Η Ιστορία στο Κόκκινο για τη χιπ χοπ μουσική την Κυριακή 1η Νοεμβρίου

Η Ιστορία στο Κόκκινο για τη χιπ χοπ μουσική την Κυριακή 1η Νοεμβρίου Κυριακή 1η Νοεμβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5 Η χιπ χοπ μουσική από τα κινήματα της δεκαετίας του 1960 στο Black Lives Matter Συζητούν ο Αλέξανδρος Παπαγεωργίου και ο Χρήστος Τριανταφύλλου Ο Χρήστος Τριανταφύλλου συζητά με τον δημοσιογράφο Αλέξανδρο Παπαγεωργίου για την ιστορική πορεία της χιπ χοπ μουσικής και για την πολιτική της επικαιρότητα στο σήμερα. Η χιπ χοπ έχει τις ρίζες της στις μαύρες κοινότητες της Νέας Υόρκης στα τέλη της δεκαετίας του 1960, συνδεδεμένη άμεσα με τις κοινωνικές και τεχνολογικές εξελίξεις. Στη δεκαετία του 1980, τη λεγόμενη «χρυσή εποχή» του είδους, η χιπ χοπ συγκροτεί τους βασικούς μουσικούς και θεματικούς της άξονες, για να φτάσει τελικά σε μαζικά ακροατήρια στη δεκαετία του 1990 και να γίνει το πιο δημοφιλές είδος μουσικής. Ταυτόχρονα με την προβολή της προσωπικής επιτυχίας και του πλουτισμού, όμως, ένα τμήμα των καλλιτεχνών της χιπ χοπ διατηρεί έναν σαφή πολιτικό προβληματισμό, συνδεδεμένο με ζητήματα φυλετικά, ταξικά και έμφυλα. Αυτό φάνηκε και πρόσφατα με την έκρηξη του κινήματος Black Lives Matter και την ενεργό συμμετοχή πολλών καλλιτεχνών της χιπ χοπ σε αυτό. Στην Ελλάδα η χιπ χοπ συνδέθηκε τόσο με κινήματα αμφισβήτησης όσο και με έντονες εμπορικές στρατηγικές, αν και απουσίασε το ζήτημα της φυλής, ενώ ήταν και είναι πολύτιμος ο αντιφασιστικός του χαρακτήρας ειδικά κατά τα τελευταία χρόνια, όπως έγινε σαφές και από την περίπτωση του Παύλου Φύσσα και της συσπείρωσης πολλών καλλιτεχνών στο αντιφασιστικό κίνημα.

Η Ιστορία στο Κόκκινο: Μια εκπομπή για το παρελθόν Επιμέλεια: Ηλίας Νικολακόπουλος Μουσική επιμέλεια: Θανάσης Μήνας Οργάνωση παραγωγής: Ιωάννα Βόγλη Παραγωγή: ΑΣΚΙ - Στο Κόκκινο 105,5

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 24 Οκτωβρίου...

Ανάγκη για «Αέρα!» 80 χρόνια μετά το «Όχι», το πολιτικό σύστημα μέσα από συνεχή «Ναι» οδηγεί την Ελλάδα ολοταχώς σε απώλεια κυριαρχίας ● Στη δημόσια υγεία, συνεχίζεται η μετάθεση αποκλειστικά στην «ατομική ευθύνη» ● Σε όλα τα πεδία, χρειάζονται όσο ποτέ ανάσες ελευθερίας και αξιοπρέπειας editorial Περί ορμών... Έχουμε μπροστά μας ένα κραυγαλέο παράδειγμα μεταμορφισμού του νεοφιλελεύθερου λόγου («η αγορά κρίνει τα πάντα», «δεν υπάρχει κοινωνία αλλά άτομα», «το γενικό καλό θα προκύψει από την επιτυχία του καθενός ξεχωριστά», «κανένα δάκτυλο δεν είναι ίδιο με το άλλο», επιθετικός ατομισμός κ.λπ.). Τώρα, στην επίσημη αφήγηση, το κράτος, η πολιτεία, θα εγγυηθεί και θα στηρίξει όσους πλήττονται, ενώ η ατομική ευθύνη είναι η άλλη όψη της κοινωνικής αλληλεγγύης. Διαβάστε όλο το editorial https://edromos.gr/peri-ormon/ ΑΦΙΕΡΩΜΑ Το παλλαϊκό «Όχι» της 28ης Οκτωβρίου ΤΟ ΘΕΜΑ Χωρίς όρια η τουρκική επιθετικότητα ΠΑΝΔΗΜΙΑ Αποτυχημένες πολιτικές ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Γαλλία: Αποκεφαλισμοί και ελευθερία της έκφρασης Γράφει ο Δημήτρης Μπελαντής ΔΙΕΘΝΗ Βολιβία: Εκλογικός θρίαμβος του MAS ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΙΔΕΩΝ 30 χρόνια ενωμένη Γερμανία: Όσα λέγονται και όσα δεν λέγονται

Η Ιστορία στο Κόκκινο για τους πρόσφυγες του Β΄ Π.Π. στη Μέση Ανατολή την Κυριακή 25 Οκτωβρίου

Κυριακή 25 Οκτωβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5 Πρόσφυγες στη Μέση Ανατολή: μία ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου Συζητούν ο Αλέκος Λάμπρου και ο Κωστής Καρπόζηλος Ο Κωστής Καρπόζηλος συνομιλεί με τον ιστορικό Αλέκο Λάμπρου γύρω από την έρευνά του σχετικά με την προσφυγική μετακίνηση από την Ελλάδα στα χρόνια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η πείνα, οι διώξεις και ο φόβος οδήγησαν χιλιάδες ανθρώπους -άνδρες και γυναίκες- ιδίως από τη Θράκη και τα νησιά του Αιγαίου στην απόφαση να αναζητήσουν καταφύγιο στην Τουρκία. Ξεδιπλώνοντας τη διαδρομή τους αναδεικνύεται ένας ελληνικός προσφυγικός χάρτης που εκτείνεται από τους σταθμούς υποδοχής στα τουρκικά παράλια έως την Κύπρο και τα στρατόπεδα προσφύγων στη Συρία, την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη και την Αφρική. Με αφετηρία τη συναρπαστική μετακίνηση των ανθρώπων στο χώρο έχουμε τη δυνατότητα να ξανασκεφτούμε γύρω από τη διέλευση των συνόρων, την υπέρβαση την ορίων, τη διαπλοκή της ελληνικής διασπορικής/προσφυγικής γεωγραφίας με την αποικιακή γεωγραφία και τις πολυάριθμες προσφυγικές ιστορίες που συνθέτουν τη μεγάλη εικόνα του πολέμου.

Στρατόπεδο προσφύγων, Μέση Ανατολή, 194[;] (United Nations Archive)

Επαναστατική Βία και Δημοκρατία στην Ιστορική Κοινωνιολογία (της Αννας Κουμανταράκη)

Επαναστατική Βία και Δημοκρατία στην Ιστορική Κοινωνιολογία Το άρθρο αυτό επικεντρώνεται στις ερμηνείες της επαναστατικής ανατροπής και της δημοκρατίας ως ταξικής συμφιλίωσης στην ιστορική κοινωνιολογία. Στο άρθρο αυτό αναφερόμαστε ειδικά σε ερμηνείες για τα δύο αυτά ζητήματα από ορισμένους από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της Αμερικανικής ιστορικής κοινωνιολογίας. Η επιλογή των συγκεκριμένων συγγραφέων αυτών έγινε στη βάση της προτίμησης τους στον συνδυασμό της εμπειρικής έρευνας με την κοινωνική θεωρία ως εργαλεία κοινωνιολογικής ανάλυσης. Ο στόχος του άρθρου είναι να δείξει σε ποιο βαθμό ο συνδυασμός αυτός καταφέρνει να ευδοκιμήσει και να δώσει ενδιαφέροντα και χρήσιμα συμπεράσματα που μπορούν να διαφωτίσουν την ιστορική εξέλιξη συγκεκριμένων κοινωνιών. Παρουσιάζουν τη σχέση της κοινωνικής δομής με τον κοινωνικό δρώντα και θέτουν το ζήτημα της εξήγησης της ιστορικής εξέλιξης. Οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι όπως όλοι οι συνάδελφοι τους ενδιαφέρονται για την κοινωνική συνοχή. Πιο συγκεκριμένα γράφουν για την διατήρηση της κοινωνίας παρά τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις που εμφανίζονται σε αυτήν. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αποδέχονται τους κοινωνικούς κανόνες που στηρίζουν την συνοχή αυτή πάντοτε ως ηθικά σωστούς. Έτσι οι κοινωνικοί κανόνες αναλύονται κριτικά από τους ιστορικούς κοινωνιολόγους που γι΄ αυτό τον λόγο έχουν βρεθεί πολλές φορές από την πλευρά των ηττημένων της ιστορίας και της κοινωνίας. Όροι όπως παρίες μειονότητες εθνικές διαφορές και ταξικές συγκρούσεις επαναστάσεις και εμφύλιοι πόλεμοι είναι μερικοί από τους όρους βάσει των οποίων οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι προσδιορίζουν το ερευνητικό τους πεδίο. Εισαγωγή: Μεθοδολογικά ζητήματα της ανάλυσης του ιστορικού παρελθόντος Το ζήτημα του χρόνου και της ιστορικής αλλαγής υποβάλλει τον ερευνητή στο κύριο ερώτημα της σχέσης του ιστορικού παρελθόντος από το ιστορικό παρόν. Ο Norbert Elias μας διδάσκει ότι είναι λάθος να βλέπουμε το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον σαν κάτι αυτόνομο από τις χρονομετρικές μονάδες του έτους του μήνα και των ημερών. Αναζητώντας την σχέση μεταξύ παρελθόντος παρόντος και μέλλοντος μπορεί να βρεθούμε σε μία σύγχυση αν δεν έχουμε υπ΄ όψη μας τις χρονομετρικές μονάδες. Το σωστό σύμφωνα με την αντίληψη του Elias είναι να εξετάσουμε τα γεγονότα στην αυστηρή τους χρονομετρική συνέχεια προσπαθώντας κατόπιν της ανάλυσης αυτής να βρούμε την αλληλοεπίδραση τους (Elias: 2004: 99). Η τελευταία εξάλλου εξαρτάται πολύ περισσότερο από την κυρίαρχη κοινωνική δομή που κατευθύνει τον κοινωνικό δρώντα παρά τις οποιεσδήποτε αντιρρήσεις του σε μία κατεύθυνση όπου η επιβολή της κοινωνικής και ταυτόχρονα οικονομικής και πολιτικής εξουσίας είναι σε μεγάλο βαθμό απόλυτη. Επαναστατικές ανατροπές μπορούν βέβαια να συμβούν αλλά τις περισσότερες φορές είναι αποτέλεσμα πολύ -συγκεκριμένων συγκυριών όπου πάλι η υπεροχή της δομής σε σχέση με τον δρώντα παραμένει σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτη. Επιστημολογικά προβλήματα της ιστορικής κοινωνιολογίας Για την Τheda Scocpol η κοινωνιολογία ήταν ανέκαθεν επιχείρημα ιστορικό. Όμως όσο ριζωμένη και αν έμεινε η αντίληψη αυτή στο έργο των θεμελιωτών της, η κοινωνιολογία όταν θεσμοθετήθηκε σαν ακαδημαϊκός κλάδος στις Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, απώλεσε εν μέρει τον ιστορικό προσανατολισμό της. Στο κοινωνικό σύστημα ο Parsons επεξεργάστηκε ένα θεωρητικό οικοδόμημα προσηλωμένο κατεξοχήν στις κοινωνικές ισορροπίες που περιείχε απλώς περιστασιακές αναφορές στα φαινόμενα της κοινωνικής μεταβολής (Theda Scocpol 1999: 20 -21). Ωστόσο αν και ο ίδιος ήταν μεγάλος θεωρητικός και ο δομολειτουργισμός υπερβολικά φιλόδοξη κοσμοθεώρηση και λόγια αντίληψη, δεν αντιμετώπισε ζητήματα κοινωνικού μετασχηματισμού. Το σχήμα του Parsons περιέχει την έννοια του μετασχηματισμού όχι ως ριζική αλλαγή αλλά ως συνέχεια. Τα προβλήματα που ανακύπτουν δεν παρουσιάζονται ως προκλήσεις στην καθεστηκυία τάξη, αλλά ως αφορμές για μία αρμονικότερη διαχείριση της κοινωνίας. Λείπει το στοιχείο της σύγκρουσης και της αντιπαλότητας των συμφερόντων. Επίσης, ενώ η ανάλυσή του μένει τυφλή στην κοινωνική μεταβολή, η κοινωνική εξέλιξη αναλύεται ως ένα κυκλικά οργανωμένο σύστημα το οποίο παραμένει σταθερό και κινείται σε ένα αέναο κύκλο γύρω από τον εαυτό του. Στην κοινωνιολογία του Parsons δεν υπάρχει ο άλλος ως εχθρός αλλά η ύπαρξή του αγνοείται. Η εξέλιξη ταυτίζεται με την πρόοδο η οποία δεν μπορεί παρά να είναι ανοδική. Την ανιστορικότητα της "μεγάλης θεωρίας" και του "αφηρημένου εμπειρισμού" θρήνησε ο C. Wright Mills στην παθιασμένη Κοινωνιολογική Φαντασία, όπου κατέγραψε τη διαφωνία του με τις κατεστημένες τάσεις της αμερικανικής κοινωνιολογίας της δεκαετίας του '50. Ο Mills προσπαθεί να καταδείξει τη σημασία της ιστορικής έρευνας για την κοινωνιολογία. Η ιστορική προσέγγιση είναι απαραίτητη σε μία κοινωνιολογία που προσπαθεί να ερμηνεύσει την κοινωνία σαν μία σύγκρουση κοινωνικών φορέων και ιδεολογικών σχημάτων. Η ιστορική έρευνα κάνει την ποιοτική διαφορά σε μία κοινωνιολογία που δεν περιγράφει απλώς αλλά επίσης κρίνει τα γεγονότα. Ο Mills επικρίνει τη μεγάλη θεωρία και την κοινωνιολογική εμπειρική έρευνα ότι αγνοούν την ιστορικότητα των κοινωνιών με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δείξουν σε όλη τους τη δυναμική τις συγκρούσεις και τις αντιπαλότητες μέσα στις κοινωνίες αυτές. Αντίθετα πιστεύει ότι η ιστορικότητα αποτελεί αναγκαία διάσταση της κοινωνιολογικής έρευνας που σέβεται το όνομα της. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν η διάσταση της ιστορικότητας δεν υπάρχει στην έρευνα, η κοινωνιολογία μετατρέπεται σε όργανο νομιμοποίησης της γραφειοκρατικής σύγχρονης κοινωνίας όπου οι κοινωνιολόγοι περιγράφουν επιλεκτικά τα γεγονότα και τα φαινόμενα μέσα σε μία προσπάθεια να νομιμοποιήσουν τις κατεστημένες σχέσεις πολιτικής εξουσίας. Για να μπορεί η κοινωνιολογία να κρίνει την πολιτική εξουσία πρέπει να μπορεί να διερευνήσει τις γενεσιουργές της αιτίες. Ο Mills ταυτίζει την εξουσία με την πολιτική ενώ από την ανάλυσή του λείπει η αναφορά στα οικονομικά συμφέροντα και τις ταξικές συγκρούσεις. Αν και αναφέρεται με θετικό τρόπο στο ιστορικό έργο του Κάρλ Μαρξ, εφάμιλλο σεβασμό φανερώνει απέναντι και στο έργο του Μαξ Βέμπερ χωρίς να αναλύει τις μεταξύ των θεωρητικές διαφορές. Επίσης αναφέρεται στο έργο του Καρλ Μανχάιμ με τις ιδέες του οποίου η "Κοινωνιολογική Φαντασία" φαίνεται να συμφωνεί. Η έλλειψη διεξοδικών αναφορών σε ταξικές συγκρούσεις δεν σημαίνει ότι ο Mills δεν είναι γνώστης αυτών των συγκρούσεων. Απλά δεν ασχολείται ειδικά με αυτές. Τούτο φαίνεται από τον τρόπο που μιλάει για τη δημοκρατία: Η δική μου άποψη για τον πολιτικό ρόλο της κοινωνιολογίας - ποιος θα μπορούσε να ναι ο ρόλος, πως θα μπορούσε να ασκηθεί και πόσο αποτελεσματικά - είναι πως η σημασία του ρόλου αυτού βρίσκεται σε πλήρη αναλογία με την επικράτηση της δημοκρατίας. Όταν αναλαμβάνουμε αυτόν τον τρίτο, τον αυτόνομο ρόλο της λογικής προσπαθούμε να ενεργήσουμε με ένα τρόπο δημοκρατικό σε μία κοινωνία που δεν είναι δημοκρατική. Δρούμε ωστόσο "ως εάν" να ζούσαμε σε μία απόλυτα δημοκρατική κοινωνία, και δρώντας έτσι τείνουμε να εξαλείψουμε αυτό το "ως εάν" (C. Wright Mills1985:299). H αναφορά στο "ως εάν" υποδεικνύει διάθεση μερικής συμφιλίωσης με την ανισότητα χωρίς να προσδιορίζεται ο χαρακτήρας της. ενώ παρά την εμμονή του συγγραφέα στις συγκρούσεις ως κοινωνιολογικό αντικείμενο εμφανίζεται εδώ να πιστεύει ότι εφ' όσον υπάρχει ο "αυτόνομος ρόλος της λογικής" μπορούν αυτές οι συγκρούσεις να εξαλειφθούν και να οδηγηθούμε σε μία πραγματικά δημοκρατική κοινωνία. Μήπως όμως με αυτό τον τρόπο η μεγάλη θεωρία που βλέπει τη σύγκρουση σαν ένα στάδιο πριν την ισορροπία ξαναγυρίζει στη σκέψη του Mills από την πίσω πόρτα; Εδώ το ζήτημα που πρέπει να αναλυθεί είναι ποιες είναι οι αντικειμενικές ιστορικές συνθήκες μέσα στις οποίες η δημοκρατία, που εδώ ταυτίζεται με την συμφιλίωση, πραγματώνεται. Ιστορική Κοινωνιολογία και εμπειρική έρευνα O Barrington Moore φαίνεται να ακολουθεί τις επιστημολογικές επιταγές του C. Wright Mills για την ιστορική κοινωνιολογία και προσπαθεί ακολουθώντας τις να διερευνήσει τις κοινωνικές συγκυρίες που οδηγούν είτε στη δημοκρατία είτε στη δικτατορία. Το ερευνητικό του υλικό δε στηρίζεται στις πεπατημένες μεθόδους της κοινωνιολογικής εμπειρικής έρευνας δηλαδή συγκέντρωση στατιστικών ερωτηματολογίων και χρησιμοποίηση ποσοτικών μεθόδων. Αντίθετα, στηρίζεται στην αυτοβιογραφία και την ανάλυση κειμένων που έχουν περισσότερη σχέση με την λογοτεχνία παρά με την εμπειρική κοινωνιολογική έρευνα. Η μεθοδολογική επομένως πρόταση του C. Wright Mills που επικεντρώνεται στη λογοτεχνία και την βιογραφία σαν εναλλακτικές μεθόδους έρευνας που μπορούν να αναδείξουν την ιστορικότητα της κοινωνίας, σε αυτή την περίπτωση εισακούεται. Στο έργο του Moore "Injustice", ο συγγραφέας παρουσιάζει εκ βαθέων συνεντεύξεις-απολογισμούς ζωής Γερμανών εργατών κατά τις αρχές του 20ου αιώνα. Στόχος είναι να δειχθεί πως οι εργάτες αυτοί βιώνουν την εκμετάλλευση και την αδικία που υφίστανται από το κοινωνικοοικονομικό σύστημα·αλλά και ο τρόπος που καταλήγουν να προσαρμόζονται σε αυτήν και ο χρόνος που εξεγείρονται. Στόχος του Moore είναι να αναλύσει/ περιγράψει γλαφυρά τα ξεσπάσματα ηθικού θυμού (moral outrage) των εργατών αυτών. Οι εργάτες περιγράφουν τη ζωή τους, την σχέση με τα αφεντικά τους και τα μέλη των ανώτερων τάξεων. Ο συγγραφέας ελέγχει τους λόγους που οδηγούν τους εργάτες είτε στην εξέγερση είτε στην υποταγή. Συγκρίνει την εργατική τάξη τόσο στη Γερμανία όσο και στη Ρωσία και προσπαθεί να εξηγήσει γιατί ενώ στην περίπτωση της Ρωσίας η εξέγερση ήταν μαζική και ανέτρεψε το καθεστώς, στη Γερμανία δεν ήταν και η χώρα οδηγήθηκε στο ναζισμό. Κοινό σημείο εκκίνησης και τον δύο εξεγέρσεων είναι η σχέση της επαναστημένης εργατικής τάξης με τον εθνικισμό. Ενώ στην περίπτωση της Ρωσίας οι εργάτες από το 1905 έχουν υποστεί την πτώση της πίστης τους στο πρόσωπο του Τσάρου ως πατέρα του ρωσικού έθνους, γεγονός που κάνει την εξέγερση εναντίον του πιο εύκολη υπόθεση το 1917, οι Γερμανοί εργάτες παραμένουν και μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου δέσμιοι της εθνικής ιδεολογίας και επομένως εγκλωβισμένοι στην υποταγή τους στην εθνική κυβέρνηση. Ο γερμανικός εθνικισμός που τραυματίζεται από την ήττα της Γερμανίας στον πόλεμο κάνει πιο δύσκολη την αποσκίρτηση σε σοσιαλιστικές ιδέες. Κατά την γνώμη μου, ο Moore στο έργο αυτό προσπαθεί να δείξει τους τρόπους μέσα από τους οποίους το άτομο στην καπιταλιστική κοινωνία προσπαθεί να επιβιώσει αλλά και να αντιμετωπίσει χρησιμοποιώντας τις ατομικές του δυνάμεις/ αντέξει την κοινωνική αδικία. Οι τρόποι αυτοί βρίσκονται σε αντίθεση με αυτά που συμβαίνουν στις μη καπιταλιστικές ασιατικού τύπου κοινωνίες, οι οποίες λόγω του πολιτικού τους συστήματος και των σχέσεων εξουσίας που επικρατούν στην κοινωνία οδηγούν στην εξαφάνιση της αυτονομίας της προσωπικότητας του αδικούμενου. Το πρόβλημα του πολιτισμού από επιστημολογική σκοπιά Στο έργο "Κοινωνικές Ρίζες της Δημοκρατίας και της Δικτατορίας", το πολιτικό πρόβλημα συνδυάζεται με ευρύτερες μεταβολές που έχουν σχέση όχι μόνο με σχέσεις εξουσίας αλλά και με τα διαφορετικά πολιτισμικά πρότυπα της Δύσης και την Ανατολής. Στο έργο αυτό η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στη Δύση εμφανίζεται σαν μία αργή και επώδυνη διαδικασία με πολλά επιμέρους στάδια που όμως σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί σαν μία πραγματική παραχώρηση της άρχουσα τάξης προς τις κυριαρχούμενες. Σε όλες τις περιπτώσεις οι παραχωρήσεις αυτές στηρίζονται όχι μόνο σε πολιτικούς αγώνες αλλά στο συγκεκριμένο πολιτισμό που κυριαρχεί. Έχουμε λοιπόν αξίες οι οποίες ενώ είναι κοινές σε Δύση και Ανατολή οι οποίες έχουν όμως μια διαφορετική ιστορική εξέλιξη. Οι αξίες αυτές είναι ο σεβασμός στην κοινωνική ιεραρχία και συγχρόνως η προστασία του κοινωνικά αδύνατου από τον κοινωνικά ισχυρό. Ενώ στη Δύση αυτές οι αξίες παρέμειναν ανέγγιχτές και διατήρησαν την κυριαρχία τους παρά την κοινωνική μεταβολή, στην Ανατολή αυτό δεν συνέβη αλλά αντίθετα αυτοί που στην παλαιότερη εποχή χρησιμοποιούσαν τη δύναμή τους για να προστατεύουν τους αδύνατους μετατράπηκαν στο τέλος σε εχθρούς της περιουσίας και της ζωής τους. Η διαφορά αυτή ανάμεσα στις Δυτικές και Ασιατικές κοινωνίες αποτέλεσε το αίτιο της διαφορετικής πολιτικής εξέλιξης στις κοινωνίες αυτές. Ενώ στις Δυτικές κοινωνίες εγκαθιδρύθηκαν δημοκρατικά πολιτικά καθεστώτα, στις Ασιατικές κοινωνίες εγκαθιδρύθηκαν δικτατορικά. Η Γαλλική Επανάσταση αυτή τη σημασία έχει άλλωστε: είναι η καταλυτική σύγκρουση μεταξύ ισχυρών και αδύναμων η οποία αν και δεν εξοβελίζει την κοινωνική ανισότητα, αποτελεί όμως το πρώτο μεγάλο άνοιγμα του πολιτικού συστήματος στους κοινωνικά και οικονομικά αδύνατους. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση τα πολιτικά ανοίγματα στις λαϊκές τάξεις θα συνεχισθούν στην Ευρώπη και θα πάρουν την μορφή της επέκτασης του δικαιώματος ψήφου στην εργατική τάξη που σημαίνει πολιτική αλλά όχι κοινωνική ισότητα. Ο Barrington Moore κατασκευάζει λοιπόν μία κοινωνική ανάλυση που εξηγεί μεγάλες ιστορικοοικονομικές αλλαγές στηριγμένος στις πολιτιστικές και όχι οικονομικές διαφορές ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή. Ο Moore εξετάζει τον τρόπο που ο καπιταλισμός διαβρώνει τις παραδοσιακές αγροτικές κοινωνίες σε Ανατολή και Δύση. Στη συνέχεια αναδεικνύει τις διαφορές ανάμεσά τους. Τόσο στην Αγγλία όσο και στη Γαλλία η εμφάνιση μιας ισχυρής τάξης εμπόρων και βιομηχάνων συνετέλεσε στην αλλαγή της δομής της αγροτικής κοινωνίας. Στην Αγγλία οι γαιοκτήμονες μετατράπηκαν σε καπιταλιστές ενώ στη Γαλλία μετατράπηκαν σε μία παρασιτική κοινωνική τάξη που συνέχισε όσο μπορούσε να κυριαρχεί λόγω της προνομιακής θέσης που της εξασφάλιζε η γαλλική μοναρχία. Και στις δύο περιπτώσεις είχαμε την απελευθέρωση μεγάλων αγροτικών μαζών από τα δεσμά της φεουδαρχίας. Στην περίπτωση της Αγγλίας, οι νόμοι για τις περιφράξεις των φεουδαρχικών κτημάτων εξανάγκασαν πολλούς αγρότες να εγκαταλείψουν τη γη και να αναζητήσουν εργασία την βιομηχανία. Η διαδικασία αυτή ήταν ιδιαίτερα βίαιη και είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία του αγγλικού βιομηχανικού προλεταριάτου και την συνακόλουθη εμφάνιση του συνδικαλιστικού κινήματος. Ο Μoore τονίζει το γεγονός ότι το συνδικαλιστικό κίνημα των εργατών έμεινε υποταγμένο στο αγγλικό κράτος και όσες προσπάθειες έγιναν για τη βελτίωση της κατάστασης της εργατικής τάξης από την πλευρά των Χαρτιστών δεν μπόρεσαν να αλλάξουν την κατάσταση. Η αντιμετώπιση του κοινωνικού προβλήματος που προκαλούσε στην εργατική τάξη η βιομηχανική επανάσταση έγινε από την πλευρά της άρχουσας τάξης με τη χρησιμοποίηση της φιλανθρωπίας. Στη Γαλλία η πολιτική αλλαγή έλαβε ένα πιο ριζοσπαστικό χαρακτήρα. Οι επαναστημένοι αγρότες και μικροαστοί των πόλεων διεκδίκησαν την αναδιανομή της γης και τον έλεγχο του υπέρμετρου πλουτισμού των μεγαλοαστών. Αν και οι προσπάθειές τους απέτυχαν, ο συγγραφέας αναφέρεται ειδικά στον Μπαμπέφ και το κίνημα των Σκαφτιάδων στην Αγγλία. Το κίνημά τους άνοιξε μία προοπτική για μία δικαιότερη κοινωνία. Το δημοκρατικό καθεστώς που επικράτησε τελικά τόσο στην Αγγλία όσο και στη Γαλλία ήταν περισσότερο δημιούργημα της κυρίαρχης αστικής τάξης αφού μέσω της καταστολής περιόρισε την πολιτική ισότητα στους λίγους. Παρ' όλα αυτά η παρουσία των ριζοσπαστών επαναστατών συνετέλεσε στο να διανοιχτεί η προοπτική για την επέκταση των πολιτικών δικαιωμάτων στις κατώτερες τάξεις. Η σημασία των επαναστάσεων για την συγκρότηση των εθνών Ο όρος "έθνος" που εμφανίζεται στη Γαλλική Επανάσταση αναφέρεται ακριβώς τόσο στην πολιτική όσο και στην κοινωνική χειραφέτηση. Ο Moore σε αυτό το σημείο εμφανίζεται να συμφωνεί με τον Eric Hobsbawm (1994: 132) που θεωρεί ότι η υποστήριξη της εθνικής ιδεολογίας από την πλευρά της εργατικής τάξης στην Ευρώπη συνδέεται άμεσα με την επέκταση του δικαιώματος ψήφους στις τάξεις αυτές. Αυτό που ενδιαφέρει τους φτωχούς αγρότες δεν είναι τόσο η ελευθερία που τους εξασφαλίζει το αστικό καθεστώς όσο η ισότητα που σημαίνει ουσιαστικά αναδιανομή της γης. Το θέμα της επαναστατικής ορμής φέρνει τον δυτικό λόγιο σε μία δύσκολή θέση γιατί ακριβώς η καλή κουβέντα για τον επαναστατικό ριζοσπαστισμό συγκρούεται με βαθιά ριζωμένα πνευματικά αντανακλαστικά. Η πεποίθηση ότι η βαθμιαία και τμηματική μεταρρύθμιση έχει αποδειχτεί ανώτερη από την βίαιη επανάσταση ως τρόπος για την προώθηση της ανθρώπινης ελευθερίας είναι τόσο γενικά παραδεκτή που ακόμα και να αναρωτηθείς αν πράγματι ισχύει φαίνεται παράξενο (Moore 1984: 580). Από την άλλη πλευρά οι δυτικοί διανοούμενοι και ιστορικοί έχουν την τάση να υπερτονίζουν την ανωτερότητα των μηχανισμών καταστολής σε σχέση με επαναστατικές ανατροπές και να περιγράφουν με τη μεγαλύτερη δυνατή λεπτομέρεια τους τρόπους μέσα από τους οποίους ο κοινωνικός καταναγκασμός καταστρέφει κάθε δυνατότητα για εξέγερση στην πολιτική εξουσία και οικονομική κυριαρχία. Βλέπουμε ιστορικούς κοινωνιολόγους, όπως και ο Norbert Elias, να τονίζουν ότι η κοινωνική ειρήνη δεν αποτελεί το αποτέλεσμα παραχωρήσεων από την πλευρά της αστικής τάξης στις κυριαρχούμενες όσο το επιστέγασμα μίας διαδικασίας προσαρμογής της εργατικής τάξης στις απαιτήσεις εξουσιαστικών μηχανισμών που παίρνουν τη μορφή μιας αυστηρής διαδικασίας "εκπολιτισμού" των λαϊκών τάξεων με την προσαρμογή τους στις ανώτερες πολιτιστικές αξίες της τάξης των ευγενών (Elias: 1997: 85 - 91, 195 - 209). Ακόμα και στην περίπτωση συγγραφέων που ασχολούνται με επαναστατικές εξεγέρσεις, όπως ο Charles Tilly, το επαναστατικό φαινόμενο εξηγείται με ανάλυση των ιστορικών συγκυριών: Οι επαναστάσεις δεν λαμβάνουν χώρα σε κάποια αποκομμένη σφαίρα κρατικής εξουσίας ανεξάρτητης του περιβάλλοντος κοινωνικού οργανισμού. Αντίθετα, οι κοινωνικές διαδικασίες στο περιβάλλον κάποιου κράτους επηρεάζουν βαθύτατα την προοπτική και τον χαρακτήρα της επανάστασης…Έτσι συνεπάγεται ότι ένας εξασθενημένος κρατικός μηχανισμός είναι περισσότερο εκτεθειμένος σε μία επανάσταση παρά ένας ισχυρός. Αν εστιάσουμε την προσοχή σε μεταβολές της δομής τους κράτους, πρέπει συχνά να στραφούμε στην εξέταση των μεταμορφώσεων του κοινωνικού σκηνικού μέσα στο οποίο εκτυλίσσονται οι κρατικές μεταβολές και οι επαναστάσεις (Tilly 1998: 30-31). Και ο Moore αναδεικνύει τη σημασία του ισχυρού εθνικού κράτους στην εγκαθίδρυση φασιστικού πολιτικού καθεστώτος όπως στην περίπτωση της Ιαπωνίας. Στη χώρα αυτή, όπως και στην Ινδία, η εθνική ιδεολογία αποτέλεσε το συγκολλητικό στοιχείο μίας παραδοσιακής κοινωνίας και μέσο άμυνας εναντίον εκείνων των δυνάμεων που προσπαθούσαν να τις εκσυγχρονίσουν. Η ενίσχυση της εθνικής ιδεολογίας δε συνδέεται εδώ με την επέκταση των πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών αλλά μάλλον το αντίθετο. Παρά την τυπική αναγνώριση της πολιτικής ισότητας τόσο στην Ινδία όσο και στην Ιαπωνία, η εθνική ιδεολογία βοηθά στις περιπτώσεις αυτές την παραδοσιακή κοινωνία να διατηρήσει τον ιεραρχικό και πατριαρχικό της χαρακτήρα. Ενώ το εθνικό συμφέρον μπορεί να συνδέεται με την βιομηχανική ανάπτυξη και την καπιταλιστική κυριαρχία, το ζητούμενο δεν είναι μία ευρύτερη κοινωνική και πολιτική συναίνεση αλλά η διατήρηση φεουδαρχικού τύπου πολιτικών σχέσεων που εξασφαλίζουν την υποταγή των αγροτών και εργατών στην εξουσία του φεουδάρχη καπιταλιστή. Στην περίπτωση της Ινδίας, η εθνική ομοιογένεια δεν μπορεί να εκμηδενίσει τις πολιτισμικές και εθνικές διαφορές μέσα στον πληθυσμό, βάση των οποίων αποτελούν οι κάστες. Η εθνική ιδεολογία είναι λοιπόν στις ανατολικές κοινωνίες μία δύναμη που επιβάλλεται από τα πάνω και επομένως η κυριαρχία της δεν συνδέεται με την ριζοσπαστική δράση κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων. Η διατήρηση φεουδαρχικού τύπου κοινωνικής ιεραρχίας, πίσω από την επίφαση του κοινωνικού μοντερνισμού, στηρίζεται στην προσωπική σχέση κυρίαρχου-κυριαρχούμενου και σε ένα εκτεταμένο σύστημα κοινωνικού ελέγχου που ασκείται στο επίπεδο της μικρής αγροτικής κοινότητας. Οι απεργίες και οι κάθε μορφής αγωνιστικές διεκδικήσεις αποτελούν απαγορευμένο είδος και θεωρούνται ότι αντιτίθενται στην κοινωνική ειρήνη και προσβάλλουν το πρόσωπο του πατριάρχη. Ο Moore αναφέρεται σε εξεγέρσεις αγροτών στην Ανατολή, τόσο στην Κίνα και στην Ινδία όσο και στην Ιαπωνία, πράγμα που σημαίνει ότι ο φεουδαρχικός δεσμός δεν έγινε αποδεκτός από τους αγρότες αγόγγυστα. Η αποτυχία όμως αυτών των εξεγέρσεων αποδεικνύει την επιτυχία των δεσμών κοινωνικού ελέγχου πάνω στις λαϊκές τάξεις. Ο συγγραφέας υπογραμμίζει ιδιαίτερα την δύναμή τους στην περίπτωση του ιαπωνικού χωριού. Συγκεκριμένα γράφει: Το γιαπωνέζικο χωριό εκδήλωνε μία έντονη απαίτηση για ομοφωνία που θυμίζει το ρωσικό "ζμπόρνοστ". Στις προσωπικές υποθέσεις δινόταν δημόσιος χαρακτήρας για να μην οδηγήσουν σε αποκλίνουσα συμπεριφορά και ιδέες. Εφόσον οποιοδήποτε μυστικό ήταν αυτόματα ύποπτο, κάθε άνθρωπος που είχε να διεκπεραιώσει μια ιδιωτική υπόθεση με κάποιον σε άλλο χωριό υποχρεούνταν συχνά να τη διεκπεραιώνει μέσω του αρχηγού του. Το κουτσομπολιό, η απομόνωση και άλλες σοβαρότερες κυρώσεις, όπως το να μαζεύονται έξω από την πόρτα ενός χωρικού και να χτυπούν τα κατσαρολικά τους όλοι μαζί, ή ακόμα ο εξοστρακισμός (που σήμαινε την αποκοπή του χωρικού από την ανθρώπινη κοινότητα έτσι που γρήγορα να λιμοκτονήσει ή να γίνει παράνομος) όλα βοηθούσαν να δημιουργηθεί μία πειθαρχία πολύ πιο αυστηρή απ' οποιαδήποτε έχουν διεκτραγουδήσει δυτικοί διανοούμενοι. Ο αρχηγός έπρεπε πρώτα να γνωρίσει τη γνώμη της κοινότητας συζητώντας μαζί με τις άλλες ισχυρές προσωπικότητες του χωριού, προτού εκφράσει την δική του γνώμη για οποιοδήποτε σημαντικό θέμα. Οι χωρικοί έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να αποφύγουν τις ανοιχτές διαφωνίες. (Moore 1984: 308). Στις "Κοινωνικές ρίζες της δικτατορίας και δημοκρατίας" ο Moore χρησιμοποιεί εκτός από ιστορικές μελέτες και εργασίες ανθρωπολόγων που προσπαθούν να αναδείξουν ιδιαίτερα για τις κοινωνίες της Ανατολής τις κοινωνικές σχέσεις στον μικρόκοσμο της αγροτικής κοινότητας. Το γεγονός αυτό του επιτρέπει να εξηγήσει ιεραρχικές σχέσεις βασισμένες στην προσωπική επαφή μελών διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Επίσης, ενώ φαίνεται να είναι σίγουρος ότι δημοκρατία δεν υπάρχει χωρίς μπουρζουαζία (Moore 1984: 483) φαίνεται να θεωρεί τις υπηρεσίες που το δημοκρατικό καθεστώς μπορεί να προσφέρει στις λαϊκές τάξεις σημαντικά μειωμένες. Έτσι στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών τονίζει ότι ο θεσμός της δουλείας στις Νότιες Πολιτείες ήταν το αποτέλεσμα της δίψας των καπιταλιστών γαιοκτημόνων για περισσότερο κέρδος ενώ θεωρεί ότι αν και οι Μαύροι απελευθερώθηκαν μετά τον Εμφύλιο πόλεμο τα πολιτικά τους δικαιώματα δεν ήταν σε καμία περίπτωση αναγνωρισμένα. Η αγροτική τάξη παρά τον συντηρητισμό της μετατρέπεται σε επαναστατική δύναμη τόσο στη Γαλλία όσο και στην Κίνα και την Ρωσία. Όμως το αποτέλεσμα της επανάστασης και στις τρεις περιπτώσεις είναι η κοινωνική τάξη που εξεγείρεται να μην είναι αυτή που στην πραγματικότητα ωφελείται από την επαναστατική διαδικασία. Από τη δική τους συμβολή όμως στην επανάσταση μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι: οι νερομάνες της ανθρώπινης ελευθερίας δεν υπάρχουν μόνο εκεί που τις είδε ο Μαρξ, στις προσδοκίες των τάξεων που βρίσκονται κοντά στην κατάκτηση της εξουσίας, αλλά ίσως ακόμα περισσότερο στις επιθανάτιες κραυγές μίας τάξης που από πάνω της πρόκειται να περάσει το κύμα της προόδου. Η εκβιομηχάνιση, έτσι όπως συνεχίζει να απλώνεται μπορεί κάποτε, στο μακρινό μέλλον να σιγάσει για πάντα αυτές τις φωνές και να κάνει το επαναστατικό ριζοσπαστισμό να φαίνεται τόσο αναχρονιστικός όσο η σφηνοειδής γραφή (Moore 1984: 579 - 580). Αντίθετα στην Ιαπωνία και την Ινδία η πατριαρχική εξουσία που δένει τον αγρότη με τον φεουδάρχη παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανέγγιχτη, πράγμα που δε συμβαίνει στις Δυτικές κοινωνίες. Οι πολιτισμικές διαφορές είναι τόσο μεγάλες που η σύγκρουση Δυτικών και Ανατολικών είναι σε πολλά ζητήματα αναπόφευκτη. Το "σάτι", ινδικό έθιμο με το οποίο οι χήρες πρέπει να καίγονται μετά τον θάνατο του συζύγου τους, οδηγεί ένα φημισμένο βρετανό αξιωματικό να παρατηρήσει: "Το δικό μου έθνος έχει και αυτό ένα έθιμο: όταν οι άντρες καίνε ζωντανές τις γυναίκες τους κρεμάμε… Ας εφαρμόσουμε , λοιπόν, όλοι τα εθνικά μας έθιμα" (Moore 1984: 407). Στη περίπτωση της Ινδίας, ο συγγραφέας πιστεύει ότι παρά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας η ινδική κοινωνία παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό μία κοινωνία παραδοσιακή με ενισχυμένα αντανακλαστικά εναντίον του καπιταλισμού, ενώ η Βρετανική παρουσία δεν μπόρεσε να επηρεάσει ουσιαστικά τη δομή της κοινωνίας. Το εθνικιστικό κίνημα που με τον Γκάντι έδιωξε τους Βρετανούς από τη χώρα προσέφερε τον προοδευτικό ιδεολογικό μανδύα σε μία κοινωνία βαθιά συντηρητική. Ο συγγραφέας δεν πιστεύει ότι μπορούν εξωτερικοί παράγοντες όπως διεθνείς δυνάμεις κατοχής να αλλάξουν ριζικά την κοινωνική δομή μιας κοινωνίας, αντίθετα υποστηρίζει ότι η κοινωνική αλλαγή αν θα συμβεί θα γίνει εκ των έσω. O Moore θεωρεί ότι πολλοί ιστορικοί κάνουν λάθος όταν διακατέχονται από μία νοσταλγία για την παραδοσιακή αγροτική κοινότητα. Τα αισθήματα αυτά συνδυάζονται με αντικαπιταλιστικές απόψεις. Ο καπιταλισμός συνδέεται εδώ με την εκβιομηχάνιση και την έννοια της κοινωνικής μεταβολής που αυτή συνεπάγεται. Η αντίθεση στην τεχνολογική πρόοδο και στην βελτίωση των μεθόδων αγροτικής καλλιέργειας είναι συνυφασμένες με τη θετική αποτίμηση της παραδοσιακής αγροτικής κοινότητας. Η αντικαπιταλιστική ιδεολογία ενώνει την αριστερά με τη δεξιά και αποκαλύπτει τη νέα αντίθεση ανάμεσα στους οπαδούς της διατήρησης της παραδοσιακής αγροτικής κοινότητας και τους οπαδούς της προόδου. Ο συγγραφέας στέκει κριτικά απέναντι στο νοσταλγικό ρομαντισμό τον οποίο αποκαλεί Κατωνισμό από το όνομα του Κάτωνα του πρεσβύτερου, Ρωμαίου γαιοκτήμονα που καλλιεργούσε το λατιφούντιό του χρησιμοποιώντας σκλάβους. Ο Κατωνισμός αποτελείται από σύμπλεγμα ιδεών που αρνούνται την κοινωνική αλλαγή και είναι υπεύθυνος για την στρατιωτική επέκταση που κατάστρεψε την ρωμαϊκή αγροτιά. Στηρίζεται στην υποταγή και την κοινωνική ιεραρχία και παρ' όλη την ρητορική του για τη θερμότητα των συναισθημάτων μεταξύ των μελών της κοινότητας εκφράζει ένα βαθύ φόβο για την ανθρώπινη αγάπη που την θεωρεί σαν μορφή αδυναμίας (Moore 1984: 567). Την ίδια στιγμή ενώ ο Moore υπογραμμίζει την συμβατότητα του καπιταλιστικού συστήματος με την δουλεία υποστηρίζει ότι ο βιομηχανικός καπιταλισμός δύσκολα μπορεί να εγκατασταθεί στην ίδια περιοχή με ένα σύστημα που καταπιέζει την μισθωτή εργασία (στο ίδιο: 569). Σαν μέρος της προσπάθειας τους να καθυποτάξουν τον πληθυσμό οι ανώτερες τάξεις πρέπει να προβάλουν μία αντιορθολογική, αστική, αντιματεριαλιστική και πιο αόριστα αντικαπιταλιστική θεώρηση του κόσμου - μία θεώρηση που αποκλείει κάθε έννοια προόδου (στο ίδιο: 569-570). Ο Moore πιστεύει ότι η επιστροφή στη αγροτική κοινότητα θα ήταν μία πραγματική οπισθοδρόμηση που θα ανέτρεπε εκείνα τα θετικά που οι επαναστάσεις μέσα από τόσο πόνο και αίμα έφεραν στην ανθρωπότητα. Για τον Μoore η αγροτική κοινότητα ήταν άκρως καταπιεστική και εκμεταλλευτική ενώ η κάθε προσπάθεια για την ανατροπή της ακόμα και όταν παίρνει την μορφή δικτατορικού καθεστώτος είναι ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τα μπρος. Η ιδέα της επιστροφής στις ρίζες, μία ιδέα που επικροτεί η εθνικιστική ιδεολογία, συνδέεται εδώ με την ρομαντική αναπόληση του παρελθόντος που παρουσιάζεται εξιδανικευμένο από τους ιστορικούς, ενώ οι τυχόν αναφορές σε συγκρούσεις μεταξύ των μελών της αγροτικής κοινότητας παραλείπονται επιμελώς. Δεν θα μπορούσαμε σε καμία περίπτωση να κατηγορήσουμε τον Moore ότι επιθυμεί να ωραιοποιήσει το παρελθόν και να το παρουσιάσει επιλεκτικά. Η μακρόχρονη ενασχόλησή του με την ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών τον οδηγούν στο δυσοίωνο απόφθεγμα ότι η απόλαυση των ανθρώπων να κάνουν τους συνανθρώπους τους να υποφέρουν είναι πολύ μεγάλη και ίδια σε όλες τις κοινωνίες. Έτσι η ιστορική μελέτη παρουσιάζεται ως μία σπουδή στη βία και την καταπίεση. Το αίτημα των Γάλλων και των Άγγλών Ριζοσπαστών για πολιτική ισότητα αποτελεί ένα θετικό βήμα χωρίς όμως ικανότητα υλοποίησης. Συγχρόνως το έργο του Moore στηλιτεύει τις δυνάμεις του κοινωνικού συντηριτισμού τόσο σε Ανατολή όσο και σε Δύση ανεξάρτητα από τον πολιτικό προσανατολισμό τους και θεωρεί το αίτημα για κοινωνική πρόοδο ως απαραίτητη προϋπόθεση για κοινωνική ευημερία. Από αυτή την πλευρά θεωρεί τις δυσκολίες ενσωμάτωσης των Ανατολικών κοινωνιών στην τεχνολογική ανάπτυξη ως εγγενείς απόρροιες των ισχυρών συντηρητικών κοινωνικών δυνάμεων και όχι ως αποτέλεσμα της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας της Ευρώπης. Εδώ αξίζει να σημειωθεί η περίπτωση της Γερμανίας που κατά τον συγγραφέα είναι μία κοινωνία όπου οι φεουδάρχες έχουν καταφέρει να επανακτήσουν την πρότερή τους δύναμη γεγονός που αποτελεί το αίτιο εγκαθίδρυσης του ναζιστικού καθεστώτος. Η περίπτωση όμως αυτή πρέπει να αντιμετωπιστεί νομίζω ως παρέκκλιση στον ευρωπαϊκό γενικό κανόνα της δημοκρατίας. Η βία του ναζισμού στηλιτεύεται από τον συγγραφέα, όμως για αυτόν η βία των σταλινικών καθεστώτων και η βία της Γαλλικής επανάστασης είναι το ίδιο τυφλή και αδικαιολόγητη. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ο τρόπος που ο Moore περιγράφει τον εθνικισμό που συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση του ναζισμού. Παρομοιάζει τα συναισθήματα του εθνικιστή για την πατρίδα με την αγάπη του παιδιού προς τον πατέρα. Ο εθνικισμός έχει τη μαγική δύναμη να κινητοποιεί και να εξεγείρει ανθρώπους που μέχρι τη στιγμή της ηθικής τους έκρηξης ήταν απόλυτα υποταγμένοι και συμφιλιωμένοι με την κοινωνική αδικία. Στη περίπτωση του εθνικισμού έχουμε τη μόνη περίπτωση που ο κοινωνικός φορέας της δράσης είναι αυτός που διαμορφώνει την κοινωνική δομή. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η δομή προσδιορίζει το υποκείμενο της δράσης. Κάθε μορφή έκρηξης ακόμα και αν αυτή παίρνει τη μορφή της ενεργούς συμμετοχής στις εγκληματικές δραστηριότητες ενός φασιστικού κόμματος πηγάζει από αισθήματα απογοήτευσης και συνειδητοποίησης της αδικίας που το άτομο υφίσταται κοινωνικά. Εδώ η περίφημη θέση του Max Weber για επιστημονική ουδετερότητα μεταλλάσσεται στην άρνηση της μεροληπτικότητας για πολιτικοιδεολογικούς λόγους. Οι ναζιστές για τον Moore εκτός από διαφορές έχουν και ομοιότητες με τους κομμουνιστές. Ταυτίζονται τόσο στην αίσθηση ότι αδικούνται όσο και στις βίαιες πρακτικές που προτείνουν για την επίλυση του προβλήματός τους. Ο Moore προχωράει πιο πέρα. Γι' αυτόν τόσο η φιλελεύθερη δημοκρατία, όσο και ο κομμουνισμός και ο φασισμός αποτελούν μορφές του ίδιου φαινομένου είναι τα αποτελέσματα της εξέγερσης ενάντια στην κοινωνική αδικία. Εδώ η κοινωνική αδικία δεν έχει ένα σαφές νόημα. Σημαίνει είτε εκμετάλλευση με την έννοια της απάτης και της κοινωνικής υποκρισίας είτε προσβολή όλων αυτών που οι αδικημένοι θεωρούν ως ιερά. Η κοινωνική ομάδα που περιλαμβάνει τους αδικημένους δεν είναι πάντοτε η ίδια. Μπορεί να είναι οι ανέγγιχτοι της Ινδικής κοινωνίας, απολυμένοι εργάτες ή εθνικά προδομένοι Γερμανοί στρατιώτες. Για τον συγγραφέα δεν έχει τόση σημασία ο λόγος της εξέγερσης όσο η ίδια η εξέγερση σαν γεγονός γιατί αυτή φέρνει την ανατροπή και την πρόοδο. Με αυτόν τον τρόπο ο Moore δεν θέτει ηθικά κριτήρια αξιολόγησης της εξέγερσης και επομένως πιθανότητας της μη δικαιολόγησης της βίας που συνεπάγεται. Στην ουσία βλέπει την κοινωνιολογία σαν μια επιστήμη της πράξης όπου το γεγονός δεν μπορεί να κριθεί με βάση ηθικά κριτήρια γιατί η κοινωνιολογία εξετάζει πάντα αυτό που έχει ήδη γίνει. Επομένως η κοινωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με δύο εναλλακτικές λύσεις, είτε να υποταχθεί στα αποτελέσματα των γεγονότων όποτε υπάρχουν αδικημένοι, είτε οι αδικημένοι να εξεγερθούν οπότε η πρόκληση βίας είναι αναπόφευκτη. Ο Moore, έστω κι αν αυτό δεν φαίνεται τελείως καθαρά φαίνεται να επικροτεί τη δεύτερη λύση περισσότερο τουλάχιστον από ό,τι την πρώτη. Και αυτό φαίνεται τόσο από την κριτική του στάση απέναντι στους δυτικούς λόγιους που φοβούνται την επαναστατική βία όσο και από την εμμονή στην πρόοδο με την έννοια της ανατροπής παραδοσιακών εξουσιαστικών σχέσεων που οδηγούν τον άνθρωπο στην μοιρολατρία και στην αποδοχή της εκμετάλλευσης σαν αναπόφευκτης. O Barrington Moore και η σχολή της Φραγκφούρτης. Επιστημολογικά και Μεθοδολογικά προβλήματα της ιστορικής κοινωνιολογίας Για να διαφωτίσουμε περισσότερο τις θέσεις του πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι ο Barrington Moore βρίσκεται σε ένα διάλογο με τους εκπροσώπους της σχολής της Φραγκφούρτης και ειδικά τον Theodor W. Adorno και τον Max Horkheimer. Οι τελευταίοι αντιλαμβάνονται επίσης την κοινωνιολογία σαν μία επιστήμη της πράξης και όχι μία επιστήμη του πνεύματος και επομένως έργο της είναι να περιγράφει πραγματικές αντιπαραθέσεις ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο και να αναδεικνύει την κοινωνική αντικειμενικότητα. Συγχρόνως όμως η κοινωνιολογία είναι μία επιστήμη που μελετά την κοινωνικοποίηση και σε αυτό το σημείο συνδέεται και με τη φιλοσοφία. Η κοινωνιολογία λοιπόν βρίσκεται ανάμεσα σε δύο συγκρουόμενα στρατόπεδα από την μία πλευρά, υπάρχουν οι εμπειριστές κοινωνιολόγοι που μελετούν την κοινωνία ως πράξη και την συνδέουν πολλές φορές με ορισμούς και κατά Max Weber "ιδεοτύπους", και καταλήγουν, προκείμενου να επιτελέσουν το στόχο τους, να αγνοούν την ιστορική διάσταση των φαινομένων και από την άλλη πλευρά οι θεωρητικοί που βρίσκονται πάντοτε στο στόχαστρο των εμπειριστών συναδέλφων τους. Η κατάσταση αυτή προκαλεί μία σύγχυση στην κοινωνιολογία ως επιστήμη, είναι όμως απόλυτα δικαιολογημένη λόγω του ίδιου του αντικειμένου της κοινωνιολογίας που είναι τόσο εμπειρικό όσο και θεωρητικό. Κυρίως όμως είναι αντικείμενο ιστορικά καθορισμένο που αποτέλεσε τη συνέπεια της Γαλλικής επανάστασης και της συγκρότησης μίας δημοκρατικής πολιτικής κοινωνίας όπου η Τρίτη τάξη είχε επιτέλους δικαίωμα πολιτικού λόγου. Επίσης, οι Adorno και Horkheimer κάνουν αναφορά στην αγροτική κοινότητα και δικαιώνουν τελικά εν μέρει τις κοινωνιολογικές αναλύσεις για τις κοινότητες, τις οποίες ο Moore θέτει στο στόχαστρο της κριτικής του. Για τους δύο γερμανούς φιλοσόφους η άποψη για την "πολιτιστική καθυστέρηση" (cultural lag) της υπαίθρου είναι ένας από εκείνους τους επικίνδυνους κενούς τόπους όπου μπορεί να εισβάλλει η ολοκληρωτική προπαγάνδα. Εάν είναι δυνατό να συναχθούν από την εμπειρική αγροτική κοινωνιολογία συμπεράσματα σχετικά με την συνολική κοινωνία, συνάγεται η αναγκαιότητα μεταβολής της συνείδησης στην ύπαιθρο. Αν τώρα αυτή η μεταβολή μπορεί να συντελεσθεί μόνο με την παιδεία χωρίς να προϋποτίθενται αλλαγές στις ίδιες τις υλικές σχέσεις είναι κάτι αμφισβητήσιμο. Σε κάθε περίπτωση, η μελέτη για το Ντάρμσταντ συνέβαλε στο να αμφισβητηθούν εκείνες οι παραστάσεις των αγροτών οι οποίες στην Γερμανία επιβίωσαν με την εθνικοσοσιαλιστική ιδεολογία περί "αίματος και γης (Adorno, Horkheimer 1987: 194). Σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο σκέψης, η κριτική που κάνει ο Moore στην κοινότητα για πολιτιστική οπισθοδρόμηση μπορεί να ειδωθεί σαν απόρροια του τρόπου ανάλυσης της αμερικανικής κοινωνιολογίας που έχοντας μπροστά της μία κοινωνία, την αμερικανική, η οποία σε σύγκριση με την Ευρώπη έχει μία προβληματική σχέση με το παρελθόν, απορρίπτει την αξία του παρελθόντος και την επιρροή του στη ζωή σημερινών ανθρώπων. Με αυτή την έννοια επιθυμεί να καταρρίψει την πολιτισμική συνέχεια ανάμεσα σε παλαιότερες και σε σύγχρονες μορφές κοινωνίας, πράγμα όπως που εξοβελίζει πάλι το ιστορικό πλαίσιο της κοινωνιολογικής έρευνας. Αυτό που εμφανίζεται στην ιστορική κοινωνιολογία σαν παρελθόν είναι ένας μύθος κατασκευασμένος πριν την εμπειρική έρευνα. Ο μύθος αυτός χρησιμοποιείται για να τονιστεί η διαφορά ανάμεσα στη συντήρηση και την πρόοδο, την Ανατολή και τη Δύση. Σαν μύθος που είναι, χρησιμοποιεί επιλεκτικά, όπως ο εθνικισμός τα ιστορικά ευρήματα με σκοπό να υπογραμμίσει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην "καλή" και προοδευτική Δύση και την "καθυστερημένη", συντηρητική Ανατολή. Στη προσπάθεια όμως αυτή έρχεται σε αντίφαση με τον ίδιο της τον εαυτό αφού πιστεύει ότι προκειμένου η Ανατολή να προοδεύσει και να γίνει σαν τη Δύση, πολιτικές μέθοδοι που στηρίζονται στον αυταρχισμό άρα σε μη δυτικές δημοκρατικές αξίες, είναι θεμιτές. Επομένως χρησιμοποιεί τον ίδιο τον συντηρητισμό και αυταρχισμό της Ανατολής ως μέσο επίτευξης της ελευθερίας και ισότητας, πράγμα εξαρχής ανέφικτο. Εδώ τίθεται το ζήτημα της μετάφρασης πολιτιστικών αξιών ανάμεσα στη Δύση και την Ανατολή. Ενώ οι Adorno και Horkheimer πιστεύουν ότι η κοινωνιολογική έρευνα για τις αγροτικές κοινότητες μπορεί να προσφέρει, ο Moore και η σχολή σκέψης που ξεκινά από αυτόν στην ιστορική κοινωνιολογία την απορρίπτει ως ρομαντική φαντασίωση. Έτσι μπορεί να εξηγηθούν και τα αρνητικά σχόλια του για την Αριστερά. Η επίδραση του Moore στην ελληνική κοινωνιολογική σκέψη Το έργο του Moore επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τους Έλληνες κοινωνιολόγους που προσπαθούν να συνδυάσουν την κοινωνιολογική με την ιστορική και ανθρωπολογική έρευνα. Έτσι στο έργο της Αδαμαντίας Πόλλις "Κράτος Δίκαιο και Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ελλάδα" εκφράζεται η άποψη ότι η οικογένεια στην ελληνική παραδοσιακή κοινωνία (εδώ δεν προσδιορίζεται περισσότερο η έννοια του παραδοσιακού) λειτουργεί ως μία οργανική ολότητα με δικά της συλλογικά δικαιώματα που επιβάλλει συγκεκριμένες υποχρεώσεις στα μέλη της τα οποία για αυτό το λόγο στερούνται τη δυνατότητα ατομικής αυτονομίας. Η Πόλλις συνδυάζει στο έργο της την ανάλυση για την πατριαρχική ελληνική οικογένεια με αυτήν για το αυταρχικό ελληνικό κράτος με επιτομή την δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά. Εδώ έχουμε λοιπόν ένα κράτος ασιατικού τύπου όπου η εθνική ιδεολογία αποτελεί συγκολλητικό στοιχείο μίας κοινωνίας που ενώ θέλει να παρουσιάζεται σαν δημοκρατική κατά τα φιλελεύθερα ευρωπαϊκά πρότυπα διατηρεί στο εσωτερικό μία αυστηρά ιεραρχική συγκεντρωτική δομή (Πόλλις: 1988). Το έργο του Moore έχει επίσης επαινεθεί από το Νίκο Μουζέλη στις διαλέξεις του προς φοιτητές στην Οικονομική σχολή του Λονδίνου. Ο Μουζέλης πιστεύει ότι ο Moore καταφέρνει αυτό που στην σημερινή περίοδο έχει καταστεί στην κοινωνιολογία παρά πολύ δύσκολο, να κατασκευάσει μία μεγάλη κοινωνική θεωρία και να καταδείξει πως η σύγκριση μεταξύ διαφορετικών κοινωνικών συστημάτων δεν είναι αδύνατη όπως κάποιοι από τους κοινωνιολόγους φαίνεται να πιστεύουν αλλά αντίθετα η κοινωνιολογική έρευνα μπορεί να προχωρήσει πέρα από τις ιδιαιτερότητες κάθε κοινωνίας. Αυτό ακριβώς προσπαθεί να κάνει και ο Μουζέλης στο "Πολιτική στην Ημι-Περιφέρεια: Πρώιμος κοινοβουλευτισμός και καθυστερημένη εκβιομηχάνιση" όπου συγκρίνει την Ελλάδα με χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στη μελέτη αυτή τονίζεται η αδυναμία της κοινωνίας των πολιτών που συνδέεται με το γεγονός ότι η ταξική συγκρότηση των λαϊκών μαζών εμποδίζεται από ένα πατερναλιστικό κράτος το οποίο χρησιμοποιώντας αλληλοσυγκρουόμενες πολιτικές "καρότου και μπαστουνιού" καταφέρνει να τις χειραγωγεί. Εδώ ο Μουζέλης αναφέρεται στα εργατικά σωματεία και στη σχέση τους με το κράτος. Η κριτική που θα μπορούσε να του γίνει είναι ότι ενώ υπερτονίζει στην περίπτωση της Ελλάδας τις πολιτικές του "καρότου" -τέτοιας μορφής είναι οι φιλεργατικοί νόμοι και οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες για την ίδρυση της ΓΣΕΕ- δεν αναλύει στον ίδιο βαθμό τις πολιτικές του "μπαστουνιού". Πιο ειδικά, δεν αναφέρεται στην αντικομουνιστική νομοθεσία η οποία αποτέλεσε ακρογωνιαίο λίθο της πολιτικής χειραγώγησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Χωρίς την περιγραφή των κατασταλτικών μηχανισμών η αδυναμία ισχυρής πολιτικής συγκρότησης της ελληνικής εργατικής τάξης παρουσιάζεται ως εγγενής αδυναμία του εργατικού κινήματος και δεν συνδέεται με την κατασταλτική δράση του κράτους. Αυτό άλλωστε είναι ένα σημείο κοινό του Μουζέλη και του Moore- και οι δύο έχουν την τάση να δίνουν έμφαση στην αδυναμία του προλεταριάτου για επαναστατική ανατροπή χωρίς να αναφέρονται πιο διεξοδικά σε δυνάμεις κρατικής καταστολής και ιδεολογικής χειραγώγησης. Επίσης, ενώ για τον Moore η βία αποτελεί στοιχείο κεντρικό της ιστορικής εξέλιξης, εμφανίζεται σαν μία "φυσική" παράμετρος κάθε προσπάθειας για πολιτική αλλαγή. Συμπεράσματα Οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι εξετάζουν μακρόχρονες ιστορικές εξελίξεις προσπαθώντας να συγκροτήσουν μια μεγάλη θεωρητική αφήγηση κοινωνικής αλλαγής. Τονίζουν την υπεροχή των κοινωνιών δυτικού τύπου και τις θεωρούν κοινωνίες όπου η συμφιλίωση των κοινωνικών τάξεων είναι εφικτή και έχει ως βάση τη δημοκρατία. Στη περίπτωση των κοινωνιών αυτών οι παραδοσιακές δομές καταστράφηκαν οδηγώντας σε δύο σημαντικά αποτελέσματα: από την μία πλευρά οι δεσμοί αλληλεγγύης που ένωναν τις παραδοσιακές αγροτικές κοινότητες έπαψαν να υπάρχουν μέσα σε ένα κύμα πρωτόφαντης βίας και από την άλλη η ίδια καταστροφή των αγροτικών κοινοτήτων οδήγησε στην επαναστατική ανατροπή στη κατάργηση των προνομίων των ευγενών και εν τέλει στη δημοκρατία. Οι ιστορικοί κοινωνιολόγοι αναλύουν την δημοκρατία ως μία πορεία συμφιλίωσης κοινωνικών τάξεων με συγκρουόμενα μεταξύ τους συμφέροντα και επεξηγούν τις επιπτώσεις της εγκαθίδρυσης της πάνω στις λαϊκές τάξεις τόσο στην πολιτική όσο και στην πολιτιστική τους διάσταση. Τονίζουν δηλαδή ότι κατά τη νεωτερικότητα η πολιτισμική υπεροχή των ανώτερων κοινωνικών τάξεων στη Δύση μετατράπηκε σε υπέροχή ολόκληρων των Δυτικών κοινωνιών πάνω από ταξικές περιχαρακώσεις. Στις ανατολικού τύπου κοινωνίες αντίθετα η ταξική συμφιλίωση δεν έγινε εφικτή με αποτέλεσμα να οδηγηθούν οι κοινωνίες αυτές κατά την ίδια περίοδο σε διδακτορικές λύσεις. Βιβλιογραφία Theodor Adorno, Max Horkheimer (1987) Κοινωνιολογία: Εισαγωγικά Δοκίμια. Αθήνα: Κριτική Norbert Elias (1997) Η Εξέλιξη του Πολιτισμού. Ήθη και Κοινωνική Συμπεριφορά στην Νεώτερη Ευρώπη. Τόμος Α'. Αθήνα. Νεφέλη. Norbert Elias (2004) Περί Χρόνου. Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου Αιώνα Eric Hobsbawm (1994) Έθνη και Εθνικισμός: Από το 1780 μέχρι σήμερα. Πρόγραμμα, Μύθος και Πραγματικότητα. Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα Barrington Moore (1979) Injustice: The Social Bases of Obedience and Revolt. London : MacMillan Barrington Moore (1984) Κοινωνικές Ρίζες της Δημοκρατίας και της Δικτατορίας: Αγρότες, Γαιοκτήμονες, Εργάτες, Αστοί και Διανοούμενοι στη Διαμόρφωση του Σύγχρονου Κόσμου. Αθήνα: Κάλβος Nicos Mouzelis (1985) Politics in the Semi-Periphery: London: MacMillan Αδαμαντία Πόλλις (1988) Κράτος Δίκαιο και Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Ελλάδα, Αθήνα: ΙΜΜ Theda Skocpol (1999) Ιστορική Κοινωνιολογία: Όραμα και Μέθοδος. Αθήνα : Κατάρτι Charles Tilly (1998) Οι Ευρωπαϊκές Επαναστάσεις. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα C. Wright Mills (1984) Η κοινωνιολογική φαντασία. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση Άννα Κουμανταράκη Άννα Κουμανταράκη Σύμβουλος – Καθηγήτρια Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύρια σημεία ανάλυσης της ιστορικής κοινωνιολογίας του Barrington Moore 1. Τρόπος λειτουργίας δημοκρατικών θεσμών σε Ανατολή και Δύση Εμπορευματικές και βιομηχανικές σχέσεις. H επέκταση τους διαβρώνει την αγροτική παραδοσιακή κοινωνία. Αγροτικές μάζες μπορούν να αποτελέσουν ριζοσπαστικές δυνάμεις που θα οδηγήσουν στην κοινωνική αλλάγή όχι όμως προς το συμφέρον τους. 2. Συνδυασμός εθνικισμού φασισμού και η σχέση τους με φεουδαρχικές δομές 3. Δημοκρατία δεν υπάρχει χωρίς μπουρζουαζία 4. Δημοκρατία είναι σε μεγάλο βαθμό το δημιούργημα των γαιοκτημονικών και αστικών τάξεων 5. Η αλλαγή στη δομή φέρνει την κοινωνική αλλαγή και η δομή υπερισχύει ως προσδιοριστικός παράγοντας της αλλαγής του φορέα 6. Το ηθικό στοιχείο χρησιμοποιείται για να καλύψει οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. 7. Απόφθεγμα για εμπειρική εξακρίβωση: η απόλαυση του ανθρώπου να βλέπει τον άλλο άνθρωπο να υποφέρει 8. Η αστική επανάσταση φαίνεται να δίνει τη βάση για ριζοσπαστικοποίηση από ομάδες που διεκδικούν την πολιτική ισότητα και την αναδιανομή της γης χωρίς όμως η προσπάθεια να πετυχαίνει 9. Πολιτιστικές διαφορές: το "σάτι" και η θέση των γυναικών

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ- ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ ΚΩΣΤΑΣ

Τα τελευταία χρόνια οι κινηματικές δράσεις, από τα κινήματα των πλατειών ως το Black Lives Matter, έχουν ενταθεί σε όλο τον κόσμο πυροδοτώντας και το ανάλογο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον. Το παρόν βιβλίο είναι μια προσπάθεια επεξεργασίας και συστηματικής ανάλυσης των κοινωνικών κινημάτων ως σύγχρονων μορφών πολιτικής συμμετοχής και δράσης με καταλυτική πολλές φορές επενέργεια στην πολιτική διαδικασία. Εξετάζει τα κοινωνικά κινήματα στη σημερινή εποχή, εστιάζοντας στο υπερεθνικό κίνημα ενάντια στην ίδια την παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση είναι μια εξαιρετικά διαμφισβητούμενη έννοια που αν και από τη δεκαετία του 1990 κυριαρχεί στον δημόσιο λόγο, τα κριτήρια με τα οποία εξετάζεται εκφεύγουν των κοινωνικών επιστημών. Η παγκοσμιοποίηση δηλαδή θεωρείται με έναν καταφανώς ιδεολογικό τρόπο ένα φυσικό και άρα αναπόδραστο φαινόμενο. Ο στόχος του βιβλίου είναι διπλός: αφενός, να συμβάλει στη θεωρία και μελέτη των κοινωνικών κινημάτων και της παγκοσμιοποίησης, μακριά από αναγωγισμούς και ιδεολογικές χρήσεις, αφετέρου, να προσφέρει μια κατά το δυνατόν πληρέστερη ανάλυση ενός σημαντικού σύγχρονου υπερεθνικού κινήματος, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πραγμάτευση υπό το φως της μετάβασης από την εθνική στην υπερεθνική συλλογική δράση, καθώς και για πολιτικά συμπεράσματα και αντιπαραθέσεις. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ Διεθνική συλλογική δράση, κοινωνικά κινήματα και συγκρουσιακή πολιτική Η παγκοσμιοποίηση ως φαινόμενο: Μια κριτική Η ανάδυση του κινήματος ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση Η συμβολή του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ Πολιτικές ταυτότητες και πλαίσια συλλογικής δράσης Η αντίδραση των αντιπάλων του κινήματος Αποτελέσματα και επιδράσεις Το μέλλον των υπερεθνικών κοινωνικών κινημάτων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εκδότης ΚΟΥΚΚΙΔΑ Χρονολογία Έκδοσης Οκτώβριος 2020 Επιμέλεια ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί την Κυριακή ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Επικίνδυνη επιστροφή στην ένταση

Στην «Εποχή» που κυκλοφορεί την Κυριακή ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΤΙΤΛΟΣ: Επικίνδυνη επιστροφή στην ένταση

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ Γεράσιμος Μοσχονάς: «Ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να κτίσει ένα σχέδιο αλλαγών μακράς διάρκειας για την ελληνική κοινωνία» Κώστας Αντωνόπουλος: «Απαραίτητες οι διαπραγματεύσεις πριν την επέκταση αιγιαλίτιδας» Κώστας Παπαδάκης: «Η αναστολή θα οδηγήσει στην ατιμωρησία» ΠΟΛΙΤΙΚΗ «Από την τρέχουσα στην προγραμματική αντιπολίτευση» του Χ. Γεωργούλα «Η μικροπολιτική δεν είναι καλός οδηγός» του Χάρη Γολέμη «Ο Δεκέμβριος είναι μακριά. Η αδρανής αναμονή ενθαρρύνει την προκλητικότητα…» του Κωστή Γιούργου «Τουρκοκυπριακές εκλογές και προοπτικές λύσεις του Κυπριακού» του Σταύρου Τομπάζου Συνάντηση για Αντικαπιταλιστική και Διεθνιστική Αριστερά: «Στόχος η κινηματική κοινωνική αντιπολίτευση» του Ευθ. Λειβαδίτη ΔΙΕΘΝΗ Νάντια Ουρμπινάτι: «Ο Τραμπ είναι ο ίδιος ένα “περήφανο αγόρι”» Σουρατζίτ Μαζουμντάρ: «Η κυβέρνηση Μόντι εκμεταλλεύτηκε την πανδημία» Ναγκόρνο – Καραμπάχ: «Ποιοι είναι οι στόχοι της Τουρκίας;» του Μιχάλη Ρένεση «Η Γερμανία ως μικρογραφία της Ευρωβαβέλ» του Δημήτρη Σμυρναίου Αριστερά Αυστρίας: «Ήρθαν μαζί μας εκατοντάδες νέοι» του Νίκου Σερβετά Περού: «Ο Γολιάθ νικήθηκε» της Κλαούντια Φάντι Γαλλία: «Ενότητα της Αριστεράς: ένα πρώτο βήμα» του Μπ. Κοβάνη ΚΟΙΝΩΝΙΑ «Εμμονικά απέναντι στους μαθητές το υπουργείο Παιδείας» της Τζέλας Αλιπράντη «Τα πανεπιστήμια στον αυτόματο» των Μαρίας Γεωργακοπούλου, Κασσιανής Σπίνου Επένδυση Microsoft: «Παρουσιάστηκε σαν “θησαυρός”, πολύ πιθανόν να είναι “άνθρακες”» του Νίκου Γιαννόπουλου «Απολυμένη “ενοικιαζόμενη” ξεσκεπάζει την Εθνική Τράπεζα για τις εικονικές εργολαβίες» του Τάσου Γιαννόπουλου «Ο Καρούζος πέρασε από την Μόρια» του Αριστείδη Καλάργαλη Μασούτης Ορεστιάδας: «Καταγγελία για αναίτια απόλυση μετά από έξωθεν παρέμβαση» του Τάσου Γιαννόπουλου Αναθεώρηση ΕΣΔΑ: «Επίσημη ανατροπή της πυραμίδας διαχείρισης αποβλήτων» της Βαγγελιώς Σωτηροπούλου «Η ενεργειακή μετάβαση στο δρόμο: τα ηλεκτρικά οχήματα» του Ανδρέα Σινιγάλια ΘΕΜΑΤΑ «Σχετικοποιώντας τον φασισμό» του Θωμά Τσαλαπάτη «Μέχρι το τέλος» της Όλγας Στέφου Ιστορίες από τα γήπεδα: «Δεν είμαστε ήρωες, είμαστε απλά αθλητές» του Μ. Διόγου Τάσης Μαρίνος (Κάβουρας): «Αποχαιρετισμός σε ένα άφοβο νέο μιας δύσκολης περιόδου» του Παύλου Κλαυδιανού (Κανέλλου) «Θα επιστρέφεις φωτεινός, πάντα, αγαπημένε μας Ηλία Τζουρά» του Στρατή Μπουρνάζου ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Ο Ζαν Πωλ Ντενιζόν μιλά στην Σοφία Ξυγκάκη για το νέο έργο του που ανεβαίνει στο θέατρο Εκστάν «Με το βλέμμα στο βαλκανικό πολιτισμό», το 3o Balkan Can Kino Συμπόσιο Κινηματογράφου συνεχίζεται Ο Θανάσης Μήνας γράφει για το βιβλίο του Paco Taibo Ignacio II «Προσκλητήριο ηρώων» Ο Μανώλης Πιμπλής γράφει για το βιβλίο του Κώστα Κατσάπη «Οι καταραμένοι. Σπαράγματα κοινωνικής ιστορίας, αντίδοτο στη νοσταλγία του εξήντα» Η Λιάνα Μαλανδρενιώτη κάνει Μουσικές Προτάσεις «Ο επιθανάτιος ρόγχος του κινηματογράφου» του Στράτου Κερσανίδη ΙΔΕΕΣ Πώς να αλλάξουμε τον κόσμο (μέρος Β’) «Να εκδημοκρατίσουμε τη δημοκρατία» της Λάουρα Μπάσου Στην ΕΠΟΧΗ της Κυριακής διαβάζετε και τις στήλες: «Στα δίκτυα του κόσμου» από τον Δημήτρη Γκιβίση Δαιμονικά από τον δικηγόρο του διαβόλου.

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 17 Οκτωβρίου...

Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 17 Οκτωβρίου...

Κεντρικό θέμα: Κάθε υποχώρηση και νέα κλιμάκωση Ο τουρκικός επεκτατισμός αποθρασύνεται όσο τον χαϊδεύουν • Ερντογάν: «Θα παρεμβαίνουμε όπου θέλουμε, από Αρμενία μέχρι Σομαλία» • Συνένοχο το πολιτικό σύστημα της Αθήνας, διασύρεται με το κουρέλιασμα κάθε «κόκκινης γραμμής» • Ασυλία διαρκείας στην Άγκυρα από την Ευρώπη Γράφουν σ’ αυτό το φύλλο, μεταξύ άλλων, οι: Ρούντι Ρινάλντι, Απόστολος Αποστολόπουλος, Κύρα Αδάμ, Γιώργος Τάττης, Δημήτρης Μπελαντής, Αριστομένης Συγγελάκης, Γιάννης Σχίζας, Τζέιμς Πέτρας, Βασίλης Ξυδιάς, Λαοκράτης Βάσσης, Βάνα Σφακιανάκη, Ιφιγένειας Καλαντζή, Κώστας Στοφόρος, Στέλιος Ελληνιάδης, Γιώργος Κυριακού. Μας μιλά για τη Βολιβία ο Άλβαρο Γκαρσία Λινέρα. Συνεντεύξεις με τον συγγραφέα Κωστή Παπακόγκο και τον εκδότη Λουκά Αξελό. ΑΦΙΕΡΩΜΑ | Πλατείες 2011: Σκοπιμότητες και Παραχαράξεις Συναινετικό «δημοκρατικό τείχος» ενάντια στον ριζοσπαστισμό του Κώστα Δημητριάδη Γιατί θυμούνται τις Πλατείες; του Τάσου Βαρούνη Για τις Πλατείες και το «αυγό του φιδιού» Επιμέλεια: Γιώργος Παπαϊωάννου editorial: Αρμένικη βίζιτα Το θέμα της εβδομάδας: Ήρθε το δεύτερο κύμα της πανδημίας Ανησυχητικά τα επιδημιολογικά δεδομένα για την Ελλάδα αλλά και τον κόσμο Γράφουν ο Δημήτρης Γκάζης και ο Νίκος Ταυρής ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ίσως 12. Μα έχω μόνο 6. Να το αφήσω; Η σύγχρονη γεωπολιτική σπαγγετοποίηση της Ελλάδας του Ρούντι Ρινάλντι Νύχτες της Μόσχας του Απόστολου Αποστολόπουλου Αδιαφορία για τις τουρκικές προκλήσεις της Κύρας Αδάμ Τουρκικός επεκτατισμός του Σπύρου Παναγιώτου Να μην αφήσουμε την Αρμενία μόνη της! του Ερρίκου Φινάλη Ο undercover Μπίλης θα μας στοιχειώνει ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ από την Κύπρο του Γιώργου Τάττη Μεταγραφικός πυρετός στα ελληνοτουρκικά του Ιάσονα Κωστόπουλου Ενστάσεις του Δημήτρη Μπελαντή Αριστερά και μικροαστικά στρώματα Παγκόσμια οικονομία και πανδημία (Μέρος Α’) του Παύλου Δερμενάκη Έφυγε ένας εξαιρετικός Γερμανός… του Αριστομένη Συγγελάκη ΔΙΕΘΝΗ Ο Τραμπ θα χάσει αν… του Τζέιμς Πέτρας Κάλπες αύριο στη Βολιβία του Βασίλη Ξυδιά Στη στήλη της επιστήμης και της κοινωνίας Πόσο ψηλά τα κτίρια στην Αθήνα;, XB-1: Υπερηχητικό αεροσκάφος από τη Boom, Αιφνίδια απόσυρση αστροναύτη, Η Starlink και η δοκιμαστική διανομή internet Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας Στη στήλη ημερολόγια πανδημίας, επιμέλεια: Χριστόδουλος Δολαψάκης «Οἱ δ’ ἐκαρτέρουν πρὸς κῦμα λακτίζοντες» Στη στήλη εν τέλει Απεργώ… «θρησκευτικοί» οι λόγοι του Γιώργου Κυριακού 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση Οι μεγάλες αλήθειες για το 1821 Για την Τρίτομη Ιστορία του Σαράντου Καργάκου του Λαοκράτη Βάσση ΚΟΙΝΩΝΙΑ Ό,τι φάμε, ό,τι πιούμε κι ό,τι αρπάξουνε του Γιάννη Σχίζα «Τοπία της Ενέργειας» της Βάννας Σφακιανάκη Αποθήκευση ενέργειας Μέρος 1ο: Νερό και αλάτι Στις σελίδες του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, μεταξύ άλλων: Το παλαιστινιακό ζήτημα στο σινεμά του Σουλεϊμάν Για την ταινία «Ο Παράδεισος έπεσε στη γη», του Ελία Σουλεϊμάν της Ιφιγένειας Καλαντζή «Ο Γκράμσι μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για κάθε διανοητικά χειραφετημένο πολίτη» ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του Λουκά Αξελού στον Κώστα Στοφόρο Στο ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ ΙΔΕΩΝ του Στέλιου Ελληνιάδη: Κωστής Παπακόγκος: Τα μάτια των παιδιών δεν είχαν φως Μέρος Β’ Και όπως κάθε βδομάδα, διαβάστε τις σελίδες του Ηρόστρατου και δείτε τα σκίτσα των Στάθη Σταυρόπουλου, Carlos Latuff, Vasco Gargalo. Εφημερίδα Δρόμος αναζητήστε την μέχρι και Τρίτη στα περίπτερα

Η Ιστορία στο Κόκκινο για την ομοφοβία και την περιθωριοποίηση την Κυριακή 18 Οκτωβρίου

Η Ιστορία στο Κόκκινο για την ομοφοβία και την περιθωριοποίηση την Κυριακή 18 Οκτωβρίου Κυριακή 18 Οκτωβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5 Υπόθεση Ζακ: ομοφοβία, περιθωριοποίηση και πολιτικές σεξουαλικότητας Συζητούν ο Κώστας Γιαννακόπουλος και ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον Κώστα Γιαννακόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου), με αφορμή την έναρξη της δίκης για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Μέσα από τη συζήτηση ανοίγουν μια σειρά θεματικές που εκκινούν από την υπόθεση του Ζακ αλλά επιχειρούν να διερευνήσουν μια σειρά από ζητήματα γύρω από τις πολιτικές της σεξουαλικότητας στη μεταπολεμική Ελλάδα: οι διαφορετικές μορφές ομοφυλοφιλίας στο παρελθόν και στο παρόν, η ιστορία της βίας και της ομοφοβίας, ο νεοφιλελευθερισμός και οι πολιτικές ενσωμάτωσης της ομοφυλοφιλίας, η περιθωριοποίηση και το queer/κουίρ κίνημα στην Ελλάδα, η νομική αναγνώριση και η δικαιοσύνη, η Αριστερά και η στάση της απέναντι στην ομοφυλοφιλία, το κίνημα για τον Ζακ και την ετεροκανονικότητα.

https://www.facebook.com/justice4ZakZackie

Ραλλία Χρηστίδου στο νομοσχέδιο για τα πλαστικά: «Για τη ΝΔ το περιβάλλον είναι όπως και η υπόλοιπη δημόσια περιουσία, αναλώσιμο».

Δελτίο Τύπου Της Ραλλίας Χρηστίδου Βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ Αθήνα Β3 Νότιος Τομέας Ραλλία Χρηστίδου στο νομοσχέδιο για τα πλαστικά: «Για τη ΝΔ το περιβάλλον είναι όπως και η υπόλοιπη δημόσια περιουσία, αναλώσιμο». Η Βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ Ραλ. Χρηστίδου τοποθετούμενη στην Ολομέλεια κατά την ψήφιση του ν/σ «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον», τόνισε ότι η κυβέρνηση προβαίνει συστηματικά στη συμπερίληψη πολύ σοβαρών τροπολογιών σε κάθε νομοσχέδιο, πάντοτε την τελευταία στιγμή. Σε αυτή την πεπατημένη, οι τροπολογίες που αφορούν στο ξεπούλημα της Λάρκο, της ΔΕΠΑ Υποδομών και του ΔΕΔΔΗΕ, υπογράμμισε η Βουλεύτρια, κατατέθηκαν στο προς συζήτηση νομοσχέδιο, εν κρυπτώ και χωρίς δημόσια διαβούλευση, με στόχο τον περιορισμό των αντιδράσεων όσων αντιλαμβάνονται τη νεοφιλελεύθερη επίθεση στη δημόσια περιουσία και προσπαθούν να την αποτρέψουν. Αναφορικά με το κύριο αντικείμενο του νομοσχεδίου, η κα Χρηστίδου επεσήμανε ότι η κυβέρνηση της ΝΔ επιχειρεί να εμφανίσει ένα άλλο προσωπείο, δήθεν φιλικό προς το περιβάλλον αφού, όμως, προηγουμένως έχει προβεί σε σειρά περιβαλλοντοκτόνων ρυθμίσεων. Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε, επισήμανε η Βουλεύτρια του ΣΥΡΙΖΑ, ότι είναι η ίδια κυβέρνηση που κατάργησε τους φορείς NATURA 2000, η ίδια κυβέρνηση που ακύρωσε τους δασικούς χάρτες, η ίδια κυβέρνηση που, τον Αύγουστο,

προέκρινε την καύση των απορριμμάτων, ακόμα και των ανακυκλώσιμων, η ίδια κυβέρνηση που καταψήφισε την πρόταση συνταγματικής αναθεώρησης του ΣΥΡΙΖΑ προκειμένου να κατοχυρωθεί το δικαίωμα πρόσβασης όλων στα βασικά αγαθά, το πόσιμο νερό και την ενέργεια. Το προς ψήφιση νομοθέτημα, όπως είπε στη συνέχεια η Ραλλία Χρηστίδου, είναι ημιτελές και ασαφές και παραπέμπει σε μελλοντικές ΚΥΑ όλες τις σοβαρές ρυθμίσεις, γεγονός που προκαλεί σύγχυση στη βιομηχανία πλαστικού ως προς τι θεωρείται ανακυκλώσιμο και τι όχι αλλά και στους φορείς της αγοράς, όπως η εστίαση, η αναψυχή, ο τουρισμός που χρησιμοποιούν πλαστικά. Φορείς και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, υπογράμμισε η Βουλεύτρια, εξέφρασαν τις ανησυχίες τους στη διάρκεια της διαβούλευσης, χωρίς, όμως, να ληφθούν υπόψη από το αρμόδιο Υπουργείο. «Η κυκλική οικονομία», κατέληξε η Ρ. Χρηστίδου, «μπορεί να δώσει απαντήσεις, να συμβάλλει. Χρειάζεται, όμως, για να λειτουργήσει, αρμόδιους Υπουργούς και κυβερνήσεις που να πιστεύουν σε αυτήν και να μην τη βλέπουν σαν μια ακόμα ευκαιρία συσσώρευσης κέρδους στα χέρια ολίγων, σε βάρος των συμφερόντων των πολλών. Χρειάζεται δηλαδή Υπουργούς και κυβερνήσεις που να στέκονται στον αντίποδα των όσων πρεσβεύει η παρούσα πλειοψηφία στη Βουλή» Για την πληρέστερη ενημέρωση σας επισυνάπτουμε το βίντεο με ολόκληρη την σχετική τοποθέτηση της Ραλλίας Χρηστίδου https://youtu.be/m7rxRvuFRDU Ραλλία Χρηστίδου Βουλεύτρια ΣΥΡΙΖΑ Αθήνα Β3 Νότιος Τομέας

Νέα κυκλοφορία – Εκλογικές Τάσεις #5

Νέα κυκλοφορία – Εκλογικές Τάσεις #5

Κυκλοφόρησε η νέα (5η κατά σειρά) έκδοση της περιοδικής ανάλυσης του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς, με τίτλο Εκλογικές Τάσεις και αντικείμενο την παρουσίαση και τον σχολιασμό των ευρημάτων των δημοσιευμένων δημοσκοπήσεων κάθε περιόδου, την οποία επιμελούνται η Δανάη Κολτσίδα, πολιτική επιστήμονας και διευθύντρια του Ινστιτούτου και ο Κώστας Πουλάκης, μαθηματικός. Η έκδοση αυτή – εκτός των σταθερών δεικτών που μελετώνται – περιλαμβάνει επίσης στοιχεία για τις πολιτικές τάσεις στην Ευρώπη και διεθνώς, αλλά και ειδικό κεφάλαιο για τις στάσεις των Ελλήνων και των Ελληνίδων έναντι της πανδημίας, ενώ με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου από την πρώτη έκδοση των Εκλογικών Τάσεων περιλαμβάνονται και διαχρονικά στοιχεία με τα ευρήματα όλων των ερευνών από τις εθνικές εκλογές του 2019 μέχρι και σήμερα. Βασικά ευρήματα και συμπεράσματα της ανάλυσης : Λίγο πριν την έναρξη της πανδημίας, στις Εκλογικές Τάσεις #3, είχε επισημανθεί το τέλος της «περιόδου χάριτος» για την κυβέρνηση και τον Κ. Μητσοτάκη προσωπικά, αφού είχε γίνει ορατή μια κάμψη σε όλους τους σταθερούς πολιτικούς δείκτες (ικανοποίηση από την κυβέρνηση, δημοτικότητα Κ. Μητσοτάκη, καταλληλότητα για πρωθυπουργός, πρόθεση ψήφου, συσπειρώσεις). Ωστόσο, η περίοδος της πανδημίας και η τάση συσπείρωσης «γύρω από τη σημαία», την εκάστοτε δηλαδή κυβέρνηση ή πολιτικό αρχηγό, την οποία παρατηρήσαμε και σε διεθνή κλίμακα, ευνόησε προσωρινά τη Νέα Δημοκρατία και ανέκοψε την πτωτική αυτή τάση. Το τέλος εντούτοις του lockdown σήμανε την υποχώρηση του αρχικού ενθουσιασμού και την συνάντηση της ελληνικής κοινωνίας με τη σκληρή πραγματικότητα. Οι εστίες της πανδημίας δεν έχουν σβήσει, η οικονομία δύσκολα θα πάρει μπροστά, ενώ τα ελληνοτουρκικά με την επανεκκίνηση των διερευνητικών εντολών μπορεί να παίξουν καταλυτικό ρόλο στις εξελίξεις, καθώς η κυβερνητική πολιτική ακόμα ταλαντεύεται ανάμεσε σε «εθνικιστικούς λεονταρισμούς» και «άγνωστες συμφωνίες». Η ελληνική κυβέρνηση – όπως είναι και η τάση διεθνώς – κρίνεται πλέον από τα συγκεκριμένα πεπραγμένα της. Στο πλαίσιο αυτό, η κυβέρνηση και ο Κ. Μητσοτάκης προσωπικά εμφανίζουν κάμψη σε όλους τους δείκτες : -11,9 μονάδες στην ικανοποίηση των πολιτών από την κυβέρνηση -8,1 μονάδες στη δημοτικότητα του Κ. Μητσοτάκη, -2,9 μονάδες στην καταλληλότητά του για πρωθυπουργός, -2,8 μονάδες στην πρόθεση ψήφου προς τη Νέα Δημοκρατία και -2,7 μονάδες στη συσπείρωση της Νέας Δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, τη φθορά αυτή δεν φαίνεται προς το παρόν να εισπράττει ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και ο Αλ. Τσίπρας προσωπικά – αν και σημειώνεται μια αύξηση των απευθείας μετακινήσεων ψηφοφόρων από τη ΝΔ προς τον ΣΥΡΙΖΑ – ούτε και κανένα από τα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης, αφού οι απογοητευμένοι από την κυβέρνηση μετακινούνται κυρίως προς τη «γκρίζα ζώνη» της αδιευκρίνιστης ψήφου. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι το κόμμα και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης παρουσιάζουν μια διαχρονική σταθερότητα, ενώ επίσης έχουν μεγαλύτερα περιθώρια κινητοποίησης και προσέλκυσης εκλογικού ακροατηρίου από τη «γκρίζα ζώνη». Η πολιτική γιγάντωση του κυβερνώντος κόμματος της περιόδου του τριμήνου Μαρτίου-Μαΐου, που παρατηρήσαμε στην προηγούμενη έκδοση των Εκλογικών Τάσεων, χάρη στη διαχείριση του πρώτου κύματος της πανδημίας, κινδυνεύει να εξανεμιστεί και να συντριβεί μπροστά στο δεύτερο κύμα, αφού η κυβέρνηση θα κληθεί να λογοδοτήσει για το πώς αξιοποίησε (ή σπατάλησε) το χρόνο που της εξασφάλισε η θερινή περίοδος και, κυρίως, η ελληνική κοινωνία με το lockdown. Έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο πολλαπλών και επάλληλων κρίσεων που μπορεί να μειώνει τις προσδοκίες των πολιτών, αλλά σε κάποια στιγμή η κοινωνία θα τοποθετηθεί εμμέσως στο ερώτημα αν οι αιτίες των κρίσεων αυτών (αμιγώς) αντικειμενικές ή αυτές είναι αποτέλεσμα των συγκεκριμένων κυβερνητικών επιλογών. Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα αλλάξει άρδην και τη στάση της απέναντι στην κυβέρνηση (κυρίως) και την αντιπολίτευση (δευτερευόντως). Όσο προβληματισμένη και αν είναι η κοινωνία, πάντα μια σπίθα είναι ικανή να την κινητοποιήσει, γι’ αυτό και οι έρευνες πάντα αδυνατούν να συλλάβουν πλήρως και από την αρχή την υπόκωφη βουή της κοινωνίας, πριν αυτή γίνει ήχος. Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση, αυτή ήδη έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι η βουή της κοινωνίας δεν φτάνει ενδεχομένως μέχρι το δημόσιο λόγο των καναλιών, ωστόσο η επικοινωνιακή διαχείριση της πραγματικότητας – ειδικά σε μια συνθήκη πολλαπλών κρίσεων (υγειονομικής, οικονομικής, εθνικής) – είναι δεδομένο ότι έχει όρια. Η ευρύτατη συσπείρωση που πέτυχε ενόψει των εκλογών του 2019 η Νέα Δημοκρατία αποτελώντας τον εκφραστή του αντι-ΣΥΡΙΖΑ μπλοκ που είχε διαμορφώσει μέσα στην κοινωνία, αποτελούμενη από τόσο ετερόκλητες κοινωνικές και πολιτικές τάσεις (από ακραία συντηρητικούς «Μακεδονομάχους» μέχρι φιλελεύθερους κεντρώους, αλλά και από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Βιομηχάνων μέχρι τους μισθωτούς και τους αυτοαπασχολούμενους που θεώρησαν ότι εντάσσονται στη «μεσαία τάξη» την οποία υποσχέθηκε να στηρίξει), είναι πια εύθραυστη, μπροστά στις δύσκολες επιλογές που καλείτε να κάνει πλέον η Νέα Δημοκρατία ως κυβέρνηση σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα. Για την δε αντιπολίτευση, το μεγάλο ερώτημα είναι αν μπορεί να ακούσει τη βουή της κοινωνίας και να δείξει με επιχειρήματα ότι «ο βασιλιάς είναι γυμνός». Ο απολογισμός του κυβερνητικού έργου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία σε μερικές περιπτώσεις θολώνει τον αντιπολιτευτικό πολιτικό του λόγο, όχι πλέον τόσο γιατί οι πολίτες κρίνουν περισσότερο τα πεπραγμένα του και λιγότερο τα λεγόμενά του, όσο γιατί το ίδιο το κόμμα βρίσκεται συχνά σε αμηχανία, μην μπορώντας να αξιολογήσει κριτικά – και ενδεχομένως να απορρίψει – κυβερνητικές επιλογές του, που σε τελική ανάλυση έγιναν υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες και μέσα στο πλαίσιο ενός επιβληθέντος μνημονίου. Έχουμε πει από την προηγούμενη έκδοση των Εκλογικών Τάσεων ότι μετά τον Σεπτέμβριο οι πολίτες θα αξιολογήσουν τους πάντες από την αρχή και για όλα. Και η στιγμή αυτή έχει φτάσει. Ολόκληρη η ανάλυση υπάρχει εδώ : https://poulantzas.gr/yliko/eklogikes-taseis-5-oktovrios-202

Ο 20ός ΑΙΩΝΑΣ) ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ) (Ο 20ός ΑΙΩΝΑΣ) ΣΟΛΔΑΤΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

Η μελέτη αυτή για τον Ελληνικό Κινηματογράφο ξεκίνησε μετά τα μέσα της δεκαετίας του '70 και είδε για πρώτη φορά το φως της δημοσιότητας στο περιοδικό Φιλμ του Θανάση Ρεντζή (εκδόσεις Καστανιώτης, τεύχος 15, Χειμώνας-Άνοιξη 77/78), αποτελώντας τον κύριο, σχεδόν αποκλειστικό, κορμό του τεύχους. Εκτεινόταν σε 166 σελίδες διαστάσεων 14X21 και έφερε ως συμπλήρωμα 80 ακόμη σελίδες με πίνακα των συνολικών εισιτηρίων κατά περίοδο, φιλμογραφία των σκηνοθετών και φωτογραφίες από τις ταινίες. Τίτλος του: Επισκόπηση της Ελληνικής Κινηματογραφίας από τις αρχές της μέχρι σήμερα. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης) Περιεχόμενα ΕΝΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ 45 ΧΡΟΝΙΑ ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΟΙ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ 1920-1940 Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ 1950-1960 ΟΙ ΜΕΓΑΛΟΙ ΚΩΜΙΚΟΙ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Η ΑΚΜΗ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Η ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960-1970 ΣΤΟ ΜΕΤΑΙΜΧΙΟ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1970-1980 Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1980-1990 Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1990-2000 ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΚΥΡΙΟΤΕΡΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ Α' ΤΟΜΟΥ Εκδότης ΑΙΓΟΚΕΡΩΣ

Α

ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΕΣ ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ ( ΠΑΛΟΥΚΗΣ ΚΩΣΤΑΣ)

Οι αρχειομαρξιστές, αυτοί οι αγνοημένοι άλλοι κομμουνιστές του Μεσοπολέμου, ανήκουν σε εκείνες τις κατηγορίες που χαρακτηρίζονται από σύγχρονους ιστορικούς ως "blind alleys, lost causes and losers" [αδιέξοδα, χαμένες περιπτώσεις, διαρκώς ηττημένοι]. Όμως, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας, οι άσημοι αυτού του κόσμου, αρτεργάτες, υποδηματεργάτες, καπνεργάτες, οικοδόμοι, μυλεργάτες, ζαχαροπλάστες, γκαρσόνια, καπνοπώληδες και ανάπηροι πολέμου, γίνονται οι πρωταγωνιστές του. Κόκκινα Σχολεία της εργατικής αυτομόρφωσης, μαχητικά εργατικά σωματεία, μεγάλες και μικρές απεργίες, συνδικαλιστικές και πολιτικές μάχες, αντιπαραθέσεις που εξελίσσονται σε αιματηρές ενδοκομμουνιστικές συγκρούσεις, αλλά και βίαιες συγκρούσεις με το κράτος αποτελούν πλευρές της διαδικασίας διαμόρφωσης της ελληνικής εργατικής τάξης στο μεσοπόλεμο. Ταυτόχρονα, ηθικές αξίες συνθέτουν τη νέα κομμουνιστική λαϊκότητα και καθορίζουν τις έμφυλες εργατικές συμπεριφορές, αναδεικνύοντας ακόμη και μια άγνωστη μορφή κομμουνιστικού φεμινισμού. Σε αυτό το πλαίσιο, πρωτότυπες αναλύσεις και ιδιότυπες πολιτικές προτάσεις για την ελληνική κοινωνία εμπνέονται μεν από τη Ρωσική Επανάσταση, απορρίπτουν όμως τη σταλινική πορεία τόσο της Κομμουνιστικής Διεθνούς όσο και του ΚΚΕ. Σχεδιάζοντας ένα άλλο κομμουνιστικό κόμμα, οι αρχειομαρξιστές αναζητούν τον δρόμο της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης, συνθέτοντας μια ιδιαίτερη ελληνική εκδοχή τροτσκισμού. Παράλληλα, ακολουθούν τις νέες αναζητήσεις που η χιτλερική νίκη και η ήττα του γερμανικού κομμουνιστικού κινήματος προκαλούν. Οι τολμηρές ρήξεις, αλλά και πλάνες, έφεραν στην επιφάνεια μια σειρά από άλυτα αδιέξοδα, οδηγώντας την αρχειομαρξιστική οργάνωση των πλέον 2.300 μελών με επιρροή σε πολυάριθμα εργατικά σωματεία και χιλιάδες εργάτες στην πολιτική αφάνεια. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΟΥΣ ΠΥΡΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΚΟΜΛΕΑ Ο ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΟΣ ΣΥΝΔΙΚΑΛΙΣΜΟΣ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ΩΣ ΗΘΙΚΗ ΤΑΞΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΡΧΙΑ Ο ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ Ο ΤΡΟΤΣΙΚΙΣΤΙΚΟΣ ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΜΟΣ Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΡΧΕΙΟΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΠΙΝΑΚΕΣ - ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΠΗΓΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ Εκδότης ΑΣΙΝΗ Χρονολογία Έκδοσης Οκτώβριος 2020 Αριθμός σελίδων 584 Ο Κώστας Παλούκης σπούδασε στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, και έχει αναγορευτεί διδάκτορας νεότερης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης το Μάιο του 2016. Η έρευνά του χρηματοδοτήθηκε από το ΙΚΥ. Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στο εργατικό, κομμουνιστικό και σοσιαλιστικό κίνημα στο Μεσοπόλεμο, αλλά και στο φοιτητικό κίνημα. Έχει συμμετάσχει σε συλλογικές εκδόσεις και σε ιστορικά συνέδρια. Έχει γράψει στα περιοδικά Μαρξιστική Σκέψη και Τετράδια του Μαρξισμού.

διαδικτυακό αφιέρωμα στον πολιτισμό made in italy rassegna virtuale di cultura made in italy

διαδικτυακό αφιέρωμα στον πολιτισμό made in italy rassegna virtuale di cultura made in italy Στους φίλους που αγάπησαν την VI Rassegna del Cinema Italiano in Grecia (ΣΤ’ Φεστιβάλ του Ιταλικού κινηματογράφου στην Ελλάδα) και το πρόσφατο φεστιβάλ It.Online.Summer.Fest, επισημαίνουμε τις εκδηλώσεις που θα παρακολουθήσουμε στις επόμενες εννιά εβδομάδες στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Φθινόπωρο all'italiana Online. Πέρα από το θέατρο, τη μουσική, τον χορό, το ντιζάιν και τη μαγειρική, θα βρείτε και άλλες εκφάνσεις του Made in Italy, με αιχμή του δόρατος τον κινηματογράφο με τρεις κύκλους ταινιών: - Ο τελευταίος Σορεντίνο, με τέσσερις από τις πιο πρόσφατες ταινίες του διάσημου σκηνοθέτη, που αγαπήθηκαν από το κοινό και εγκωμιάστηκαν από την κριτική, - Ο Μορικόνε του Τορνατόρε, μέρος του αφιερώματος Omaggio a Morricone για να τιμήσουμε τον μεγάλο Δάσκαλο που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, με τις μουσικές που έγραψε για τρεις ταινίες του Τορνατόρε, - Ο νεαρός Μονταλμπάνο, ένα χρόνο μετά το θάνατο του συγγραφέα, στο πλαίσιο του αφιερώματος Speciale Camilleri, έξι επεισόδια με τις έρευνες του διάσημου επιθεωρητή σε πρώτη προβολή στην Ελλάδα. Στην ιστοσελίδα θα βρείτε το πλήρες ημερολόγιο των εκδηλώσεων. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κάνουν την εγγραφή τους στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ: Σημαντική επισήμανση: Η εγγραφή ισχύει για όλες τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ από τις 9 Οκτωβρίου μέχρι τις 9 Δεκεμβρίου. Παλιότερες εγγραφές έπαψαν να ισχύουν και πρέπει να ανανεωθούν (σε περίπτωση παλιάς έγγραφής που έληξε, για τη νέα εγγραφή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ίδια διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και τον ίδιο κωδικό χρήστη).

Agli amici che hanno apprezzato la VI Rassegna del Cinema Italiano in Grecia e la recente rassegna It.Online.Summer.Fest, segnaliamo i numerosi eventi proposti durante le prossime nove settimane nell’ambito dell’iniziativa Φθινόπωρο all'italiana Online. Fra le sezioni dedicate al Made in Italy in ambito culturale che vengono qui presentate (teatro, musica, danza, design, moda, gastronomia) trovate anche ben tre rassegne cinematografiche: - L’ultimo Sorrentino, con quattro film che hanno riscosso grande successo di pubblico e di critica, selezionati tra la più recente produzione del notissimo regista, - Il Morricone di Tornatore, una parte dell’Omaggio a Morricone per ricordare il grande Maestro recentemente scomparso, con tre film di Tornatore di cui ha curato la colonna sonora, - Il giovane Montalbano, sei episodi delle inchieste del celebre Commissario, presentate in anteprima in Grecia in occasione dell’anniversario della scomparsa di Camilleri, nell’ambito dello Speciale Camilleri a lui dedicato. Trovate sul sito il calendario completo degli eventi proposti. Gli interessati possono effettuare la registrazione visitando il sito della rassegna: NB: Si ricorda che la registrazione è valida “una tantum” per tutti gli eventi proposti dal 9 ottobre al 9 dicembre, ma che eventuali registrazioni alle precedenti rassegne non sono più valide e vanno rinnovate (è possibile utilizzare nella nuova registrazione la stessa e-mail e password precedentemente utilizzate, in quanto già cancellate alla scadenza).

📰 Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 3 Οκτωβρίου...

📰 Στον Δρόμο που κυκλοφορεί το Σάββατο 3 Οκτωβρίου... Κεντρικό θέμα: Συμμαχικός κυνισμός, Κυρώσεις γιοκ Όχι μόνο δεν αποφάσισαν κυρώσεις για την Τουρκία στην Ε.Ε., αλλά δεν ανέφεραν ούτε τη λέξη • Με διαπραγμάτευση… α λα Τσίπρα, ο Μητσοτάκης υποχώρησε σε όλα και πανηγυρίζει • Ανοιχτά υπέρ της Άγκυρας η Μέρκελ, στοχοποιεί Κύπρο και Ελλάδα • ΗΠΑ και ΝΑΤΟ χαιρετίζουν τον «διάλογο» Γράφουν, μεταξύ άλλων, οι: Κύρα Αδάμ, Ρούντι Ρινάλντι, Απόστολος Αποστολόπουλος, Δημήτρης Μπελαντής, Τζέιμς Πέτρας, Γιώργος Καπαρός, Γιάννης Σχίζας, Ιφιγένεια Καλαντζή, Κώστας Στοφόρος, Στέλιος Ελληνιάδης. Συνεντεύξεις με τον σκηνοθέτη Άγγελο Σιδεράτο και τον συγγραφέα Βαγγέλη Μπέκα. editorial: Αμερικανίλα… Το θέμα της εβδομάδας: Το ρέκβιεμ της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. της Κύρας Αδάμ

Η Ιστορία στο Κόκκινο για τη Χρυσή Αυγή την Κυριακή 4 Οκτωβρίου

Κυριακή 4 Οκτωβρίου 13.00 - 14.00 Στο Κόκκινο 105,5 Χρυσή Αυγή: η ώρα της απόφασης Συζητούν ο Πολυμέρης Βόγλης και ο Στρατής Μπουρνάζος Ο Στρατής Μπουρνάζος συζητά με τον αναπληρωτή καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Πολυμέρη Βόγλη για την ακροδεξιά και τον νεοναζισμό στην Ελλάδα, ενόψει δικαστικής απόφασης για τη Χρυσή Αυγή. Συνομιλούν για την ιστορία της ακροδεξιάς στην Ελλάδα και τη διάχυσή της στην κοινωνία. Σκιαγραφούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Χρυσής Αυγής, ως κληρονόμου της ακροδεξιάς αλλά και ταυτόχρονα ως γέννημα της οικονομικής κρίσης, φτάνοντας στην Τετάρτη 7 Οκτωβρίου και στην ανακοίνωση της απόφασης του δικαστηρίου σε μία από τις πιο σημαντικές δίκες της Μεταπολίτευσης.

Επεισόδια ακροδεξιών στην κηδεία του Ευάγγελου Μάλλιου, 16/12/1976 (ΑΣΚΙ / Φωτογραφικό Αρχείο ΑΝΤΙ)

ΘΕΣΕΙΣ, ΤΕΥΧΟΣ 152, ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020

ΘΕΣΕΙΣ, ΤΕΥΧΟΣ 152, ΙΟΥΛΙΟΣ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2020 -

Περιεχόμενα Σ' αυτό το τεύχος Editorial Κράτος, κρίση, κινήματα. Νέο τοπίο κοινωνικών ανταγωνισμών; Μάριος Εμμανουηλίδης Άνθρωποι-ζώα, κράτη και μηχανές που έρχονται από έξω. Ομολογίες ιού και χρηματιστικού κεφαλαίου Γουώρεν Μόνταγκ - Γιώργος Σουβλής Αλτουσέρ, Σπινόζα και επανάσταση στη φιλοσοφία. Μια συνέντευξη με τον Γουώρεν Μόνταγκ Γιάννης Μαραμαθάς Για τον Μακιαβέλλι και τις μαρξιστικές αναγνώσεις του. Ο Ηγεμόνας, το σύμπαν της επίφασης και η μοναξιά της αλεπούς Χρήστος Ραμαντάνης Ναζισμός: μορφή κράτους εκτάκτου ανάγκης ή/και ναζιστική βιοεξουσία; Δημήτρης Αρκάδας "Εν δεξιά του Θεού": η πολιτική ταυτότητα της εκκλησιαστικής διοίκησης μέσα από τις εγκυκλίους της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος Γιώργος Σταμάτης Μια δι' αναρριχήσεως επί της προσόψεώς της εισπήδηση στη μαρξιστική οικονομική θεωρία. Μέρος 5ο

ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ Τ.71 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020

ΤΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ, ΤΕΥΧΟΣ 71, ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2020 -

Περιεχόμενα Χρήστος Χατζηιωσήφ Πολιτικοί, τραπεζίτες και διαπραγματευτές στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα Δημήτρης Παναγιωτόπουλος Ο "πρώτος αγρότης", οι συνοδοιπόροι του και η μεταξική απόπειρα εκφασισμού της αγροτικής κοινωνίας Αλέξανδρος Γκιζέλης Αρετή και ανδροπρέπεια στον πολιτικό ανθρωπισμό της Φλωρεντίας Βάσω Ρόκου Ηπειρωτικά κεντήματα: παραγωγή και εμπόριο τον 17ο και 18ο αιώνα στην Ανατολικο-Κεντρική Ευρώπη Αριστέα Στεφ. Γρατσέα Galeotti και Andiscari στις βενετικές γαλέρες: κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις στη βενετοκρατούμενη Κρήτη Γιάννης Σπυρόπουλος Το οθωμανικό φρούριο της Σπιναλόγκας από την κατάκτησή του (1715) μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα Ανδρέας Λυμπεράτος Η "δική μας Ζαβέρα". Το 1821 στη Βουλγαρία: χρονικά και μαρτυρίες Ειρήνη Μεργούπη-Σαβαΐδου Φυσικές επιστήμες και Πρόοδος: η ρητορική του εγχειρήματος για τη διάδοση και εκλαΐκευση της επιστήμης στην Ελλάδα, 1850-1900 Αφροδίτη Ε. Κουκή Πρώτες προσπάθειες οργάνωσης της παραγωγής έργων "λαϊκής" τέχνης (τέλη 19ου - αρχές 20ού αιώνα): ο ρόλος του Λυκείου των Ελληνίδων Άννα Μαρία Δρουμπούκη "Κάθε χρόνο λέω: Άντε, δε θα συγκινηθώ, πέρασαν χρόνια. Κι όμως...". Η ιστορία ανάμεσα στο ψυχικό και το υλικό τραύμα ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ Κωνσταντίνα Σταματογιαννάκη Ξανά για τα θεατρικά προγράμματα: η συλλογή του ΕΛΙΑ/ ΜΙΕΤ Δημήτρης Σκλαβενίτης Χαρτογράφηση ενός νέου Αρχείου: τα αρχεία της Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών ΧΡΟΝΙΚΟ Γιάννα Αποστόλου, Αλέξανδρος Γιαννάκενας, Γιάννης Δημητριάδης, Γιώργος Κουτής, Γιώργος Μάνδυλας, Σπύρος Μπόμπολης Επιστημονική διημερίδα: Αρχεία και πολιτικές για την ιστορική έρευνα ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΕΣ Ελευθερία Ζέη Η καθημερινή ποιητική της Ιστορίας Σοφία Λαΐου Πρώιμες οθωμανικές πόλεις των νότιων Βαλκανίων Νίκος Καραπιδάκης Σπυρίδων Τρικούπης Δέσποινα Παπαδημητρίου Η άκρα δεξιά στην Ελλάδα Δημήτρης Δημητρόπουλος Λαύριο: μια εθνογραφική προσέγγιση της ιστορίας του Νίκος Κοκκομέλης Φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων και ο ρόλος της ιστορίας: ένας επίκαιρος αναστοχασμός