Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Χαλανδρίου: Συναυλία μουσικής δωματίου «2 αιώνες κοντραμπάσο». Έργα για κοντραμπάσο στη ζώνη του πολιτιστικού λυκόφωτος

Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Χαλανδρίου: Συναυλία μουσικής δωματίου «2 αιώνες κοντραμπάσο». Έργα για κοντραμπάσο στη ζώνη του πολιτιστικού λυκόφωτος

Νίκος Σαραφιανός

Ένα τέτοιο κείμενο θα το αφιέρωνα εξολοκλήρου στη μουσική, αν ο χώρος και αυτό που συμβολίζει για μένα, η περίσταση, η παρέμβαση του προέδρου του Δ.Σ. του Αετοπουλείου δεν άλλαζαν τον ρου των προθέσεών μου. Ας κάνω πρώτα μια προσωπική κατάθεση: το συγκεκριμένο πολιτιστικό κέντρο το έχω ζήσει ως παιδί∙ εκεί δανείστηκα τα πρώτα μου βιβλία, εκεί υπήρξε το πρώτο πνευματικό μου σκίρτημα, εκεί πρωτοβίωσα την έννοια του πολιτισμού ως δημόσιου χώρου.

Με έκπληξή μου, λοιπόν, άκουσα  τον κ. Κανατσούλη, πρόεδρο του κέντρου, να μας ενημερώνει ότι λόγω του σχεδίου «Καλλικράτης», το Αετοπούλειο, ως Ν.Π.Δ.Δ. με έτος ίδρυσης το 1982, θα πρέπει να συγχωνευθεί με τον τομέα του αθλητισμού με αντίστοιχη και συνεπακόλουθη μείωση κονδυλίων που ουσιαστικά θα οδηγήσουν στο μαρασμό του. Η φράση του μάλιστα «βάλτε πλάτη» προς τους παρισταμένους, για να αποτραπεί ο παραπάνω σχεδιασμός, συνοδεύτηκε από υψηλή συγκινησιακή φόρτιση από πλευράς του, πράγμα που μου έδωσε να καταλάβω ότι τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά, αν όχι τραγικά. Ο πολιτισμός, η υγεία, η παιδεία είναι άλλωστε τα πρώτα θύματα αυτής της πολιτικής που μας έχει επιβληθεί ως αναπόδραστη αναγκαιότητα.

Εν προκειμένω τώρα, η βραδιά στο μουσικό της κομμάτι, ήταν πολύ ευχάριστη. Η πολυπληθής παρουσία ετερογενούς ακροατηρίου ως προς την ηλικία αλλά και τη συγκρότηση, επικύρωσε την άποψή μου ότι η καλή μουσική είναι για όλους και για όλες. Το κοντραμπάσο, αυτός ο αγαθός γίγαντας των έγχορδων με δοξάρι οργάνων, είναι ένα όργανο που έχουμε συνηθίσει να το βλέπουμε στην ορχήστρα σε ρόλο συνοδευτικό αλλά πολύ σημαντικό όσον αφορά τη μουσική στιβαρότητα του τελικού ήχου. Οι πολύ ενδιαφέρουσες χαμηλές νότες του, αλλά και η μεταμόρφωσή του σε ένα άλλο όργανο, όταν αυτό παίζεται αποκλειστικά με δάκτυλα στην τζαζ αλλά και στην έντεχνη ευρωπαϊκή μουσική το έχουν καταστήσει γνώριμο ηχητικό και οπτικό φόντο κάθε συναυλίας. Να παρατηρήσω, δε, ότι και το ηλεκτρικό μπάσο της ροκ είναι μετεξέλιξη του κλασικού. Στον πρόλογό του αλλά και στην ενδιάμεση παρέμβασή του μετά το διάλειμμα ο συνθέτης και πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών Θόδωρος Αντωνίου, που μαζί με το Αετοπούλειο συνδιοργάνωναν τη βραδιά, ήταν αρκετά διαφωτιστικός πάνω σε θέματα τεχνικής, κουρδίσματος και ιστορίας του οργάνου.

Στο πρώτο μέρος ακούσαμε τρία έργα εν ζωή Ελλήνων συνθετών, το λυρικό «Τοπίο στο δωμάτιο» για σόλο κοντραμπάσσο του Θωμά Σλιώμη, το πειραματικό έργο της Ελένης Σκάρκου “kyklops” για κοντραμπάσο και ηλεκτρονικούς ήχους και το αξιόλογο έργο του Βασίλη Ρώτα  “Compass II” για κοντραμπάσο και πιάνο. Το έργο του Σλιώμη εστίαζε σε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που ανέδιδε μια λυρική διάθεση που μάλλον δεν ταιριάζει στην ηχητική χροιά του συγκεκριμένου οργάνου. Το έργο της Ελένης Σκάρκου, αν και εντυπωσιακό, θύμιζε περισσότερο μουσική για θεατρική παράσταση ή δρώμενο. Θα ήταν εξαιρετική μουσική για να συνοδεύσει εικόνα ή δρώσα παράσταση. Στη διάρκειά του μάλιστα προβάλλονταν κάποιες φωτογραφίες οι οποίες όμως ήταν δυσδιάκριτες καθώς η προβολή τους γινόταν πάνω στις λευκές κουρτίνες του ισογείου του κτιρίου. Αντίθετα, το έργο του Βασίλη Ρώτα, εγγονού του ομώνυμου γνωστού συγγραφέα αλλά και γιου του σημαντικού Έλληνα συνθέτη Νικηφόρου Ρώτα, ήταν ολοκληρωμένο. Η έντεχνη εναλλαγή του εκνευρισμού με τη γαλήνη, η εμμονή στο μοτίβο της επαναλαμβανόμενης νότας, οι νευρικές παύσεις καλλιεργούσαν μια αίσθηση υποφώσκουσας έντασης, μια αίσθηση σιωπηλής σύγκρουσης.

Το πρώτο μέρος τελείωσε με το έργο της Ρωσίδας και διαμένουσας στην Γερμανία από το 1992 Sofia Gubaidulina “Sonata” για κοντραμπάσο και πιάνο που ήταν και το καλύτερο της βραδιάς. Ένα έργο που χρησιμοποιούσε όλο το φάσμα της τονικής έκτασης των δύο οργάνων, μια έντονα ψυχολογική μουσική, που παρόλο που διαχειριζόταν σχεδόν «ασήμαντα» μουσικά στοιχεία, σε κρατούσε μέχρι το τέλος. Χαρακτηριστικό το έντονο glissando (γλίστρημα πάνω στις χορδές) στο κοντραμπάσο που πότε σου έδινε την αίσθηση της πτώσης και πότε την αίσθηση της ανόδου θυμίζοντας μια τραμπάλα ή καλύτερα μια σκάλα που πότε την ανεβαίνεις και πότε την κατεβαίνεις.

Στο δεύτερο μέρος, το έργο του Ciovanni Bottesini για κοντραμπάσο και πιάνο ήταν ένα κομμάτι δεξιοτεχνίας που ανέδειξε τις αδυναμίες του ήχου του οργάνου, όταν αυτό προσπαθεί να έχει έναν ρόλο πέρα από τις δυνάμεις του. Τέλος, το μελόδραμα για αφηγητή και κοντραμπάσο «Μικρός Λυπημένος Ήχος» των Alan Ridout και David Delve ήταν ένα όμορφο σχόλιο πάνω στην ηχητική παθογένεια των κοντραμπάσου, που έχει τρεις ανομοιογενείς μουσικές περιοχές, τη χαμηλή που χρησιμοποιείται περισσότερο, τη μεσαία και την αβέβαιη ψηλή, που από μόνες τους μπορούν να σε κάνουν να πεις ότι το κοντραμπάσο, ηχοχρωματικά, ουσιαστικά είναι 3 όργανα μαζί.

Ο κοντραμπασίστας Γιώργος Αρνής απέδειξε ότι είναι ικανός ερμηνευτής. Ο πιανίστας Παναγιώτης Γιαννακάκης είχε πολύ καλή χημεία με τον Αρνή και αποτέλεσαν ένα πολύ καλό ντούο. Τέλος, η Μόρφω Τσαϊρέλη, ως αφηγήτρια έκλεψε τη δόξα του κοντραμπασίστα, παρόλο τις περί αντιθέτου δηλώσεις της…

Για κάτι τέτοιες βραδιές αξίζει να βάλουμε πλάτη για τη διάσωση του Αετοπουλείου ως αυτόνομου Ν.Π.Δ.Δ.

http://www.stasi.gr/2009-05-12-09-25-48/2009-05-31-16-23-31/498--l2-r-