εργατικού ελέγχου. Αυτή η εξήγηση έχει το προτέρημα ότι εντοπίζει τους λόγους της απότομης και ξαφνικής έκρηξης της λαϊκής οργής αλλά λόγω του απόλυτου οικονομικού ντετερμινισμού της αφήνει ελάχιστα περιθώρια στην ανάπτυξη επαναστατικής διεξόδου από την κρίση με την ανάδειξη της «ανωριμότητας» των αντικειμενικών και υποκειμενικών όρων. Η συλλογική δράση και η αυτενέργεια των κοινωνικών υποκειμένων δεν αναγνωρίζεται από το εκάστοτε ηγετικό κομματικό επιτελείο που θα αποφασίσει πότε θα είναι κατάλληλη η στιγμή της ρήξης.
7. Η πιο θεσμική προσέγγιση απέδιδε τα γεγονότα του Μάη στην πολιτική και καθεστωτική κρίση της 5ης γαλλικής δημοκρατίας, η οποία όπλισε τον Πρόεδρο της δημοκρατίας με υπερεξουσίες και οχύρωνε την κυβέρνηση απέναντι στον κοινοβουλευτικό έλεγχο περιορίζοντας σε δευτερεύοντα ρόλο το κοινοβούλιο και την επίσημη αντιπολίτευση, ωθώντας σε πιο ριζοσπαστικές μορφές αντίθεσης στην κυβέρνηση και το καθεστώς. Αντίθετα, στην 3η και στην 4η Δημοκρατία, το κοινοβούλιο έπαιζε τον πρώτο ρόλο και έδινε διέξοδο στις κυβερνητικές κρίσεις προτού αυτές εξελιχθούν σε καθεστωτικές κρίσεις. Στην 5η Δημοκρατία, λοιπόν, αναπτύχθηκε το καθεστώς του «αυταρχικού κρατισμού», που αφαιρούσε πολλές βαλβίδες ασφαλείας του συστήματος και έστελνε τους διαμαρτυρόμενους στους δρόμους της Γαλλίας που από το 1789 ως σήμερα φιλοξένησαν δεκάδες εκατομμύρια διαδηλωτές και διαδηλώτριες που διαμαρτύρονταν κατά του αυταρχικού γραφειοκρατικού γαλλικού κράτους.
8. Τέλος, μια ερμηνεία, που δίνει σημαντικό ρόλο στον υποκειμενικό παράγοντα αλλά και στον παράγοντα της τύχης, είναι αυτή που αποδίδει την κρίση στην αλληλουχία διαφόρων γεγονότων και στις αποφάσεις των πολιτικών παραγόντων. Αναδεικνύεται έτσι η στρατηγική και οι τακτικές σε βασικό μοχλό των εξελίξεων. Σημαντικό, λοιπόν, ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, από όπου άρχισαν όλα, ήταν αποκομμένο από τον έξω κόσμο δημιουργώντας μια αίσθηση κοινής ταυτότητας στους φοιτητές και τις φοιτήτριές του. Εξίσου σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι καθυστερήσεις του υπουργού Παιδείας για την εκπόνηση σχεδίου μεταρρυθμίσεων και τη δημόσια διαβούλευσή του ώστε να τύχει αποδοχής και να εφαρμοστεί. Ήταν σημαντικό επίσης το γεγονός ότι η αστυνομία εισέβαλε στη Σορβόννη στις 3 Μαΐου δημιουργώντας την αίσθηση ότι η καταστολή θα ενταθεί πέρα από τα «λογικά» όρια. Ακόμη και η ταυτόχρονη απουσία του Προέδρου και του Πρωθυπουργού στο εξωτερικό που σήμαινε αναβλητικότητα στη λήψη ουσιαστικών πολιτικών αποφάσεων προστέθηκε ως κρίκος στην αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στην γενίκευση της εξέγερσης, χωρίς επιστροφή σε προηγούμενες καταστάσεις.
Ας δούμε τώρα πώς η αμφισβήτηση του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος και της πολιτικής του περνάει μέσα από την ανάπτυξη του οικολογικού κινήματος. Ως κοινωνικό κίνημα λαμβάνει υπόψη του τη θεσμική δομή και την ιδεολογία του κράτους, το βαθμό συγκεντρωτισμού των λειτουργιών του, τις δυνατότητες για συμμετοχή των πολιτών στη λήψη και εφαρμογή των πολιτικών αποφάσεων. Με άλλα λόγια, κάθε κοινωνικό κίνημα λαμβάνει υπόψη τη «δομή των πολιτικών ευκαιριών». Από τα μέσα του 19ου αιώνα διάφορα κινήματα για τη διατήρηση δασών και άλλων φυσικών πόρων αγωνίστηκαν για να αποσπάσουν φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικών από τις κυβερνήσεις, για να προωθήσουν την ιδέα της «επιστροφής στις ρίζες και στη φύση». Κάποια συχνά στρέφονταν σε αντιδραστικές πολιτικές αντιλήψεις. Όμως, στη δεκαετία του 1960 αρχίζει να γίνεται συνείδηση ότι η απρόσκοπτη καπιταλιστική βιομηχανική ανάπτυξη προκαλεί σημαντικές ζημιές στο φυσικό περιβάλλον της γης. Στις ΗΠΑ προκάλεσε σοκ η δημοσίευση της εργασίας Σιωπηλή Άνοιξη της Rachel Carson. Πιο πριν ο Murray Bookchin, έγραψε την πρώτη πραγματεία περί «πολιτικής οικολογίας». Θετικοί επιστήμονες προβληματίζονταν με την επίπτωση της εκβιομηχάνισης στους πόρους του πλανήτη, την αύξηση του πληθυσμού της γης και τη διατροφή του πλεονάζοντος πληθυσμού Στη δεκαετία του 1970 μια σειρά εκδόσεις και επιστημονικά άρθρα αρχίζουν να «ανοίγουν τα μάτια» πολλών ανθρώπων. Τα ΜΜΕ της εποχής «μυρίστηκαν» την ένταξη στις δημόσιες αντιπαραθέσεις μιας νέας θεματολογίας και ενός νέου κοινού που ξεχώριζε από τις παλιότερες γενιές. Έτσι άρχισαν να αναλύουν το φαινόμενο «περιβαλλοντικό κίνημα». Το 1972 η έκθεση της Λέσχης της Ρώμης, με τίτλο Τα όρια της ανάπτυξης, τόνιζε ότι «η απεριόριστη ανάπτυξη σ’ ένα πεπερασμένο σύστημα είναι μια απραγματοποίητη φαντασίωση». Επιπλέον το περιοδικό Ecologist με το άρθρο «Προσχέδιο για την Επιβίωση» πρότεινε «μια στρατηγική για την αλλαγή και υπογράμμιζε ότι οι αποκεντρωμένες κοινωνικές δομές ταιριάζουν σε μια (αυτό)διατηρούμενη κοινωνία».
Η εξέγερση του Μάη του 1968 και το κίνημα αμφισβήτησης έδωσε νέα ώθηση στο ζήτημα της συγκρότησης ριζοσπαστικού οικολογικού κινήματος. Η δημιουργία οικολογικών κινημάτων είναι το νέο δεδομένο μετά το 1968. Η ανάπτυξη μιας σειράς κινητοποιήσεων ανέδειξε την ανάγκη αυτής της πολιτικής, με πρώτο θέμα την αντίσταση στην οικοδόμηση πυρηνικών εργοστασίων και την κατασκευή πυρηνικών όπλων που συνέδεε το οικολογικό κίνημα με το ειρηνιστικό. Οικολογικές ομάδες, εναλλακτικές ομάδες πρωτοβουλίας πολιτών, που δημιουργούνταν από παλιότερα μέλη των οργανώσεων της αριστεράς ή των κοινοβίων των χίπικων κοινοτήτων και αντιπάλευαν τόσο τον καπιταλισμό όσο και το γραφειοκρατισμό των κομμουνιστικών κομμάτων σε Δύση και Ανατολή. Οικοδομήθηκε ένα κίνημα με κύριες αρχές την άμεση δημοκρατία και την καθολική ισότητα με εναλλακτικό κοινωνικό περίγυρο που περιλάμβανε οικολογικές και φεμινιστικές οργανώσεις, αναρχο-αυτόνομες ομάδες και ελευθεριακούς σοσιαλιστές. Επρόκειτο για τη δημιουργία κοινοτήτων με αντιαυταρχικό τρόπο λειτουργίας, την ολοκλήρωση της προσωπικής ζωής στη βάση της αναγνώρισης ότι «το πολιτικό είναι προσωπικό». Αυτή η συμβίωση της εναλλακτικής κουλτούρας με την κληρονομιά της «Νέας Αριστεράς» θα περιθωριοποιούσε την παλιά περιβαλλοντιστική αντίληψη. Στη Γαλλία, πρωταγωνιστές των γεγονότων του Μάη πρωταγωνίστησαν και στη συγκρότηση τέτοιων ομάδων και κινημάτων. Μάλιστα, ο αγρονόμος Ρενέ Ντιμόν διεκδίκησε την εκλογή του στο αξίωμα του Προέδρου της χώρας το 1974. Στην Δυτική Γερμανία, η βίαιη σύγκρουση μεταξύ της Εξωκοινοβουλευτικής Αντιπολίτευσης που εξέφραζε την μαχητική αριστερή νεολαία των πανεπιστημίων (και της νεολαίας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος) και της κυβέρνησης του Μεγάλου Συνασπισμού των δύο μεγάλων κομμάτων της Σοσιαλδημοκρατίας και της Χριστιανοδημοκρατίας καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις και την τροπή που θα έπαιρναν οι κινητοποιήσεις. Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του ηγέτη των ριζοσπαστών φοιτητών Ρούντι Ντούτσκε και η βίαιη δολοφονία από αστυνομικό του φοιτητή Μπένο Όνεζοργκ σε διαδήλωση κατά του Σάχη του Ιράν είχαν ως αποτέλεσμα την άμεση ριζοσπαστικοποίηση της αριστερής πτέρυγας των Σοσιαλδημοκρατών φοιτητών και τη δημιουργία του κινήματος της 2 Ιούνη. Όμως, ένα τμήμα του κινήματος εξωθήθηκε στην ένοπλη πάλη κατά του συστήματος και των εκπροσώπων του μέσω μικρών ομάδων τύπου RAF ενώ οι διάφορες ομάδες που αποτελούσαν την πλειοψηφία του κινήματος ακολουθούσαν ποικίλες στρατηγικές χωρίς να καταφεύγουν στην ατομική βία. Η γερμανική «ιδιαιτερότητα» του ναζισμού και της καταστροφής της χώρας στο Β΄ Π.Π. συνέβαλε στην ιδιαίτερη ένταση που πήρε η σύγκρουση. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της χώρας είχαν σκοπό την άνευ προηγουμένη οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της βιομηχανικής Γερμανίας που μπορεί να απέφερε καλά εργατικά εισοδήματα και ισχυρό κοινωνικό κράτος αλλά είχε βαρύ τίμημα. Η μόλυνση του περιβάλλοντος, η ρύπανση ποταμών και λιμνών από τα βιομηχανικά απόβλητα, η κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής και κυκλοφορίας των πάσης φύσεως Ι.Χ. και οχημάτων και, τέλος, η σχεδιαζόμενη δημιουργία δεκάδων πυρηνικών εργοστασίων μαζί με την εγκατάσταση στο έδαφος της χώρας νέων γενεών πυρηνικών πυραυλικών συστημάτων κατά της ΕΣΣΔ όλα αυτά συντελούσαν στην οικολογική ανισορροπία σε μια καταναλωτική κοινωνίας με τεχνοκρατικής λογικής «μονοδιάστατους ανθρώπους», πολίτες με περιορισμένους ψυχοπνευματικούς ορίζοντες.
Στην Ελλάδα, το «μήνυμα» του Μάη ήρθε μερικά χρόνια αργότερα λόγω της Δικτατορίας, το Νοέμβριο του 1973 και μετά με το κύμα των καταλήψεων εναντίον του ν. 815/78. Παράλληλα αναπτυσσόταν το οικολογικό κίνημα με αργότερους ρυθμούς σε σχέση με τις ευρωπαϊκές και τις βορειοαμερικανικές κοινωνίες. Από το 1973 ως και το 1981 έγιναν οχτώ μαζικές κινητοποιήσεις στην περιφέρεια, εκτός Αθηνών που αφορούσαν εναντίωση σε ίδρυση νέων βιομηχανιών και μεταφορά ορισμένων, αντιπαράθεση σε μεγάλης κλίμακας σχέδια βιομηχανιών. Υπήρχε πολυταξική συμμετοχή πολιτών, υποκίνηση από ομάδες πρωτοβουλίας βάσης ή συντονιστικές επιτροπές, επιλογή ίδιων τρόπων κινητοποίησης και μεταφορά του αγώνα στην Αθήνα και υποστηρίζονταν από μη τοπικές οργανώσεις προστασίας περιβάλλοντος. Η αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων από τα κόμματα ώσπου αυτές να εδραιωθούν ήταν σχεδόν εχθρική. Προβάλλονταν εναλλακτικά πρότυπα γεωργικής ή ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Τέλος, οι κινητοποιήσεις ήταν συχνά αποτελεσματικές. Τη δεκαετία του 1980 τόσο το κράτος με τις πολιτικές του αλλά και τις ελλείψεις παρεμβάσεών του όσο και η πλειονότητα των ιδιωτικών επιχειρήσεων αδιαφορούν για τις συνέπειες της δραστηριότητάς τους, και από κοντά η έλλειψη κατάλληλων δημοσίων συγκοινωνιών ωθεί στην υπέρμετρη ανάπτυξη της αγοράς αυτοκινήτων. Στη δεκαετία αυτή, δημιουργήθηκαν και εδραιώθηκαν τοπικές οικολογικές ομάδες πολιτών στην Αθήνα και στην περιφέρεια, κυκλοφόρησαν θεωρητικά έργα, αυξήθηκαν τα περιοδικά της πολιτικής οικολογίας και η κυκλοφορία τους μιας και απευθύνθηκαν σε ευρύτερο κοινό. Επίσης, δειλά αλλά σταθερά με συχνές και θεαματικές παρεμβάσεις, μελέτες και εναλλακτικές προτάσεις, δραστηριοποιήθηκε τη Greenpeace και δημιουργήθηκαν αντιπροσωπείες άλλων οργανώσεων όπως η WWF, οι Φίλοι της Γης κλπ. Το αίτημα για πολιτική συγκρότηση ενός συντονιστικού φορέα για τις πολύμορφες τοπικές και περιφερειακές παρεμβάσεις τυγχάνει πλέον γενικής αποδοχής στο βαθμό που το υπάρχοντα κόμματα δεν προσαρμόζονται με τη μερική εξαίρεση της ανανεωτικής και της ευρύτερης εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς που, έτσι κι αλλιώς, υπερβαίνει τις παραδοσιακές διαιρέσεις. Η κάθοδος του ψηφοδελτίου «Οικολόγοι-Εναλλακτικοί» στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 1989 και η σχετική επιτυχία τους πανελλαδικά αλλά κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία της Ομοσπονδίας Οικολογικών και Εναλλακτικών Οργανώσεων τον Οκτώβριο του 1989, και την κάθοδο στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 1989 και Απριλίου 1990 με την εκλογή και στις δυο εκλογές των πρώτων οικολόγων βουλευτών στην ιστορία του Ελληνικού κοινοβουλίου με το σχήμα των «Οικολόγων-Εναλλακτικών». Οι σημαντικές διαφωνίες επί των βασικών πολιτικών ζητημάτων που δεν έτυχαν της κατάλληλης επεξεργασίας και συζήτησης, οι πολύ διαφορετικές προελεύσεις (ιδεολογικές και πολιτικές) των συμμετεχόντων στα πλαίσια της Ομοσπονδίας και η ενσωμάτωση στοιχείων του οικολογικού λόγου και οικολογικών αιτημάτων στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων, κυρίως του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου έδωσαν το έναυσμα για την εκδήλωση της υποβόσκουσας κρίσης των «Οικολόγων-Εναλλακτικών» και την αδρανοποίησή τους με αποτέλεσμα το 1993 να μην υπάρξει αξιόπιστο οικολογικό ψηφοδέλτιο στις βουλευτικές εκλογές. Η συνεχής αύξηση οικολογικών κινητοποιήσεων από τοπικές ομάδες και κινήσεις πολιτών που εκδηλώνονται στη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα και η παράλληλη επιδείνωση όλων των δεικτών της περιβαλλοντικής κατάστασης τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς σε συνδυασμό με την εντεινόμενη κρίση εκπροσώπησης που γινόταν ολοένα και πιο φανερή είχε ως συνέπεια την επάνοδο των οικολογικών εκλογικών σχημάτων τόσο των «Οικολόγων-Πράσινων» όσο και του ΣΥΡΙΖΑ.
Θανάσης Τσακίρης (Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας)
http://tsakiris.snn.gr,
http://tsakthan.blogspot.com,
http://tsakthan.wordpress.com
E-mail: tsakthan@gmail.com,
tsakthan@otenet.gr
Ομιλία του Θανάση Τσακίρη στην εκδήλωαη της Αριστερής Παρέμβασης Τυρνάβου για το Μάη του 68 (Σάββατο, 3/5/2008)
Στις 15 Μαρτιου 1968 στην μεγάλη εφημερίδα Le Monde o Pierre Viansson-Ponté έγραφε: "Αυτό που προς το παρόν χαρακτηρίζει τη δημόσια ζωή είναι η βαρεμάρα. Η Γαλλία βαριέται…Η νεολαία βαριέται…Ο στρατηγός de Gaulle βαριέται . . ." Όμως, υπήρχαν και κάμποσα εκατομμύρια Γάλλοι άνεργοι, συνταξιούχοι, εργάτες γης και μικροαγρότες που δεν ένοιωθαν κάτι τέτοιο. Φαινομενικά η Γαλλία ήταν όαση ηρεμίας σε ένα κόσμο που κόχλαζε είτε από φοιτητικές εξεγέρσεις εναντίον του πολέμου του Βιετνάμ όπως στις ΗΠΑ και στη Δυτική Γερμανία είτε λαϊκές εξεγέρσεις και ταραχές στην Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία. Επιπλέον, στρατιωτικές δικτατορίες πρόσφατα εγκαθιδρυμένες, όπως στην Ελλάδα ή μακροχρόνια κυριαρχούσες, όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία, απέκοπταν τους πολίτες τους από το γενικότερο διεθνές γίγνεσθαι. Ήδη, όμως, τα σημάδια της στασιμότητας και της κρίσης είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους, η ανεργία αυξανόταν (το 1968 είχε φτάσει στο 2,8% που σε σύγκριση με το ποσοστό 0,8% του 1957 φαντάζει ως αστρονομικό) , οι τιμές των καθημερινών αγαθών έπαιρναν την ανηφόρα και η εργατική δυσαρέσκεια αυξανόταν. Οι εργαζόμενοι βαριούνταν να ακούν τις ίδιες υποσχέσεις και σε ορισμένες περιπτώσεις αντέδρασαν πριν το Μάη του ’68. Έτσι εξαπολύθηκαν αρκετές απεργίες κόντρα στην πολιτική των επιχειρήσεων να θέτουν τους εργάτες σε διαθεσιμότητα ή και να τους απολύουν οριστικά. Το 1966 η σοσιαλιστική και χριστιανική συνομοσπονδία CFDT και η κομμουνιστική CGT υπέγραψαν μνημόνιο κοινής δράσης για την επίλυση των εργατικών προβλημάτων. Οι εργάτες διαπιστώνουν ότι το οικονομικό σύστημα ως μέρος του ευρύτερου κοινωνικού συστήματος αρχίζει να μπάζει από παντού δημιουργώντας ένα σχετικά ευνοϊκό υπόστρωμα πολιτικών και συνδικαλιστικών ευκαιριών.
Ας ξαναγυρίσουμε στο 1968. Πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα; Παρ’ όλο που οι φοιτητές και οι φοιτήτριες έχασαν τη μάχη τελικά, το κράτος, όταν η λαοπρόβλητη πια κυβέρνηση Ντεγκώλ ανέλαβε ξανά τα ηνία του, προώθησε τις μεταρρυθμίσεις της ανώτατης εκπαίδευσης στις 12 Νοεμβρίου 1968. Η κύρια τομή που επέφερε στα πανεπιστήμια η αντικατάσταση της παλιού τύπου πανεπιστημιακής μονάδας από αυτόνομα πολυεπιστημονικά ιδρύματα συνδιοικούμενα από το εκπαιδευτικό προσωπικό, τους φοιτητές και το διοικητικό προσωπικό. Αυτά τα ιδρύματα αποφασίζουν από μόνα τους για τα ερευνητικά προγράμματα, τις μεθόδους διδασκαλίας και αξιολόγησης, αν και χρειάζονται την τυπική έγκριση του Υπουργείου Παιδείας. Ας πάμε, όμως, στις απαρχές της εξέγερσης που βρίσκονται στο κίνημα της 22 Μαρτίου. Ξεκινά κατάληψη του Πανεπιστημίου της Ναντέρ, με πρώτη τη σχολή Κοινωνιολογίας. Από τα πρώτα αιτήματα των φοιτητών και των φοιτητριών είναι η ελεύθερη κίνηση στους κοιτώνες των εστιών που ήταν χωρισμένες σε αρρένων και θηλέων. Εκεί μια ομάδα ακροαριστερών-αυτόνοκων και αναρχιζόντων θα ιδρύσει το Κίνημα της 22 Μαρτίου. Ήδη παρόμοια κίνηση προϋπήρχε στο Πανεπιστήμιου του Στρασβούργου, η οποία εμπνεόμενη από τις ιδέες της Καταστασιακής Διεθνούς, πήρε υπό τον έλεγχό της το φοιτητικό σύλλογο και βάλθηκε να αποδομήσει το αναχρονιστικό σύστημα σε όλα τα επίπεδα με πρώτο και κύριο αυτό της «καταναλωτικής κουλτούρας». Αυτή είναι η πρώτη φάση της ανάπτυξης της εξέγερσης που διαρκεί ως το βράδυ της 3ης Μαΐου, οπότε η αστυνομία καταλύει το άσυλο και εισβάλλει στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και αρχίζει η δεύτερη φάση του συγκρουσιακού 10ήμερου με καταλήψεις πολλών πανεπιστημίων και επεισόδια με τις δυνάμεις καταστολής ως τη νύχτα της 13 Μαΐου και το κρεσέντο βίας εκ μέρους των γαλλικών ΜΑΤ οπότε αρχίζει η εργατική φάσης της εξέγερσης με την κατάληψη των εργοστασιακών εγκαταστάσεων της SUD-Aviation από τους απεργούς εργάτες. Οι εργάτες ζητούν εκτός από αυξήσεις στους μισθούς, καλύτερες συνθήκες εργασίας, εργατικό έλεγχο και αυτοδιαχείριση των εργοστασίων. Αυτά τα αιτήματα μπαίνουν στην ημερήσια διάταξη της δημόσιας πολιτικής για πρώτη φορά. Το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, έχοντας χάσει τον έλεγχο στα πανεπιστήμια και στα λύκεια προς όφελος των αριστερίστικών, των τροτσκιστικών, γκεβαρικών και μαοϊκών οργανώσεων, όπως η League Communiste Révolutionnaire, τις αποκαλεί προβοκατόρικες έως και φασιστικές. Δεν κινητοποιεί αμέσως τα εργατικά συνδικάτα παρά μόνο στα μέσα του Μάη για να κερδίσει μια σειρά συνελεύσεων σε ορισμένους κλάδους και μετά από τις τριήμερες διαπραγματεύσεις με τον Υπουργό Εργασίας και τους εργοδότες να καλέσει τους εργάτες να υπερψηφίσουν την υπογραφή της «συμφωνίας της Γκρενέλ» στις 28 Μαίου. Πολλά εργοστάσια ξανάνοιξαν καθώς οι κομμουνιστές συνδικαλιστές επέβαλαν την υπερψήφιση της συμφωνίας αλλά πολλά παρέμειναν υπό κατάληψη καθώς οι εργάτες απέρριψαν τη συμφωνία. Στις 29 του μήνα ο Στρατηγός Ντεγκωλ εξαφανίζεται από το προσκήνιο και καταφεύγει στο γερμανικό θέρετρο Μπάντεν-Μπάντεν για να επιστρέψει την επόμενη ημέρα για να εξαγγείλει διάγγελμα και να προκηρύξει εκλογές τις οποίες θα κερδίσει πανηγυρικά στο μέτρο που η αριστερά (ΓΚΚ, Σοσιαλιστική Ομοσπονδία, Ενοποιημένο Σ.Κ.) αδυνατεί να παρέμβει στο κενό εξουσίας και να αξιοποιήσει την κατάσταση. Ο Ντεγκωλ έπαιξε με τους φόβους των μικροαστικών μαζών και τους αξιοποίησε κατάλληλα μπροστά στη δήθεν επερχόμενη «ολοκληρωτική κομμουνιστική επανάσταση» μέσω της «μόλυνσης» των κοινωνικών σχέσεων που επιφέρουν οι φοιτητικές «ταραχές» και το «χάος».
Τι ήταν ο Μάης; Σύμφωνα με τις ερμηνείες που δόθηκαν από πολιτικούς και θεωρητικούς ο Μάης είχε ένα ή και περισσότερα από τα εξής στοιχεία:
1. Η πρώτη εξήγηση που δόθηκε ήταν αυτή της κατεστημένης πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας που ανέπτυξε μια «θεωρία συνομωσίας». Ο Ντε Γκωλ και ο Πομπιντού προσδιόρισαν ως «συνωμότες» το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και τις αριστερίστικες ομάδες αγνοώντας σκόπιμα ότι το ΓΚΚ αρχικά σαμποτάρισε την εξέγερση και συμμετείχε μόνο στο τέλος με την απεργιακή κινητοποίηση των συνδικάτων.
2. Μια δεύτερη εξήγηση που προσπάθησε να είναι πιο μέσα στα πράγματα τονίζει την κρίση του Πανεπιστημίου ως θεσμού. Το Πανεπιστήμιο είχε πια εξελιχθεί από την άποψη της κοινωνικής σύνθεσης του φοιτητόκοσμου και εν μέρει του ερευνητικού και διδακτικού προσωπικού. Από πανεπιστήμιο των αστικών και γραφειοκρατικών ελίτ είχε μετατραπεί μεταπολεμικά σε μαζικό πανεπιστήμιο των μεσαίων στρωμάτων και των πιο ταλαντούχων παιδιών της εργατικής τάξης των πόλεων. Η εξέγερση του φοιτητόκοσμου έδειξε ότι η οικοδόμηση νέων πανεπιστημίων, όπως αυτό της εργατικής γειτονιάς της Ναντέρ, δεν έλυνε το πρόβλημα που δεν ήταν ποσοτικό αλλά ποιοτικό.
3. Ορισμένοι θεωρούσαν ότι το κίνημα της αμφισβήτησης ήταν το ξέσπασμα της «εφηβικής ανταρσίας» και η φωτιά του «νεανικού πυρετού». Οι φίλα προσκείμενοι στο κίνημα μιλούσαν για τη «γιορτή της ζωής» και για το «εφηβικό 1789» που μετέτρεψε τη νεολαία σε «κοινωνικοπολιτική δύναμη». Οι πιο επικριτικοί μιλούσαν για «ψυχόδραμα» ή για «μίμηση» και ακόμη πιο ειρωνικά για «παρωδία επανάστασης» που έδινε διέξοδο στα ψυχικά αδιέξοδα των εξεγερμένων.
4. Η θεωρία της «κρίσης του πολιτισμού». Κατ’ αυτή την άποψη, οι νέοι και οι νέες επιτέθηκαν συνολικά εναντίον της «καταναλωτικής κοινωνίας». Σε αρκετές διαλέξεις του, ο αντιστασιακός συγγραφέας και μαχητής των Διεθνών Ταξιαρχιών, ο Αντρέ Μαλρώ, υπουργός πολιτισμού των κυβερνήσεων Ντε Γκωλ από το 1960 ως το 1969, τόνιζε ότι δεν επρόκειτο για ζήτημα μεταρρυθμίσεων αλλά για επιστροφή του παλιού μηδενισμού με τη μαύρη σημαία και μια αστείρευτη επιθυμία καταστροφής. Ουσιαστικά, η άποψη αυτή απέδιδε την κρίση του Μάη στην κατάρρευση των ιδεών και των αξιών του Διαφωτισμού και της Προόδου που είχαν υποσχεθεί κάτι το πολύ διαφορετικό από την αέναη ανάπτυξη του «καταναλωτισμού» και της «τεχνολογικής» και «τεχνοκρατικής» κοινωνίας.
5. Η θεωρία της «ταξικής σύγκρουσης νέου τύπου». Την άποψη αυτή πρωτοδιατύπωσε ο κοινωνιολόγος Αλαίν Τουραίν. Η κρίση του ’68 δεν ήταν, κατ’ αυτόν, ένας άμεσος ταξικός αγώνας (εργάτες εναντίον εργοδοτών) αλλά περισσότερο κοινωνική, πολιτισμική και πολιτική πάλη. Ο στόχος αυτής της κινητοποίησης ήταν περισσότερο η κυριαρχία και η ενσωμάτωση/ολοκλήρωση, δηλαδή οι αγώνες γίνονταν εναντίον της τεχνοκρατίας, και λιγότερο η εκμετάλλευση. Οι άνθρωποι που λειτουργούσαν την κοινωνική μηχανή, οι επαγγελματίες και οι εργάτες της πραγματικής παραγωγής στρέφονταν εναντίον των τεχνοκρατών που είχαν υφαρπάξει την αρμοδιότητα λήψης των πάσης φύσεως πολιτικών και κοινωνικών αποφάσεων και ασκούσαν την κυριαρχία τους σε όλα τα επίπεδα.
6. Η ερμηνεία των πιο παραδοσιακών μαρξιστών απέδιδε στους εργάτες και όχι στους φοιτητές το ρόλο του ιστορικού υποκειμένου της επανάστασης. Γι’ αυτό αγνοήθηκε από αυτούς η φοιτητική απαρχή του κινήματος. Ακόμα και τότε το ΓΚΚ έμεινε στο πλαίσιο της διεκδίκησης ικανοποίησης «νομιμοποιημένων υλικών αιτημάτων» και δεν έθεσε θέμα εξουσίας ούτε καν εργατικού ελέγχου. Αυτή η εξήγηση έχει το προτέρημα ότι εντοπίζει τους λόγους της απότομης και ξαφνικής έκρηξης της λαϊκής οργής αλλά λόγω του απόλυτου οικονομικού ντετερμινισμού της αφήνει ελάχιστα περιθώρια στην ανάπτυξη επαναστατικής διεξόδου από την κρίση με την ανάδειξη της «ανωριμότητας» των αντικειμενικών και υποκειμενικών όρων. Η συλλογική δράση και η αυτενέργεια των κοινωνικών υποκειμένων δεν αναγνωρίζεται από το εκάστοτε ηγετικό κομματικό επιτελείο που θα αποφασίσει πότε θα είναι κατάλληλη η στιγμή της ρήξης.
7. Η πιο θεσμική προσέγγιση απέδιδε τα γεγονότα του Μάη στην πολιτική και καθεστωτική κρίση της 5ης γαλλικής δημοκρατίας, η οποία όπλισε τον Πρόεδρο της δημοκρατίας με υπερεξουσίες και οχύρωνε την κυβέρνηση απέναντι στον κοινοβουλευτικό έλεγχο περιορίζοντας σε δευτερεύοντα ρόλο το κοινοβούλιο και την επίσημη αντιπολίτευση, ωθώντας σε πιο ριζοσπαστικές μορφές αντίθεσης στην κυβέρνηση και το καθεστώς. Αντίθετα, στην 3η και στην 4η Δημοκρατία, το κοινοβούλιο έπαιζε τον πρώτο ρόλο και έδινε διέξοδο στις κυβερνητικές κρίσεις προτού αυτές εξελιχθούν σε καθεστωτικές κρίσεις. Στην 5η Δημοκρατία, λοιπόν, αναπτύχθηκε το καθεστώς του «αυταρχικού κρατισμού», που αφαιρούσε πολλές βαλβίδες ασφαλείας του συστήματος και έστελνε τους διαμαρτυρόμενους στους δρόμους της Γαλλίας που από το 1789 ως σήμερα φιλοξένησαν δεκάδες εκατομμύρια διαδηλωτές και διαδηλώτριες που διαμαρτύρονταν κατά του αυταρχικού γραφειοκρατικού γαλλικού κράτους.
8. Τέλος, μια ερμηνεία, που δίνει σημαντικό ρόλο στον υποκειμενικό παράγοντα αλλά και στον παράγοντα της τύχης, είναι αυτή που αποδίδει την κρίση στην αλληλουχία διαφόρων γεγονότων και στις αποφάσεις των πολιτικών παραγόντων. Αναδεικνύεται έτσι η στρατηγική και οι τακτικές σε βασικό μοχλό των εξελίξεων. Σημαντικό, λοιπόν, ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, από όπου άρχισαν όλα, ήταν αποκομμένο από τον έξω κόσμο δημιουργώντας μια αίσθηση κοινής ταυτότητας στους φοιτητές και τις φοιτήτριές του. Εξίσου σημαντικό ρόλο έπαιξαν οι καθυστερήσεις του υπουργού Παιδείας για την εκπόνηση σχεδίου μεταρρυθμίσεων και τη δημόσια διαβούλευσή του ώστε να τύχει αποδοχής και να εφαρμοστεί. Ήταν σημαντικό επίσης το γεγονός ότι η αστυνομία εισέβαλε στη Σορβόννη στις 3 Μαΐου δημιουργώντας την αίσθηση ότι η καταστολή θα ενταθεί πέρα από τα «λογικά» όρια. Ακόμη και η ταυτόχρονη απουσία του Προέδρου και του Πρωθυπουργού στο εξωτερικό που σήμαινε αναβλητικότητα στη λήψη ουσιαστικών πολιτικών αποφάσεων προστέθηκε ως κρίκος στην αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στην γενίκευση της εξέγερσης, χωρίς επιστροφή σε προηγούμενες καταστάσεις.
Ας δούμε τώρα πώς η αμφισβήτηση του κοινωνικο-οικονομικού συστήματος και της πολιτικής του περνάει μέσα από την ανάπτυξη του οικολογικού κινήματος. Ως κοινωνικό κίνημα λαμβάνει υπόψη του τη θεσμική δομή και την ιδεολογία του κράτους, το βαθμό συγκεντρωτισμού των λειτουργιών του, τις δυνατότητες για συμμετοχή των πολιτών στη λήψη και εφαρμογή των πολιτικών αποφάσεων. Με άλλα λόγια, κάθε κοινωνικό κίνημα λαμβάνει υπόψη τη «δομή των πολιτικών ευκαιριών». Από τα μέσα του 19ου αιώνα διάφορα κινήματα για τη διατήρηση δασών και άλλων φυσικών πόρων αγωνίστηκαν για να αποσπάσουν φιλοπεριβαλλοντικές πολιτικών από τις κυβερνήσεις, για να προωθήσουν την ιδέα της «επιστροφής στις ρίζες και στη φύση». Κάποια συχνά στρέφονταν σε αντιδραστικές πολιτικές αντιλήψεις. Όμως, στη δεκαετία του 1960 αρχίζει να γίνεται συνείδηση ότι η απρόσκοπτη καπιταλιστική βιομηχανική ανάπτυξη προκαλεί σημαντικές ζημιές στο φυσικό περιβάλλον της γης. Στις ΗΠΑ προκάλεσε σοκ η δημοσίευση της εργασίας Σιωπηλή Άνοιξη της Rachel Carson. Πιο πριν ο Murray Bookchin, έγραψε την πρώτη πραγματεία περί «πολιτικής οικολογίας». Θετικοί επιστήμονες προβληματίζονταν με την επίπτωση της εκβιομηχάνισης στους πόρους του πλανήτη, την αύξηση του πληθυσμού της γης και τη διατροφή του πλεονάζοντος πληθυσμού Στη δεκαετία του 1970 μια σειρά εκδόσεις και επιστημονικά άρθρα αρχίζουν να «ανοίγουν τα μάτια» πολλών ανθρώπων. Τα ΜΜΕ της εποχής «μυρίστηκαν» την ένταξη στις δημόσιες αντιπαραθέσεις μιας νέας θεματολογίας και ενός νέου κοινού που ξεχώριζε από τις παλιότερες γενιές. Έτσι άρχισαν να αναλύουν το φαινόμενο «περιβαλλοντικό κίνημα». Το 1972 η έκθεση της Λέσχης της Ρώμης, με τίτλο Τα όρια της ανάπτυξης, τόνιζε ότι «η απεριόριστη ανάπτυξη σ’ ένα πεπερασμένο σύστημα είναι μια απραγματοποίητη φαντασίωση». Επιπλέον το περιοδικό Ecologist με το άρθρο «Προσχέδιο για την Επιβίωση» πρότεινε «μια στρατηγική για την αλλαγή και υπογράμμιζε ότι οι αποκεντρωμένες κοινωνικές δομές ταιριάζουν σε μια (αυτό)διατηρούμενη κοινωνία».
Η εξέγερση του Μάη του 1968 και το κίνημα αμφισβήτησης έδωσε νέα ώθηση στο ζήτημα της συγκρότησης ριζοσπαστικού οικολογικού κινήματος. Η δημιουργία οικολογικών κινημάτων είναι το νέο δεδομένο μετά το 1968. Η ανάπτυξη μιας σειράς κινητοποιήσεων ανέδειξε την ανάγκη αυτής της πολιτικής, με πρώτο θέμα την αντίσταση στην οικοδόμηση πυρηνικών εργοστασίων και την κατασκευή πυρηνικών όπλων που συνέδεε το οικολογικό κίνημα με το ειρηνιστικό. Οικολογικές ομάδες, εναλλακτικές ομάδες πρωτοβουλίας πολιτών, που δημιουργούνταν από παλιότερα μέλη των οργανώσεων της αριστεράς ή των κοινοβίων των χίπικων κοινοτήτων και αντιπάλευαν τόσο τον καπιταλισμό όσο και το γραφειοκρατισμό των κομμουνιστικών κομμάτων σε Δύση και Ανατολή. Οικοδομήθηκε ένα κίνημα με κύριες αρχές την άμεση δημοκρατία και την καθολική ισότητα με εναλλακτικό κοινωνικό περίγυρο που περιλάμβανε οικολογικές και φεμινιστικές οργανώσεις, αναρχο-αυτόνομες ομάδες και ελευθεριακούς σοσιαλιστές. Επρόκειτο για τη δημιουργία κοινοτήτων με αντιαυταρχικό τρόπο λειτουργίας, την ολοκλήρωση της προσωπικής ζωής στη βάση της αναγνώρισης ότι «το πολιτικό είναι προσωπικό». Αυτή η συμβίωση της εναλλακτικής κουλτούρας με την κληρονομιά της «Νέας Αριστεράς» θα περιθωριοποιούσε την παλιά περιβαλλοντιστική αντίληψη. Στη Γαλλία, πρωταγωνιστές των γεγονότων του Μάη πρωταγωνίστησαν και στη συγκρότηση τέτοιων ομάδων και κινημάτων. Μάλιστα, ο αγρονόμος Ρενέ Ντιμόν διεκδίκησε την εκλογή του στο αξίωμα του Προέδρου της χώρας το 1974. Στην Δυτική Γερμανία, η βίαιη σύγκρουση μεταξύ της Εξωκοινοβουλευτικής Αντιπολίτευσης που εξέφραζε την μαχητική αριστερή νεολαία των πανεπιστημίων (και της νεολαίας του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος) και της κυβέρνησης του Μεγάλου Συνασπισμού των δύο μεγάλων κομμάτων της Σοσιαλδημοκρατίας και της Χριστιανοδημοκρατίας καθόριζε σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις και την τροπή που θα έπαιρναν οι κινητοποιήσεις. Η δολοφονική απόπειρα εναντίον του ηγέτη των ριζοσπαστών φοιτητών Ρούντι Ντούτσκε και η βίαιη δολοφονία από αστυνομικό του φοιτητή Μπένο Όνεζοργκ σε διαδήλωση κατά του Σάχη του Ιράν είχαν ως αποτέλεσμα την άμεση ριζοσπαστικοποίηση της αριστερής πτέρυγας των Σοσιαλδημοκρατών φοιτητών και τη δημιουργία του κινήματος της 2 Ιούνη. Όμως, ένα τμήμα του κινήματος εξωθήθηκε στην ένοπλη πάλη κατά του συστήματος και των εκπροσώπων του μέσω μικρών ομάδων τύπου RAF ενώ οι διάφορες ομάδες που αποτελούσαν την πλειοψηφία του κινήματος ακολουθούσαν ποικίλες στρατηγικές χωρίς να καταφεύγουν στην ατομική βία. Η γερμανική «ιδιαιτερότητα» του ναζισμού και της καταστροφής της χώρας στο Β΄ Π.Π. συνέβαλε στην ιδιαίτερη ένταση που πήρε η σύγκρουση. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ της χώρας είχαν σκοπό την άνευ προηγουμένη οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της βιομηχανικής Γερμανίας που μπορεί να απέφερε καλά εργατικά εισοδήματα και ισχυρό κοινωνικό κράτος αλλά είχε βαρύ τίμημα. Η μόλυνση του περιβάλλοντος, η ρύπανση ποταμών και λιμνών από τα βιομηχανικά απόβλητα, η κατακόρυφη αύξηση της παραγωγής και κυκλοφορίας των πάσης φύσεως Ι.Χ. και οχημάτων και, τέλος, η σχεδιαζόμενη δημιουργία δεκάδων πυρηνικών εργοστασίων μαζί με την εγκατάσταση στο έδαφος της χώρας νέων γενεών πυρηνικών πυραυλικών συστημάτων κατά της ΕΣΣΔ όλα αυτά συντελούσαν στην οικολογική ανισορροπία σε μια καταναλωτική κοινωνίας με τεχνοκρατικής λογικής «μονοδιάστατους ανθρώπους», πολίτες με περιορισμένους ψυχοπνευματικούς ορίζοντες.
Στην Ελλάδα, το «μήνυμα» του Μάη ήρθε μερικά χρόνια αργότερα λόγω της Δικτατορίας, το Νοέμβριο του 1973 και μετά με το κύμα των καταλήψεων εναντίον του ν. 815/78. Παράλληλα αναπτυσσόταν το οικολογικό κίνημα με αργότερους ρυθμούς σε σχέση με τις ευρωπαϊκές και τις βορειοαμερικανικές κοινωνίες. Από το 1973 ως και το 1981 έγιναν οχτώ μαζικές κινητοποιήσεις στην περιφέρεια, εκτός Αθηνών που αφορούσαν εναντίωση σε ίδρυση νέων βιομηχανιών και μεταφορά ορισμένων, αντιπαράθεση σε μεγάλης κλίμακας σχέδια βιομηχανιών. Υπήρχε πολυταξική συμμετοχή πολιτών, υποκίνηση από ομάδες πρωτοβουλίας βάσης ή συντονιστικές επιτροπές, επιλογή ίδιων τρόπων κινητοποίησης και μεταφορά του αγώνα στην Αθήνα και υποστηρίζονταν από μη τοπικές οργανώσεις προστασίας περιβάλλοντος. Η αντιμετώπιση των κινητοποιήσεων από τα κόμματα ώσπου αυτές να εδραιωθούν ήταν σχεδόν εχθρική. Προβάλλονταν εναλλακτικά πρότυπα γεωργικής ή ήπιας τουριστικής ανάπτυξης. Τέλος, οι κινητοποιήσεις ήταν συχνά αποτελεσματικές. Τη δεκαετία του 1980 τόσο το κράτος με τις πολιτικές του αλλά και τις ελλείψεις παρεμβάσεών του όσο και η πλειονότητα των ιδιωτικών επιχειρήσεων αδιαφορούν για τις συνέπειες της δραστηριότητάς τους, και από κοντά η έλλειψη κατάλληλων δημοσίων συγκοινωνιών ωθεί στην υπέρμετρη ανάπτυξη της αγοράς αυτοκινήτων. Στη δεκαετία αυτή, δημιουργήθηκαν και εδραιώθηκαν τοπικές οικολογικές ομάδες πολιτών στην Αθήνα και στην περιφέρεια, κυκλοφόρησαν θεωρητικά έργα, αυξήθηκαν τα περιοδικά της πολιτικής οικολογίας και η κυκλοφορία τους μιας και απευθύνθηκαν σε ευρύτερο κοινό. Επίσης, δειλά αλλά σταθερά με συχνές και θεαματικές παρεμβάσεις, μελέτες και εναλλακτικές προτάσεις, δραστηριοποιήθηκε τη Greenpeace και δημιουργήθηκαν αντιπροσωπείες άλλων οργανώσεων όπως η WWF, οι Φίλοι της Γης κλπ. Το αίτημα για πολιτική συγκρότηση ενός συντονιστικού φορέα για τις πολύμορφες τοπικές και περιφερειακές παρεμβάσεις τυγχάνει πλέον γενικής αποδοχής στο βαθμό που το υπάρχοντα κόμματα δεν προσαρμόζονται με τη μερική εξαίρεση της ανανεωτικής και της ευρύτερης εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς που, έτσι κι αλλιώς, υπερβαίνει τις παραδοσιακές διαιρέσεις. Η κάθοδος του ψηφοδελτίου «Οικολόγοι-Εναλλακτικοί» στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου 1989 και η σχετική επιτυχία τους πανελλαδικά αλλά κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία της Ομοσπονδίας Οικολογικών και Εναλλακτικών Οργανώσεων τον Οκτώβριο του 1989, και την κάθοδο στις βουλευτικές εκλογές του Νοεμβρίου 1989 και Απριλίου 1990 με την εκλογή και στις δυο εκλογές των πρώτων οικολόγων βουλευτών στην ιστορία του Ελληνικού κοινοβουλίου με το σχήμα των «Οικολόγων-Εναλλακτικών». Οι σημαντικές διαφωνίες επί των βασικών πολιτικών ζητημάτων που δεν έτυχαν της κατάλληλης επεξεργασίας και συζήτησης, οι πολύ διαφορετικές προελεύσεις (ιδεολογικές και πολιτικές) των συμμετεχόντων στα πλαίσια της Ομοσπονδίας και η ενσωμάτωση στοιχείων του οικολογικού λόγου και οικολογικών αιτημάτων στα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων, κυρίως του ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου έδωσαν το έναυσμα για την εκδήλωση της υποβόσκουσας κρίσης των «Οικολόγων-Εναλλακτικών» και την αδρανοποίησή τους με αποτέλεσμα το 1993 να μην υπάρξει αξιόπιστο οικολογικό ψηφοδέλτιο στις βουλευτικές εκλογές. Η συνεχής αύξηση οικολογικών κινητοποιήσεων από τοπικές ομάδες και κινήσεις πολιτών που εκδηλώνονται στη διάρκεια της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα και η παράλληλη επιδείνωση όλων των δεικτών της περιβαλλοντικής κατάστασης τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς σε συνδυασμό με την εντεινόμενη κρίση εκπροσώπησης που γινόταν ολοένα και πιο φανερή είχε ως συνέπεια την επάνοδο των οικολογικών εκλογικών σχημάτων τόσο των «Οικολόγων-Πράσινων» όσο και του ΣΥΡΙΖΑ.
Θανάσης Τσακίρης (Δρ. Πολιτικής Επιστήμης και Κοινωνιολογίας)
http://tsakiris.snn.gr,
http://tsakthan.blogspot.com,
http://tsakthan.wordpress.com
E-mail: tsakthan@gmail.com,
tsakthan@otenet.gr
1968 και φεμινιστικό κίνημα
1968 και φεμινιστικό κίνημα
του Θανάση Τσακίρη
Υπάρχει μια άποψη, αρκετά διαδεδομένη στο πλαίσιο του φεμινιστικού κινήματος, ότι ο Μάης ήταν γένους αρσενικού στην πραγματικότητα. Αληθεύει κάτι τέτοιο ή είναι αποκύημα της φαντασίας που δεν κατάφερε να ανεβεί στην εξουσία; Όταν ο νέος με τη σημαία φιλάει το κορίτσι του πίσω από το οδόφραγμα της το μόνο που σκέφτεται είναι πώς θα…; Ή μήπως τα παρεξηγήσαμε όλα αυτά;
Προ Μαΐου 1968 υπήρχε μια κατάσταση ολίγον έως πολύ απαγορευτική για τις γυναίκες και γενικότερα κάθε ανθρώπινο ον που δεν συμφωνούσε απόλυτα με τις «αρσενικές» προδιαγραφές. Πρώτον, παρ’ ό,τι η Γαλλία εθεωρείτο μια χώρα «πολιτισμένη» και «διαφωτισμένη», η πραγματικότητα όσον αφορά τις γυναίκες ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Στην κεντρική πολιτική σκηνή η παρουσία τους ήταν ελάχιστη έως μηδαμινή. Από το 1945 ως το 1958, κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Δημοκρατίας μόνο 4 γυναίκες ανέλαβαν υπουργικό ή υφυπουργικό αξίωμα σε 27 διαδοχικές κυβερνήσεις και ποτέ πάνω από μία στην ίδια κυβέρνηση. Η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος σε κυβέρνηση ήταν η σοσιαλίστρια Αντρέ Βιενώ, χήρα Αντιστασιακού, διορίστηκε στις 8/5/46 Υφυπουργός Νεολαίας και Αθλητισμού στη Χριστιανοδημοκρατική κυβέρνηση του Ζωρζ Μπιντώ. Έμεινε μόνο 7 μήνες στο υφυπουργείο. Στις 24/11/47 διορίστηκε στην κυβέρνηση του Ρομπέρ Σουμάν ως Υπουργός Υγείας και Πληθυσμού, η Ζερμαίν Πουανσώ-Σαπουί, η οποία εγκατέλειψε το αξίωμα μαζί με την κυβέρνηση που ανατράπηκε στις 22 Μαΐου 1948, αφού υποχρεώθηκε να υπογράψει ένα νόμο, ο οποίος είχε συνταχθεί εν απουσία της και προέβλεπε τη δημοσία χρηματοδότηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Ακολούθησαν η σοσιαλίστρια Ζακλίν Τομέ-Πατενότρ το 1957 και από το 1959 ως το 1962 η Ναφίσα Σιντ Καρά, υπεύθυνη για την Αλγερία Υπουργός της κυβέρνησης Ντεγκώλ. Στην Πέμπτη Δημοκρατία τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα στην αρχή. Στην κυβέρνηση του Πομπιντού που διοικούσε τη χώρα κατά τα γεγονότα του Μάη του ’68 στην κυβέρνηση δεν συμμετείχε καμία γυναίκα. Στο επίπεδο της ανώτατης σχολής διοίκησης της Γαλλίας (ΕΝΑ) από τις τάξεις της οποίας προήλθαν οι περισσότεροι Γάλλοι πολιτικοί, η κατάσταση ήταν δραματική: από το 1945 που έγινε μικτή η σχολή μόνο 18 γυναίκες αποφοίτησαν έναντι 706 ανδρών.
Όμως, δεν ήταν μόνο η κεντρική πολιτική σκηνή το πρόβλημα. Στη δεκαετία του ’60 τα κύρια ενδιαφέροντα των γυναικών στρέφονταν στις συνθήκες της καθημερινής ζωής: γάμος, μητρότητα, σεξουαλικότητα, αντισύλληψη, συνθήκες εργασίας. Στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων και των ανησυχιών ήταν η ελευθερία της έκφρασης και η ανεξαρτησία: ανεξαρτησία στα πλαίσια του γάμου, ελευθερία επιλογής μεταξύ μητρότητας και αντισύλληψης, ισότητα στις ευκαιρίες εκπαίδευσης για την επαγγελματική επιλογή και την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών. Η αμφισβήτηση της πατριαρχίας (του καπιταλισμού και των ιεραρχικών δομών) ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μυθιστοριογράφοι, όπως η Κριστιάν Ροσφόρ, περιέγραψαν τα διλήμμματα και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα κορίτσια της εργατικής τάξης έτσι όπως ήταν εγκλωβισμένα σε καταστάσεις που η έλλειψη χρημάτων και εκπαίδευσης ανάγκαζαν ακόμη και τις πιο έξυπνες ή/και ατίθασες γυναίκες να παντρεύονται νωρίς και να βιώνουν πολλαπλά αδιέξοδα. Όσες γυναίκες κατάφερναν να φοιτήσουν στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποφοιτούσαν εξίσου καλά με τους άνδρες, αλλά στο πανεπιστήμιο τα πάντα ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε αυτές να κατευθύνονται προς τις κλασικές και ανθρωπιστικές σπουδές και οι άνδρες στις τεχνικές, θετικές και οικονομικές επιστήμες. Όσες εγκατέλειπαν στα 16 τους χρόνια το Λύκειο είχαν πολύ χειρότερη εξέλιξη σε σχέση με τα αγόρια στην αγορά εργασίας και κατέφευγαν είτε στην πρόσκαιρη εργασία είτε στην ανεργία και στο γάμο.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες αναδύθηκε το 1968 ένα νέο φεμινιστικό κίνημα κόντρα στην κυρίαρχη κουλτούρα και πρακτική που επικρατούσε τόσο στα παλιά όσο και στα νέα αριστερά και αριστερίστικα κινήματα που άνθισαν το έτος αυτό. Οι γυναίκες συνειδητοποιούσαν ότι στη διάρκεια των κινητοποιήσεων αντιμετωπίζονταν ως υποτελείς παρά το γεγονός ότι μάχονταν δίπλα και ισότιμα με τους άνδρες συντρόφους στα οδοφράγματα: “Les hommes discourent les femmes nettoient” («Οι άνδρες συζητούν, οι γυναίκες καθαρίζουν».) Έτσι, τόσο διαισθητικά όσο και έχοντας διαβάσει τις σχετικές πραγματείες των φεμινιστριών του πρώτου κύματος και, κυρίως, το «Δεύτερο Φύλο» της φεμινίστριας φιλοσόφου Σιμόν ντε Μπωβουάρ , οι γαλλίδες φεμινίστριες αποφάσισαν να οργανωθούν ξεχωριστά από τους άνδρες σε δικές τους ομάδες και κινήσεις μόνο για γυναίκες. Η Μπωβουάρ δημιουργεί ένα ιδιαίτερα υπαρξιστικό φεμινιστικό ρεύμα που καλεί σε μια ηθική επανάσταση και τονίζει ότι η ύπαρξη προηγείται της ουσίας («καμία δεν γεννιέται γυναίκα αλλά γίνεται»). Εστιάζει τους φακούς της σκέψης στην έννοια του «Άλλου» και μ’ αυτή εξηγεί την κοινωνική κατασκευή της Γυναίκας ως της πεμπτουσίας του Άλλου που θεωρεί θεμελιακό παράγοντα της γυναικείας καταπίεσης. Υποστηρίζει ότι οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές να κάνουν επιλογές με τους άνδρες και μπορούν έτσι να ανέβουν και να ξεπεράσουν την «ενύπαρξη» όπου είχαν ως πρόσφατα καταφύγει και να προσεγγίσουν την «υπέρβαση», μια θέση, δηλαδή, στην οποία καθεμιά θα μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού της και να επιλέγει την δική της ελευθερία.
Σκοπός ήταν η ανάδειξη των πολιτισμικών και κοινωνικών παραγόντων που καθήλωναν ιστορικά τις γυναίκες σε υποτελείς ρόλους (μητέρα, σύζυγος, κόρη, ερωμένη…). Το Κίνημα για την Απελευθέρωση των Γυναικών (MLF) επέμενε ότι οι προσωπικοί αγώνες των γυναικών δεν πηγάζουν από ατομικά αλλά από κοινωνικά προβλήματα («Το προσωπικό είναι Πολιτικό») και ενθάρρυνε τη συγκρότηση κινηματικών ομάδων βάσης για την αφύπνιση συνειδήσεων . [3] Την ίδια χρονιά η Φρανσουά Παρτυριέ δημοσίευσε την «Ανοιχτή Επιστολή προς τους άνδρες και συνίδρυσε την ιδιαίτερα σημαντική από άποψη επιρροής «Ψυχανάλυση και Πολιτική φεμινιστική ομάδα (psych & po)
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού η Betty Friedman με το έργο της The Feminist Mystique ενέπνευσε ένα μαχητικό φιλελεύθερο φεμινιστικό κίνημα που προσέλκυσε εκτός από τις φοιτήτριες της αμερικανικής νέας αριστεράς και ένα μεγάλο αριθμό γυναικών από τα εκτεταμένα μικροαστικά προάστια των μεγαλουπόλεων για να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην εργασία και την ισότιμη εξέλιξη με τους άνδρες στους χώρους εργασίας. «Αν έχω δίκιο, το πρόβλημα, που δεν έχει όνομα και διεγείρει τα μυαλά τόσο πολλών Αμερικανίδων σήμερα, δεν είναι ζήτημα απώλειας της θηλυκότητας ή υπερβολικής εκπαίδευσης ή οι απαιτήσεις του οικογενειακού βίου, αλλά είναι πολύ πιο σημαντικό απ’ όσο αναγνωρίζει κανείς. Είναι το κλειδί για όλα αυτά τα νέα και τα παλιά προβλήματα που από καιρό βασανίζουν τις γυναίκες, τους συζύγους και τα παιδιά τους και σπαζοκεφαλιάζουν τους γιατρούς και τους εκπαιδευτικούς τους. Μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει το κλειδί του μέλλοντός μας ως έθνος και ως πολιτισμό. Δεν μπορούμε πια να αγνοούμε αυτή την εσωτερική φωνή των γυναικών που λέει: “Θέλω κάτι περισσότερο από το σύζυγό μου, τα παιδιά μου και το σπιτικό μου.”»
Το «δεύτερο κύμα» έρχεται να στρέψει τα πυρά της κριτικής του στην διαμορφωμένη κοινωνική και πολιτική κατάσταση του κράτους πρόνοιας που ενώ παραχώρησε μετά από αγώνες το δικαίωμα της ψήφου εν τούτοις, στην ουσία του, παραμένει πατριαρχικό. Με το «πρώτο κύμα» μοιράζεται το ίδιο πάθος του αγώνα για την εξασφάλιση και θεσμική κατοχύρωση των ίσων νομικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Η θεσμοποίηση της αναπαραγωγής χρησιμοποιείται από την πατριαρχία με στόχο τον περιορισμό των ευκαιριών για τις γυναίκες να εισέλθουν στη σφαίρα της παραγωγής με αξιώσεις και στην καλύτερη περίπτωση να αποδεχθούν να εργασθούν σε part-time κακοπληρωμένες εργασίες. Η ανάλυση της αναπαραγωγικής εξουσίας και των αντίστοιχων τεχνολογιών της είναι για τις φεμινίστριες του «δεύτερου κύματος» κρίσιμα ζητήματα που απαιτούν θεωρητική επιστημονική διερεύνηση. Το δικαίωμα της αναπαραγωγής έγινε έτσι κεντρικό θέμα αντιπαράθεσης με την πατριαρχική λογική και ιδεολογία και αυτό φαίνεται καθαρά στο ερώτημα που έθεσε η Mary O’ Brien για το σημείο από το οποίο αρχίζει η φεμινιστική θεωρία και στην απάντηση που έδωσε η ίδια : «Απαντώ πως βρίσκεται μέσα στη διαδικασία της αναπαραγωγής των γυναικών. Η πάλη για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα συνεπάγεται αγώνα ενάντια στη σεξουαλική και στην οικιακή βία, και έχει βαθύτατους αντίκτυπους στην φυλετική ταυτότητα».[5] Στα πλαίσια αυτά αναπτύχθηκαν καμπάνιες με κεντρικά θέματα το δικαίωμα στην άμβλωση , τη δημιουργία κέντρων για την περίθαλψη κακοποιημένων γυναικών και για το «φωτισμό της νύχτας». Επίσης επαναπροσδιορίστηκαν οι σχέσεις του φύλου, της φυλής και της τάξης και τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα των πολλαπλών ταυτοτήτων που προσδιορίζουν τις γυναίκες , όπως και όλους τους πολίτες , ως κρίσιμο για τη στρατηγική των φεμινιστικών κινημάτων όπως θα δούμε στη συνέχεια. Τέλος ζήτημα της ασφαλούς περιβαλλοντικής αναπαραγωγής και αναδεικνύεται το αίτημα μέσα από καμπάνιες ειρήνης για μεγάλες αλλαγές στην αναπαραγωγή . Το «δεύτερο κύμα» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πλέον ως το «κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών» από την πατριαρχία. Οι προϋποθέσεις που έθεσε ο φιλελεύθερος φεμινισμός αλλά και οι ριζοσπαστικές κριτικές του για την ουσιαστικοποίηση της έννοιας της ιδιότητας του πολίτη είναι ακόμη ανεκπλήρωτες και αυτό γίνεται έκδηλα φανερό με την αυξανόμενη βία σε βάρος των γυναικών εντός και εκτός οικίας όσο και σε ειρηνικές και μη περιόδους . Η διαμάχη μεταξύ των φεμινιστριών της ισότητας και των φεμινιστριών της διαφοράς θα επανέλθει στο προσκήνιο με νέα πιο καθαρή μορφή, τόσο θεωρητική όσο και πρακτική πολιτική.
Ποια είναι, όμως, η σχέση του μαρξισμού με το φεμινιστικό κίνημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά το 1968; Η τάση του σοσιαλιστικού / μαρξιστικού φεμινισμού προσπαθεί να ισορροπήσει ενσωματώνοντας στοιχεία και από τις δυο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής. H πιο παραγωγική συζήτηση εμφανίζεται στο χώρο της Βρετανικής αριστεράς ανάμεσα στις φεμινίστριες που δέχτηκαν ως πλαίσιο το Μαρξισμό λόγω της ιδιαίτερης μακρόχρονης σοσιαλιστικής παράδοσης της χώρας. Οι βασικές συμβολές στη σοσιαλιστική / μαρξιστική φεμινιστική σκέψη προήλθαν από τα έργα της Juliet Mitchell που θεώρησε ότι η γυναικεία υποταγή είναι αποτέλεσμα ιστορικών αλλαγών στην παραγωγή και ιδιαίτερα σε τέσσερις δομές : αναπαραγωγή, παραγωγή, παιδική κοινωνικοποίηση και σεξουαλικότητα. Επίσης η Μitchell συμβάλει στο να ξεκαθαριστεί ότι επειδή αυτές οι δομές συμπυκνώνονται στο χώρο της οικογένειας τότε η γυναικεία απελευθέρωση δεν είναι συνεπαγόμενο αποτέλεσμα της ανατροπής του καπιταλισμού ανοίγοντας το δρόμο για την υιοθέτηση της άποψης για την αυτονομία του φεμινιστικού κινήματος το οποίο στοχεύει στην ανατροπή και μετασχηματισμό των δομών που αναφέρθηκαν. Ο μετασχηματισμός δεν αφορά μόνο τις υλικές αλλά και την ψυχική δομή. Το δεύτερο κύμα, κατά τη Mitchell, είναι «ιδεολογικό προϊόν των συγκεκριμένων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και η ριζοσπαστικότητά του είναι έκφραση του γεγονότος ότι αναδείχθηκε σε στιγμές εξέλιξης κρίσιμων μεταβολών και οραματίστηκε αλλαγές που θα πήγαιναν πέρα από τις μεταρρυθμιστικές μεταβολές. Η Sheila Rowbotham άσκησε μεγάλη επίδραση στη σοσιαλιστική / μαρξιστική φεμινιστική σκέψη με τη θέση της ότι μόνο οι εργάτριες είναι εκείνες που μπορούν να τεθούν στην πρωτοπορία του φεμινισμού στο βαθμό που είναι εκείνες που βιώνουν τη διπλή καταπίεση του φυλετικού καταμερισμού εργασίας τόσο στο χώρο εργασίας όσο και στο χώρο του σπιτιού και της οικογένειας. Σημαντική ήταν η θέση της Rowbotham για την άποψη περί πατριαρχίας ως όρου που δεν καταφέρνει να δείξει ποιες είναι μέσα σε διαφορετικά ιστορικά συμφραζόμενα οι σχέσεις των γυναικών με την παραγωγή. Η Heidi Hartmann, από την άλλη μεριά του Ατλαντικού Ωκεανού, μιλά για τον ατυχή γάμο μαρξισμού και φεμινισμού και θεωρεί ότι η κριτική τόσο της πατριαρχίας όσο και του καπιταλισμού είναι αναγκαία γιατί είναι διακριτά συστήματα εξουσίας αλλά ταυτόχρονα αλληλοδιαπλεκόμενες μορφές υποταγής και καταπίεσης των γυναικών. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι στο βαθμό που ο σοσιαλιστικός / μαρξιστικός φεμινισμός διευρύνει ως τα έσχατα όριά τους τις κλασικές μαρξιστικές έννοιες καταφέρνει ως ένα σημείο να ξεπεράσει το δυαδικό δίπολο ισότητας και διαφοράς.
Το πρόβλημα είναι πώς η θεωρία γίνεται πράξη; Η ιστορία, ή καλύτερα οι ιστορίες, των σοσιαλιστικών, κομμουνιστικών και αριστερίστικων κομμάτων, οργανώσεων και ομάδων, το ίδιο το 1968, δείχνει πως μπορούν στα λόγια να υιοθετήσουν και την πιο μαξιμαλιστική φεμινιστική γραμμή στην πράξη όμως να υπερισχύει η παραδοσιακή αντίληψη για το ρόλο των γυναικών και ο αγώνας των φεμινιστριών να γίνεται διπλός.
του Θανάση Τσακίρη
Υπάρχει μια άποψη, αρκετά διαδεδομένη στο πλαίσιο του φεμινιστικού κινήματος, ότι ο Μάης ήταν γένους αρσενικού στην πραγματικότητα. Αληθεύει κάτι τέτοιο ή είναι αποκύημα της φαντασίας που δεν κατάφερε να ανεβεί στην εξουσία; Όταν ο νέος με τη σημαία φιλάει το κορίτσι του πίσω από το οδόφραγμα της το μόνο που σκέφτεται είναι πώς θα…; Ή μήπως τα παρεξηγήσαμε όλα αυτά;
Προ Μαΐου 1968 υπήρχε μια κατάσταση ολίγον έως πολύ απαγορευτική για τις γυναίκες και γενικότερα κάθε ανθρώπινο ον που δεν συμφωνούσε απόλυτα με τις «αρσενικές» προδιαγραφές. Πρώτον, παρ’ ό,τι η Γαλλία εθεωρείτο μια χώρα «πολιτισμένη» και «διαφωτισμένη», η πραγματικότητα όσον αφορά τις γυναίκες ήταν ιδιαίτερα σκληρή. Στην κεντρική πολιτική σκηνή η παρουσία τους ήταν ελάχιστη έως μηδαμινή. Από το 1945 ως το 1958, κατά τη διάρκεια της Τέταρτης Δημοκρατίας μόνο 4 γυναίκες ανέλαβαν υπουργικό ή υφυπουργικό αξίωμα σε 27 διαδοχικές κυβερνήσεις και ποτέ πάνω από μία στην ίδια κυβέρνηση. Η πρώτη γυναίκα που πήρε μέρος σε κυβέρνηση ήταν η σοσιαλίστρια Αντρέ Βιενώ, χήρα Αντιστασιακού, διορίστηκε στις 8/5/46 Υφυπουργός Νεολαίας και Αθλητισμού στη Χριστιανοδημοκρατική κυβέρνηση του Ζωρζ Μπιντώ. Έμεινε μόνο 7 μήνες στο υφυπουργείο. Στις 24/11/47 διορίστηκε στην κυβέρνηση του Ρομπέρ Σουμάν ως Υπουργός Υγείας και Πληθυσμού, η Ζερμαίν Πουανσώ-Σαπουί, η οποία εγκατέλειψε το αξίωμα μαζί με την κυβέρνηση που ανατράπηκε στις 22 Μαΐου 1948, αφού υποχρεώθηκε να υπογράψει ένα νόμο, ο οποίος είχε συνταχθεί εν απουσία της και προέβλεπε τη δημοσία χρηματοδότηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης. Ακολούθησαν η σοσιαλίστρια Ζακλίν Τομέ-Πατενότρ το 1957 και από το 1959 ως το 1962 η Ναφίσα Σιντ Καρά, υπεύθυνη για την Αλγερία Υπουργός της κυβέρνησης Ντεγκώλ. Στην Πέμπτη Δημοκρατία τα πράγματα ήταν ακόμη χειρότερα στην αρχή. Στην κυβέρνηση του Πομπιντού που διοικούσε τη χώρα κατά τα γεγονότα του Μάη του ’68 στην κυβέρνηση δεν συμμετείχε καμία γυναίκα. Στο επίπεδο της ανώτατης σχολής διοίκησης της Γαλλίας (ΕΝΑ) από τις τάξεις της οποίας προήλθαν οι περισσότεροι Γάλλοι πολιτικοί, η κατάσταση ήταν δραματική: από το 1945 που έγινε μικτή η σχολή μόνο 18 γυναίκες αποφοίτησαν έναντι 706 ανδρών.
Όμως, δεν ήταν μόνο η κεντρική πολιτική σκηνή το πρόβλημα. Στη δεκαετία του ’60 τα κύρια ενδιαφέροντα των γυναικών στρέφονταν στις συνθήκες της καθημερινής ζωής: γάμος, μητρότητα, σεξουαλικότητα, αντισύλληψη, συνθήκες εργασίας. Στο επίκεντρο των ενδιαφερόντων και των ανησυχιών ήταν η ελευθερία της έκφρασης και η ανεξαρτησία: ανεξαρτησία στα πλαίσια του γάμου, ελευθερία επιλογής μεταξύ μητρότητας και αντισύλληψης, ισότητα στις ευκαιρίες εκπαίδευσης για την επαγγελματική επιλογή και την οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών. Η αμφισβήτηση της πατριαρχίας (του καπιταλισμού και των ιεραρχικών δομών) ήταν στην ημερήσια διάταξη. Μυθιστοριογράφοι, όπως η Κριστιάν Ροσφόρ, περιέγραψαν τα διλήμμματα και τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν τα κορίτσια της εργατικής τάξης έτσι όπως ήταν εγκλωβισμένα σε καταστάσεις που η έλλειψη χρημάτων και εκπαίδευσης ανάγκαζαν ακόμη και τις πιο έξυπνες ή/και ατίθασες γυναίκες να παντρεύονται νωρίς και να βιώνουν πολλαπλά αδιέξοδα. Όσες γυναίκες κατάφερναν να φοιτήσουν στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση αποφοιτούσαν εξίσου καλά με τους άνδρες, αλλά στο πανεπιστήμιο τα πάντα ήταν σχεδιασμένα έτσι ώστε αυτές να κατευθύνονται προς τις κλασικές και ανθρωπιστικές σπουδές και οι άνδρες στις τεχνικές, θετικές και οικονομικές επιστήμες. Όσες εγκατέλειπαν στα 16 τους χρόνια το Λύκειο είχαν πολύ χειρότερη εξέλιξη σε σχέση με τα αγόρια στην αγορά εργασίας και κατέφευγαν είτε στην πρόσκαιρη εργασία είτε στην ανεργία και στο γάμο.
Μέσα σε τέτοιες συνθήκες αναδύθηκε το 1968 ένα νέο φεμινιστικό κίνημα κόντρα στην κυρίαρχη κουλτούρα και πρακτική που επικρατούσε τόσο στα παλιά όσο και στα νέα αριστερά και αριστερίστικα κινήματα που άνθισαν το έτος αυτό. Οι γυναίκες συνειδητοποιούσαν ότι στη διάρκεια των κινητοποιήσεων αντιμετωπίζονταν ως υποτελείς παρά το γεγονός ότι μάχονταν δίπλα και ισότιμα με τους άνδρες συντρόφους στα οδοφράγματα: “Les hommes discourent les femmes nettoient” («Οι άνδρες συζητούν, οι γυναίκες καθαρίζουν».) Έτσι, τόσο διαισθητικά όσο και έχοντας διαβάσει τις σχετικές πραγματείες των φεμινιστριών του πρώτου κύματος και, κυρίως, το «Δεύτερο Φύλο» της φεμινίστριας φιλοσόφου Σιμόν ντε Μπωβουάρ , οι γαλλίδες φεμινίστριες αποφάσισαν να οργανωθούν ξεχωριστά από τους άνδρες σε δικές τους ομάδες και κινήσεις μόνο για γυναίκες. Η Μπωβουάρ δημιουργεί ένα ιδιαίτερα υπαρξιστικό φεμινιστικό ρεύμα που καλεί σε μια ηθική επανάσταση και τονίζει ότι η ύπαρξη προηγείται της ουσίας («καμία δεν γεννιέται γυναίκα αλλά γίνεται»). Εστιάζει τους φακούς της σκέψης στην έννοια του «Άλλου» και μ’ αυτή εξηγεί την κοινωνική κατασκευή της Γυναίκας ως της πεμπτουσίας του Άλλου που θεωρεί θεμελιακό παράγοντα της γυναικείας καταπίεσης. Υποστηρίζει ότι οι γυναίκες είναι εξίσου ικανές να κάνουν επιλογές με τους άνδρες και μπορούν έτσι να ανέβουν και να ξεπεράσουν την «ενύπαρξη» όπου είχαν ως πρόσφατα καταφύγει και να προσεγγίσουν την «υπέρβαση», μια θέση, δηλαδή, στην οποία καθεμιά θα μπορεί να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού της και να επιλέγει την δική της ελευθερία.
Σκοπός ήταν η ανάδειξη των πολιτισμικών και κοινωνικών παραγόντων που καθήλωναν ιστορικά τις γυναίκες σε υποτελείς ρόλους (μητέρα, σύζυγος, κόρη, ερωμένη…). Το Κίνημα για την Απελευθέρωση των Γυναικών (MLF) επέμενε ότι οι προσωπικοί αγώνες των γυναικών δεν πηγάζουν από ατομικά αλλά από κοινωνικά προβλήματα («Το προσωπικό είναι Πολιτικό») και ενθάρρυνε τη συγκρότηση κινηματικών ομάδων βάσης για την αφύπνιση συνειδήσεων . [3] Την ίδια χρονιά η Φρανσουά Παρτυριέ δημοσίευσε την «Ανοιχτή Επιστολή προς τους άνδρες και συνίδρυσε την ιδιαίτερα σημαντική από άποψη επιρροής «Ψυχανάλυση και Πολιτική φεμινιστική ομάδα (psych & po)
Στην άλλη όχθη του Ατλαντικού η Betty Friedman με το έργο της The Feminist Mystique ενέπνευσε ένα μαχητικό φιλελεύθερο φεμινιστικό κίνημα που προσέλκυσε εκτός από τις φοιτήτριες της αμερικανικής νέας αριστεράς και ένα μεγάλο αριθμό γυναικών από τα εκτεταμένα μικροαστικά προάστια των μεγαλουπόλεων για να διεκδικήσουν το δικαίωμα στην εργασία και την ισότιμη εξέλιξη με τους άνδρες στους χώρους εργασίας. «Αν έχω δίκιο, το πρόβλημα, που δεν έχει όνομα και διεγείρει τα μυαλά τόσο πολλών Αμερικανίδων σήμερα, δεν είναι ζήτημα απώλειας της θηλυκότητας ή υπερβολικής εκπαίδευσης ή οι απαιτήσεις του οικογενειακού βίου, αλλά είναι πολύ πιο σημαντικό απ’ όσο αναγνωρίζει κανείς. Είναι το κλειδί για όλα αυτά τα νέα και τα παλιά προβλήματα που από καιρό βασανίζουν τις γυναίκες, τους συζύγους και τα παιδιά τους και σπαζοκεφαλιάζουν τους γιατρούς και τους εκπαιδευτικούς τους. Μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει το κλειδί του μέλλοντός μας ως έθνος και ως πολιτισμό. Δεν μπορούμε πια να αγνοούμε αυτή την εσωτερική φωνή των γυναικών που λέει: “Θέλω κάτι περισσότερο από το σύζυγό μου, τα παιδιά μου και το σπιτικό μου.”»
Το «δεύτερο κύμα» έρχεται να στρέψει τα πυρά της κριτικής του στην διαμορφωμένη κοινωνική και πολιτική κατάσταση του κράτους πρόνοιας που ενώ παραχώρησε μετά από αγώνες το δικαίωμα της ψήφου εν τούτοις, στην ουσία του, παραμένει πατριαρχικό. Με το «πρώτο κύμα» μοιράζεται το ίδιο πάθος του αγώνα για την εξασφάλιση και θεσμική κατοχύρωση των ίσων νομικών, εκπαιδευτικών και οικονομικών δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Η θεσμοποίηση της αναπαραγωγής χρησιμοποιείται από την πατριαρχία με στόχο τον περιορισμό των ευκαιριών για τις γυναίκες να εισέλθουν στη σφαίρα της παραγωγής με αξιώσεις και στην καλύτερη περίπτωση να αποδεχθούν να εργασθούν σε part-time κακοπληρωμένες εργασίες. Η ανάλυση της αναπαραγωγικής εξουσίας και των αντίστοιχων τεχνολογιών της είναι για τις φεμινίστριες του «δεύτερου κύματος» κρίσιμα ζητήματα που απαιτούν θεωρητική επιστημονική διερεύνηση. Το δικαίωμα της αναπαραγωγής έγινε έτσι κεντρικό θέμα αντιπαράθεσης με την πατριαρχική λογική και ιδεολογία και αυτό φαίνεται καθαρά στο ερώτημα που έθεσε η Mary O’ Brien για το σημείο από το οποίο αρχίζει η φεμινιστική θεωρία και στην απάντηση που έδωσε η ίδια : «Απαντώ πως βρίσκεται μέσα στη διαδικασία της αναπαραγωγής των γυναικών. Η πάλη για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα συνεπάγεται αγώνα ενάντια στη σεξουαλική και στην οικιακή βία, και έχει βαθύτατους αντίκτυπους στην φυλετική ταυτότητα».[5] Στα πλαίσια αυτά αναπτύχθηκαν καμπάνιες με κεντρικά θέματα το δικαίωμα στην άμβλωση , τη δημιουργία κέντρων για την περίθαλψη κακοποιημένων γυναικών και για το «φωτισμό της νύχτας». Επίσης επαναπροσδιορίστηκαν οι σχέσεις του φύλου, της φυλής και της τάξης και τέθηκε επί τάπητος το ζήτημα των πολλαπλών ταυτοτήτων που προσδιορίζουν τις γυναίκες , όπως και όλους τους πολίτες , ως κρίσιμο για τη στρατηγική των φεμινιστικών κινημάτων όπως θα δούμε στη συνέχεια. Τέλος ζήτημα της ασφαλούς περιβαλλοντικής αναπαραγωγής και αναδεικνύεται το αίτημα μέσα από καμπάνιες ειρήνης για μεγάλες αλλαγές στην αναπαραγωγή . Το «δεύτερο κύμα» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί πλέον ως το «κίνημα για την απελευθέρωση των γυναικών» από την πατριαρχία. Οι προϋποθέσεις που έθεσε ο φιλελεύθερος φεμινισμός αλλά και οι ριζοσπαστικές κριτικές του για την ουσιαστικοποίηση της έννοιας της ιδιότητας του πολίτη είναι ακόμη ανεκπλήρωτες και αυτό γίνεται έκδηλα φανερό με την αυξανόμενη βία σε βάρος των γυναικών εντός και εκτός οικίας όσο και σε ειρηνικές και μη περιόδους . Η διαμάχη μεταξύ των φεμινιστριών της ισότητας και των φεμινιστριών της διαφοράς θα επανέλθει στο προσκήνιο με νέα πιο καθαρή μορφή, τόσο θεωρητική όσο και πρακτική πολιτική.
Ποια είναι, όμως, η σχέση του μαρξισμού με το φεμινιστικό κίνημα, όπως αυτό διαμορφώθηκε μετά το 1968; Η τάση του σοσιαλιστικού / μαρξιστικού φεμινισμού προσπαθεί να ισορροπήσει ενσωματώνοντας στοιχεία και από τις δυο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής. H πιο παραγωγική συζήτηση εμφανίζεται στο χώρο της Βρετανικής αριστεράς ανάμεσα στις φεμινίστριες που δέχτηκαν ως πλαίσιο το Μαρξισμό λόγω της ιδιαίτερης μακρόχρονης σοσιαλιστικής παράδοσης της χώρας. Οι βασικές συμβολές στη σοσιαλιστική / μαρξιστική φεμινιστική σκέψη προήλθαν από τα έργα της Juliet Mitchell που θεώρησε ότι η γυναικεία υποταγή είναι αποτέλεσμα ιστορικών αλλαγών στην παραγωγή και ιδιαίτερα σε τέσσερις δομές : αναπαραγωγή, παραγωγή, παιδική κοινωνικοποίηση και σεξουαλικότητα. Επίσης η Μitchell συμβάλει στο να ξεκαθαριστεί ότι επειδή αυτές οι δομές συμπυκνώνονται στο χώρο της οικογένειας τότε η γυναικεία απελευθέρωση δεν είναι συνεπαγόμενο αποτέλεσμα της ανατροπής του καπιταλισμού ανοίγοντας το δρόμο για την υιοθέτηση της άποψης για την αυτονομία του φεμινιστικού κινήματος το οποίο στοχεύει στην ανατροπή και μετασχηματισμό των δομών που αναφέρθηκαν. Ο μετασχηματισμός δεν αφορά μόνο τις υλικές αλλά και την ψυχική δομή. Το δεύτερο κύμα, κατά τη Mitchell, είναι «ιδεολογικό προϊόν των συγκεκριμένων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών και η ριζοσπαστικότητά του είναι έκφραση του γεγονότος ότι αναδείχθηκε σε στιγμές εξέλιξης κρίσιμων μεταβολών και οραματίστηκε αλλαγές που θα πήγαιναν πέρα από τις μεταρρυθμιστικές μεταβολές. Η Sheila Rowbotham άσκησε μεγάλη επίδραση στη σοσιαλιστική / μαρξιστική φεμινιστική σκέψη με τη θέση της ότι μόνο οι εργάτριες είναι εκείνες που μπορούν να τεθούν στην πρωτοπορία του φεμινισμού στο βαθμό που είναι εκείνες που βιώνουν τη διπλή καταπίεση του φυλετικού καταμερισμού εργασίας τόσο στο χώρο εργασίας όσο και στο χώρο του σπιτιού και της οικογένειας. Σημαντική ήταν η θέση της Rowbotham για την άποψη περί πατριαρχίας ως όρου που δεν καταφέρνει να δείξει ποιες είναι μέσα σε διαφορετικά ιστορικά συμφραζόμενα οι σχέσεις των γυναικών με την παραγωγή. Η Heidi Hartmann, από την άλλη μεριά του Ατλαντικού Ωκεανού, μιλά για τον ατυχή γάμο μαρξισμού και φεμινισμού και θεωρεί ότι η κριτική τόσο της πατριαρχίας όσο και του καπιταλισμού είναι αναγκαία γιατί είναι διακριτά συστήματα εξουσίας αλλά ταυτόχρονα αλληλοδιαπλεκόμενες μορφές υποταγής και καταπίεσης των γυναικών. Γίνεται έτσι κατανοητό ότι στο βαθμό που ο σοσιαλιστικός / μαρξιστικός φεμινισμός διευρύνει ως τα έσχατα όριά τους τις κλασικές μαρξιστικές έννοιες καταφέρνει ως ένα σημείο να ξεπεράσει το δυαδικό δίπολο ισότητας και διαφοράς.
Το πρόβλημα είναι πώς η θεωρία γίνεται πράξη; Η ιστορία, ή καλύτερα οι ιστορίες, των σοσιαλιστικών, κομμουνιστικών και αριστερίστικων κομμάτων, οργανώσεων και ομάδων, το ίδιο το 1968, δείχνει πως μπορούν στα λόγια να υιοθετήσουν και την πιο μαξιμαλιστική φεμινιστική γραμμή στην πράξη όμως να υπερισχύει η παραδοσιακή αντίληψη για το ρόλο των γυναικών και ο αγώνας των φεμινιστριών να γίνεται διπλός.
Subscribe to:
Posts (Atom)
Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης-ΤΕΤΑΡΤΗ 7/14/2022 Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ)
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ) του Χονγκ Σανγκ-σου (ΝΟΤΙΑ ΚΟΡ...
-
Η ΜακΝτοναλντοποίηση της Κοινωνίας του Θανάση Τσακίρη Μακντοναλντοποίηση είναι η διαδικασία με βάση την οποία οι αρχές των εστιατορίων... -
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Άλφρεντ Σουτς ξεκινά με βάση το έργο του Βέμπερ για τους «ιδεότυπους» και το επεκτείνει αναθεωρώντας ορ...