Σημαντική είναι η προσφορά στη συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση και το κράτος του Λήο Πάνιτς.

 Σημαντική είναι η προσφορά στη συζήτηση για την παγκοσμιοποίηση και το κράτος του Λήο Πάνιτς. Υποστηρίζει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει πέντε διαστάσεις. Οι συγκυριακές διαστάσεις είναι οι εξής:

Α. Η χωρική επέκταση του καπιταλισμού που σχετίζεται ευθέως με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και των πολιτικο-οικονομικών συστημάτων των κρατών δορυφόρων της στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια καθώς και την αυτομετατροπή των «κομμουνιστικών» ηγετικών ομάδων της Κίνας και του Βιετνάμ σε νέες αστικές τάξεις.

Β. Η σαρωτική επέλαση σε ιδεολογικό και πολιτισμικό επίπεδο των ιδεών και αξιών του καπιταλισμού που προσδιορίζει την εποχή του νεοφιλελευθερισμού, κατά την οποία η αστική τάξη κατασκευάζει τον κόσμο καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή της με ελάχιστες αντιστάσεις.

Γ. Η διαδικασία διαμόρφωσης μιας διεθνούς αστικής τάξης που είναι ακόμη στην αρχή της, όπως δείχνουν τα δεδομένα της εθνικής έδρας και προέλευσης των ιδιοκτητών και των διοικητικών συμβούλων των ηγετικών πολυεθνικών επιχειρήσεων.

Οι πιο καθοριστικές είναι οι δομικές διαστάσεις της παγκοσμιοποίησης:

Α. Το νέο στάδιο της καπιταλιστικής συσσώρευσης σε παγκόσμια κλίμακα που ξεδιπλώνεται μέσω των αντιφάσεων της μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων του Κεϋνσιανισμού και τηw συνθήκης Bretton Woods και χαρακτηρίζεται από μια τεράστια αύξηση των μεγεθών, ροών και της ταχύτητας των άμεσων ξένων επενδύσεων και του εμπορίου συνοδευόμενο από μια ακόμη πιο έντονη δημιουργία διεθνών  πιστώσεων, συναλλαγματικών ροών, κερδοσκοπίας, αγορών συμβολαίων μελλοντικών υποχρεώσεων (futures), ιδιωτικού και δημόσιου χρέους.

Β) Η διεθνοποίηση του κράτους, που δεν πρέπει να γίνει αντιληπτή ως το υπερεθνικό κεφάλαιο που δραπετεύει από το έθνος-κράτος αλλά ως μια διαδικασία κατά την οποία τα κράτη προσαρμόζονται ολοένα και πιο πολύ στην ιδέα και την πράξη της προαγωγής και της ενίσχυσης της κεφαλαιακής συσσώρευσης σε παγκόσμια κλίμακα.[2]

Έτσι, ο Λήο Πάνιτς θεωρεί ότι τα κράτη είναι οι συγγραφείς (authors) ενός νέου παγκόσμιου συστήματος που, μέσω διεθνών συνθηκών που υπέχουν θέση συντάγματος, ορίζει και εγγυάται τα παγκόσμια και εγχώρια συμφέροντα του κεφαλαίου[3]: «Τα έθνη-κράτη δεν είναι θύματα αλλά οι συγγραφείς της παγκοσμιοποίησης. Τα κράτη δεν αντικαθίστανται από το παγκόσμιο κεφάλαιο αλλά το εκπροσωπούν, και πρώτα απ’ όλα το χρηματιστικό κεφάλαιο».[4]Τα κράτη, λοιπόν, είναι ενεργοί παίκτες σε αυτό το παιγνίδι και όχι παθητικοί θεατές˙ είναι πρωτίστως πεδία ταξικών σχέσεων από μόνα τους. Το ξένο κεφάλαιο δεν εσωτερικοποιείται μόνο στην επικράτεια μιας χώρας αλλά γίνεται το ίδιο παίκτης στο πεδίο του κράτους. Το κράτος συνεχίζει να παίζει το ρόλο του δημιουργού υποδομών και των νομικών όρων δραστηριοποίησης των αγορών, της εγγύησης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και της τήρησης των συμβάσεων στο εσωτερικό της χώρας, δηλαδή στο πεδίο της δικαιοδοσίας του. Καθιερώνει, επίσης, τους κανόνες που διέπουν την κίνηση των κεφαλαίων, των επενδύσεων, των συναλλαγματικών πράξεων και του εμπορίου. Παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις, το κράτος δεν αποσύρεται από την οικονομία αλλά αναδιατάσσει τις μεταξύ τους σχέσεις, αναδιαρθρώνοντας τους μηχανισμούς τους και τους ρόλους που παίζουν στην εκπροσώπηση και ρύθμιση κοινωνικών φορέων και αγορών. Τέλος, μέσω των κρατών και της μεταξύ τους σχέσης αναδιατυπώνονται οι διεθνείς συμφωνίες, συνθήκες και κανόνες που διέπουν τους διεθνείς φορείς που επιβλέπουν και διατηρούν τις αναγκαίες νομικές συνθήκες και τις υποδομές της συνέχισης και ενίσχυσης της παγκόσμιας κεφαλαιακής συσσώρευσης.   

 

 ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2008