30 χρόνια από την ίδρυση της "Β΄ Πανελλαδικής"

30 χρόνια από την ίδρυση της «Β΄ Πανελλαδικής»


Ο κούκος δεν έφερε την άνοιξη το 1968. Ή μάλλον την προανήγγειλε αλλά αυτή θα ερχόταν με δέκα χρόνια καθυστέρηση. Επί 10 χρόνια θα παιζόταν το έργο «Η Ημέρα της Μαρμότας», όπου στο αρχικό σενάριο της διάσπασης του ΚΚΕ σε ΚΚΕ (εσωτερικού) και ΚΚΕ (εξωτερικού) χρόνο με το χρόνο θα εμφιλοχωρούσαν νέα επεισόδια και πρωταγωνιστές και στο τέλος το σενάριο θα είχε αλλάξει ριζικά.

Το ΚΚΕ (εσωτερικού) όσο και αν προσπαθούσε να δείξει το ανανεωμένο πρόσωπο του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα δεν μπορούσε να ξεφύγει από το δίπολο του δογματισμού και του καιροσκοπισμού. Οι πολιτικές στρατηγικές των Στόχων του Έθνους, της ΕΑΔΕ, της ΑΣΔΗΣ, της συνεργασίας με τις δυνάμεις του αστικού εκσυγχρονισμού και των συμμαχιών χωρίς ριζοσπαστικό κινηματικό προσανατολισμό θα οδηγούσαν το κόμμα στην μεγάλη κατηφόρα προς την πολιτική ανυποληψία και την οργανωτική ανυπαρξία, στις συνεχείς διασπάσεις και διαρροές. Η μαζική διαγραφή της πλειοψηφίας της μελών της νεολαίας του κόμματος θα απελευθέρωνε τις δυνάμεις εκείνες που αποσκοπούσαν στην ριζοσπαστική αριστερή ανασύνταξη του κινήματος. Η τομή της Β΄ Πανελλαδικής Συνδιάσκεψης της «ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος» (οργάνωση που έμεινε στην ιστορία απλώς ως «Β΄ Πανελλαδική») οδήγησε στη συγκρότηση των αριστερών φοιτητικών συσπειρώσεων και στην ανάπτυξη του φοιτητικού κινήματος των καταλήψεων του 1978-1980 που πέτυχε τη μοναδική ως τώρα ακύρωση ψηφισμένου νόμου: του 815/1978.

Η σύμπτωση της εκλογικής ήττας του ΚΚΕ (εσωτερικού) και της «Συμμαχίας Προοδευτικών και Αριστερών Δυνάμεων» το Νοέμβρη του 1977 και της ανάπτυξης των άγριων εργατικών απεργιών και των φοιτητικών και φεμινιστικών κινητοποιήσεων το χειμώνα 1977-8 με αποκορύφωμα την κατάληψη του παραρτήματος του Πανεπιστημίου Πάτρας και των διαδηλώσεων ενάντια στα καλλιστεία που έπαιρναν ανεξέλεγκτο από τα κόμματα μαχητικό χαρακτήρα, δημιούργησαν τις συνθήκες για την έκρηξη στη νεολαία του κόμματος. Η κατάληξη ήταν η σύγκρουση δυο εντελώς ασύμβατων γραμμών που οδήγησε στη δεύτερη πανελλαδική συνδιάσκεψη της ΕΚΟΝ «Ρήγας Φεραίος» στην οποία δεν πήρε μέρος η προσκείμενη στην κυρίαρχη ηγετική ομάδα του κόμματος μειοψηφία της νεολαίας. Η συνδιάσκεψη κηρύχθηκε κομματικά "παράνομη" με την περίφημη δήλωση του Λεωνίδα Κύρκου, βουλευτή του ΚΚΕ (εσωτ) και της Συμμαχίας, ότι όσοι/ες έλαβαν μέρος στις διαδικασίες που προηγήθηκαν της συνδιάσκεψης και στην ίδια τη συνδιάσκεψη «έθεσαν εαυτούς εκτός κόμματος και οργάνωσης». Η ανανεωτική αριστερά έδινε το παράδειγμα στην παραδοσιακή αριστερά και στο ΠΑ.ΣΟ.Κ. για το πώς να αντιμετωπίζουν στο μέλλον τις μαζικές εσωτερικές διαφωνίες.

Στη συνδιάσκεψη υπήρξαν σε γενικές γραμμές τρεις απόψεις που παραλλάσσονταν κατά καιρούς ανάλογα με το πρόβλημα : η μια επεδίωκε τη συνεννόηση με όλες τις δυνάμεις της ανανεωτικής αριστεράς, του ΚΚΕ (εσωτερικού) συμπεριλαμβανομένου, μέσα από ένα ανοιχτό και με τη συμμετοχή όλων συνέδριο για τον αριστερό επαναπροσανατολισμό της ανανέωσης, η δεύτερη επεδίωκε την αυτόνομη συγκρότηση της οργάνωσης και η τρίτη ανίχνευε το μονοπάτι για την προσέγγιση με τα αναδυόμενα κοινωνικά κινήματα. Η πρώτη κατεύθυνση πήρε σάρκα και οστά ως ένα βαθμό με κοινές εκδηλώσεις-συζητήσεις με την Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ) που είχε ριζοσπαστικές τάσεις τότε και με την Σοσιαλιστική Πορεία (οργάνωση των διαγραμμένων του ΠΑΣΟΚ που αναζητούσαν μια πιο ριζοσπαστική διέξοδο από την κρίση). Αυτές οι συζητήσεις –που είχαν συχνά χαρακτήρα συναντήσεων κορυφής χωρίς αντίκρισμα σε μαζικούς όρους διαδικασιών βάσης- δεν κατέληξαν πουθενά, καθώς το 1981 η ΕΔΑ συνεργάστηκε εκλογικά με το ΠΑΣΟΚ, η Σοσιαλιστική Πορεία και η Β΄ Πανελλαδική αυτοδιαλύθηκαν μετά τις εκλογές του 1981).Η τελευταία άποψη είχε πέραση σε πολλές από τις φοιτητικές οργανώσεις και η δεύτερη στις επαρχιακές. Αυτό σημαίνει ότι στο φοιτητικό και σπουδαστικό χώρο -ιδίως στον πρώτο- υπήρχαν οι συνθήκες για να ασκήσει πολιτική ηγεμονία η Β΄ Πανελλαδική καθώς από τη μια μεριά υπήρχε ήδη μια αρκετά μεγάλη «μαγιά» αγωνιστών και αγωνιστριών τόσο από το μαοϊκό χώρο (ΠΠΣΠ κυρίως) όσο και από οικολογικές και φεμινιστικές ομάδες που μπορούσε να συγκροτήσει έναν ευρύτερο «αριστερό πόλο» συντονισμού των κινημάτων. Αντίθετα, η τάση περί «οικοδόμησης κομμουνιστικής οργάνωσης» είχε σχετική επιτυχία -αλλά αυτό ήταν και το όριό της- όπου η μαοϊκή πτέρυγα του κινήματος ήταν ισχυρή και πίεζε έντονα την οργάνωση και οι οργανώσεις του επίσημου «Ρ.Φ.» ήταν αδύναμες. Όταν η ΠΠΣΠ αποφάσισε να αυτοδιαλυθεί στις Αριστερές Συσπειρώσεις και το ΚΚΕ (μ-λ) διασπάστηκε σε τρία κομμάτια, έπαψε η εξ αριστερών ανταγωνιστική πίεση και η άποψη σχεδόν έχασε λόγο ύπαρξης καθώς δεν υπήρχαν άλλες ομάδες (π.χ. οικολογικές, φεμινιστικές) που θα δημιουργούσαν νέο πλαίσιο δράσης. Αντίθετα, στην περίπτωση της άποψης του ευρύτερου αριστερού πόλου, διατηρήθηκαν ομάδες πρώην μελών της Β΄ Πανελλαδικής που έπαιξαν ηγεμονικό ρόλο στα πλαίσια των συσπειρώσεων.

Συνοπτικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Β΄ Πανελλαδική, στο σύντομο πέρασμά της από την ιστορία του αριστερού κινήματος, συνέβαλε στην τόνωση της αυτοπεποίθησης μιας ολόκληρης γενιάς αριστερών νέων με τη συνεισφορά της στην αυτόνομη ανάπτυξη των νικηφόρων αγώνων ενάντια στο νόμο 815. Εκτός αυτού συνέβαλε στη ριζοσπαστικοποίηση του επίσημου «Ρήγα Φεραίου», στην υποβοήθηση της σύγκρουσης εκατοντάδων αγωνιστών/τριών της ΠΣΚ-ΚΝΕ με την ηγεσία τους («κίνηση των 400» ) στη μάχη υπέρ των καταλήψεων και στο άνοιγμα των οριζόντων της επαναστατικής αριστεράς. Η αυτοδιάλυσή της ήταν ιστορικά επιβεβλημένη καθώς δεν υπήρχε ιστορικό προηγούμενο ούτε νεολαίας χωρίς κομματικό φορέα ούτε κόμματος νεολαίας χωρίς στοιχειώδη σύνδεση με τα βασικά κοινωνικά υποκείμενα (π.χ. εργατική τάξη) της επαναστατικής διαδικασίας.

Έχοντας, 30 χρόνια μετά, συσσωρεύσει μεγάλο απόθεμα εμπειριών και γνώσεων ώστε να μπορούμε πλέον να σταθούμε κριτικά και αυτοκριτικά απέναντι στο εγχείρημα της «Β΄ Πανελλαδικής», θα μπορούσαμε να αποτιμήσουμε κατ’ αρχήν ιδιαίτερα θετική τη συμβολή της στο θεωρητικό επανεξοπλισμό της Αριστεράς, έχοντας ως βασικό θεωρητικό άξονα τα έργα του Λουί Αλτουσσέρ, του Νίκου Πουλαντζά και αναφορά σε ορισμένες όψεις του πειράματος της «πολιτιστικής επανάστασης» έχοντας υπόψη τους περιορισμούς της πληροφόρησης για τα τεκταινόμενα. Με τις αναλύσεις της για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό, την κριτική στο ιδεολόγημα του ΚΜΚ, την ανάδειξη του εκπαιδευτικού συστήματος ως βασικού ιδεολογικού μηχανισμού για την εγχάραξη της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας στο μυαλό των εκπαιδευόμενων και την ιδεολογική αναπαραγωγή των κυρίαρχων και των υποτελών κοινωνικών τάξεων, η οργάνωση άνοιξε το δρόμο για την υπέρβαση του οικονομισμού ως αστικής στρατηγικής που είχε κυριαρχήσει στην παραδοσιακή αριστερά (κοινοβουλευτική και μη).

Το εγχείρημα αυτό συνέβαλε, εκτός των άλλων, στον εμπλουτισμό των εμπειριών για τα επόμενα εγχειρήματα μαζικών αποχωρήσεων και διασπάσεων στο χώρο της αριστεράς, όπως του ΚΚΕ εσωτ-Ανανεωτική Αριστερά και της ΚΝΕ-ΝΑΡ, που έφεραν τα πάνω-κάτω με τη σειρά τους στις περιπτώσεις των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εργαζομένων (το πρώτο) και των φοιτητών (η δεύτερη). Το γεγονός ότι σήμερα στα ρεπερτόρια της συλλογικής δράσης και των μορφών πάλης ανήκουν τα συσπειρωσιακά σχήματα σε όλους τους κοινωνικούς χώρους (εργατικό, γειτονιές, θεματικές ομάδες) και οι καταλήψεις και οι απεργίες διαρκείας έχει τις ρίζες του, όσον αφορά την Ελλάδα, στους ιστορικούς σταθμούς που ορίζονται από το 1968, το 1973, το 1979, το 1987-88, και το 1990-91 και, βεβαίως, τη Γένοβα του 2001.

Βέβαια, ποτέ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάνουμε επιλογές ως πολιτικοποιημένα όντα και αυτό σημαίνει ότι στην ιστορική διαδρομή υπάρχουν στιγμές που γίνονται λάθη με σοβαρές συνέπειες. Ένα από αυτά είναι ο χειρισμός μαζικών συγκρουσιακών καταστάσεων, που συχνά κατέληγαν σε περιπέτειες. Και ο νοών νοείτω…

Θανάσης Τσακίρης
http://tsakiris.snn.gr
http://tsakthan.wordpress.com