Στα «Ενθέματα» της 27ης Μαρτίου
(που κυκλοφορούν εκτάκτως με την κυριακάτικη «Αυγή» το Σάββατο 26 Μαρτίου)
Στα περίπτερα εντός της «Αυγής», στο μπλογκ τους (enthemata.wordpress.com), στο facebook (Enthemata Avgis)και στο twitter: @enthemata
Κείμενα των: Στρατή Μπουρνάζου, Ράινχαρντ Μαρξ, Τζέισον Μπερκ, Χαμίτ Νταμπάσι, Μάαρτεν ντεν Χέιερ, Κρις Κόκινγκ, Γιόριτ Ρέιπμα, Τόμας Σπέικερμπουρ, Βασίλη Κρεμμυδά, Παναγιώτη Σωτήρη, Τάσου Μπέτζελου, Χρήστου Τριανταφύλλου, Μαρίνου Σαρηγιάννη
ΤΟ ΜΑΖΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ ΣΤΟ ΒΕΛΓΙΟ
* Γιατί το Βέλγιο; Γράφει ο Τζέισον Μπερκ: «Ωστόσο, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ήταν ο πόλεμος στη Συρία που λειτούργησε σαν καταλύτης σε μεγάλα υφιστάμενα προβλήματα. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, από το Βέλγιο προέρχεται ο υψηλότερος κατά κεφαλήν αριθμός μαχητών στη Συρία από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή χώρα. Οι περισσότεροι εντάχθηκαν στο Ισλαμικό Κράτος, ενώ μερικοί επέλεξαν το παρακλάδι της Αλ Κάιντα, Αλ Νούσρα» (μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).
**Η σφαγή των αθώων. Γράφει ο Χαμίντ Νταμπάσι: «Χρειάζεται είναι να σπάσουμε αυτόν τον φαύλο κύκλο. Η σφαγή των αθώων στις Βρυξέλλες είναι η επέκταση της σφαγής των αθώων στον ισλαμικό κόσμο, όχι απάντηση ή εκδίκηση γι’ αυτήν. Το ISIL δεν είναι απάντηση στον μιλιταρισμό των ΗΠΑ ή της ΕΕ. Είναι ένα λογισμικό των μηχανημάτων του θανάτου και της καταστροφής. Το ISIL δεν δημιουργήθηκε από την CIA ή οποιαδήποτε άλλη υπηρεσία, όπως οι γελοίες θεωρίες συνωμοσίας ισχυρίζονται. Το ISIL είναι η λογική προέκταση των μιλιταρισμού των ΗΠΑ, όχι η συνωμοτική εφεύρεσή του. Είμαστε όλοι –Γάλλοι ή Άραβες, Χριστιανοί ή Μουσουλμάνοι, Βέλγοι ή Τούρκοι– πανομοιότυπα θύματα μίας και μόνο επιθετικής ιδεολογίας που μας σημαδεύει και μας σκοτώνει με την ίδια αρρωστημένη επιμονή. Καθώς θρηνούμε τα θύματα οποιαδήποτε πράξης του φαύλου κύκλου βίας στις Βρυξέλλες ή στη Βηρυτό, στο Παρίσι ή στο Χαλέπι, στο Σαν Μπερναντίνο ή στην Κωνσταντινούπολη, πρέπει να παραμείνουμε ακλόνητοι και να μην πέσουμε θύματα της κουτοπόνηρης νοητικής παγίδας του φαύλου κύκλου της βίας που έχει φτιαχτεί για να διαιωνίζει τον εαυτό της μεταξύ “τρομοκρατίας” και “πoλέμου κατά της τρομοκρατίας”» (μετάφραση: Γιάννης Χατζηδημητράκης).
*** Πώς οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον την κρίσιμη στιγμή. Γράφει ο Κρις Κόκινγκ: «Ενώ τα μέσα ενημέρωσης προβλέπουν συχνά «μαζική υστερία» μετά από τέτοια γεγονότα, κάτι τέτοιο σχεδόν ποτέ δεν συμβαίνει. […] Ένας δημοσιογράφος του BBC τουιτάρισε εικόνες ενός χειριστή αποσκευών ο οποίος βοήθησε στην απομάκρυνση τραυματιών από τον αεροσταθμό, μετά την έκρηξη. Επίσης, πολλοί μίλησαν για τους εργαζόμενους σε ξενοδοχείο κοντά στο σταθμό του μετρό που έφεραν πετσέτες και σεντόνια για να βοηθήσουν τους τραυματίες, καθώς έβγαιναν στην επιφάνεια. Δεν θέλω, βέβαια, να πω ότι ο καθένας συμπεριφέρεται σαν υπερήρωας. Απλώς ότι η συχνά ήρεμη (σε αντίθεση με την «πανικοβλημένη») φύση των ανθρώπων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης σημαίνει ότι η συνεργασία γίνεται ένας ψυχολογικός κανόνας. Ατομικές εγωιστικές ή αντι-κοινωνικές συμπεριφορές, συνήθως απορρίπτονται από το πλήθος ως σύνολο. Γιάννης Χατζηδημητράκης).
ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ Ε.Ε.-ΤΟΥΡΚΙΑΣ
* Σαν ένα νέο και πιο βαρύ Μνημόνιο #Is This a Coup? #StopTheDeal. Γράφει ο Στρατής Μπουρνάζος: «Σαν ένα καινούργιο Μνημόνιο – κι αυτό ακόμα πιο βαρύ. Έτσι έλεγε μια φίλη ότι νιώθει για την υπογραφή της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας. Ασφαλώς, η αναλογία με όρους ακριβείς δεν στέκει. Ωστόσο, όσοι το λένε, έχουν λόγους, ενώ οι όποιες διαφορές χειροτερεύουν την κατάσταση. Το πλήγμα της συμφωνίας είναι πιο βαρύ, και επειδή έρχεται σωρευτικά, και επειδή το προσφυγικό-μεταναστευτικό-δικαιωματικό ήταν ένα κρίσιμο πεδίο για την κυβέρνηση και τον Σύριζα. Όχι τόσο για λόγους παράδοσης και αξιακούς, αλλά ατόφια πολιτικούς: υπήρξε βασικό πεδίο που έδειχνε τη διαφορά από τη “Δεξιά”, δίαυλος με τον οποίο η κυβέρνηση αυτή επικοινωνούσε με τους αλληλέγγυους και τα κινήματα, βρίσκοντας απήχηση στην κοινωνία. Και το πλήγμα μοιάζει ασήκωτο επειδή, τώρα, η κυβέρνηση διεκδικεί την “ιδιοκτησία” της συμφωνίας, θεωρώντας τη “διπλωματική επιτυχία” και θετικό, έστω δειλό, βήμα.
Όσον αφορά την ουσία της συμφωνίας, βασική επιδίωξη και κορμός της είναι η μείωση των ροών από την Τουρκία. Ωστόσο, οι ροές είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα προσφυγικές· επομένως, μείωσή τους σημαίνει μείωση των προσφυγικών ροών. Με όποιον τρόπο δηλαδή και αν επιτευχθεί η μείωση (περισσότερο ή λιγότερο νομότυπο, εξατομικευμένο, συλλογικό, με επαναπροωθήσεις, χάρη στην παρουσία των νατοϊκών πλοίων, με το χτύπημα των διακινητών κ.ο.κ.), αυτή θα αφορά πρόσφυγες».
** Τα τέσσερα λάθη του ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και η Συμφωνία Ε.Ε.-Τουρκίας. Ανάλυση τωνΜάαρτεν ντεν Χέιερ, Γιόρριτ Ρέιπμα και Τόμας Σπέικερμπουρ: «Η συμφωνία με την Τουρκία είναι χαρακτηριστική ως προς το δεύτερο και το τρίτο συστημικό σφάλμα. Οι πρόσφυγες που προσεγγίζουν από τη θάλασσα θα επαναπροωθούνται άμεσα, με αντάλλαγμα το ότι κάποιες (ποιες;) ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να δεχτούν κάποιους (ποιους;) Σύρους από την Τουρκία. Όσο η Ε.Ε. δεν αίρει τους περιορισμούς στη βίζα για τα άτομα τουρκικής υπηκοότητας, είναι εντελώς ασαφές το γιατί η Τουρκία θα έχει συμφέρον να κάνει κάτι τέτοιο. Επιπλέον, η Τουρκία είναι απολύτως μια μη ασφαλής χώρα. Η τελευταία φορά που η Τουρκία καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για απάνθρωπη μεταχείριση αιτούντα άσυλο ήταν στις 15 Δεκεμβρίου του περασμένου χρόνου. Έτσι, οι πρόσφυγες θα εξακολουθήσουν να έχουν έννομο συμφέρον να συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τις άλλες χώρες. Το κύριο πρόβλημα στην Τουρκία δεν είναι η έλλειψη χρημάτων, αλλά η έλλειψη ενός σωστού συστήματος απονομής δικαιοσύνης καθώς και η διασύνδεση των προσφύγων με ζωτικά πολιτικά ζητήματα όπως το Κουρδικό» (μετάφραση: Μαρία Καλαντζοπούλου).
*** WEB ONLY- Γιατί η Τουρκία δεν είναι ασφαλής «τρίτη χώρα». Νομική γνωμοδότηση με βάση το ενωσιακό δίκαιο. Oδρ Reinhard Marx, για λογαριασμό της οργάνωσης ProAsyl, εξηγεί γιατί δεν είναι παραδεκτό, με βάση το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να ανακηρύξει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα» (μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου).
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821
* Ελληνική Επανάσταση του 1821: ο πόλεμος και η νίκη της νεωτερικότητας. Συνέντευξη του Βασίλη Κρεμμυδά, με την ευκαιρία της κυκλοφορίας του βιβλίου του Η Ελληνική Επανάσταση του 1821. Τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες (εκδ. Gutenberg). Μιλάει για τις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές που οδηγούν στην Επανάσταση, την πάλη παραδοσιακού-νεωτερικού, την πεφωτισμένη δεσποτεία του Καποδίστρια: «Ασχολούμαι με την Τουρκοκρατία από το 1955, οπότε είναι το πρώτο μου δημοσίευμα, το μόνο στην καθαρεύουσα, παραλίγο να με παρασύρει σε ατραπούς παραδοσιακούς. Και ο ιστορικός που μελετά την Τουρκοκρατία –μιλάω με βάση την προσωπική μου εμπειρία, βέβαια– στο βάθος, και χωρίς μερικές φορές να το συνειδητοποιεί, ψάχνει πως φτάσαμε στην Επανάσταση του 1821. Βλέπεις τις αλλαγές –εγώ τα βλέπω πεντακάθαρα πια. Και υποσυνείδητα ακόμα, το αίτημα το δικό μου, μελετώντας τον 18ο, τον 19ο αιώνα ήταν αυτό: μέσα από ποιες διαδικασίες, ποιες αλλαγές φτάσαμε στην Επανάσταση».
** Πίσω στις πηγές: ληστές, γενίτσαροι, στρατιώτες και μισθοφόροι πριν το ’21. Ο Μαρίνος Σαρηγιάννηςγράφει με αφετηρία δύο μελέτες που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, αφορούν την προεπαναστατική περίοδο και εδράζονται γερά σε άγνωστο αρχειακό υλικό: του Γιάννη Σπυρόπουλου Οθωμανική διοίκηση και κοινωνία στην προεπαναστατική δυτική Κρήτη (όπου δημοσιεύεται σε ολόκληρο κατάστιχο με αποφάσεις του Βαχίτ Πασά, διοικητή της δυτικής Κρήτης την περίοδο 1817-1819 και Έλληνες μισθοφόροι στην υπηρεσία της επαναστατικής Γαλλίας (1789-1815) του Φοίβου Οικονόμου και καταλήγει: «Ίσως είναι πράγματι νωρίς να ξαναγραφτεί η ιστορία του 1821. Αν μη τι άλλο, η συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας χρήσης των οθωμανικών πηγών και του γεγονότος ότι είναι αδύνατο να αποσυνδεθεί η Επανάσταση από την ποικιλόμορφη και ακόμα εν πολλοίς άγνωστη προϊστορία της επιβάλλουν υπομονή: είναι πολλά ακόμα αυτά που πρέπει να μάθουμε, πριν αποπειραθούμε μια νέα ερμηνεία του επαναστατικού γεγονότος. Πέρα από αυτό, προβάλλει επιτακτική νομίζω η ανάγκη να γνωρίζουμε πολύ καλά τις πηγές μας πριν προχωρήσουμε σε θεωρητικά σχήματα, να μη βιαζόμαστε να προχωρήσουμε χωρίς να έχουμε σιγουρέψει τα θεμέλιά μας: παρατήρηση που ίσως έχει και άλλες εφαρμογές σήμερα».
(ΞΑΝΑ)ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΑΛΤΟΥΣΕΡ ΣΗΜΕΡΑ
Με τη ευκαιρία του διημέρου «(Ξανα)διαβάζοντας τον Αλτουσέρ σήμερα», που οργανώνουν οι εκδόσεις «Εκτός Γραμμής» στις 2 και 3 Απριλίου, συζητάμε, εκ μέρους των εκδόσεων, με τον Παναγιώτη Σωτήρη και τον Τάσο Μπέτζελο:
** Ένας φιλόσοφος μαρξιστής και κομμουνιστής συνάμα. Λέει ο Παναγιώτης Σωτήρης, απαντώντας στην ερώτηση «Τι θα έλεγες σε έναν νέο άνθρωπο, έναν νέο αγωνιστή, που έρχεται σήμερα για πρώτη φορά σε επαφή με το έργο του Αλτουσέρ»: «Να τον διαβάσει ως ένα φιλόσοφο που προσπάθησε να είναι μαρξιστής και κομμουνιστής συνάμα. Να τον διαβάσει κριτικά, με επίγνωση ότι οι εντάσεις, οι αντιφάσεις, τα διαρκή αυτοκριτικά «λυγίσματα του ραβδιού προς την άλλη πλευρά» είναι ακριβώς η ένδειξη της πάλης με το πώς μπορούμε να έχουμε θεωρία που να συμβάλει στη απελευθέρωση των πρακτικών των υποτελών τάξεων. Να τον διαβάσει όχι ως θεωρητική αναφορά απλώς, αλλά ως αφετηρία για να αναμετρηθεί και με τη μαρξιστική θεωρία αλλά και την πρακτική και τη στράτευση στον αγώνα για το χειραφέτηση και τον κομμουνισμό».
** Η «ήπειρος» Αλτουσέρ: για τη νέα μετάφραση του αλτουσεριανού έργου. Ο Τάσος Μπέτζελος, σχετικά με τη νέα μετάφραση του αλτουσεριανού έργου στα ελληνικά: «Παρότι κάθε κείμενο ή βιβλίο του Αλτουσέρ έχει τα δικά του, ενικά θα λέγαμε, χαρακτηριστικά, πρωτίστως σε επίπεδο ύφους και ορολογίας, εντούτοις όλα, στον έναν ή τον άλλον βαθμό, βρίσκονται σε διάλογο αφενός με τη συγκυρία (ο Αλτουσέρ στοχάζεται κατεξοχήν υπό τη συγκυρία, και όχι για τη συγκυρία) και αφετέρου με τον μαρξισμό και τη φιλοσοφία (ενδεχομένως, η ιδιαιτερότητα του Αλτουσέρ έγκειται σε αυτό το τελευταίο «και»…). Προκύπτει μια πυκνή, συνεκτική και παραστατική γραφή, η οποία αναζητά δρόμους ανανέωσης και απελευθέρωσης για τον μαρξισμό και κατ’ επέκταση για τον κομμουνισμό, ως τάση εγγεγραμμένη στην ίδια την κοινωνική πραγματικότητα. Πρόκειται για γραφή χωρίς επιτήδευση, και αυτό ακριβώς είναι το πρώτο στοιχείο που καλείται να διαφυλάξει κάθε εγχείρημα μετάφρασης του Αλτουσέρ στα ελληνικά ή σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα».
Για τι πράγμα μιλάμε όταν μιλάμε για ποπ κουλτούρα; Το παράδειγμα των Bernie Bros. Ο Χρήστος Τριανταφύλλου (με την ευκαιρία της εκδήλωσης του περιοδικού ΣΚΡΑ-punk για την ποπ κουλτούρα και την πολιτική, που θα γίνει στις 31.3) αναλύει την αντιπαράθεση γύρω από τους Bernie Bros (όρος συνδεόμενος με την καταφανώς μεγαλύτερη υποστήριξη που λαμβάνει ο Σάντερς από λευκούς μεσοαστούς νέους σε σχέση με την Κλίντον) και καταλήγει: «Αν δούμε τα ζητήματα της ποπ κουλτούρας ως αποπροσανατολισμό από άλλα σημαντικότερα, ως κουτσομπολιό ή ως προβλήματα ανθρώπων που δεν έχουν άλλα προβλήματα (όπως ακούστηκε για το θέμα με τα Όσκαρ), τότε θα χάσουμε την μεγάλη εικόνα: μέσα από νέα κανάλια, οι άνθρωποι μπορούν πλέον να θίγουν και νέα ζητήματα, να τα συνδέουν με παλαιότερα και να συζητούν για το τι τους διαμορφώνει ως άτομα και ως μέλη μιας κοινωνίας που είναι πολύ πιο άνιση σε πολλαπλά επίπεδα (ταξικά, έμφυλα, φυλετικά). Και ειδικά από μια αριστερή σκοπιά, η μαζική –όπως αποκαλούνταν παλαιότερα– κουλτούρα μπορεί να αποτελέσει ένα από τα βασικότερα διακυβεύματα».
