Σαν ξημερώνει Κυριακή
των εκλογών ημέρα

Κι όλα μοιάζουν μαγικά, είναι μαζικά και, προπαντός, αμερικανικά...Όχι, δεν μ' έπιασε το αντιαμερικανικό μου, ούτε υπήρξα ποτέ εθναμύντορας ούτε παλαιοπασόκος. Παρ' όλο που θεωρώ ότι σ' αυτή τη χώρα των προεκλογικών θαυμάτων, των τεράστιων προεκλογικών συγκεντρώσεων, που, όπως λέει κι ο φίλος και δάσκαλός μου Ηλίας Νικολακόπουλος, αποτελούν όχι μόνο πανευρωπαϊκή αλλά παγκόσμια μοναδικότητα, ζει και βασιλεύει η "ψευδαίσθηση στην πολιτική" (όπως Αμερική, αν και οι τελευταίες εξελίξεις άλλα δείχνουν κι εκεί), βλέπω ταυτόχρονα μερικές ρωγμές να ανοίγουν στο αόρατο τείχος που μας περιβάλλει και λέγεται δικομματισμός.

Συνηθίσαμε να λέμε ότι για όλα φταίει το σύστημα, ότι το δικομματικό σύστημα απλοποιεί στο έπακρο τις πολιτικές επιλογές των ψηφοφόρων σπρώχνοντας το εκλογικό σώμα σε ψευδή διλήμματα. Μας πέρασε, όμως, ποτέ από το μυαλό ότι το δικομματικό σύστημα το βοηθήσαμε κι εμείς οι αριστεροί αντίπαλοί του να συγκροτηθεί και να κυριαρχήσει; Σκεφτήκαμε ποτέ ότι υπήρξαν περίοδοι κατά τις οποίες, ενώ το δικομματικό σύστημα δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί ως τέτοιο, η αριστερά της εποχής εκείνης δεν κατάφερε να χρησιμοποιήσει αυτό που ο Giovanni Sartori (1) όρισε ως "blackmail potential"; Η ανανεωτική και η δογματικά αριστερά ενώ τότε είχαν τις ευκαιρίες στα χέρια τους τις άφησαν να χαθούν γιατί δεν εμφορούνταν από τις κινηματικές αντιλήψεις που δείχνουν σήμερα ότι τις ασπάζονται. Αγνόησαν ή σαμπόταραν το αυτόνομο εργοστασιακό συνδικαλιστικό κίνημα της περιόδου 1975-77, προσπάθησαν να καταστείλουν ή να ελέγξουν το φοιτητικό κίνημα των καταλήψεων σε ΑΕΙ-ΤΕΙ το 1979-80, στρίμωξαν μέχρι ασφυξίας κάθε σύλλογο, σωματείο και πολιτιστική λέσχη στα στενά κομματικά πλαίσια. Εξαιρέσεις φωτεινές πάντα υπήρχαν και υπάρχουν αλλά δεν έδωσαν τον τόνο την εποχή εκείνη. Έτσι, το ΠΑΣΟΚ με τη δημαγωγία και το "λαϊκισμό" του κατάφερε να συγκροτήσει ένα πολιτικό κόμμα που σε χρόνο dt ενσωμάτωσε τα συνθήματα και τα αιτήματα της παραδοσιακής αριστεράς, τα άδειασε από κάθε ριζοσπαστικό περιεχόμενο και βρέθηκε στην κυβερνητική εξουσία το 1981. Από τότε η αριστερά μόνο το 1989-90 βρέθηκε για άλλη μια φορά με τη μπάλα στα χέρια και δεν μπόρεσε να σουτάρει. Θα μπορούσε να πει κάποιος ότι δεν αξίζει να ασχοληθεί με μια αριστερά ανάξια να εκμεταλλευθεί τις ευκαιρίες και να παίζει πάντα το ρόλο του χαμένου. Και ίσως αυτός ο κάποιος να είχε δίκιο. Επρόκειτο για μια αριστερά των κυβερνητικών διαδρόμων, των γραφειοκρατικών μηχανισμών και των αντιδημοκρατικών πρακτικών. Σύμφωνοι, έτσι είχαν τα πράγματα. Κι όπως γράφεται στον "Κόσμο του Επενδυτή" επί "30 χρόνια ποτέ δεν πιάσαμε ούτε το λήγοντα". Η Μαρία Δ., ο Μίμης Α, ο Νίκος Μ. και τόσοι/ες άλλοι/ες πριν απ' αυτούς/ές αφού έπαιξαν στο λήγοντα τα ρέστα τους πήγαν να παίξουν σε μεγαλύτερα σαλόνια μπας και τους γυρίσει το χαρτί και ξεφύγουν από τη "μιζέρια" και τη "γκρίνια".

Αυτή η αριστερά, βοηθούντος και του καταρρεύσαντος σταλινικού μοντέλου της ΕΣΣΔ και των δορυφόρων της, δεν υπάρχει πια -κι αν υπάρχει είναι καρικατούρα του παλιού της εαυτού είτε υπό τη μορφή του πιο στυγνού κυβερνητισμού (οι παραπάνω) είτε υπό τη μορφή της περίσσιας παρουσίας.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, μια νέα αριστερά που θα μπορεί να κινητοποιεί και να χρησιμοποιεί αποτελεσματικά το "blackmail potential", τη δυνατότητα "πολιτικού εκβιασμού" των καταστάσεων. Αυτό το "blackmail potential" υπάρχει. Είναι τα κοινωνικά κινήματα που γεννιούνται, δρουν και δυναμώνουν πολλές φορές πέρα κι έξω από τα ασφυκτικά όρια των κομματικών γραφειοκρατιών και των κομμάτων-στούντιο. Η κοινωνία γίνεται ολοένα και πιο κινηματική (2) κι ας κλαίνε όσοι/ες φαντασιώνονται με τα παρελθόντα μεγαλεία (πραγματικά ή παραμυθένια) της νιότης τους.

Η συνάντηση ενός μεγάλου μέρους των πρωταγωνιστικών δυνάμεων αυτών των κινημάτων τόσο στο Ελληνικό Κοινωνικό Φόρουμ όσο και σε εκλογικό επίπεδο στο Συνασπισμό Ριζοσπαστικής Αριστεράςπρομηνύει μια αλλαγή πολιτικής κουλτούρας και συμπεριφοράς του πολιτικού αυτού χώρου. Το blackmail potential του χώρου πρέπει να ενισχυθεί. Η επόμενη περίοδος προβλέπεται αρκετά τρικυμιώδης, ιδιαίτερα εάν οι κεντρομόλες δυνάμεις του δικομματισμού αναδειχθούν σχεδόν ισόπαλες. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα τελειώσουν και θα αφήσουν πίσω τους κοινωνικά συντρίμμια. Η πολιτική της λιτότητας, της ανεργίας και των ιδιωτικοποιήσεων θα ενταθεί. Η καταστροφή του περιβάλλοντος θα συνεχιστεί αμείωτη. Η εμπορευματικοποίηση της παιδείας και της υγείας-πρόνοιας θα φέρει ολοένα και περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις στους χώρους αυτούς, σπρώχνοντας ολοένα και περισσότερους πολίτες στην απόγνωση. Ακόμη και τα ταξίδια στα νησιά μας θα γίνουν ακριβά στο όνομα της τουριστικής αξιοποίησης του ήλιου, της θάλασσας και του φυσικού μας περιβάλλοντος -κι άμα νομίζετε ότι τα βλέπω όλα μαύρα, διαβάστε το νέο μπουμπούκι της δυναστείας των Παπανδρέου, δηλαδή το Νίκο, που δεν γράφει μόνο λογοτεχνικά βιβλία αλλά θέλει να παίξει σημαντικό ρόλο στο χώρο της ναυτιλίας (βλ. Εμπρός Μυτιλήνης).

Η τρικυμία δεν θα είναι μόνο κοινωνικο-οικονομική αλλά και πολιτική-θεσμική. Η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας θα θέσει σε δοκιμασία τις στρατηγικές των κομμάτων κι εδώ είναι που μπορεί να παρέμβει μια κινηματική αριστερά αναδεικνύοντας το αίτημα της δημοκρατικής αλλαγής του πολιτικού και κομματικού συστήματος.

Όμως, για να γίνουν όλα αυτά, χρειάζεται να ενισχυθεί αυτή την Κυριακή, ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς-Ενωτικό Ψηφοδέλτιο. Η παραμονή του (ή η είσοδός του, αν θέλετε) στη Βουλή δεν κρίνεται αναγκαία μόνο για τον καλλωπισμό της αλλά για την εκπροσώπηση των πολιτών και των κοινωνικών κινημάτων τους, για την αξιοποίηση κάθε δυνατότητας μελλοντικής μεταβολής του πολιτικού σκηνικού και του κομματικού συστήματος προς αριστερόστροφη κατεύθυνση. Στόχος μας πρέπει να είναι να περάσουμε από το σύστημα των δυόμισυ κομμάτων, που κυριάρχησε στη μεταπολιτευτική μας ιστορία, σε ένα πολυκομματικό σύστημα που θα εγγυάται την ύπαρξη και των ανταγωνισμό των διαφορετικών πολιτικών σχηματισμών στη βάση σαφών πολιτικών προγραμμάτων.

Αυτή την πορεία σήμερα μόνο ο Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς μπορεί να την ξεκινήσει, γιατί στο πλαίσιό του συγκλίνουν αυτή τη στιγμή δυνάμεις που έχουν δείξει ότι γνωρίζουν το κινηματικό πεδίο και τις ανάγκες του, γιατί, εκτός των άλλων, είναι ο μοναδικός πολιτικός σχηματισμός που έχει ανοίξει τις πόρτες των θεματικών οργανώσεών του (π.χ. Εταιρεία Πολιτικού Προβληματισμού Ν. Πουλαντζάς) στους ανθρώπους που θέλουν να συζητήσουν, να ερευνήσουν και να παράξουν από κοινού θεωρία και πολιτική για την ανασύνθεση-ανασυγκρότηση της Αριστεράς, της οικολογίας και των κοινωνικών κινημάτων.

Αυτή την Κυριακή, λοιπόν, ψηφίζουμε ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. Κι από Δευτέρα πάλι στα κοινωνικά κινήματα.

Θανάσης Τσακίρης

Βιβλιογραφικές παραπομπές:
(1) Sartori, Giovanni. 1966. "European Political Systems: The Case of Polarized Pluralism." Joseph LaPalombara and Myron Weiner, (eds.) Political Parties and Political Development, 137-176. Princeton: Princeton University Press.
(2) Tarrow, Sydney. 1998. Power in Movement: Collective Action, Social Movements and Politics Cambridge: Cambridge University Press.
(3) Siaroff, Alan. 2003. "Two-and-a-Half-Party Systems and the Comparative Role of the 'Half'," Party Politics, 9 (May), 267-290.