Το ουσιαστικό ερώτημα αυτής της έρευνας θα μπορούσαμε να το διατυπώσουμε ως «κατά πόσον μπορούν να συνυπάρξουν τα εργατικά συνδικάτα και το οικολογικό κίνημα σε μια κατεύθυνση πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής». Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι καθόλου αυτονόητη ούτε μπορεί να είναι ένα «ναι» ή ένα «όχι». Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Αναφερόμαστε κατ’ αρχάς σε «συλλογική δράση», δηλαδή σε οποιαδήποτε δραστηριότητα δύο ή περισσοτέρων ανθρώπων για την επίτευξη ενός στόχου. Η συλλογική δράση ενδέχεται να είναι θεσμοποιημένη ή μπορεί να λαμβάνει χώρα εκτός των θεσμών. Τα κοινωνικά κινήματα είναι η βασική κοινωνική μορφή που παίρνουν οι διαδικασίες συλλογικής δράσης με τις οποίες ομάδες και συλλογικότητες ανθρώπων διατυπώνουν τα παράπονά τους και τα αιτήματά του και εκφράζουν ενδιαφέρον και ανησυχίες για τα δικαιώματά τους και την ευημερία τους. Θα θεωρήσουμε επίσης, ότι κοινωνικό κίνημα είναι μια ομάδα ανθρώπων που εμπλέκονται με «μη θεσμοποιημένο στην αλλαγή της τρέχουσας κατάστασης και τροχιάς της κοινωνίας».Στο βαθμό που η συλλογική δράση λαμβάνει χώρα και εκτός των θεσμών προσιδιάζει στα χαρακτηριστικά του κοινωνικού κινήματος. Μέσα από την κριτική των παλαιότερων θεωριών για τα κοινωνικά κινήματα αναδείχθηκε ένας συνθετικός ορισμός που τονίζει το δικτυακό χαρακτήρα του κοινωνικού κινήματος ως «ένα κίνημα άτυπων αλληλεπιδράσεων μεταξύ μιας πλειάδας ατόμων, ομάδων και/ή οργανώσεων που εμπλέκονται σε μια πολιτική ή πολιτισμική σύγκρουση στη βάση μιας κοινής συλλογικής ταυτότητας».
Ο εργατικός συνδικαλισμός είναι έννοια είδους ενώ το εργατικό κίνημα έννοια γένους, συνεπώς τα εργατικά συνδικάτα αποτελούν μέρος του γενικότερου εργατικού κοινωνικού κινήματος. Στο εργατικό κίνημα εντάσσονται οι εργάτες, τα εργατικά, σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά κόμματα, οι αναρχικές οργανώσεις, τα συνδικάτα, οι εργατικές λέσχες, οι σχολές συνδικαλιστικής επιμόρφωσης κ.ο.κ. Τι είναι, όμως, το συνδικάτο; Εργατική ένωση ή συνδικάτο είναι η οργάνωση των εργατών για την προστασία των εργατικών δικαιωμάτων και τη βελτίωση της θέσης του σε μια δεδομένη κοινωνία, κατά τέτοιο τρόπο ώστε η οργάνωση των εργατών να επιβιώνει ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικού συστήματος. Συνεπώς, ένα εργατικό συνδικάτο είναι μια μορφή συλλογικής δράσης εργαζομένων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που τους απασχολούν κατά κύριο λόγο με την ιδιότητά τους ως μισθωτών εργαζομένων. Με διαφορετικούς όρους, συνδικάτο είναι μια οργάνωση μισθωτών εργαζομένων που ιδρύεται με σκοπό την αντικατάσταση της ατομικής διαπραγμάτευσης στην αγορά εργασίας από τη συλλογική διαπραγμάτευση, τη διασφάλιση ότι οι αμοιβές και οι συνθήκες εργασίας θα διέπονται από κανόνες που θα εφαρμόζονται με συνέπεια για όλο το συνδικαλισμένο προσωπικό. Επομένως, το συνδικάτο είναι ένας θεσμός, δηλαδή σύνολο κοινωνικών κανόνων που ρυθμίζουν και προσανατολίζουν τη συμπεριφορά και που βασίζονται σε κυρώσεις σκοπός των οποίων είναι να εγγυηθούν τη συναίνεση από την πλευρά των υποκειμένων. Η διαφορά μεταξύ μιας οργάνωσης και ενός θεσμού έγκειται στο ότι η οργάνωση δρα σε αντίθεση με το θεσμό. Αυτή η διφυής φύση του συνδικάτου ως οργάνωσης και θεσμού βρίσκεται στο επίκεντρο της μεγάλης θεωρητικής και μεθοδολογικής συζήτησης σχετικά με το πώς μελετάμε τα συνδικάτα.
Η δεύτερη συνιστώσα του θέματός μας είναι το οικολογικό κίνημα, δηλαδή εκείνο το κοινωνικό κίνημα, οι ιδέες, αγώνες και οι προτάσεις που αναπτύσσουν οι πολίτες που ενδιαφέρονται για το μέλλον της σχέσης ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος. Είναι κοινωνικό κίνημα γιατί αφορά συλλογικοί αγώνες από ανθρώπους «που έχουν κοινούς σκοπούς και αλληλεγγύη μεταξύ τους και βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης αλληλεπίδρασης με το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και τις σχετικές ελίτ» Το οικολογικό κίνημα κάνει την εμφάνιση του με ριζοσπαστικό λόγο, περιεχόμενο και οργανωτική μορφή στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60. Στο παρελθόν το περιβάλλον είχε χαρακτηριστεί από νεοκλασσικούς οικονομολόγους αλλά και από ορισμένους κεϊνσιανούς ως «εξωτερική επιβάρυνση» για την επιχείρηση.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
Ο εργατικός συνδικαλισμός είναι έννοια είδους ενώ το εργατικό κίνημα έννοια γένους, συνεπώς τα εργατικά συνδικάτα αποτελούν μέρος του γενικότερου εργατικού κοινωνικού κινήματος. Στο εργατικό κίνημα εντάσσονται οι εργάτες, τα εργατικά, σοσιαλιστικά, κομμουνιστικά κόμματα, οι αναρχικές οργανώσεις, τα συνδικάτα, οι εργατικές λέσχες, οι σχολές συνδικαλιστικής επιμόρφωσης κ.ο.κ. Τι είναι, όμως, το συνδικάτο; Εργατική ένωση ή συνδικάτο είναι η οργάνωση των εργατών για την προστασία των εργατικών δικαιωμάτων και τη βελτίωση της θέσης του σε μια δεδομένη κοινωνία, κατά τέτοιο τρόπο ώστε η οργάνωση των εργατών να επιβιώνει ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικού συστήματος. Συνεπώς, ένα εργατικό συνδικάτο είναι μια μορφή συλλογικής δράσης εργαζομένων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που τους απασχολούν κατά κύριο λόγο με την ιδιότητά τους ως μισθωτών εργαζομένων. Με διαφορετικούς όρους, συνδικάτο είναι μια οργάνωση μισθωτών εργαζομένων που ιδρύεται με σκοπό την αντικατάσταση της ατομικής διαπραγμάτευσης στην αγορά εργασίας από τη συλλογική διαπραγμάτευση, τη διασφάλιση ότι οι αμοιβές και οι συνθήκες εργασίας θα διέπονται από κανόνες που θα εφαρμόζονται με συνέπεια για όλο το συνδικαλισμένο προσωπικό. Επομένως, το συνδικάτο είναι ένας θεσμός, δηλαδή σύνολο κοινωνικών κανόνων που ρυθμίζουν και προσανατολίζουν τη συμπεριφορά και που βασίζονται σε κυρώσεις σκοπός των οποίων είναι να εγγυηθούν τη συναίνεση από την πλευρά των υποκειμένων. Η διαφορά μεταξύ μιας οργάνωσης και ενός θεσμού έγκειται στο ότι η οργάνωση δρα σε αντίθεση με το θεσμό. Αυτή η διφυής φύση του συνδικάτου ως οργάνωσης και θεσμού βρίσκεται στο επίκεντρο της μεγάλης θεωρητικής και μεθοδολογικής συζήτησης σχετικά με το πώς μελετάμε τα συνδικάτα.
Η δεύτερη συνιστώσα του θέματός μας είναι το οικολογικό κίνημα, δηλαδή εκείνο το κοινωνικό κίνημα, οι ιδέες, αγώνες και οι προτάσεις που αναπτύσσουν οι πολίτες που ενδιαφέρονται για το μέλλον της σχέσης ανθρώπου και φυσικού περιβάλλοντος. Είναι κοινωνικό κίνημα γιατί αφορά συλλογικοί αγώνες από ανθρώπους «που έχουν κοινούς σκοπούς και αλληλεγγύη μεταξύ τους και βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης αλληλεπίδρασης με το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και τις σχετικές ελίτ» Το οικολογικό κίνημα κάνει την εμφάνιση του με ριζοσπαστικό λόγο, περιεχόμενο και οργανωτική μορφή στη διάρκεια της δεκαετίας του ’60. Στο παρελθόν το περιβάλλον είχε χαρακτηριστεί από νεοκλασσικούς οικονομολόγους αλλά και από ορισμένους κεϊνσιανούς ως «εξωτερική επιβάρυνση» για την επιχείρηση.
Συνεχίζεται...
Θανάσης Τσακίρης
No comments:
Post a Comment