Εποχή, 12-2-2006
http://www.epohi.gr/1222006_issues_pafilis_interview_vasileiou.htm
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟN ΔΗΜΗΤΡΗ ΠΑΦΙΛΗ,
ΠΡΩΗΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΗΣ ΟΤΟΕ
ΝΑ ΒΓΟΥΝ ΞΑΝΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ
Δημοψήφισμα στους εργαζομένους στις τράπεζες
Τη συνέντευξη πήρε ο Άρης Βασιλείου
Η άρνηση των τραπεζιτών να προσέλθουν σε διαπραγματεύσεις για σύναψη κλαδικής σύμβασης με την ΟΤΟΕ ήταν κεραυνός εν αιθρία;
Αντιθέτως. Τα τελευταία 7-8 χρόνια οι νομοθετικές ρυθμίσεις έδειξαν ότι επιδιώκεται ριζική ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, συρρίκνωση των μισθών και περιορισμός των ασφαλιστικών και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Διαμορφώθηκαν, δηλαδή, από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ – ΝΔ ιδανικές συνθήκες για τους εργοδότες και εκτελέστηκαν, με ανοχή τους, ακραία παράνομες πράξεις.
Γιατί όμως τώρα επιδιώκουν ειδικά την κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων;
Οι κλαδικές συμβάσεις εκπροσώπων Τραπεζών – ΟΤΟΕ διαμορφώνουν τα ελάχιστα επίπεδα αμοιβής της εργασίας, κοινωνικών παροχών και όρων εργασίας. Ισχύουν για όλες τις τράπεζες που λειτουργούν στην Ελλάδα. Οι επιχειρησιακές συμβάσεις ανά Τράπεζα και αντίστοιχο Σύλλογο περιλαμβάνουν επιπλέον παροχές ανάλογα με την πολιτική και τα αποτελέσματα κάθε τράπεζας. Με αυτό το σύστημα αμοιβών οι μέσες αποδοχές των εργαζομένων στην Ελλάδα τραπεζοϋπαλλήλων αντιστοιχούν στο 70% των Ευρωπαίων συναδέλφων τους. Αντίθετα η κερδοφορία των ελληνικών τραπεζών είναι, διαχρονικά, πολλαπλάσια των τραπεζών της ΕΕ. Παρ’ όλα αυτά οι τράπεζες επιχειρούν να αποφύγουν τη νομική προστασία των εργαζομένων από την κλαδική σύμβαση, γιατί στοχεύουν στη συμπίεση της αμοιβής εργασίας, κάτω από τα ελάχιστα όρια των κλαδικών συμβάσεων και στην επιβολή εξουθενωτικών όρων εργασίας.
Η κυβέρνηση καταγγέλλεται για συνενοχή. Πώς αποδεικνύεται;
Από το γεγονός ότι μεταξύ των εκπροσώπων των 6 μεγάλων τραπεζών, που αρνήθηκαν να μετάσχουν στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη κλαδικής σύμβασης, περιλαμβάνονται και Διοικητές της Εθνικής, Εμπορικής και Αγροτικής Τράπεζας. Αυτοί δεν είναι τραπεζίτες. Διορίστηκαν από τη Γενική Συνέλευση των μετόχων ως εντολοδόχοι της κυβέρνησης που έκανε χρήση του πακέτου μετοχών του Δημοσίου, ΔΕΚΟ, Ασφαλιστικών Ταμείων κ.λ.π. για το σχηματισμό πλειοψηφίας. Στο μείζον εγχείρημα πραξικοπηματικής άρνησης προσέλευσης στη διαπραγμάτευση δεν θα προέβαιναν χωρίς έγκριση του εντολέα τους. Θα είχαν καρατομηθεί!
Ο υπουργός Οικονομίας δήλωσε πως δεν παρεμβαίνει γιατί «το κλειδί στην καλή λειτουργία του τραπεζικού συστήματος είναι ο ανταγωνισμός προς όφελος του πελάτη, της κοινωνίας και της οικονομίας». Έχει βάση ο ισχυρισμός του;
Η επίκληση του ανταγωνισμού, για την κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων, δήθεν προς όφελος των πελατών και της κοινωνίας, αποτελεί θρασύτατη πρόκληση. Ανταγωνισμός στα επιτόκια καταθέσεων και δανείων δεν υπάρχει. Ο Τύπος γράφει συνέχεια για το καρτέλ των τραπεζών που διαμορφώνει τα ληστρικά επιτόκια καταθέσεων και δανείων, υπολογίζει παράνομα πανωτόκια και χρεώνει με απίθανα έξοδα και προμήθειες που εκτοξεύουν τα κέρδη των τραπεζών σε υπερβολικά ύψη. Τι κάνει ο κ. Αλογοσκούφης; Σφυρίζει αδιάφορα, όπως και οι προκάτοχοί του με αποτέλεσμα την ασύδοτη κερδοσκοπία των τραπεζών σε βάρος των πελατών και της κοινωνίας. Ανταγωνισμός δεν νοείται σε βάρος του ελάχιστου επιπέδου αμοιβής των εργαζομένων γιατί τότε οδηγούμαστε σε κοινωνία ζούγκλα.
Η υποκατάσταση των κλαδικών συμβάσεων με επιχειρησιακές συμβάσεις που προτείνουν οι τραπεζίτες είναι έννομη;
Όχι βέβαια. Ο νόμος 1876/90 για τις «ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις» διακρίνει τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας σε τρεις διαβαθμίσεις. α) Εθνική Γενική Σύμβαση, που καθορίζει τα κατώτατα όρια αμοιβής των ανειδίκευτων εργαζομένων β) Κλαδικές Συμβάσεις, που καθορίζουν τα ελάχιστα όρια αμοιβής και τους όρους εργασίας των εργαζομένων σε ομοειδείς επιχειρήσεις και γ) Επιχειρησιακές Συμβάσεις, που αφορούν στους εργαζόμενους μόνο μιας επιχείρησης. Οι κλαδικές συμβάσεις διαφέρουν από τις επιχειρησιακές κατά το αντικείμενο, αφού αυτές καθορίζουν το ελάχιστο αμοιβής και όρων εργασίας στον κλάδο, ενώ οι επιχειρησιακές περιλαμβάνουν επιπλέον αμοιβές και ευνοϊκότερες ρυθμίσεις. Η υποκατάσταση των κλαδικών συμβάσεων από τις επιχειρησιακές επομένως είναι σαφώς αντίθετη στο νόμο και αποτελεί βλαπτική και δόλια πράξη σε βάρος των εργαζομένων.
Ο υπουργός Εργασίας κάλεσε σε διαβούλευση τους τραπεζίτες χωρίς αποτέλεσμα. Μετά δήλωσε ότι «δεν έχει θεσμική δυνατότητα να παρέμβει». Είναι έτσι;
Διαβούλευση υπουργού για παραβίαση Συντάγματος και νόμων, με τους παραβάτες, χωρίς αποτέλεσμα είναι αδιανόητη. Ο κ. Παναγιωτόπουλος έπαιξε θέατρο και μάλιστα κωμωδία, αφού οι Διοικητές τριών τραπεζών όπως είπαμε, είναι εντολοδόχοι της κυβέρνησης. Μη γελάτε. Αν ο κ. υπουργός νομίζει, όπως δηλώνει, ότι «δεν έχει θεσμική δυνατότητα να παρέμβει» οφείλει να δημιουργήσει. Αυτή είναι η δουλειά του υπουργού.
Να νομοθετήσει λοιπόν με ένα άρθρο τη ρητή υποχρέωση των εργοδοτών να προσέρχονται στη διαπραγμάτευση για σύναψη Συλλογικών Συμβάσεων και σε περίπτωση μη προσέλευσης με βίαιη προσαγωγή. Αδιάφορο αν καταλήξουν ή όχι σε συμφωνία με τους εργαζόμενους. Οφείλει επίσης με άρθρο νόμου να διαγράψει την παράγραφο 4 του άρθρου 3 του νόμου 1876/90 η οποία, ειδικά για τις κλαδικές συμβάσεις των τραπεζών, προβλέπει οι εξουσιοδοτημένοι εκπρόσωποί τους να καλύπτουν τουλάχιστον το 70% των εργαζομένων στον κλάδο. Ποσοστό εξωπραγματικό, που επιβλήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 από τις ξένες τράπεζες και συνιστά βάναυσα άνιση μεταχείριση των Τραπεζοϋπαλλήλων, αφού για τους άλλους κλάδους δεν υπάρχει κανένας περιορισμός.
Ποια η αντίδραση των τραπεζών μετά την 24ωρη απεργία της ΟΤΟΕ;
Μετά την απεργία διακινήθηκαν φήμες, από όργανα της εργοδοσίας μερικών τραπεζών, για γενναίες αυξήσεις και παροχές με τις επιχειρησιακές συμβάσεις. Στην Εθνική κυκλοφόρησε ηλεκτρονικά «μήνυμα», της Γενικής Δ/νσης Ανθρώπινου Δυναμικού που γνωστοποιούσε ότι η τράπεζα είναι πρόθυμη να διαπραγματευθεί με το Σύλλογο εργαζομένων επιχειρησιακή σύμβαση με τα θέματα που τέθηκαν σε κλαδικό επίπεδο, μολονότι πρόσφατα υπογράφηκε επιχειρησιακή σύμβαση. Ναι. Σπέσιαλ προσφορά! Πώς τη χαρακτηρίζω; Δείγμα πανικού και καταφανής προσπάθεια δελεασμού των εργαζομένων. Ασφαλώς καταδεικνύεται από την ενέργεια αυτή ότι στόχος είναι η κατάργηση της κλαδικής σύμβασης και η εξουδετέρωση της ΟΤΟΕ.
Η ΟΤΟΕ έχει άλλες δυνατότητες ανάπτυξης της συμμετοχής των εργαζομένων και έκφρασης της θέλησής τους;
Ναι, να πραγματοποιήσει το ταχύτερο δυνατό Πανελλαδικό Δημοψήφισμα με καθολική μυστική ψηφοφορία σε όλες τις τράπεζες. Με τρία ψηφοδέλτια. Κλαδική σύμβαση, Επιχειρησιακή Σύμβαση και Λευκό. Στα εκλογικά κέντρα που χρησιμοποιούνται στις αρχαιρεσίες των Συλλόγων. Φυσικά, με την παρουσία δικαστικών αντιπροσώπων. Αλίμονο αν αφεθούν να αποφασίσουν μονομερώς οι εργοδότες την κατάργηση των Κλαδικών Συμβάσεων και τον παροπλισμό της ΟΤΟΕ. Είναι αναγκαίο να εκφράσουν οι εργαζόμενοι ελεύθερα και αβίαστα τη θέλησή τους, αφού βέβαια γίνει πλήρης ενημέρωση κατάστημα – κατάστημα.
Τώρα που άλλαξε το ιδιοκτησιακό καθεστώς των τραπεζών και σχηματίστηκαν ισχυροί ιδιωτικοί όμιλοι, η κυβέρνηση διαθέτει εργαλεία πίεσης ώστε να επιβάλει την προστασία πελατών και εργαζομένων στις τράπεζες ή οι τράπεζες κάνουν ό,τι θέλουν;
Πράγματι οι τραπεζίτες κάνουν ό,τι θέλουν. Πολιτική βούληση αντιμετώπισής τους δεν υπάρχει. Εργαλεία παρέμβασης υπάρχουν: η Επιτροπή Ανταγωνισμού και οι έλεγχοι της νομιμότητας των πράξεών τους. Όπως γράφτηκε στον Τύπο μόνο από αφορολόγητα ομόλογα που διέθεσαν μερικές τράπεζες προκύπτουν, με τα πρόστιμα, οφειλόμενοι φόροι 600 εκατ. ευρώ. Χρειάζονται λοιπόν αυστηροί έλεγχοι. Ενδεικτικά αναφέρω την εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ καταλήστευση μετόχων συγχωνευομένων Τραπεζών ή Θυγατρικές Εταιρειών που συνθέτουν το πλειοψηφικό πακέτο για την ανάθεση της Διοίκησης.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πρόσφερε στις τράπεζες ανοχή και φοροαπαλλαγή τεραστίων ποσών για την απορρόφηση θυγατρικών εταιρειών και τώρα αυτή της ΝΔ φαίνεται ότι προσφέρει, εκτός από την ανοχή και την κατάργηση των κλαδικών συμβάσεων και, αν αυτό περάσει, την εξουδετέρωση της ΟΤΟΕ που και η ίδια επιθυμεί διακαώς!
Monday, February 27, 2006
ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΔΙΚΤΥΟ στην ΟΤΟΕ
ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΤΡΙΤΗ 28/2, ΣΤΙΣ 12.00, ΣΤΗ ΣΙΝΑ 16
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,
Ένα νέο ποιοτικό βήμα στον αγώνα των εργαζομένων στις Τράπεζες για την ακύρωση των προσπαθειών των τραπεζιτών να καταργήσουν την κλαδική σύμβαση και για την υπογραφή ικανοποιητικής συλλογικής σύμβασης το 2006, είναι οι κινητοποιήσεις που πραγματοποιούνται.
Η 24ωρη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων και η ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των εργαζομένων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα σε στάση εργασίας, αποτελούν μια πρόσθετη μορφή συντονισμού όλων των εργαζομένων και έκφραση της κατανόησης ότι ο αγώνας μας αφορά όλους τους εργαζόμενους.
Κορύφωση αυτής της προσπάθειας θα είναι η συγκέντρωση όλων των εργαζομένων, που θα γίνει στον ιστορικό χώρο της Σίνα 16, στις 12.00.
Κανείς εργαζόμενος από τις τράπεζες δεν πρέπει να απουσιάσει, ανεξάρτητα από τις διαφορές που και εμείς, άλλωστε, έχουμε διατυπώσει. Όλοι πρέπει να δώσουμε με την παρουσία μας ένα ηχηρό μήνυμα στους τραπεζίτες και στην κυβέρνηση, και είναι σίγουρο, ότι όχι μόνο θα αναγκαστούν να έρθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά και θα πιεστούν ώστε να υπάρξει θετική έκβαση με υπογραφή ικανοποιητικής κλαδικής σύμβασης.
Σ’ αυτό το βήμα αγωνιστικής ενότητας των εργαζομένων, θλιβερή εξαίρεση αποτελεί η στάση της ΕΣΑΚ και του ΠΑΜΕ, που καλούν σε «ΑΝΤΙΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ», την ίδια μέρα και ώρα, μακριά από το κέντρο της Αθήνας, με εμφανέστατες κομματικές - παραταξιακές σκοπιμότητες.
Ίσως έτσι προσπαθούν να εξιλεωθούν για την απουσία τους από τον αγώνα για τη διατήρηση του ωραρίου, που δόθηκε στο κατάστημα της EUROBANK στο «THE MALL», από το σωματείο, την ΟΤΟΕ, με καθοριστική συμβολή του ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ. Όμως η αντιενωτική αυτή στάση, αντικειμενικά διασπά και αποδυναμώνει τον αγώνα μας, διευκολύνοντας έτσι την κυβέρνηση και τους εργοδότες.
ΚΑΛΟΥΜΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ να στρέψουν τα νώτα τους σ’ αυτές τις διαχωριστικές λογικές.
Το κίνημα έχει ανάγκη σωστού προσανατολισμού, αγώνων και αλλαγής συσχετισμών στα συνδικάτα, που επίμονα εμείς διεκδικούμε, πάντα όμως με διαφύλαξη της ενότητας των εργαζομένων, μακριά από κομματικές και παραταξιακές σκοπιμότητες, που αποδυναμώνουν την προσπάθεια λύσης των προβλημάτων μας.
ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΕΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 6978113908 ΖΩΗΣ ΠΕΠΕΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΤΟΕ
ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΑΠΕΡΓΙΑ
ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ
ΤΡΙΤΗ 28/2, ΣΤΙΣ 12.00, ΣΤΗ ΣΙΝΑ 16
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,
Ένα νέο ποιοτικό βήμα στον αγώνα των εργαζομένων στις Τράπεζες για την ακύρωση των προσπαθειών των τραπεζιτών να καταργήσουν την κλαδική σύμβαση και για την υπογραφή ικανοποιητικής συλλογικής σύμβασης το 2006, είναι οι κινητοποιήσεις που πραγματοποιούνται.
Η 24ωρη απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων και η ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των εργαζομένων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα σε στάση εργασίας, αποτελούν μια πρόσθετη μορφή συντονισμού όλων των εργαζομένων και έκφραση της κατανόησης ότι ο αγώνας μας αφορά όλους τους εργαζόμενους.
Κορύφωση αυτής της προσπάθειας θα είναι η συγκέντρωση όλων των εργαζομένων, που θα γίνει στον ιστορικό χώρο της Σίνα 16, στις 12.00.
Κανείς εργαζόμενος από τις τράπεζες δεν πρέπει να απουσιάσει, ανεξάρτητα από τις διαφορές που και εμείς, άλλωστε, έχουμε διατυπώσει. Όλοι πρέπει να δώσουμε με την παρουσία μας ένα ηχηρό μήνυμα στους τραπεζίτες και στην κυβέρνηση, και είναι σίγουρο, ότι όχι μόνο θα αναγκαστούν να έρθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, αλλά και θα πιεστούν ώστε να υπάρξει θετική έκβαση με υπογραφή ικανοποιητικής κλαδικής σύμβασης.
Σ’ αυτό το βήμα αγωνιστικής ενότητας των εργαζομένων, θλιβερή εξαίρεση αποτελεί η στάση της ΕΣΑΚ και του ΠΑΜΕ, που καλούν σε «ΑΝΤΙΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ», την ίδια μέρα και ώρα, μακριά από το κέντρο της Αθήνας, με εμφανέστατες κομματικές - παραταξιακές σκοπιμότητες.
Ίσως έτσι προσπαθούν να εξιλεωθούν για την απουσία τους από τον αγώνα για τη διατήρηση του ωραρίου, που δόθηκε στο κατάστημα της EUROBANK στο «THE MALL», από το σωματείο, την ΟΤΟΕ, με καθοριστική συμβολή του ΑΥΤΟΝΟΜΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ. Όμως η αντιενωτική αυτή στάση, αντικειμενικά διασπά και αποδυναμώνει τον αγώνα μας, διευκολύνοντας έτσι την κυβέρνηση και τους εργοδότες.
ΚΑΛΟΥΜΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ να στρέψουν τα νώτα τους σ’ αυτές τις διαχωριστικές λογικές.
Το κίνημα έχει ανάγκη σωστού προσανατολισμού, αγώνων και αλλαγής συσχετισμών στα συνδικάτα, που επίμονα εμείς διεκδικούμε, πάντα όμως με διαφύλαξη της ενότητας των εργαζομένων, μακριά από κομματικές και παραταξιακές σκοπιμότητες, που αποδυναμώνουν την προσπάθεια λύσης των προβλημάτων μας.
ΟΛΟΙ ΣΤΗΝ ΕΝΩΤΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 6978113908 ΖΩΗΣ ΠΕΠΕΣ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΟΤΟΕ
Friday, February 24, 2006
ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΕΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ
ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΧΩΡΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Μάθημα «Αστικά Κοινωνικά Κινήματα»
Πέμπτη 2 / 2 / 2006
Παρουσίαση του βιβλίου του Charles Tilly
Κοινωνικά Κινήματα 1768 – 2004
από τον μεταφραστή του βιβλίου
Θανάση Τσακίρη
Κεφάλαια:
1. Τα κοινωνικά κινήματα ως Πολιτική [Πολιτική (Politics) το πεδίο πάλης και ανταγωνιστικής δραστηριότητας για την επίλυση γενικής εμβέλειας διαφορών ενώ ως πολιτική (policy) μια συγκεκριμένη πρόταση αντιμετώπισης συγκεκριμένων θεμάτων]
2. Επινοήσεις του Κοινωνικού Κινήματος
3. Περιπέτειες του 19ου αιώνα
4. Επέκταση και μετασχηματισμός κατά τον 20ό αιώνα
5. Τα κοινωνικά κινήματα εισέρχονται στον 21ο αιώνα
6. Εκδημοκρατισμός και κοινωνικά κινήματα
7. Μελλοντικές προοπτικές των κοινωνικών κινημάτων
Ο Τσαρλς Τίλλυ είναι ένας ερευνητής που κατάφερε να επανεντάξει με διαφορετικό τρόπο την έννοια της «μακράς διάρκειας» στην ιστορική κοινωνιολογία. Μελετώντας μεγάλες χρονικές περιόδους, δεν γράφει απλώς μια ιστορία μεγάλων ανδρών και ηγετών αλλά μια ιστορία των λαϊκών μαζών και των αγώνων τους.
Δίνει προτεραιότητα σε αυτό που ονομάζει «συγκρουσιακή πολιτική», δηλαδή στις επαναστάσεις, στα κοινωνικά κινήματα, τις θρησκευτικές και εθνοτικές συγκρούσεις, στα εθνικά και πολιτικά δικαιώματα και στα υπερεθνικά κινήματα. Εστιάζει, επομένως, στη μεγάλης κλίμακας κοινωνική αλλαγή και τη σχέση της με τη «συγκρουσιακή πολιτική», ειδικά στην Ευρώπη μετά το 1500.
Η «συγκρουσιακή πολιτική» εμφανίζεται όταν οι καθημερινοί άνθρωποι συχνά σε συνεργασία με πολύ σημαντικούς από άποψη επιρροής πολίτες αντιπαρατίθενται με τις διάφορες ελίτ, εξουσίες και αντιπάλους.
Σ’ ένα βιβλίο με τίτλο History of the French Social Movement from 1789 to the Present (1950) o Γερμανός κοινωνιολόγος Lorenz von Stein εισήγαγε τον όρο «κοινωνικό κίνημα» στις συζητήσεις των ερευνητών για τη λαϊκή πολιτική πάλη. Αρχικά απέδιδε το νόημα της ιδέας μιας συνεχούς και ενιαίας διεργασίας με την οποία το σύνολο της εργατικής τάξης απέκτησε αυτοσυνείδηση και δύναμη.
Όταν έγραφε ο von Stein, oι Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς με το Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) είχαν προσφάτως υιοθετήσει μια τέτοια ακριβώς σημασία στη διακήρυξή τους ότι «Όλα τα προηγούμενα κινήματα ήταν κινήματα μειοψηφιών ή προς το συμφέρον των μειοψηφιών.
Το προλεταριακό κίνημα είναι το αυτοσυνείδητο ανεξάρτητο κίνημα της τεράστιας πλειοψηφίας προς το συμφέρον της τεράστιας πλειοψηφίας (Marx and Engels 1958: I, 44).
Ας αποπειραθούμε να ορίσουμε τι είναι «κοινωνικό κίνημα».
Τα κοινωνικά κινήματα είναι συλλογικές αμφισβητήσεις (challenges) από ανθρώπους που έχουν κοινούς σκοπούς και αλληλεγγύη μεταξύ τους και βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης αλληλεπίδρασης με το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και τις σχετικές ελίτ.
Τα κοινωνικά κινήματα είναι εμπειρικώς αόριστα φαινόμενα και είναι δύσκολη η εννοιολογική τους σύλληψη. Εν τούτοις καταγράφονται τρία κριτήρια ορισμού τους:
α) η κρίσιμη σχέση τους με την κοινωνική αλλαγή την οποία σκοπεύουν να προωθήσουν ή να αντισταθούν σ’ αυτή,
β) η γενική χρήση μη θεσμοποιημένων μέσων από τους συμμετέχοντες, και
γ) η πολιτική συνάφεια των προσανατολισμένων προς την διαμαρτυρία ενεργειών τους.
Το κοινωνικό κίνημα εδράζεται στην τομή τριών αλληλένδετων συστατικών διαστάσεων/στοιχείων:
• των δρώντων διεκδικητικών υποκειμένων
• των διεκδικήσεων/αιτημάτων που προβάλλονται (συνδυαστικά με τον τρόπο με τον οποίο προβάλλονται) και
• των αποδεκτών: του κοινού στο οποίο
οι διεκδικήσεις απευθύνονται (συμπεριλαμβανομένων τόσο των συμμάχων/αντιπάλων των διεκδικητών όσο και
των «αρχών» προς τις οποίες απευθύνονται τα αιτήματα).
Κοινωνικό κίνημα υφίσταται (και ιστορικά αναδύεται) όταν συντρέχουν 3 παράγοντες:
• ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ/ παρατεταμένες, οργα-
νωμένες, δημόσιες διεκδικητικές δράσεις που απευθύνονται σε «αρχές» (πρωτίστως -αλλά όχι αποκλειστικά-κρατικές)
• ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ/ νεωτερικές συλλογικές δράσεις και τελετουργίες όπως: δημιουργία διεκδικητικών οργανώσεων, δημόσιες συγκεντρώσεις (συλλαλητήριο, διαδήλωση, απεργία, κ.λπ.), χρήση ΜΜΕ, παραγωγή και διανομή
προπαγανδιστικού υλικού
• συλλογικές επιδείξεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου, Αφοσίωσης των συμμετεχόντων.
Ο Τίλλυ τονίζει –και αυτό πρέπει να το θυμόμαστε συνεχώς, ότι:
η οντολογία των κινημάτων είναι σχεσιακή κι όχι ουσιολογική (:η ανάδυσή τους δεν ενέχει ούτε νομοτέλεια ούτε
μονιμότητα)
οι κινηματικές διεκδικήσεις δεν αφορούν μόνο εργαλειακές επιδιώξεις (πρόγραμμα), αλλά επίσης συλλογικές ταυτότητες και υπόσταση (οι επιδείξεις ΑΕΠΑ, π.χ., υποστηρίζουν ακριβώς αυτές τις διαστάσεις)
τα κινήματα είναι συνυφασμένα με κρίσιμες πολιτικές διαδικασίες της νεωτερικότητας: την πολιτική διαμεσολάβηση, τον εκδημοκρατισμό (ως μακρά διαδικασία -πάντα σχετικής- λαϊκής ενδυνάμωσης), την πολιτισμική γεφύρωση και την πύκνωση της επαφής των ανθρωπίνων κοινωνιών.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Τι προβλήματα αναδεικνύονται όταν μιλάμε για τα κοινωνικά κινήματα είτε στη θεωρία είτε στην πολιτική συζήτηση;
1. Πολύ συχνά χρησιμοποιείται ο όρος «κοινωνικό κίνημα» με τρόπο καταχρηστικό για κάθε λαϊκή συλλογική δράση ή τουλάχιστον για κάθε λαϊκή συλλογική δράση που εγκρίνει ο κάθε αναλυτής ή η κάθε οργάνωση. Παραδείγματος χάριν, οι φεμινίστριες συμπεριλαμβάνουν αναδρομικώς στο κίνημα των γυναικών ηρωικές γυναίκες των προ του 1750 αιώνων, ενώ για τους περιβαλλοντιστές ακτιβιστές κάθε λαϊκή πρωτοβουλία, σε οποιοδήποτε τόπο, υπέρ του περιβάλλοντος γίνεται μέρος του παγκόσμιου περιβαλλοντικού κινήματος.
2. Οι αναλυτές συχνά συγχέουν τη συλλογική δράση ενός κινήματος με τις οργανώσεις και τα δίκτυα που υποστηρίζουν τη δράση ή ακόμη περισσότερο θεωρούν ότι οι οργανώσεις και τα δίκτυα αποτελούν το κίνημα, παραδείγματος χάριν με την ταύτιση του περιβαλλοντικού κινήματος με τους ανθρώπους, τα διαπροσωπικά δίκτυα και τις οργανώσεις υπεράσπισης που ευνοούν την προστασία του περιβάλλοντος αντί με τις καμπάνιες στις οποίες εμπλέκονται.
3. Εξίσου συχνά, οι αναλυτές αντιμετωπίζουν «το κίνημα» ως ένα μοναδικό και ενιαίο δρων υποκείμενο, αποκρύπτοντας ταυτόχρονα α) τους αδιάκοπους ελιγμούς και τις ποικίλες αναδιατάξεις που πάντοτε λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο των κοινωνικών κινημάτων και β) την αλληλεπίδραση μεταξύ των ακτιβιστών, των συστατικών μερών, των στόχων, των αρχών, των συμμάχων, των αντιπάλων, των εχθρών και των ακροατηρίων που διαμορφώνουν το μεταβαλλόμενο χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
Ο Charles Tilly εισήγαγε στην πολιτική επιστήμη την έννοια του «ρεπερτορίου δράσης». Αυτή η έννοια αναφέρεται στην ποικιλία των διαφορετικών τρόπων διαμαρτυρίας που είναι διαθέσιμοι σε κάθε ξεχωριστό κοινωνικό πλαίσιο κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Τα μέσα συλλογικής διαμαρτυρίας πλάθονται πάντοτε από την κουλτούρα και την ιστορία της διαμαρτυρίας σε κάθε κοινωνία, τα περιβάλλοντα, τις συγκεκριμένες διαμαρτυρίες και διεκδικήσεις των διαμαρτυρομένων, τους κοινούς στόχους τους και από τις διάφορες πολιτικές ευκαιρίες και τους περιορισμούς που διαμορφώνουν την καθημερινή εμπειρία.
Για να κατανοήσουμε πώς μεταβάλλονται τα «ρεπερτόρια δράσης» ο Τίλλυ μας προτείνει: Πρώτον, να ανατρέξουμε στις απαρχές και τους μετασχηματισμούς των κύριων στοιχείων των κοινωνικών κινημάτων, δηλαδή τις εκστρατείες, τα ρεπερτόρια και τις επιδείξεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης. Παραδείγματος χάριν, πώς διαμορφώθηκε η οικεία σήμερα διαδήλωση στους δρόμους και επιπλέον απέκτησε μια αμήχανη νομική υπόσταση στις περισσότερες δημοκρατικές χώρες; Δεύτερον, να αποκαλύψουμε τις κοινωνικές διαδικασίες που ενθαρρύνουν ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των κοινωνικών κινημάτων. Με δεδομένη τη σημαντική αλλά ακόμη ατελή σύμπτωση του εκδημοκρατισμού και των κοινωνικών κινημάτων, για παράδειγμα, ποιες αιτιακές συνδέσεις εξηγούν αυτή την σύμπτωση; Τρίτον, να εξετάσουμε πώς τα στοιχεία των κοινωνικών κινημάτων αλληλεπιδρούν με άλλες μορφές πολιτικής. Σε ποιο βαθμό και πώς, για παράδειγμα, διασταυρώθηκαν και αλληλοεπηρεάστηκαν οι απεργίες στις βιομηχανίες, οι εκλογικές εκστρατείες και τα κοινωνικά κινήματα; Τέλος, πρέπει να δείξουμε με ποιο τρόπο προκαλούνται σημαντικές όψεις αλλαγής και παραλλαγής στα κοινωνικά κινήματα. Βοηθάει, για παράδειγμα, η εμφάνιση των επαγγελματιών πολιτικών διαμεσολαβητών στη εξήγηση του σχηματισμού ενός εξειδικευμένου συνδεόμενου τομέα οργανώσεων κοινωνικών κινημάτων σε ηγέτιδες καπιταλιστικές δημοκρατίες;
Το χαρακτηριστικό παράδειγμα, λοιπόν, που προτείνει ο Tilly ως ένδειξη της διαφορετικότητας των ρεπερτορίων δράσης είναι η χρήση της «διαδήλωσης» ως μέσου έκφρασης και προβολής αιτημάτων και διεκδίκησης λύσεων σε προβλήματα από τις πάσης φύσεως δημόσιες πολιτικές αρχές. Στη γαλλική πόλη Λυών του 19ου αιώνα, ο Ch. Tilly εντοπίζει την πλήρη ανάπτυξη της σημασίας της διαδήλωσης ως πολιτικού όπλου της πολιτικής των λαϊκών μαζών:
Στις 25 Φεβρουαρίου 1848, έφτασαν στη Λυών νέα για μια ακόμη Γαλλική επανάσταση που άρχισε στο Παρίσι την προηγούμενη ημέρα. Αρκετές εκατοντάδες υφαντές έκαναν πορεία από τη συνοικία των μεταξουργείων Croix-Rousse στο κέντρο της πόλης. Τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα» πορεύτηκαν κατά μήκος του Ποταμού Rhone, κατόπιν διέσχισαν το κεντρικό νησί της πόλης προς την Πλατεία des Terreaux και το δημαρχείο της Λυών. Κατακυριευμένοι από το πλήθος, οι στρατιωτικοί που ήταν διαθέσιμοι ζήτησαν από τον προσωρινό δήμαρχο να κηρύξει τη Δημοκρατία από μπαλκόνι του δημαρχείο. Μόλις το έκανε αυτό, μέλη του συγκεντρωμένου πλήθους εισήλθαν στην αίθουσα και εξέλεξαν μια εκτελεστική επιτροπή αποτελούμενη από υφαντές και μια μειοψηφία αστών δημοκρατικών. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης Ιουλιανής μοναρχίας (1830-1848), λίγες ήταν οι ευκαιρίες που έχασαν οι μεταξουργοί για να κάνουν επίδειξη της δύναμής τους με πορείες σε κηδείες και εγκεκριμένες εορτές. Έκαναν πορείες και κατά τις εξεγέρσεις του 1831 και του 1834. Αλλά πέρα από τις περιόδους κρίσεων και τις εγκεκριμένες δημόσιες συνελεύσεις, είχαν ως τότε αποφύγει εκδηλώσεις σαν την παρέλαση που ξεκίνησαν από μόνοι τους το Φεβρουάριο του 1848, μόνο και μόνο επειδή οι βασιλικοί αξιωματούχοι μπορούσαν να θεωρήσουν το ίδιο το γεγονός της οργανωμένης συγκέντρωσής τους ως ένδειξη ότι παραβίαζαν φανερά τη νομική απαγόρευση των εργατικών συνασπισμών.
Οι παλιότερες μορφές συλλογικής δράσης χαρακτηρίζονταν από το στοιχείο της τελετουργίας και, συχνά, της επισημότητας, δηλαδή της υποχρεωτικής έγκρισής τους από τις δημόσιες αρχές, Έτσι,
…εγκεκριμένες δημόσιες συγκεντρώσεις, όπως π.χ. οι γιορτές, οι κηδείες και οι ενοριακές συνελεύσεις, επί μακρόν παρείχαν ευκαιρίες στους πολίτες να εκφράσουν παράπονα καθώς και να υποστηρίξουν λαϊκούς ηγέτες. Εντός ορίων, οργανωμένοι μάστορες και λόχοι εθνοφυλάκων ασκούσαν το δικαίωμά τους να παρελαύνουν κατά τις δικές τους εορτές και ορισμένες φορές χρησιμοποιούσαν αυτό το δικαίωμα για να δηλώνουν την αντίθεσή τους σε ισχυρές προσωπικότητες ή καταπιεστικά προγράμματα. Με τις δέουσες εκδηλώσεις σεβασμού, μπορούσαν επίσης να στέλνουν ταπεινές αντιπροσωπείες για να ζητήσουν επανόρθωση συλλογικών αδικιών. (…) Οι τελετουργίες αντιποίνων (…) διέφεραν εντυπωσιακά στις λεπτομέρειες από τόπο σε τόπο. Δεν μπορούσαν να μεταφερθούν από τόπο σε τόπο – δυνατότητα προτυποποίησης – όπως οι μεταγενέστερες εκδηλώσεις των κοινωνικών κινημάτων, π.χ. διαδηλώσεις και δημιουργία ενώσεων ειδικού σκοπού.
Η ανάπτυξη των διαδηλώσεων δεν ακολούθησε μια ενιαία και γραμμική ανοδική πορεία, καθόσον ότι,
…σύντομα οι λαϊκές πορείες και συγκεντρώσεις στους δρόμους σταμάτησαν υπό το βάρος της καταστολής. Οι διαδηλώσεις εξαφανίστηκαν επί δεκαπέντε περίπου χρόνια. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της Δεύτερης Αυτοκρατορίας του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, εποχή ραγδαίας εκβιομηχάνισης στη Γαλλία, το καθεστώς άρχισε να χαλαρώνει ορισμένους από τους ελέγχους του πάνω στις οργανώσεις και τις ενέργειες των εργατών. Το 1864, η αυτοκρατορία χορήγησε ένα περιορισμένο δικαίωμα στην απεργία. Το 1868, νομιμοποιήθηκαν οι εργάτες να οργανώνουν δημόσιες συγκεντρώσεις χωρίς προηγούμενη έγκριση από την κυβέρνηση. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, αυτοκρατορικό διάταγμα επέτρεπε την οργάνωση συνδικάτων, με την προϋπόθεση να εγκρίνονται τα καταστατικά τους από τις Αρχές, να κατατίθενται σ’ αυτές τα πρακτικά των συνελεύσεών τους και να επιτρέπεται στους αστυνομικούς να παρευρίσκονται και να παρακολουθούν.
Η διαδήλωση καθιερώθηκε οριστικά ως διαθέσιμο και χρήσιμο όπλο για την έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας και διεκδίκησης το 1890, όταν ξεκίνησε ο παγκόσμιος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς. ). Κατά τη διάρκεια των επόμενων δυο δεκαετιών, πολλές ακόμη κοινωνικές ομάδες, πλην των εργατών, διαδήλωναν στη Λυών και αλλού στη Γαλλία: Καθολικοί, αντικαθολικοί, αντισημίτες και πολλοί άλλοι, συχνά σε συντονισμό με εθνικά κοινωνικά κινήματα. Ως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο:
η διαδήλωση είχε γίνει μια κανονική μορφή της πολιτικής ζωής των πόλεων και σημαντικό στοιχείο της πολιτικής ζωής γενικώς. Ακόμα και αν η οργάνωση μιας πορείας εξαρτιόταν από την επίσημη άδεια, ως τότε οι Αρχές γνώριζαν ότι θα ήταν πιο επικίνδυνη η απαγόρευση από την έγκριση και ότι εκτός ατυχημάτων θα ελάμβανε χώρα ειρηνικά.
Το παραδοσιακό ρεπερτόριο ήταν:
• Εντόπιο (επιτόπιο) μια και τα συμφέροντα αυτών που συμμετείχαν σε συλλογικές δράσεις εντοπίζονταν σε μία και μόνο γεωγραφική κοινότητα (με τη μέγιστη δυνατή εντοπιότητα).
• «Δυαδικό», αφού τα διεκδικητικά υποκείμενα στρέ-
φονταν εναντίον φυσικών προσώπων (όσων κατηγο-
ρούνταν για αδικοπραγία), εκφράζοντας την αντιπαλότητά τους άμεσα και κατευθείαν. Όταν οι διεκδικήσεις είχαν εθνική εμβέλεια (με αποδέκτες τις «κεντρικές αρχές»), οι διεκδικητές απευθύνονταν κατά κανόνα σε τοπικούς προύχοντες οι οποίοι και ποδηγετούσαν τις δράσεις.
• Eιδικό ή ιδιαίτερο, με την έννοια ότι τόσο τα αιτήματα όσο και οι διεκδικητικές ρουτίνες διέφεραν από πληθυσμό σε
πληθυσμό, από περιοχή σε περιοχή, και από αίτημα σε αίτημα.
• Βίαιο, αφού η κύρια μορφή συλλογικής δράσης ήταν η άσκηση φυσικής βίας (αν και διαφορετικής έντασης).
Βασικές μορφές:
• Food riots, κατασχέσεις σιτηρών, καταπατήσεις κτημάτων
• Βιαιοπραγίες εναντίον φοροεισπρακτόρων/αυτουργών αδικοπραξίας
• θρησκευτικές συγκρούσεις/πάλη μεταξύ αιρέσεων
• Διαπομπεύσεις (συγκρουσιακές παρωδίες) μετά από καταπατήσεις εθιμικών δικαιωμάτων
• Καταστροφή μηχανών (Λουδδισμός)
Σε σχέση με το παραδοσιακό, το σύγχρονο ή παραδειγματικό ρεπερτόριο ήταν
• Πανεθνικό-γενικό, γιατί τα συμφέροντα τα οποία εξυπηρετούσε η χρήση του αφορούσαν πολλούς και διαφορετικούς πληθυσμούς, ή απευθύνονταν σε κέντρα
εξουσίας των οποίων η συμπεριφορά επηρέαζε τη ζωή πολλών κοινοτήτων. Έτσι, οι διεκδικήσεις που προβάλλονταν γίνονταν στο όνομα γενικών αρχών
• Παραδειγματικό γιατί μπορούσε εύκολα να αντιγραφεί από μια περιοχή και συγκυρία σε άλλες
• Αυτόνομο γιατί, κάθε φορά που χρησιμοποιείτο για διαμαρτυρία που απευθυνόταν σε κέντρα εξουσίας πανεθνικής εμβέλειας, το έκανε χωρίς την πατρωνία (και ποδηγεσία) τοπικών αρχόντων
• «Πολιτικοποιημένο», με την έννοια ότι η βασική μορφή διεκδίκησης ήταν η προσπάθεια πολιτικού επηρεασμού (παρεμπόδισης/άσκησης πίεσης).
Βασικές μορφές
• Μποϋκοτάζ
• Μαζική συλλογή υπογραφών
• Δημόσιες συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, κ.λπ.
• Εξεγέρσεις σε πόλεις
• Οδοφράγματα
• Απεργίες, διαδηλώσεις κ.λπ.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΣ
Οι παράγοντες που συνέβαλλαν
στην μετεξέλιξη των ρεπερτορίων δημιουργώντας ένα σύνολο προϋποθέσεων αφορούν την
• ανάδυση του εθνικού κράτους (ορατό κέντρο που υπερβαίνει την άμεση εντοπιότητα) με τις πολλές παρεμβατικές, ρυθμιστικές του αρμοδιότητες
- φορολογία
- στρατολόγηση
- πόλεμος
• ανάπτυξη του καπιταλισμού
• συγκέντρωση πληθυσμών - προϋποθέσεις για ευρείες
συλλογικές ταυτίσεις).
Η ανάδυση του εθνικού κράτους και η ανάπτυξη του καπιταλισμού συνέβαλαν
• στη διευκόλυνση της επικοινωνίας
(πραγματικής και συμβολικής)
• στην ανάπτυξη του Τύπου και συνοδεύτηκαν από
• την καθοριστική εμφάνιση οργανωμένων συνεργατικών ενώσεων –πρώτα και κύρια του εργατικού συνδικαλισμού.
Τα βασικά σημεία από όπου ξεκινάει ο Τίλλυ για να διατυπώσει τα συμπεράσματά του είναι τα εξής:
1. Από τα αρχικά τους στάδια κατά το δέκατο-όγδοο αιώνα και ύστερα, τα κοινωνικά κινήματα δεν εξελίχτηκαν ως μοναχικές παραστάσεις αλλά ως διαδραστικές εκστρατείες. Όπως οι εκλογικές εκστρατείες, οι λαϊκές εξεγέρσεις και οι θρησκευτικές κινητοποιήσεις, αποτελούνται από αλληλεπιδράσεις των προσωρινώς συνδεόμενων (και συχνά μεταβαλλόμενων) ομάδων διεκδικούντων και των αντικειμένων των διεκδικήσεών τους με τρίτα μέρη όπως εκλογείς, συμμάχους, αντίπαλους διεκδικητές, εχθρούς, αρχές, και διάφορα ακροατήρια που συχνά έπαιζαν σημαντικούς ρόλους στο ξεδίπλωμα των εκστρατειών. Ποτέ δεν θα εξηγήσουμε την παραλλαγή και την αλλαγή χωρίς να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή σε πολιτικώς δρώντα υποκείμενα άλλα από τους κεντρικούς διεκδικητές, παραδείγματος χάριν την αστυνομία με την οποία με την οποία συγκρούονταν, αλληλεπιδρούσαν και συνανέπτυσσαν τις στρατηγικές τους.
2. Τα κοινωνικά κινήματα συνδυάζουν τρία είδη διεκδικήσεων: πρόγραμμα, ταυτότητα και κοινωνική υπόσταση. Οι προγραμματικές αξιώσεις αφορούν δηλωμένη υποστήριξη ή αντίθεση σε υπαρκτές ή προτεινόμενες ενέργειες από τα αντικείμενα των διεκδικήσεων των κινημάτων. Οι διεκδικήσεις ταυτότητας συνίστανται στις διαβεβαιώσεις ότι «εμείς» -οι διεκδικούντες- αποτελούμε μια ενιαία δύναμη που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Οι παραστάσεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης υποστηρίζουν τις διεκδικήσεις ταυτότητας. Οι διεκδικήσεις υπόστασης περιλαμβάνουν τους ισχυρισμούς ότι υπάρχουν δεσμοί και ομοιότητες με άλλους πολιτικούς δρώντες, παραδείγματος χάριν αποκλεισμένες μειονότητες, καταλλήλως συγκροτημένες ομάδες πολιτών ή πιστούς υποστηρικτές του καθεστώτος. Ορισμένες φορές αφορούν την υπόσταση άλλων πολιτικών δρώντων, για παράδειγμα σε εκκλήσεις για την εκδίωξη των μεταναστών ή τον αποκλεισμό τους από το σώμα των πολιτών. Οι διεκδικήσεις με βάση το πρόγραμμα, την ταυτότητα και την κοινωνική υπόσταση προσαρμόζονται σε εν μέρει ξεχωριστούς κώδικες που συγκροτήθηκαν από την ιδιαίτερη πολιτική ιστορία ενός καθεστώτος. Οι Ζιμπαμπουανοί και οι Καναδοί δεν σηματοδοτούν τη συλλογική αξία κατά τον ίδιο τρόπο –και δεν μπορούν να το κάνουν.
3. Η σχετική υπεροχή των διεκδικήσεων του προγράμματος, της ταυτότητας και της κοινωνικής υπόστασης ποικίλλει ανάλογα με τα κοινωνικά κινήματα, τους διεκδικητές και τις φάσεις του κινήματος. Αρκετές διαπραγματεύσεις στο εσωτερικό των κοινωνικών κινημάτων, πράγματι, επικεντρώνονται στη σχετική υπεροχή κάποιας από τις διαφορετικές διεκδικήσεις: παρουσιαζόμαστε, για παράδειγμα, ως διαρκής συμμαχία πολιτών στερούμενων δικαιωμάτων που σήμερα αντιπαρατασσόμαστε στο συγκεκριμένο κυβερνητικό πρόγραμμα (αλλά αύριο παρατασσόμαστε υπέρ ενός άλλου) ή ως ένα ποικίλο αντιπροσωπευτικό τμήμα του γενικού πληθυσμού του οποίου η κύρια σύνδεση συνίσταται στη ζημιά που πολλοί από εμάς θα υποστούν από αυτό το ιδιαίτερο πρόγραμμα και που, ως εκ τούτου, μπορεί να μην ξαναβρεθούν ποτέ μαζί στην διατύπωση διεκδικήσεων;
4. Ο εκδημοκρατισμός προωθεί το σχηματισμό κοινωνικών κινημάτων. Με τον όρο εκδημοκρατισμός εννοείται η ανάπτυξη καθεστώτων που χαρακτηρίζονται από σχετικά ευρεία και ίση κατανομή των δικαιωμάτων του πολίτη, τη δεσμευτική προσφυγή στους πολίτες όσον αφορά την κυβερνητική πολιτική, το προσωπικό και τους πόρους, καθώς και ένα βαθμό προστασίας των πολιτών από αυθαίρετες ενέργειες κυβερνητικών φορέων. Ο εκδημοκρατισμός στην πράξη περιορίζει το εύρος της εφικτής και αποτελεσματικής λαϊκής συλλογικής δράσης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί, για παράδειγμα, εμποδίζουν, σε γενικές γραμμές, τις βίαιες λαϊκές εξεγέρσεις. Όμως, η ενδυνάμωση των πολιτών μέσω ανταγωνιστικών εκλογών και άλλων μορφών προσφυγής συνδυάζεται με προστασίες των πολιτικών ελευθεριών όπως της δημιουργίας ενώσεων και του συνέρχεσθαι ώστε να διοχετευθεί σε κοινωνικο-κινηματικές μορφές η διατύπωση λαϊκών διεκδικήσεων. Ερώτημα: τι δείχνει το παράδειγμα της πρόσφατης βίαιας και τυφλής εξέγερσης στα προάστια των γαλλικών προαστίων;
4. Τα κοινωνικά κινήματα διεκδικούν τη λαϊκή κυριαρχία. Παρ’ όλο που συγκεκριμένα κινήματα μπορούν να διαφωνούν εντονότατα σχετικά με το ποιοι λογαριάζονται «ως λαός», ολόκληρος ο μηχανισμός εκστρατείας, ρεπερτορίου και επιδείξεων Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης ενσαρκώνει την πιο γενική διεκδίκηση ότι οι δημόσιες υποθέσεις εξαρτώνται, και θα πρέπει να εξαρτώνται, από τη συναίνεση των κυβερνωμένων. Η διεκδίκηση δεν είναι αναγκαστικά δημοκρατική, από τη στιγμή που εθνοτικά, θρησκευτικά και εθνικιστικά κινήματα ορισμένες φορές περιβάλλουν με τις εξουσίες τους χαρισματικούς ηγέτες αντί της δημοκρατικής διαβούλευσης. Αυτό, π.χ., δεν μας δείχνει το παράδειγμα της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν; Κι όμως ακόμη επιμένουν ότι εκείνοι οι ηγέτες ενσαρκώνουν τη θέληση του συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Επιπλέον, τέτοια κινήματα συχνά απορρίπτουν ολόκληρες κατηγορίες του τοπικού πληθυσμού ως ανάξιες να ανήκουν «στο λαό». Ας θυμηθούμε το κίνημα του Ιρακινού Μπάαθ που στέρησε το δικαίωμα της αυτονομίας – αυτοδιάθεσης των Κούρδων. Όμως, η έμφαση στην λαϊκή συναίνεση αμφισβητεί εκ θεμελίων τα θεϊκά δικαιώματα στη βασιλεία, την εκ παραδόσεως κληρονομιά του άρχειν, την εξουσία των πολέμαρχων και την κυριαρχία των αριστοκρατών. Ακόμη και σε συστήματα αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης, όπως θα δούμε, τα κοινωνικά κινήματα θέτουν ένα κρίσιμο ζήτημα: η κυριαρχία και η συσσωρευμένη σοφία της εδράζεται στο νομοθετικό σώμα ή στο λαό που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί;
5. Από τη στιγμή που τα κοινωνικά κινήματα εγκαθίστανται σε ένα πολιτικό πλαίσιο, η προτυποποίηση, η επικοινωνία και η συνεργασία διευκολύνουν την αποδοχή τους από άλλα συνδεόμενα πλαίσια. Μεταβιβάσεις λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο του ίδιου του καθεστώτος από την αρχική εστίαση των κοινωνικών κινημάτων -τις πιο πολλές φορές διεκδικήσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις- σε άλλα αντικείμενα διεκδικήσεων ή υποστήριξης όπως τοπικοί άρχοντες, ιδιοκτήτες οικημάτων, καπιταλιστές, ή θρησκευτικές προσωπικότητες. Επιπλέον, οι στρατηγικές των κοινωνικών κινημάτων μεταβιβάζονται από καθεστώς σε καθεστώς καθώς πολιτικοί οργανωτές, εξόριστοι, και μέλη διεθνών θρησκευτικών ομάδων συνεργάζονται πέρα από τα εθνικά σύνορα και καθώς οι κυβερνώντες σε αυταρχικά καθεστώτα(ειδικά εκείνοι που ισχυρίζονται ότι άρχουν εξ ονόματος ενός συμπαγούς και ενωμένου λαού) βρίσκονται υπό την πίεση άλλων χωρών να προβούν σε ορισμένες από τις παραχωρήσεις που ζητούν οι επικριτές τους. Αποικίες χωρών που έχουν ήδη καθιερωμένα κοινωνικά κινήματα παρέχουν δελεαστικά περιβάλλοντα για εμφύσηση κοινωνικο-κινηματικής δραστηριότητας.
6. Οι μορφές, το προσωπικό και οι διεκδικήσεις των κοινωνικών κινημάτων ποικίλουν και εξελίσσονται ιστορικά. Τρεις ευδιάκριτες αλλά αλληλεπιδρούσες πηγές αλλαγής και παραλλαγών στα κοινωνικά κινήματα παράγουν παραλλαγές στο χρόνο και στο χώρο. Πρώτον, τα γενικά πολιτικά περιβάλλοντα (συμπεριλαμβανομένου του εκδημοκρατισμού και του αποεκδημοκρατισμού) τροποποιούνται εν μέρει ανεξάρτητα από την κοινωνικο-κινηματική δραστηριότητα και επηρεάζουν το χαρακτήρα της. Δεύτερον, στο πλαίσιο αυτών των αλληλεπιδράσεων που λαμβάνουν χώρα κατά την πορεία των κοινωνικών κινημάτων (παραδείγματος χάριν, αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας), η αλλαγή συντελείται επαυξητικά ως συνέπεια συνεχών καινοτομιών, διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων. Τρίτον, οι συμμετέχοντες στα κοινωνικά κινήματα –συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των ακτιβιστών αλλά και των αρχών και άλλων αντικειμένων των διεκδικήσεων- επικοινωνούν μεταξύ τους, δανείζονται και προσαρμόζουν ο ένας τις ιδέες του άλλου, προσωπικό, βοήθεια, ρητορική και μοντέλα δράσης. Επίσης, δανείζονται, προσαρμόζουν και καινοτομούν καθώς ανταγωνίζονται μεταξύ τους για πλεονεκτήματα ή υποστηρικτές. Ορισμένες φορές ο δανεισμός και η προσαρμογή λαμβάνουν χώρα μεταξύ μεγάλων αποστάσεων και εντελώς ανόμοιων κοινωνικών κινημάτων Αλλαγές σε πολιτικά περιβάλλοντα, επαυξητικές αλλαγές στο πλαίσιο του πεδίου των κοινωνικών κινημάτων και μεταβιβάσεις μεταξύ κοινωνικών κινημάτων αλληλεπιδρούν για να προξενήσουν ουσιαστική αλλαγή και παραλλαγή στο χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
7. Το κοινωνικό κίνημα ως επινοημένος θεσμός θα μπορούσε να εξαφανιστεί ή να μεταλλαχτεί σε μια αρκετά διαφορετική μορφή πολιτικής. Όπως ακριβώς πολλές μορφές λαϊκής δικαιοσύνης και εξέγερσης έχουν σχεδόν εξαλειφθεί, δεν έχουμε εγγύηση ότι το κοινωνικό κίνημα όπως έχει επικρατήσει εδώ και δύο αιώνες, θα συνεχιστεί για πάντα. Επειδή το κοινωνικό κίνημα διαδόθηκε με την ανάπτυξη των διοικητικά συγκεντρωτικών και σχετικά δημοκρατικών κρατών, επί παραδείγματι, είτε με την κυβερνητική αποκέντρωση, την εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση των κυβερνητικών δραστηριοτήτων, την περιθωριοποίηση του κράτους από τις υπερεθνικές δυνάμεις είτε με τον ευρέως διαχεόμενο αποεκδημοκρατισμό θα μπορούσε το κοινωνικό κίνημα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, να τεθεί εκτός συναγωνισμού (out of business). Πράγματι, με αυτή τη σειρά των αλλαγών που λαμβάνουν χώρα και που οι άνθρωποι αποκαλούν με χαλαρότητα «παγκοσμιοποίηση», οι πολίτες που στηρίζονται στα κοινωνικά κινήματα για να ακουστεί η φωνή τους πρέπει να περιμένουν χαλεπούς καιρούς στο μέλλον.
Για τη συγγραφή της παρούσης ανακοίνωσης χρησιμοποιήθηκε το υλικό της μετάφρασης του βιβλίου Charles Tilly (2005) Social Movements: 1768-2004, Boulder, Colorado: Paradigm Press (υπό έκδοση στη σειρά Κοινωνικές Επιστήμες των Εκδόσεων Σαβάλας που διευθύνει ο Μιχ. Σπουρδαλάκης και η μετάφραση είναι του Θαν. Τσακίρη), η ανακοίνωση του Θαν. Τσακίρη «Εργασία και πολιτική Συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα (1974-2004) 19-22 Μαΐου 2005 – Πάντειο Πανεπιστήμιο (10ο Συνέδριο Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα) καθώς και το υλικό του Μαθήματος Συγκρουσιακη Πολιτική, Συλλογική Δράση, Κοινωνικά Κινήματα «Πάντειο Πανεπιστήμιο- Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, ΠΜΣ (Πολιτική Επιστήμη) Εαρινό εξάμηνο 2004-05, Καθηγητής: Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης»
ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ – ΧΩΡΟΣ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Μάθημα «Αστικά Κοινωνικά Κινήματα»
Πέμπτη 2 / 2 / 2006
Παρουσίαση του βιβλίου του Charles Tilly
Κοινωνικά Κινήματα 1768 – 2004
από τον μεταφραστή του βιβλίου
Θανάση Τσακίρη
Κεφάλαια:
1. Τα κοινωνικά κινήματα ως Πολιτική [Πολιτική (Politics) το πεδίο πάλης και ανταγωνιστικής δραστηριότητας για την επίλυση γενικής εμβέλειας διαφορών ενώ ως πολιτική (policy) μια συγκεκριμένη πρόταση αντιμετώπισης συγκεκριμένων θεμάτων]
2. Επινοήσεις του Κοινωνικού Κινήματος
3. Περιπέτειες του 19ου αιώνα
4. Επέκταση και μετασχηματισμός κατά τον 20ό αιώνα
5. Τα κοινωνικά κινήματα εισέρχονται στον 21ο αιώνα
6. Εκδημοκρατισμός και κοινωνικά κινήματα
7. Μελλοντικές προοπτικές των κοινωνικών κινημάτων
Ο Τσαρλς Τίλλυ είναι ένας ερευνητής που κατάφερε να επανεντάξει με διαφορετικό τρόπο την έννοια της «μακράς διάρκειας» στην ιστορική κοινωνιολογία. Μελετώντας μεγάλες χρονικές περιόδους, δεν γράφει απλώς μια ιστορία μεγάλων ανδρών και ηγετών αλλά μια ιστορία των λαϊκών μαζών και των αγώνων τους.
Δίνει προτεραιότητα σε αυτό που ονομάζει «συγκρουσιακή πολιτική», δηλαδή στις επαναστάσεις, στα κοινωνικά κινήματα, τις θρησκευτικές και εθνοτικές συγκρούσεις, στα εθνικά και πολιτικά δικαιώματα και στα υπερεθνικά κινήματα. Εστιάζει, επομένως, στη μεγάλης κλίμακας κοινωνική αλλαγή και τη σχέση της με τη «συγκρουσιακή πολιτική», ειδικά στην Ευρώπη μετά το 1500.
Η «συγκρουσιακή πολιτική» εμφανίζεται όταν οι καθημερινοί άνθρωποι συχνά σε συνεργασία με πολύ σημαντικούς από άποψη επιρροής πολίτες αντιπαρατίθενται με τις διάφορες ελίτ, εξουσίες και αντιπάλους.
Σ’ ένα βιβλίο με τίτλο History of the French Social Movement from 1789 to the Present (1950) o Γερμανός κοινωνιολόγος Lorenz von Stein εισήγαγε τον όρο «κοινωνικό κίνημα» στις συζητήσεις των ερευνητών για τη λαϊκή πολιτική πάλη. Αρχικά απέδιδε το νόημα της ιδέας μιας συνεχούς και ενιαίας διεργασίας με την οποία το σύνολο της εργατικής τάξης απέκτησε αυτοσυνείδηση και δύναμη.
Όταν έγραφε ο von Stein, oι Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς με το Κομμουνιστικό Μανιφέστο (1848) είχαν προσφάτως υιοθετήσει μια τέτοια ακριβώς σημασία στη διακήρυξή τους ότι «Όλα τα προηγούμενα κινήματα ήταν κινήματα μειοψηφιών ή προς το συμφέρον των μειοψηφιών.
Το προλεταριακό κίνημα είναι το αυτοσυνείδητο ανεξάρτητο κίνημα της τεράστιας πλειοψηφίας προς το συμφέρον της τεράστιας πλειοψηφίας (Marx and Engels 1958: I, 44).
Ας αποπειραθούμε να ορίσουμε τι είναι «κοινωνικό κίνημα».
Τα κοινωνικά κινήματα είναι συλλογικές αμφισβητήσεις (challenges) από ανθρώπους που έχουν κοινούς σκοπούς και αλληλεγγύη μεταξύ τους και βρίσκονται σε κατάσταση παρατεταμένης αλληλεπίδρασης με το κράτος, τις δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και τις σχετικές ελίτ.
Τα κοινωνικά κινήματα είναι εμπειρικώς αόριστα φαινόμενα και είναι δύσκολη η εννοιολογική τους σύλληψη. Εν τούτοις καταγράφονται τρία κριτήρια ορισμού τους:
α) η κρίσιμη σχέση τους με την κοινωνική αλλαγή την οποία σκοπεύουν να προωθήσουν ή να αντισταθούν σ’ αυτή,
β) η γενική χρήση μη θεσμοποιημένων μέσων από τους συμμετέχοντες, και
γ) η πολιτική συνάφεια των προσανατολισμένων προς την διαμαρτυρία ενεργειών τους.
Το κοινωνικό κίνημα εδράζεται στην τομή τριών αλληλένδετων συστατικών διαστάσεων/στοιχείων:
• των δρώντων διεκδικητικών υποκειμένων
• των διεκδικήσεων/αιτημάτων που προβάλλονται (συνδυαστικά με τον τρόπο με τον οποίο προβάλλονται) και
• των αποδεκτών: του κοινού στο οποίο
οι διεκδικήσεις απευθύνονται (συμπεριλαμβανομένων τόσο των συμμάχων/αντιπάλων των διεκδικητών όσο και
των «αρχών» προς τις οποίες απευθύνονται τα αιτήματα).
Κοινωνικό κίνημα υφίσταται (και ιστορικά αναδύεται) όταν συντρέχουν 3 παράγοντες:
• ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ/ παρατεταμένες, οργα-
νωμένες, δημόσιες διεκδικητικές δράσεις που απευθύνονται σε «αρχές» (πρωτίστως -αλλά όχι αποκλειστικά-κρατικές)
• ΡΕΠΕΡΤΟΡΙΟ/ νεωτερικές συλλογικές δράσεις και τελετουργίες όπως: δημιουργία διεκδικητικών οργανώσεων, δημόσιες συγκεντρώσεις (συλλαλητήριο, διαδήλωση, απεργία, κ.λπ.), χρήση ΜΜΕ, παραγωγή και διανομή
προπαγανδιστικού υλικού
• συλλογικές επιδείξεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου, Αφοσίωσης των συμμετεχόντων.
Ο Τίλλυ τονίζει –και αυτό πρέπει να το θυμόμαστε συνεχώς, ότι:
η οντολογία των κινημάτων είναι σχεσιακή κι όχι ουσιολογική (:η ανάδυσή τους δεν ενέχει ούτε νομοτέλεια ούτε
μονιμότητα)
οι κινηματικές διεκδικήσεις δεν αφορούν μόνο εργαλειακές επιδιώξεις (πρόγραμμα), αλλά επίσης συλλογικές ταυτότητες και υπόσταση (οι επιδείξεις ΑΕΠΑ, π.χ., υποστηρίζουν ακριβώς αυτές τις διαστάσεις)
τα κινήματα είναι συνυφασμένα με κρίσιμες πολιτικές διαδικασίες της νεωτερικότητας: την πολιτική διαμεσολάβηση, τον εκδημοκρατισμό (ως μακρά διαδικασία -πάντα σχετικής- λαϊκής ενδυνάμωσης), την πολιτισμική γεφύρωση και την πύκνωση της επαφής των ανθρωπίνων κοινωνιών.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
Τι προβλήματα αναδεικνύονται όταν μιλάμε για τα κοινωνικά κινήματα είτε στη θεωρία είτε στην πολιτική συζήτηση;
1. Πολύ συχνά χρησιμοποιείται ο όρος «κοινωνικό κίνημα» με τρόπο καταχρηστικό για κάθε λαϊκή συλλογική δράση ή τουλάχιστον για κάθε λαϊκή συλλογική δράση που εγκρίνει ο κάθε αναλυτής ή η κάθε οργάνωση. Παραδείγματος χάριν, οι φεμινίστριες συμπεριλαμβάνουν αναδρομικώς στο κίνημα των γυναικών ηρωικές γυναίκες των προ του 1750 αιώνων, ενώ για τους περιβαλλοντιστές ακτιβιστές κάθε λαϊκή πρωτοβουλία, σε οποιοδήποτε τόπο, υπέρ του περιβάλλοντος γίνεται μέρος του παγκόσμιου περιβαλλοντικού κινήματος.
2. Οι αναλυτές συχνά συγχέουν τη συλλογική δράση ενός κινήματος με τις οργανώσεις και τα δίκτυα που υποστηρίζουν τη δράση ή ακόμη περισσότερο θεωρούν ότι οι οργανώσεις και τα δίκτυα αποτελούν το κίνημα, παραδείγματος χάριν με την ταύτιση του περιβαλλοντικού κινήματος με τους ανθρώπους, τα διαπροσωπικά δίκτυα και τις οργανώσεις υπεράσπισης που ευνοούν την προστασία του περιβάλλοντος αντί με τις καμπάνιες στις οποίες εμπλέκονται.
3. Εξίσου συχνά, οι αναλυτές αντιμετωπίζουν «το κίνημα» ως ένα μοναδικό και ενιαίο δρων υποκείμενο, αποκρύπτοντας ταυτόχρονα α) τους αδιάκοπους ελιγμούς και τις ποικίλες αναδιατάξεις που πάντοτε λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο των κοινωνικών κινημάτων και β) την αλληλεπίδραση μεταξύ των ακτιβιστών, των συστατικών μερών, των στόχων, των αρχών, των συμμάχων, των αντιπάλων, των εχθρών και των ακροατηρίων που διαμορφώνουν το μεταβαλλόμενο χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
Ο Charles Tilly εισήγαγε στην πολιτική επιστήμη την έννοια του «ρεπερτορίου δράσης». Αυτή η έννοια αναφέρεται στην ποικιλία των διαφορετικών τρόπων διαμαρτυρίας που είναι διαθέσιμοι σε κάθε ξεχωριστό κοινωνικό πλαίσιο κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου. Τα μέσα συλλογικής διαμαρτυρίας πλάθονται πάντοτε από την κουλτούρα και την ιστορία της διαμαρτυρίας σε κάθε κοινωνία, τα περιβάλλοντα, τις συγκεκριμένες διαμαρτυρίες και διεκδικήσεις των διαμαρτυρομένων, τους κοινούς στόχους τους και από τις διάφορες πολιτικές ευκαιρίες και τους περιορισμούς που διαμορφώνουν την καθημερινή εμπειρία.
Για να κατανοήσουμε πώς μεταβάλλονται τα «ρεπερτόρια δράσης» ο Τίλλυ μας προτείνει: Πρώτον, να ανατρέξουμε στις απαρχές και τους μετασχηματισμούς των κύριων στοιχείων των κοινωνικών κινημάτων, δηλαδή τις εκστρατείες, τα ρεπερτόρια και τις επιδείξεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης. Παραδείγματος χάριν, πώς διαμορφώθηκε η οικεία σήμερα διαδήλωση στους δρόμους και επιπλέον απέκτησε μια αμήχανη νομική υπόσταση στις περισσότερες δημοκρατικές χώρες; Δεύτερον, να αποκαλύψουμε τις κοινωνικές διαδικασίες που ενθαρρύνουν ή εμποδίζουν τον πολλαπλασιασμό των κοινωνικών κινημάτων. Με δεδομένη τη σημαντική αλλά ακόμη ατελή σύμπτωση του εκδημοκρατισμού και των κοινωνικών κινημάτων, για παράδειγμα, ποιες αιτιακές συνδέσεις εξηγούν αυτή την σύμπτωση; Τρίτον, να εξετάσουμε πώς τα στοιχεία των κοινωνικών κινημάτων αλληλεπιδρούν με άλλες μορφές πολιτικής. Σε ποιο βαθμό και πώς, για παράδειγμα, διασταυρώθηκαν και αλληλοεπηρεάστηκαν οι απεργίες στις βιομηχανίες, οι εκλογικές εκστρατείες και τα κοινωνικά κινήματα; Τέλος, πρέπει να δείξουμε με ποιο τρόπο προκαλούνται σημαντικές όψεις αλλαγής και παραλλαγής στα κοινωνικά κινήματα. Βοηθάει, για παράδειγμα, η εμφάνιση των επαγγελματιών πολιτικών διαμεσολαβητών στη εξήγηση του σχηματισμού ενός εξειδικευμένου συνδεόμενου τομέα οργανώσεων κοινωνικών κινημάτων σε ηγέτιδες καπιταλιστικές δημοκρατίες;
Το χαρακτηριστικό παράδειγμα, λοιπόν, που προτείνει ο Tilly ως ένδειξη της διαφορετικότητας των ρεπερτορίων δράσης είναι η χρήση της «διαδήλωσης» ως μέσου έκφρασης και προβολής αιτημάτων και διεκδίκησης λύσεων σε προβλήματα από τις πάσης φύσεως δημόσιες πολιτικές αρχές. Στη γαλλική πόλη Λυών του 19ου αιώνα, ο Ch. Tilly εντοπίζει την πλήρη ανάπτυξη της σημασίας της διαδήλωσης ως πολιτικού όπλου της πολιτικής των λαϊκών μαζών:
Στις 25 Φεβρουαρίου 1848, έφτασαν στη Λυών νέα για μια ακόμη Γαλλική επανάσταση που άρχισε στο Παρίσι την προηγούμενη ημέρα. Αρκετές εκατοντάδες υφαντές έκαναν πορεία από τη συνοικία των μεταξουργείων Croix-Rousse στο κέντρο της πόλης. Τραγουδώντας τη «Μασσαλιώτιδα» πορεύτηκαν κατά μήκος του Ποταμού Rhone, κατόπιν διέσχισαν το κεντρικό νησί της πόλης προς την Πλατεία des Terreaux και το δημαρχείο της Λυών. Κατακυριευμένοι από το πλήθος, οι στρατιωτικοί που ήταν διαθέσιμοι ζήτησαν από τον προσωρινό δήμαρχο να κηρύξει τη Δημοκρατία από μπαλκόνι του δημαρχείο. Μόλις το έκανε αυτό, μέλη του συγκεντρωμένου πλήθους εισήλθαν στην αίθουσα και εξέλεξαν μια εκτελεστική επιτροπή αποτελούμενη από υφαντές και μια μειοψηφία αστών δημοκρατικών. Κατά τη διάρκεια της προηγούμενης Ιουλιανής μοναρχίας (1830-1848), λίγες ήταν οι ευκαιρίες που έχασαν οι μεταξουργοί για να κάνουν επίδειξη της δύναμής τους με πορείες σε κηδείες και εγκεκριμένες εορτές. Έκαναν πορείες και κατά τις εξεγέρσεις του 1831 και του 1834. Αλλά πέρα από τις περιόδους κρίσεων και τις εγκεκριμένες δημόσιες συνελεύσεις, είχαν ως τότε αποφύγει εκδηλώσεις σαν την παρέλαση που ξεκίνησαν από μόνοι τους το Φεβρουάριο του 1848, μόνο και μόνο επειδή οι βασιλικοί αξιωματούχοι μπορούσαν να θεωρήσουν το ίδιο το γεγονός της οργανωμένης συγκέντρωσής τους ως ένδειξη ότι παραβίαζαν φανερά τη νομική απαγόρευση των εργατικών συνασπισμών.
Οι παλιότερες μορφές συλλογικής δράσης χαρακτηρίζονταν από το στοιχείο της τελετουργίας και, συχνά, της επισημότητας, δηλαδή της υποχρεωτικής έγκρισής τους από τις δημόσιες αρχές, Έτσι,
…εγκεκριμένες δημόσιες συγκεντρώσεις, όπως π.χ. οι γιορτές, οι κηδείες και οι ενοριακές συνελεύσεις, επί μακρόν παρείχαν ευκαιρίες στους πολίτες να εκφράσουν παράπονα καθώς και να υποστηρίξουν λαϊκούς ηγέτες. Εντός ορίων, οργανωμένοι μάστορες και λόχοι εθνοφυλάκων ασκούσαν το δικαίωμά τους να παρελαύνουν κατά τις δικές τους εορτές και ορισμένες φορές χρησιμοποιούσαν αυτό το δικαίωμα για να δηλώνουν την αντίθεσή τους σε ισχυρές προσωπικότητες ή καταπιεστικά προγράμματα. Με τις δέουσες εκδηλώσεις σεβασμού, μπορούσαν επίσης να στέλνουν ταπεινές αντιπροσωπείες για να ζητήσουν επανόρθωση συλλογικών αδικιών. (…) Οι τελετουργίες αντιποίνων (…) διέφεραν εντυπωσιακά στις λεπτομέρειες από τόπο σε τόπο. Δεν μπορούσαν να μεταφερθούν από τόπο σε τόπο – δυνατότητα προτυποποίησης – όπως οι μεταγενέστερες εκδηλώσεις των κοινωνικών κινημάτων, π.χ. διαδηλώσεις και δημιουργία ενώσεων ειδικού σκοπού.
Η ανάπτυξη των διαδηλώσεων δεν ακολούθησε μια ενιαία και γραμμική ανοδική πορεία, καθόσον ότι,
…σύντομα οι λαϊκές πορείες και συγκεντρώσεις στους δρόμους σταμάτησαν υπό το βάρος της καταστολής. Οι διαδηλώσεις εξαφανίστηκαν επί δεκαπέντε περίπου χρόνια. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της Δεύτερης Αυτοκρατορίας του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, εποχή ραγδαίας εκβιομηχάνισης στη Γαλλία, το καθεστώς άρχισε να χαλαρώνει ορισμένους από τους ελέγχους του πάνω στις οργανώσεις και τις ενέργειες των εργατών. Το 1864, η αυτοκρατορία χορήγησε ένα περιορισμένο δικαίωμα στην απεργία. Το 1868, νομιμοποιήθηκαν οι εργάτες να οργανώνουν δημόσιες συγκεντρώσεις χωρίς προηγούμενη έγκριση από την κυβέρνηση. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, αυτοκρατορικό διάταγμα επέτρεπε την οργάνωση συνδικάτων, με την προϋπόθεση να εγκρίνονται τα καταστατικά τους από τις Αρχές, να κατατίθενται σ’ αυτές τα πρακτικά των συνελεύσεών τους και να επιτρέπεται στους αστυνομικούς να παρευρίσκονται και να παρακολουθούν.
Η διαδήλωση καθιερώθηκε οριστικά ως διαθέσιμο και χρήσιμο όπλο για την έκφραση της κοινωνικής δυσαρέσκειας και διεκδίκησης το 1890, όταν ξεκίνησε ο παγκόσμιος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς. ). Κατά τη διάρκεια των επόμενων δυο δεκαετιών, πολλές ακόμη κοινωνικές ομάδες, πλην των εργατών, διαδήλωναν στη Λυών και αλλού στη Γαλλία: Καθολικοί, αντικαθολικοί, αντισημίτες και πολλοί άλλοι, συχνά σε συντονισμό με εθνικά κοινωνικά κινήματα. Ως τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο:
η διαδήλωση είχε γίνει μια κανονική μορφή της πολιτικής ζωής των πόλεων και σημαντικό στοιχείο της πολιτικής ζωής γενικώς. Ακόμα και αν η οργάνωση μιας πορείας εξαρτιόταν από την επίσημη άδεια, ως τότε οι Αρχές γνώριζαν ότι θα ήταν πιο επικίνδυνη η απαγόρευση από την έγκριση και ότι εκτός ατυχημάτων θα ελάμβανε χώρα ειρηνικά.
Το παραδοσιακό ρεπερτόριο ήταν:
• Εντόπιο (επιτόπιο) μια και τα συμφέροντα αυτών που συμμετείχαν σε συλλογικές δράσεις εντοπίζονταν σε μία και μόνο γεωγραφική κοινότητα (με τη μέγιστη δυνατή εντοπιότητα).
• «Δυαδικό», αφού τα διεκδικητικά υποκείμενα στρέ-
φονταν εναντίον φυσικών προσώπων (όσων κατηγο-
ρούνταν για αδικοπραγία), εκφράζοντας την αντιπαλότητά τους άμεσα και κατευθείαν. Όταν οι διεκδικήσεις είχαν εθνική εμβέλεια (με αποδέκτες τις «κεντρικές αρχές»), οι διεκδικητές απευθύνονταν κατά κανόνα σε τοπικούς προύχοντες οι οποίοι και ποδηγετούσαν τις δράσεις.
• Eιδικό ή ιδιαίτερο, με την έννοια ότι τόσο τα αιτήματα όσο και οι διεκδικητικές ρουτίνες διέφεραν από πληθυσμό σε
πληθυσμό, από περιοχή σε περιοχή, και από αίτημα σε αίτημα.
• Βίαιο, αφού η κύρια μορφή συλλογικής δράσης ήταν η άσκηση φυσικής βίας (αν και διαφορετικής έντασης).
Βασικές μορφές:
• Food riots, κατασχέσεις σιτηρών, καταπατήσεις κτημάτων
• Βιαιοπραγίες εναντίον φοροεισπρακτόρων/αυτουργών αδικοπραξίας
• θρησκευτικές συγκρούσεις/πάλη μεταξύ αιρέσεων
• Διαπομπεύσεις (συγκρουσιακές παρωδίες) μετά από καταπατήσεις εθιμικών δικαιωμάτων
• Καταστροφή μηχανών (Λουδδισμός)
Σε σχέση με το παραδοσιακό, το σύγχρονο ή παραδειγματικό ρεπερτόριο ήταν
• Πανεθνικό-γενικό, γιατί τα συμφέροντα τα οποία εξυπηρετούσε η χρήση του αφορούσαν πολλούς και διαφορετικούς πληθυσμούς, ή απευθύνονταν σε κέντρα
εξουσίας των οποίων η συμπεριφορά επηρέαζε τη ζωή πολλών κοινοτήτων. Έτσι, οι διεκδικήσεις που προβάλλονταν γίνονταν στο όνομα γενικών αρχών
• Παραδειγματικό γιατί μπορούσε εύκολα να αντιγραφεί από μια περιοχή και συγκυρία σε άλλες
• Αυτόνομο γιατί, κάθε φορά που χρησιμοποιείτο για διαμαρτυρία που απευθυνόταν σε κέντρα εξουσίας πανεθνικής εμβέλειας, το έκανε χωρίς την πατρωνία (και ποδηγεσία) τοπικών αρχόντων
• «Πολιτικοποιημένο», με την έννοια ότι η βασική μορφή διεκδίκησης ήταν η προσπάθεια πολιτικού επηρεασμού (παρεμπόδισης/άσκησης πίεσης).
Βασικές μορφές
• Μποϋκοτάζ
• Μαζική συλλογή υπογραφών
• Δημόσιες συγκεντρώσεις, συλλαλητήρια, κ.λπ.
• Εξεγέρσεις σε πόλεις
• Οδοφράγματα
• Απεργίες, διαδηλώσεις κ.λπ.
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΣ
Οι παράγοντες που συνέβαλλαν
στην μετεξέλιξη των ρεπερτορίων δημιουργώντας ένα σύνολο προϋποθέσεων αφορούν την
• ανάδυση του εθνικού κράτους (ορατό κέντρο που υπερβαίνει την άμεση εντοπιότητα) με τις πολλές παρεμβατικές, ρυθμιστικές του αρμοδιότητες
- φορολογία
- στρατολόγηση
- πόλεμος
• ανάπτυξη του καπιταλισμού
• συγκέντρωση πληθυσμών - προϋποθέσεις για ευρείες
συλλογικές ταυτίσεις).
Η ανάδυση του εθνικού κράτους και η ανάπτυξη του καπιταλισμού συνέβαλαν
• στη διευκόλυνση της επικοινωνίας
(πραγματικής και συμβολικής)
• στην ανάπτυξη του Τύπου και συνοδεύτηκαν από
• την καθοριστική εμφάνιση οργανωμένων συνεργατικών ενώσεων –πρώτα και κύρια του εργατικού συνδικαλισμού.
Τα βασικά σημεία από όπου ξεκινάει ο Τίλλυ για να διατυπώσει τα συμπεράσματά του είναι τα εξής:
1. Από τα αρχικά τους στάδια κατά το δέκατο-όγδοο αιώνα και ύστερα, τα κοινωνικά κινήματα δεν εξελίχτηκαν ως μοναχικές παραστάσεις αλλά ως διαδραστικές εκστρατείες. Όπως οι εκλογικές εκστρατείες, οι λαϊκές εξεγέρσεις και οι θρησκευτικές κινητοποιήσεις, αποτελούνται από αλληλεπιδράσεις των προσωρινώς συνδεόμενων (και συχνά μεταβαλλόμενων) ομάδων διεκδικούντων και των αντικειμένων των διεκδικήσεών τους με τρίτα μέρη όπως εκλογείς, συμμάχους, αντίπαλους διεκδικητές, εχθρούς, αρχές, και διάφορα ακροατήρια που συχνά έπαιζαν σημαντικούς ρόλους στο ξεδίπλωμα των εκστρατειών. Ποτέ δεν θα εξηγήσουμε την παραλλαγή και την αλλαγή χωρίς να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή σε πολιτικώς δρώντα υποκείμενα άλλα από τους κεντρικούς διεκδικητές, παραδείγματος χάριν την αστυνομία με την οποία με την οποία συγκρούονταν, αλληλεπιδρούσαν και συνανέπτυσσαν τις στρατηγικές τους.
2. Τα κοινωνικά κινήματα συνδυάζουν τρία είδη διεκδικήσεων: πρόγραμμα, ταυτότητα και κοινωνική υπόσταση. Οι προγραμματικές αξιώσεις αφορούν δηλωμένη υποστήριξη ή αντίθεση σε υπαρκτές ή προτεινόμενες ενέργειες από τα αντικείμενα των διεκδικήσεων των κινημάτων. Οι διεκδικήσεις ταυτότητας συνίστανται στις διαβεβαιώσεις ότι «εμείς» -οι διεκδικούντες- αποτελούμε μια ενιαία δύναμη που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη. Οι παραστάσεις Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης υποστηρίζουν τις διεκδικήσεις ταυτότητας. Οι διεκδικήσεις υπόστασης περιλαμβάνουν τους ισχυρισμούς ότι υπάρχουν δεσμοί και ομοιότητες με άλλους πολιτικούς δρώντες, παραδείγματος χάριν αποκλεισμένες μειονότητες, καταλλήλως συγκροτημένες ομάδες πολιτών ή πιστούς υποστηρικτές του καθεστώτος. Ορισμένες φορές αφορούν την υπόσταση άλλων πολιτικών δρώντων, για παράδειγμα σε εκκλήσεις για την εκδίωξη των μεταναστών ή τον αποκλεισμό τους από το σώμα των πολιτών. Οι διεκδικήσεις με βάση το πρόγραμμα, την ταυτότητα και την κοινωνική υπόσταση προσαρμόζονται σε εν μέρει ξεχωριστούς κώδικες που συγκροτήθηκαν από την ιδιαίτερη πολιτική ιστορία ενός καθεστώτος. Οι Ζιμπαμπουανοί και οι Καναδοί δεν σηματοδοτούν τη συλλογική αξία κατά τον ίδιο τρόπο –και δεν μπορούν να το κάνουν.
3. Η σχετική υπεροχή των διεκδικήσεων του προγράμματος, της ταυτότητας και της κοινωνικής υπόστασης ποικίλλει ανάλογα με τα κοινωνικά κινήματα, τους διεκδικητές και τις φάσεις του κινήματος. Αρκετές διαπραγματεύσεις στο εσωτερικό των κοινωνικών κινημάτων, πράγματι, επικεντρώνονται στη σχετική υπεροχή κάποιας από τις διαφορετικές διεκδικήσεις: παρουσιαζόμαστε, για παράδειγμα, ως διαρκής συμμαχία πολιτών στερούμενων δικαιωμάτων που σήμερα αντιπαρατασσόμαστε στο συγκεκριμένο κυβερνητικό πρόγραμμα (αλλά αύριο παρατασσόμαστε υπέρ ενός άλλου) ή ως ένα ποικίλο αντιπροσωπευτικό τμήμα του γενικού πληθυσμού του οποίου η κύρια σύνδεση συνίσταται στη ζημιά που πολλοί από εμάς θα υποστούν από αυτό το ιδιαίτερο πρόγραμμα και που, ως εκ τούτου, μπορεί να μην ξαναβρεθούν ποτέ μαζί στην διατύπωση διεκδικήσεων;
4. Ο εκδημοκρατισμός προωθεί το σχηματισμό κοινωνικών κινημάτων. Με τον όρο εκδημοκρατισμός εννοείται η ανάπτυξη καθεστώτων που χαρακτηρίζονται από σχετικά ευρεία και ίση κατανομή των δικαιωμάτων του πολίτη, τη δεσμευτική προσφυγή στους πολίτες όσον αφορά την κυβερνητική πολιτική, το προσωπικό και τους πόρους, καθώς και ένα βαθμό προστασίας των πολιτών από αυθαίρετες ενέργειες κυβερνητικών φορέων. Ο εκδημοκρατισμός στην πράξη περιορίζει το εύρος της εφικτής και αποτελεσματικής λαϊκής συλλογικής δράσης. Οι δημοκρατικοί θεσμοί, για παράδειγμα, εμποδίζουν, σε γενικές γραμμές, τις βίαιες λαϊκές εξεγέρσεις. Όμως, η ενδυνάμωση των πολιτών μέσω ανταγωνιστικών εκλογών και άλλων μορφών προσφυγής συνδυάζεται με προστασίες των πολιτικών ελευθεριών όπως της δημιουργίας ενώσεων και του συνέρχεσθαι ώστε να διοχετευθεί σε κοινωνικο-κινηματικές μορφές η διατύπωση λαϊκών διεκδικήσεων. Ερώτημα: τι δείχνει το παράδειγμα της πρόσφατης βίαιας και τυφλής εξέγερσης στα προάστια των γαλλικών προαστίων;
4. Τα κοινωνικά κινήματα διεκδικούν τη λαϊκή κυριαρχία. Παρ’ όλο που συγκεκριμένα κινήματα μπορούν να διαφωνούν εντονότατα σχετικά με το ποιοι λογαριάζονται «ως λαός», ολόκληρος ο μηχανισμός εκστρατείας, ρεπερτορίου και επιδείξεων Αξιοσύνης, Ενότητας, Πολυάριθμου και Δέσμευσης ενσαρκώνει την πιο γενική διεκδίκηση ότι οι δημόσιες υποθέσεις εξαρτώνται, και θα πρέπει να εξαρτώνται, από τη συναίνεση των κυβερνωμένων. Η διεκδίκηση δεν είναι αναγκαστικά δημοκρατική, από τη στιγμή που εθνοτικά, θρησκευτικά και εθνικιστικά κινήματα ορισμένες φορές περιβάλλουν με τις εξουσίες τους χαρισματικούς ηγέτες αντί της δημοκρατικής διαβούλευσης. Αυτό, π.χ., δεν μας δείχνει το παράδειγμα της Ισλαμικής Επανάστασης στο Ιράν; Κι όμως ακόμη επιμένουν ότι εκείνοι οι ηγέτες ενσαρκώνουν τη θέληση του συντριπτικής πλειοψηφίας του λαού. Επιπλέον, τέτοια κινήματα συχνά απορρίπτουν ολόκληρες κατηγορίες του τοπικού πληθυσμού ως ανάξιες να ανήκουν «στο λαό». Ας θυμηθούμε το κίνημα του Ιρακινού Μπάαθ που στέρησε το δικαίωμα της αυτονομίας – αυτοδιάθεσης των Κούρδων. Όμως, η έμφαση στην λαϊκή συναίνεση αμφισβητεί εκ θεμελίων τα θεϊκά δικαιώματα στη βασιλεία, την εκ παραδόσεως κληρονομιά του άρχειν, την εξουσία των πολέμαρχων και την κυριαρχία των αριστοκρατών. Ακόμη και σε συστήματα αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης, όπως θα δούμε, τα κοινωνικά κινήματα θέτουν ένα κρίσιμο ζήτημα: η κυριαρχία και η συσσωρευμένη σοφία της εδράζεται στο νομοθετικό σώμα ή στο λαό που ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί;
5. Από τη στιγμή που τα κοινωνικά κινήματα εγκαθίστανται σε ένα πολιτικό πλαίσιο, η προτυποποίηση, η επικοινωνία και η συνεργασία διευκολύνουν την αποδοχή τους από άλλα συνδεόμενα πλαίσια. Μεταβιβάσεις λαμβάνουν χώρα στο πλαίσιο του ίδιου του καθεστώτος από την αρχική εστίαση των κοινωνικών κινημάτων -τις πιο πολλές φορές διεκδικήσεις από τις εθνικές κυβερνήσεις- σε άλλα αντικείμενα διεκδικήσεων ή υποστήριξης όπως τοπικοί άρχοντες, ιδιοκτήτες οικημάτων, καπιταλιστές, ή θρησκευτικές προσωπικότητες. Επιπλέον, οι στρατηγικές των κοινωνικών κινημάτων μεταβιβάζονται από καθεστώς σε καθεστώς καθώς πολιτικοί οργανωτές, εξόριστοι, και μέλη διεθνών θρησκευτικών ομάδων συνεργάζονται πέρα από τα εθνικά σύνορα και καθώς οι κυβερνώντες σε αυταρχικά καθεστώτα(ειδικά εκείνοι που ισχυρίζονται ότι άρχουν εξ ονόματος ενός συμπαγούς και ενωμένου λαού) βρίσκονται υπό την πίεση άλλων χωρών να προβούν σε ορισμένες από τις παραχωρήσεις που ζητούν οι επικριτές τους. Αποικίες χωρών που έχουν ήδη καθιερωμένα κοινωνικά κινήματα παρέχουν δελεαστικά περιβάλλοντα για εμφύσηση κοινωνικο-κινηματικής δραστηριότητας.
6. Οι μορφές, το προσωπικό και οι διεκδικήσεις των κοινωνικών κινημάτων ποικίλουν και εξελίσσονται ιστορικά. Τρεις ευδιάκριτες αλλά αλληλεπιδρούσες πηγές αλλαγής και παραλλαγών στα κοινωνικά κινήματα παράγουν παραλλαγές στο χρόνο και στο χώρο. Πρώτον, τα γενικά πολιτικά περιβάλλοντα (συμπεριλαμβανομένου του εκδημοκρατισμού και του αποεκδημοκρατισμού) τροποποιούνται εν μέρει ανεξάρτητα από την κοινωνικο-κινηματική δραστηριότητα και επηρεάζουν το χαρακτήρα της. Δεύτερον, στο πλαίσιο αυτών των αλληλεπιδράσεων που λαμβάνουν χώρα κατά την πορεία των κοινωνικών κινημάτων (παραδείγματος χάριν, αλληλεπιδράσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομίας), η αλλαγή συντελείται επαυξητικά ως συνέπεια συνεχών καινοτομιών, διαπραγματεύσεων και συγκρούσεων. Τρίτον, οι συμμετέχοντες στα κοινωνικά κινήματα –συμπεριλαμβανομένων όχι μόνο των ακτιβιστών αλλά και των αρχών και άλλων αντικειμένων των διεκδικήσεων- επικοινωνούν μεταξύ τους, δανείζονται και προσαρμόζουν ο ένας τις ιδέες του άλλου, προσωπικό, βοήθεια, ρητορική και μοντέλα δράσης. Επίσης, δανείζονται, προσαρμόζουν και καινοτομούν καθώς ανταγωνίζονται μεταξύ τους για πλεονεκτήματα ή υποστηρικτές. Ορισμένες φορές ο δανεισμός και η προσαρμογή λαμβάνουν χώρα μεταξύ μεγάλων αποστάσεων και εντελώς ανόμοιων κοινωνικών κινημάτων Αλλαγές σε πολιτικά περιβάλλοντα, επαυξητικές αλλαγές στο πλαίσιο του πεδίου των κοινωνικών κινημάτων και μεταβιβάσεις μεταξύ κοινωνικών κινημάτων αλληλεπιδρούν για να προξενήσουν ουσιαστική αλλαγή και παραλλαγή στο χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
7. Το κοινωνικό κίνημα ως επινοημένος θεσμός θα μπορούσε να εξαφανιστεί ή να μεταλλαχτεί σε μια αρκετά διαφορετική μορφή πολιτικής. Όπως ακριβώς πολλές μορφές λαϊκής δικαιοσύνης και εξέγερσης έχουν σχεδόν εξαλειφθεί, δεν έχουμε εγγύηση ότι το κοινωνικό κίνημα όπως έχει επικρατήσει εδώ και δύο αιώνες, θα συνεχιστεί για πάντα. Επειδή το κοινωνικό κίνημα διαδόθηκε με την ανάπτυξη των διοικητικά συγκεντρωτικών και σχετικά δημοκρατικών κρατών, επί παραδείγματι, είτε με την κυβερνητική αποκέντρωση, την εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση των κυβερνητικών δραστηριοτήτων, την περιθωριοποίηση του κράτους από τις υπερεθνικές δυνάμεις είτε με τον ευρέως διαχεόμενο αποεκδημοκρατισμό θα μπορούσε το κοινωνικό κίνημα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα, να τεθεί εκτός συναγωνισμού (out of business). Πράγματι, με αυτή τη σειρά των αλλαγών που λαμβάνουν χώρα και που οι άνθρωποι αποκαλούν με χαλαρότητα «παγκοσμιοποίηση», οι πολίτες που στηρίζονται στα κοινωνικά κινήματα για να ακουστεί η φωνή τους πρέπει να περιμένουν χαλεπούς καιρούς στο μέλλον.
Για τη συγγραφή της παρούσης ανακοίνωσης χρησιμοποιήθηκε το υλικό της μετάφρασης του βιβλίου Charles Tilly (2005) Social Movements: 1768-2004, Boulder, Colorado: Paradigm Press (υπό έκδοση στη σειρά Κοινωνικές Επιστήμες των Εκδόσεων Σαβάλας που διευθύνει ο Μιχ. Σπουρδαλάκης και η μετάφραση είναι του Θαν. Τσακίρη), η ανακοίνωση του Θαν. Τσακίρη «Εργασία και πολιτική Συνδικαλισμός και οργάνωση συμφερόντων στην Ελλάδα (1974-2004) 19-22 Μαΐου 2005 – Πάντειο Πανεπιστήμιο (10ο Συνέδριο Ιδρύματος Σάκη Καράγιωργα) καθώς και το υλικό του Μαθήματος Συγκρουσιακη Πολιτική, Συλλογική Δράση, Κοινωνικά Κινήματα «Πάντειο Πανεπιστήμιο- Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Ιστορίας, ΠΜΣ (Πολιτική Επιστήμη) Εαρινό εξάμηνο 2004-05, Καθηγητής: Σεραφείμ Ι. Σεφεριάδης»
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΟΤΟΕ
του Θανάση Τσακίρη
Η πρώτη τραπεζοϋπαλληλική ομοσπονδία (ΟΥΕΤ- Ομοσπονδία Υπαλλήλων Ελληνικών Τραπεζών) ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1950 από τα συνδικάτα εργαζομένων στην Τράπεζα Αθηνών, την Ιονική, την Εμπορική, τη Λαϊκή. Σ’ αυτή συμμετείχαν ο Εθνικός Παντραπεζικός Σύλλογος και ο Σύνδεσμος Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης. Η ΟΥΕΤ στις αρχές του Ιουνίου 1951 κατέβηκε σε απεργία διαρκείας για το θέμα των αμοιβών που είχαν καθηλωθεί λόγω έλλειψης νέων συμβάσεων (ίσχυε η συλλογική σύμβαση του 1937) και του πληθωρισμού. Όμως η Ομοσπονδία αυτή είχε περιορισμένη εμβέλεια, στο βαθμό που η πλειοψηφία των Τραπεζοϋπαλλήλων ανήκαν σε συνδικάτα που δεν ήταν μέλη της (Σύλλογοι Εθνικής, Ελλάδος, Αγροτικής κλπ). Οι τελευταίοι εκπροσωπήθηκαν από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ).
Στο μεταξύ είχε αρχίσει ένας κύκλος συγχωνεύσεων τραπεζών με πρώτη αυτή μεταξύ της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας (ΕΤΕ) και της κατά πολύ μικρότερης Τραπέζης Αθηνών. Ο κύκλος θα έκλεινε μερικά χρόνια αργότερα με τη συγχώνευση της υπό αγγλικό έλεγχο Ιονικής Τράπεζας (η αρχαιότερη τράπεζα στο νεοελληνικό κράτος) με την Λαϊκή Τράπεζα υπό την ηγεσία του Στρατή Ανδρεάδη και τη δημιουργία του Συγκροτήματος που αποτέλεσε για αρκετές δεκαετίες το «αντίπαλο δέος» στην κυριαρχία της κρατικής ΕΤΕ.
Στις 1 Ιουνίου 1955, μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ των προέδρων όλων των Συλλόγων εργαζομένων στις Τράπεζες, συμφωνήθηκε η ίδρυση της ΟΤΟΕ, με μέλη τους σημαντικότερους συλλόγους εργαζομένων της εποχής. Πώς έφτασαν τα πράγματα ως εκεί; Στις αρχές του ίδιου χρόνου πραγματοποιήθηκε μια σειρά συσκέψεων στα γραφεία του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τράπεζας Αθηνών. Σ’ αυτές συμμετείχαν εκπρόσωποι από πρωτοβάθμιους συλλόγους προσωπικού των τραπεζών και των οργανισμών κοινής ωφέλειας. Στόχος των συσκέψεων ήταν να συγκροτηθεί ένα συντονιστικό σχήμα που θα ωθούσε την ηγεσία της ΓΣΕΕ να πάρει θέση απέναντι στην εργοδοτική και την κυβερνητική πολιτική και να ταχθεί υπέρ της αγωνιστικής διεκδίκησης των εργατικών αιτημάτων. Ως τότε η ηγεσία της ΓΣΕΕ έδινε συνεχώς «πίστωση χρόνου» στις κυβερνήσεις χωρίς να σημειώνονται ουσιαστικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, κάθε Πρωτομαγιά οργανωνόταν μια εκδήλωση υπέρ του Κυπριακού Αγώνα με συγκέντρωση στις θρησκευτικές δεήσεις που γίνονταν στη Μητρόπολη Αθηνών.
Το συντονιστικό σχήμα που συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία των συλλόγων των τραπεζών Ιονική, Λαϊκή, Αθηνών και του Εθνικού Παντραπεζικού Συλλόγου με τη συμμετοχή του Συλλόγου Εμπορικής Τράπεζας και των συλλόγων των οργανισμών κοινής ωφέλειας (εκτός του Συλλόγου της Εταιρείας Υδάτων) αποφάσισε να οργανώσει πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στις 8/5/55 με σκοπό την έναρξη αγώνα για την για την αποκατάσταση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, εκδημοκρατισμό των συνδικαλιστικών οργανώσεων και τη διεκδίκηση ενιαίων μισθολογικών αυξήσεων και συνθηκών ζωής και εργασίας.
Ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΟΤΟΕ, το καλοκαίρι του 1956, ξεσπά η πρώτη μεγάλη απεργία στο χώρο των τραπεζών για το μεγαλύτερης σημασίας πρόβλημα που ταλανίζει τους εργαζόμενους, δηλαδή το «ασφαλιστικό». Η ξαφνική απόφαση της κυβέρνησης ΕΡΕ-Καραμανλή, στα μέσα Αυγούστου, να προβεί σε συγχώνευση όλων των ταμείων στο ΙΚΑ συνάντησε την άμεση αντίδραση της ΟΤΟΕ που σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού και Κοινής Ωφέλειας και την Ένωση Λιμενεργατών ΟΛΠ προέβησαν σε απεργιακή κινητοποίηση που νέκρωσε τις τράπεζες, τις συγκοινωνίες, και το λιμάνι. Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρά το γεγονός ότι στην ηγεσία της ΟΤΟΕ συμμετείχαν συνδικαλιστές προσκείμενη στην παράταξη του Μακρή δεν περίμεναν την απόφαση της ΓΣΕΕ και η απόφαση για την απεργία ελήφθη ομόφωνα από την Εκτελεστική Γραμματεία της ΟΤΟΕ. Η καθολική συμμετοχή στην απεργία καθώς και η διαπραγματευτική δεινότητα των ηγετικών στελεχών της ΟΤΟΕ και των άλλων Ομοσπονδιών είχαν θετικό αποτέλεσμα.
Στα κρίσιμα, λοιπόν, χρόνια της διαμόρφωσης της ελληνικής συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων στις τράπεζες, βλέπουμε ότι όχι μόνο οργανώνονται συνδικαλιστικά οι υπάλληλοι, αλλά πολλές φορές μπαίνουν στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών και εθνικών αγώνων (π.χ. αντικατοχικός, αντιναζιστικός απελευθερωτικός αγώνας). Είναι λοιπόν, ευεπίφοροι στο συνδικαλισμό και στην αγωνιστική απεργιακή κινητοποίηση οι έλληνες εργαζόμενοι στις τράπεζες, παρ’ όλα τα προβλήματα που θα εντοπίσουμε στην ιστορική διαδρομή τους (συντεχνιασμός, ιεραρχικές και τεχνοκρατικές αντιλήψεις κ.ο.κ..)
Σημειώσεις:
Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.32.
Η απεργία σταμάτησε την έβδομη ημέρα μιας και ικανοποιήθηκαν εν μέρει τα αιτήματα. Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.32.
Επισημαίνεται ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του τραπεζοϋπαλληλικού κινήματος ήταν «το φθοροποιόν και διαλυτικόν καθεστώς εκδικητικής αντιδικίας μεταξύ των υπαλλήλων των κυριωτέρων τραπεζών», δηλαδή της Εθνικής, της Αθηνών και της Ελλάδος, λόγω της συγχώνευσης και των ασφαλιστικών τους ταμείων. Όταν το 1953 «επραγματοποιήθη εξοντωτική κατά των τραπεζικών υπαλλήλων κυβερνητική επίθεσις, ο κλάδος ευρέθη διαιρεμένος.» Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.35.
50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.35.
Βλ. σειρά άρθρων του Τραπεζικού Βήματος με τίτλο «Ανατρέχοντας στο παρελθόν» (από το 1ο φύλλο της Β΄ Περιόδου 9/4/1962 έως το 4ο της 8/7/62).
Βλ. Τσακίρης Β., (1994) «Ο παρθενικός αγώνας της ΟΤΟΕ για το Ασφαλιστικό», Τραπεζικό Βήμα, Περ. Δ΄, Αρ. φύλλου 243, Οκτώβρης.
Με την ιδιότητα του μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΤΟΕ, ο Β. Τσακίρης ήταν παρών στην τελική σύσκεψη που συγκάλεσε ο Υπουργός Εργασίας (στο οποίο υπάγονταν τότε οι κοινωνικές ασφαλίσεις) Λεωνίδας Μπουρνιάς και στην οποία ελήφθη η απόφαση της κυβέρνησης να μην προχωρήσει στην συγχώνευση. Σημειώνει ότι «εκεί ο σδ. Γιάννης Αλευράς έδειξε όλες τις ικανότητές του σα διαπραγματευτής και κυριολεκτικά κόλλησε στον τοίχο τους υπουργούς.» Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που δείχνει το τι μπορεί να καταφέρει ένα κοινωνικό κίνημα στις κρίσιμες στιγμές είναι ότι όχι μόνο ακύρωσε την πολιτική της κυβέρνησης αλλά και ότι οι συνδικαλιστές-διαπραγματευτές υπαγόρευσαν στον υπουργό Εργασίας το κείμενο της ανακοίνωσης της ίδιας της κυβέρνησης. Ibid., σσ. 8-9.
Στην κατοχή δημιουργήθηκε η «Επιτροπή Συνεργασίας των Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων». Το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπογράφηκε στις 8 Ιουνίου 1942 τόνιζε ότι η ΕΣΤΟ σκόπευε στην προστασία και προαγωγή των Οικονομικών και Επαγγελματικών συμφερόντων των τραπεζοϋπαλλήλων και θεωρούσε αναγκαίες τη συναδελφική αλληλεγγύη και την κοινή δράση για να επιτευχθεί το ποθούμενο αποτέλεσμα. Σημαντικότερο πρόβλημα ήταν η «εξασφάλιση τροφής». Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.28.
του Θανάση Τσακίρη
Η πρώτη τραπεζοϋπαλληλική ομοσπονδία (ΟΥΕΤ- Ομοσπονδία Υπαλλήλων Ελληνικών Τραπεζών) ιδρύθηκε το Φεβρουάριο του 1950 από τα συνδικάτα εργαζομένων στην Τράπεζα Αθηνών, την Ιονική, την Εμπορική, τη Λαϊκή. Σ’ αυτή συμμετείχαν ο Εθνικός Παντραπεζικός Σύλλογος και ο Σύνδεσμος Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης. Η ΟΥΕΤ στις αρχές του Ιουνίου 1951 κατέβηκε σε απεργία διαρκείας για το θέμα των αμοιβών που είχαν καθηλωθεί λόγω έλλειψης νέων συμβάσεων (ίσχυε η συλλογική σύμβαση του 1937) και του πληθωρισμού. Όμως η Ομοσπονδία αυτή είχε περιορισμένη εμβέλεια, στο βαθμό που η πλειοψηφία των Τραπεζοϋπαλλήλων ανήκαν σε συνδικάτα που δεν ήταν μέλη της (Σύλλογοι Εθνικής, Ελλάδος, Αγροτικής κλπ). Οι τελευταίοι εκπροσωπήθηκαν από την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων (ΟΕΤΟ).
Στο μεταξύ είχε αρχίσει ένας κύκλος συγχωνεύσεων τραπεζών με πρώτη αυτή μεταξύ της μεγαλύτερης ελληνικής τράπεζας (ΕΤΕ) και της κατά πολύ μικρότερης Τραπέζης Αθηνών. Ο κύκλος θα έκλεινε μερικά χρόνια αργότερα με τη συγχώνευση της υπό αγγλικό έλεγχο Ιονικής Τράπεζας (η αρχαιότερη τράπεζα στο νεοελληνικό κράτος) με την Λαϊκή Τράπεζα υπό την ηγεσία του Στρατή Ανδρεάδη και τη δημιουργία του Συγκροτήματος που αποτέλεσε για αρκετές δεκαετίες το «αντίπαλο δέος» στην κυριαρχία της κρατικής ΕΤΕ.
Στις 1 Ιουνίου 1955, μετά από διαβουλεύσεις μεταξύ των προέδρων όλων των Συλλόγων εργαζομένων στις Τράπεζες, συμφωνήθηκε η ίδρυση της ΟΤΟΕ, με μέλη τους σημαντικότερους συλλόγους εργαζομένων της εποχής. Πώς έφτασαν τα πράγματα ως εκεί; Στις αρχές του ίδιου χρόνου πραγματοποιήθηκε μια σειρά συσκέψεων στα γραφεία του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τράπεζας Αθηνών. Σ’ αυτές συμμετείχαν εκπρόσωποι από πρωτοβάθμιους συλλόγους προσωπικού των τραπεζών και των οργανισμών κοινής ωφέλειας. Στόχος των συσκέψεων ήταν να συγκροτηθεί ένα συντονιστικό σχήμα που θα ωθούσε την ηγεσία της ΓΣΕΕ να πάρει θέση απέναντι στην εργοδοτική και την κυβερνητική πολιτική και να ταχθεί υπέρ της αγωνιστικής διεκδίκησης των εργατικών αιτημάτων. Ως τότε η ηγεσία της ΓΣΕΕ έδινε συνεχώς «πίστωση χρόνου» στις κυβερνήσεις χωρίς να σημειώνονται ουσιαστικά αποτελέσματα. Αντιθέτως, κάθε Πρωτομαγιά οργανωνόταν μια εκδήλωση υπέρ του Κυπριακού Αγώνα με συγκέντρωση στις θρησκευτικές δεήσεις που γίνονταν στη Μητρόπολη Αθηνών.
Το συντονιστικό σχήμα που συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία των συλλόγων των τραπεζών Ιονική, Λαϊκή, Αθηνών και του Εθνικού Παντραπεζικού Συλλόγου με τη συμμετοχή του Συλλόγου Εμπορικής Τράπεζας και των συλλόγων των οργανισμών κοινής ωφέλειας (εκτός του Συλλόγου της Εταιρείας Υδάτων) αποφάσισε να οργανώσει πρωτομαγιάτικη συγκέντρωση στις 8/5/55 με σκοπό την έναρξη αγώνα για την για την αποκατάσταση των συνδικαλιστικών ελευθεριών, εκδημοκρατισμό των συνδικαλιστικών οργανώσεων και τη διεκδίκηση ενιαίων μισθολογικών αυξήσεων και συνθηκών ζωής και εργασίας.
Ένα χρόνο μετά την ίδρυση της ΟΤΟΕ, το καλοκαίρι του 1956, ξεσπά η πρώτη μεγάλη απεργία στο χώρο των τραπεζών για το μεγαλύτερης σημασίας πρόβλημα που ταλανίζει τους εργαζόμενους, δηλαδή το «ασφαλιστικό». Η ξαφνική απόφαση της κυβέρνησης ΕΡΕ-Καραμανλή, στα μέσα Αυγούστου, να προβεί σε συγχώνευση όλων των ταμείων στο ΙΚΑ συνάντησε την άμεση αντίδραση της ΟΤΟΕ που σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Ηλεκτρισμού και Κοινής Ωφέλειας και την Ένωση Λιμενεργατών ΟΛΠ προέβησαν σε απεργιακή κινητοποίηση που νέκρωσε τις τράπεζες, τις συγκοινωνίες, και το λιμάνι. Αξίζει να επισημανθεί ότι, παρά το γεγονός ότι στην ηγεσία της ΟΤΟΕ συμμετείχαν συνδικαλιστές προσκείμενη στην παράταξη του Μακρή δεν περίμεναν την απόφαση της ΓΣΕΕ και η απόφαση για την απεργία ελήφθη ομόφωνα από την Εκτελεστική Γραμματεία της ΟΤΟΕ. Η καθολική συμμετοχή στην απεργία καθώς και η διαπραγματευτική δεινότητα των ηγετικών στελεχών της ΟΤΟΕ και των άλλων Ομοσπονδιών είχαν θετικό αποτέλεσμα.
Στα κρίσιμα, λοιπόν, χρόνια της διαμόρφωσης της ελληνικής συνδικαλιστικής οργάνωσης των εργαζομένων στις τράπεζες, βλέπουμε ότι όχι μόνο οργανώνονται συνδικαλιστικά οι υπάλληλοι, αλλά πολλές φορές μπαίνουν στην πρώτη γραμμή των κοινωνικών και εθνικών αγώνων (π.χ. αντικατοχικός, αντιναζιστικός απελευθερωτικός αγώνας). Είναι λοιπόν, ευεπίφοροι στο συνδικαλισμό και στην αγωνιστική απεργιακή κινητοποίηση οι έλληνες εργαζόμενοι στις τράπεζες, παρ’ όλα τα προβλήματα που θα εντοπίσουμε στην ιστορική διαδρομή τους (συντεχνιασμός, ιεραρχικές και τεχνοκρατικές αντιλήψεις κ.ο.κ..)
Σημειώσεις:
Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.32.
Η απεργία σταμάτησε την έβδομη ημέρα μιας και ικανοποιήθηκαν εν μέρει τα αιτήματα. Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.32.
Επισημαίνεται ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του τραπεζοϋπαλληλικού κινήματος ήταν «το φθοροποιόν και διαλυτικόν καθεστώς εκδικητικής αντιδικίας μεταξύ των υπαλλήλων των κυριωτέρων τραπεζών», δηλαδή της Εθνικής, της Αθηνών και της Ελλάδος, λόγω της συγχώνευσης και των ασφαλιστικών τους ταμείων. Όταν το 1953 «επραγματοποιήθη εξοντωτική κατά των τραπεζικών υπαλλήλων κυβερνητική επίθεσις, ο κλάδος ευρέθη διαιρεμένος.» Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.35.
50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.35.
Βλ. σειρά άρθρων του Τραπεζικού Βήματος με τίτλο «Ανατρέχοντας στο παρελθόν» (από το 1ο φύλλο της Β΄ Περιόδου 9/4/1962 έως το 4ο της 8/7/62).
Βλ. Τσακίρης Β., (1994) «Ο παρθενικός αγώνας της ΟΤΟΕ για το Ασφαλιστικό», Τραπεζικό Βήμα, Περ. Δ΄, Αρ. φύλλου 243, Οκτώβρης.
Με την ιδιότητα του μέλους της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΟΤΟΕ, ο Β. Τσακίρης ήταν παρών στην τελική σύσκεψη που συγκάλεσε ο Υπουργός Εργασίας (στο οποίο υπάγονταν τότε οι κοινωνικές ασφαλίσεις) Λεωνίδας Μπουρνιάς και στην οποία ελήφθη η απόφαση της κυβέρνησης να μην προχωρήσει στην συγχώνευση. Σημειώνει ότι «εκεί ο σδ. Γιάννης Αλευράς έδειξε όλες τις ικανότητές του σα διαπραγματευτής και κυριολεκτικά κόλλησε στον τοίχο τους υπουργούς.» Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που δείχνει το τι μπορεί να καταφέρει ένα κοινωνικό κίνημα στις κρίσιμες στιγμές είναι ότι όχι μόνο ακύρωσε την πολιτική της κυβέρνησης αλλά και ότι οι συνδικαλιστές-διαπραγματευτές υπαγόρευσαν στον υπουργό Εργασίας το κείμενο της ανακοίνωσης της ίδιας της κυβέρνησης. Ibid., σσ. 8-9.
Στην κατοχή δημιουργήθηκε η «Επιτροπή Συνεργασίας των Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων». Το πρωτόκολλο συνεργασίας που υπογράφηκε στις 8 Ιουνίου 1942 τόνιζε ότι η ΕΣΤΟ σκόπευε στην προστασία και προαγωγή των Οικονομικών και Επαγγελματικών συμφερόντων των τραπεζοϋπαλλήλων και θεωρούσε αναγκαίες τη συναδελφική αλληλεγγύη και την κοινή δράση για να επιτευχθεί το ποθούμενο αποτέλεσμα. Σημαντικότερο πρόβλημα ήταν η «εξασφάλιση τροφής». Βλ. 50 Χρόνια ΟΤΟΕ (1955-2005). Αθήνα, έκδ. ΟΤΟΕ, σελ.28.
ΕΝΙΑΙΑ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ – προοπτική
Εργαζομένων στην εμπορική τράπεζα. Αθήνα Παρασκευή 24.2.06
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: Ο νέος εργασιακός μεσαίωνας, το σύγχρονο Νταχάου.
Χθες, Πέμπτη 23.2.06 και ώρα 17:45, διεκόπη η συνεδρίαση του Δ.Σ. και του Γενικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας, και τα περισσότερα μέλη του, μαζί με συνδικαλιστές της ΟΤΟΕ, πραγματοποίησε αιφνιδιαστικό έλεγχο με επικεφαλής 3 ελεγκτές της Επιθεώρησης Εργασίας, στις Διευθύνσεις Χρηματιστηριακών Συναλλαγών και Διαχείρισης Διαθεσίμων (Dealing Room) της τράπεζας, που συστεγάζονται στο κτίριο Πινδάρου και Σόλωνος στο Κολωνάκι.
Κατά τον έλεγχο βρέθηκαν να εργάζονται στις 7 το βράδυ 15 (δεκαπέντε) εργαζόμενοι σε σύνολο 42 ( δηλαδή το 36%), κατά παράβαση του ωραρίου αποχώρησης, δηλαδή 15:15, και χωρίς υπερωριακή αποζημίωση.
Ο έλεγχος των επιθεωρητών, παρουσία μας, αποκάλυψε τις παρακάτω παραβάσεις, οι οποίες και καταγράφηκαν :
Δεν υπήρχε ανηρτημένη, αλλά ούτε και πουθενά αλλού, κατάσταση απασχολούμενων, θεωρημένη από την Επιθεώρηση Εργασίας.
Δεν υπήρχε και ούτε βρέθηκε πουθενά, το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών που προβλέπει το Νομοθ. Διάταγμα 515/70 (βλέπε και εγκύκλιο της τράπεζας 43345/2243/1.11.02 σελ. 11).
Δεν εφαρμοζόταν το με τη ΣΣΕ του 2003 νόμιμο ωράριο πρωινής προσέλευσης και απογευματινής αποχώρησης, αφού κατά δήλωση των αρμοδίων και την επίδειξη καταστάσεων (και φυσικά κατά παράβαση της ΣΣΕ), εφαρμόζεται διαφορετικό ωράριο από αυτό των τραπεζών.
Καταγράφηκε παρατήρηση για τον ΑΓΕΔ κ. Σπ. Παντελιά ο οποίος επί αρκετή ώρα αρνούνταν να ομολογήσει ότι είναι ο επικεφαλής της εκεί Τραπεζικής Μονάδας, προκαλώντας και την αγανάκτηση των επιθεωρητών και ο οποίος με περισσό θράσος ομολόγησε ενώπιόν τους ότι «.. δεν γνωρίζει από εργατική νομοθεσία και ούτε προβλέπεται να τη μάθει τους επόμενους 6 – 8 μήνες.»!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι, για πάρα πολλούς από σας αυτά όχι μόνον είναι γνωστά αλλά επί πλέον τα ζείτε καθημερινά. Αυτή είναι η πολιτική των νέων αντιλήψεων και συμπεριφοράς της κυβέρνησης και της διοίκησης του κ. Προβόπουλου. Άγρια εκμετάλλευση του προσωπικού, απλήρωτες υπερωρίες, εντατικοποίηση, συνθήκες σκλαβιάς, κλοπής του ελεύθερου χρόνου, κλοπής της υπερωριακής αποζημίωσης, κλοπής της ίδιας της ζωής τελικά.
Η απάντησή μας είναι μία: Κανένας συμβιβασμός. Αντίσταση στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Συνεχής αγώνας. Ο Σύλλογος είναι επιτακτικό να εντείνει τη δράση του σε όλα τα επίπεδα. Οι έλεγχοι πρέπει να συνεχιστούν παντού. Όχι μόνον για το ωράριο αλλά και για τις ανεπίδοτες δεκάδες χιλιάδες ημέρες κανονικής άδειας. Ήδη, γι’ αυτό μετά από καταγγελίες μας έγινε σε ορισμένα καταστήματα της Κεντρικής Ελλάδας, έλεγχος για τις άδειες και καταγράφηκαν οι παραβάσεις.
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι, σας παραθέτουμε παρακάτω, εκτενές απόσπασμα από σχετικό δελτίο τύπου της ΟΤΟΕ, της 23.2.06
« …… Είναι απλή θρασύτητα, είναι καθοδηγούμενη προβοκατόρικη ενέργεια ή απόπειρα δικαίωσης της «έννομης» βίας και παραπλάνηση της κοινής γνώμης, η ανακοίνωση της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής, με την οποία εμφανίζουν τους θύτες (μέλη τους) ως θύματα και τα θύματα (απεργούς συνδικαλιστές) ως θύτες.Φαίνεται ότι ήρθε η ώρα να το δούμε κι’ αυτό!
Οι σιδηρόφρακτες δυνάμεις της καταστολής με τα κλομπς, τις ασπίδες, τα κράνη και τα χημικά (ΜΑΤ) να κατηγορούν τους ανυπεράσπιστους απεργούς συνδικαλιστές, που δεν κρατούσαν ούτε … οδοντογλυφίδα, ότι δήθεν τους προπηλάκισαν… και τους έδειραν !
Ευτυχώς που ζούμε στην εποχή της τηλεοπτικής εικόνας και η κοινή γνώμη είδε ξεκάθαρα, ποιοι έδερναν με φανατισμό και με υπερβάλλοντα ζήλο μάλιστα ορισμένοι, τους εκπροσώπους των εργαζόμενων και τους απεργούς την περασμένη Παρασκευή 17/2, μπροστά στην ALPHA BANK και στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ Τράπεζα.
Όσο και να προσπαθεί λοιπόν η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής να εμφανίσει το ΜΑΥΡΟ (κλομπ) ως ΆΣΠΡΟ (λευκή περιστερά!!), δεν μπορεί να πείσει κανένα.
Εκτός βέβαια εάν η ανακοίνωσή της είναι αποτέλεσμα πίεσης υπηρεσιακής, έτσι για να πέσει στα «μαλακά» και να καταλήξει ανώδυνα για κάποιους θερμοκέφαλους των ΜΑΤ, που ξυλοκόπησαν άγρια τους απεργούς, η έρευνα που διέταξε ο νέος Υπουργός Δημόσιας Τάξης.
Λυπούμαστε, γιατί ένα σωματείο εργαζομένων διαστρεβλώνει κατάφωρα την πραγματικότητα και συκοφαντεί ασύστολα την ΟΤΟΕ και τους απεργούς τραπεζοϋπαλλήλους, που αγωνίζονται για την υπεράσπιση του θεσμού των Κλαδικών Συμβάσεων, που αφορούν όλους τους εργαζόμενους, για να εξυπηρετήσει αθέμιτες σκοπιμότητες.Ευτυχώς, που ο ελληνικός λαός έχει μάτια και βλέπει και κριτήριο για να κρίνει δίκαιους και άδικους.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ΟΤΟΕ δηλώνει, ότι ΗΤΑΝ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ στα σώματα ασφαλείας, όπως είναι άλλωστε αλληλέγγυα στους αγώνες ολόκληρης της εργατικής τάξης, προσπερνώντας το μεγάλο ολίσθημα της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής……»
ενιαία αγωνιστική συσπείρωση – προοπτική 24.2.06
Εργαζομένων στην εμπορική τράπεζα. Αθήνα Παρασκευή 24.2.06
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: Ο νέος εργασιακός μεσαίωνας, το σύγχρονο Νταχάου.
Χθες, Πέμπτη 23.2.06 και ώρα 17:45, διεκόπη η συνεδρίαση του Δ.Σ. και του Γενικού Συμβουλίου του Συλλόγου μας, και τα περισσότερα μέλη του, μαζί με συνδικαλιστές της ΟΤΟΕ, πραγματοποίησε αιφνιδιαστικό έλεγχο με επικεφαλής 3 ελεγκτές της Επιθεώρησης Εργασίας, στις Διευθύνσεις Χρηματιστηριακών Συναλλαγών και Διαχείρισης Διαθεσίμων (Dealing Room) της τράπεζας, που συστεγάζονται στο κτίριο Πινδάρου και Σόλωνος στο Κολωνάκι.
Κατά τον έλεγχο βρέθηκαν να εργάζονται στις 7 το βράδυ 15 (δεκαπέντε) εργαζόμενοι σε σύνολο 42 ( δηλαδή το 36%), κατά παράβαση του ωραρίου αποχώρησης, δηλαδή 15:15, και χωρίς υπερωριακή αποζημίωση.
Ο έλεγχος των επιθεωρητών, παρουσία μας, αποκάλυψε τις παρακάτω παραβάσεις, οι οποίες και καταγράφηκαν :
Δεν υπήρχε ανηρτημένη, αλλά ούτε και πουθενά αλλού, κατάσταση απασχολούμενων, θεωρημένη από την Επιθεώρηση Εργασίας.
Δεν υπήρχε και ούτε βρέθηκε πουθενά, το Ειδικό Βιβλίο Υπερωριών που προβλέπει το Νομοθ. Διάταγμα 515/70 (βλέπε και εγκύκλιο της τράπεζας 43345/2243/1.11.02 σελ. 11).
Δεν εφαρμοζόταν το με τη ΣΣΕ του 2003 νόμιμο ωράριο πρωινής προσέλευσης και απογευματινής αποχώρησης, αφού κατά δήλωση των αρμοδίων και την επίδειξη καταστάσεων (και φυσικά κατά παράβαση της ΣΣΕ), εφαρμόζεται διαφορετικό ωράριο από αυτό των τραπεζών.
Καταγράφηκε παρατήρηση για τον ΑΓΕΔ κ. Σπ. Παντελιά ο οποίος επί αρκετή ώρα αρνούνταν να ομολογήσει ότι είναι ο επικεφαλής της εκεί Τραπεζικής Μονάδας, προκαλώντας και την αγανάκτηση των επιθεωρητών και ο οποίος με περισσό θράσος ομολόγησε ενώπιόν τους ότι «.. δεν γνωρίζει από εργατική νομοθεσία και ούτε προβλέπεται να τη μάθει τους επόμενους 6 – 8 μήνες.»!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Συναδέλφισσες και συνάδελφοι, για πάρα πολλούς από σας αυτά όχι μόνον είναι γνωστά αλλά επί πλέον τα ζείτε καθημερινά. Αυτή είναι η πολιτική των νέων αντιλήψεων και συμπεριφοράς της κυβέρνησης και της διοίκησης του κ. Προβόπουλου. Άγρια εκμετάλλευση του προσωπικού, απλήρωτες υπερωρίες, εντατικοποίηση, συνθήκες σκλαβιάς, κλοπής του ελεύθερου χρόνου, κλοπής της υπερωριακής αποζημίωσης, κλοπής της ίδιας της ζωής τελικά.
Η απάντησή μας είναι μία: Κανένας συμβιβασμός. Αντίσταση στη νεοφιλελεύθερη λαίλαπα. Συνεχής αγώνας. Ο Σύλλογος είναι επιτακτικό να εντείνει τη δράση του σε όλα τα επίπεδα. Οι έλεγχοι πρέπει να συνεχιστούν παντού. Όχι μόνον για το ωράριο αλλά και για τις ανεπίδοτες δεκάδες χιλιάδες ημέρες κανονικής άδειας. Ήδη, γι’ αυτό μετά από καταγγελίες μας έγινε σε ορισμένα καταστήματα της Κεντρικής Ελλάδας, έλεγχος για τις άδειες και καταγράφηκαν οι παραβάσεις.
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι, σας παραθέτουμε παρακάτω, εκτενές απόσπασμα από σχετικό δελτίο τύπου της ΟΤΟΕ, της 23.2.06
« …… Είναι απλή θρασύτητα, είναι καθοδηγούμενη προβοκατόρικη ενέργεια ή απόπειρα δικαίωσης της «έννομης» βίας και παραπλάνηση της κοινής γνώμης, η ανακοίνωση της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής, με την οποία εμφανίζουν τους θύτες (μέλη τους) ως θύματα και τα θύματα (απεργούς συνδικαλιστές) ως θύτες.Φαίνεται ότι ήρθε η ώρα να το δούμε κι’ αυτό!
Οι σιδηρόφρακτες δυνάμεις της καταστολής με τα κλομπς, τις ασπίδες, τα κράνη και τα χημικά (ΜΑΤ) να κατηγορούν τους ανυπεράσπιστους απεργούς συνδικαλιστές, που δεν κρατούσαν ούτε … οδοντογλυφίδα, ότι δήθεν τους προπηλάκισαν… και τους έδειραν !
Ευτυχώς που ζούμε στην εποχή της τηλεοπτικής εικόνας και η κοινή γνώμη είδε ξεκάθαρα, ποιοι έδερναν με φανατισμό και με υπερβάλλοντα ζήλο μάλιστα ορισμένοι, τους εκπροσώπους των εργαζόμενων και τους απεργούς την περασμένη Παρασκευή 17/2, μπροστά στην ALPHA BANK και στην ΑΓΡΟΤΙΚΗ Τράπεζα.
Όσο και να προσπαθεί λοιπόν η Ένωση Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής να εμφανίσει το ΜΑΥΡΟ (κλομπ) ως ΆΣΠΡΟ (λευκή περιστερά!!), δεν μπορεί να πείσει κανένα.
Εκτός βέβαια εάν η ανακοίνωσή της είναι αποτέλεσμα πίεσης υπηρεσιακής, έτσι για να πέσει στα «μαλακά» και να καταλήξει ανώδυνα για κάποιους θερμοκέφαλους των ΜΑΤ, που ξυλοκόπησαν άγρια τους απεργούς, η έρευνα που διέταξε ο νέος Υπουργός Δημόσιας Τάξης.
Λυπούμαστε, γιατί ένα σωματείο εργαζομένων διαστρεβλώνει κατάφωρα την πραγματικότητα και συκοφαντεί ασύστολα την ΟΤΟΕ και τους απεργούς τραπεζοϋπαλλήλους, που αγωνίζονται για την υπεράσπιση του θεσμού των Κλαδικών Συμβάσεων, που αφορούν όλους τους εργαζόμενους, για να εξυπηρετήσει αθέμιτες σκοπιμότητες.Ευτυχώς, που ο ελληνικός λαός έχει μάτια και βλέπει και κριτήριο για να κρίνει δίκαιους και άδικους.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ΟΤΟΕ δηλώνει, ότι ΗΤΑΝ, ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΑ ΣΤΑ ΔΙΚΑΙΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ στα σώματα ασφαλείας, όπως είναι άλλωστε αλληλέγγυα στους αγώνες ολόκληρης της εργατικής τάξης, προσπερνώντας το μεγάλο ολίσθημα της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αττικής……»
ενιαία αγωνιστική συσπείρωση – προοπτική 24.2.06
Παράνομη λειτουργία της Eurobank μετά το νόμιμο ωράριο
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Τ.Ο.Ε
Την παράνομη λειτουργία των υπηρεσιών της, που παραβιάζουν το νόμιμο ωράριο εργασίας, αλλά και την προκλητική στάση της απέναντι στις υπηρεσίες του κράτους (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας) επιχειρεί να συγκαλύψει η Διοίκηση της Eurobank με ανακοίνωση που εξέδωσε χθες το βράδυ, μετά την αποκάλυψη της ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 135 εργαζόμενων στο κτίριο της οδού Σανταρόζα.
Η ανακοίνωση της Eurobank είναι γεμάτη από ψεύδη και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς εναντίον της ΟΤΟΕ, με σκοπό τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από όσα παράνομα και τριτοκοσμικά συντελούνται στις υπηρεσίες της και τη διατήρηση της εικόνας της νομιμοφανούς λειτουργίας της στη συνείδηση του συναλλασσόμενου κοινού, αλλά και όλων των πολιτών.
Συγκεκριμένα στην ανακοίνωσή της αναφέρεται: «Μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας, η Υπηρεσία Θεματοφυλακής της Τράπεζας που στεγάζεται σε κτίριο επί της οδού Σανταρόζα στην Αθήνα, λειτουργεί, τόσο κατά τα ισχύοντα στην αγορά όσο και διεθνώς, για περιορισμένο χρονικό διάστημα τις απογευματινές ώρες..»
Η αλήθεια είναι, ότι η Επιθεώρηση Εργασίας δεν έχει χορηγήσει στην Eurobank ΚΑΜΙΑ ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ και δεν έχει ΚΑΜΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ!
ΡΩΤΑΜΕ τη Διοίκηση της Eurobank, αν διέθετε άδεια από την Επιθεώρηση Εργασίας:
1. Γιατί οι Επιθεωρητές του Σ.ΕΠ.Ε. προσήλθαν για να πραγματοποιήσουν έλεγχο στη συγκεκριμένη υπηρεσία της, αφού λογικά έπρεπε να το γνώριζαν;
2. Γιατί παρακώλυσε για 1.15΄ (μία ώρα και δεκαπέντε λεπτά) τον έλεγχο των Επιθεωρητών Εργασίας στο κτίριο της Σανταρόζα, υποχρεώνοντάς τους να παραμένουν έξω από κλειστές πόρτες;
3. Γιατί τελικά, αφού μετά από παρέμβαση της Αστυνομίας που τη ζήτησαν οι Επιθεωρητές, υποχρεώθηκε να ανοίξει τις πόρτες και να επιτρέψει τον έλεγχο στους Επιθεωρητές Εργασίας, δεν τους επέδειξε την υποτιθέμενη άδεια;
4. Γιατί οι 135 εργαζόμενοι, που εργάζονταν (όπως διαπιστώθηκε) μετά την καταγραφή τους από τους Επιθεωρητές Εργασίας αποχώρησαν και δεν παρέμειναν να συνεχίσουν την εργασία τους, εφόσον υπήρχε άδεια ;
5. Ποια είναι «τα ισχύοντα στην αγορά και διεθνώς», όπως ψευδώς ισχυρίζεται η Eurobank, που επιτρέπουν την παράνομη λειτουργία μιας Τράπεζας;
Στην ίδια ανακοίνωση της Eurobank αναφέρεται ακόμα; «Η διαδικασία αυτή, που ακολουθείται από ετών, ήταν και είναι γνωστή εκτός άλλων και στην ΟΤΟΕ, κλιμάκιο της οποίας επιχείρησε σήμερα το απόγευμα να εισβάλλει στο συγκεκριμένο χώρο εργασίας κατά τρόπο που ενδεχομένως θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τόσο τη σωματική ακεραιότητα των εκεί εργαζομένων όσο και την ασφάλεια των αρχείων που διατηρεί η Υπηρεσία Θεματοφυλακής για λογαριασμό χιλιάδων πελατών της, επενδυτών εξωτερικού και εσωτερικού.
Στους χώρους της Τράπεζας εισήλθαν μέλη της ΟΤΟΕ με τον πρόεδρό της κ. Δημήτρη Τσουκαλά καθώς και εκπρόσωποι της Επιθεώρησης Εργασίας. Με την υπεύθυνη στάση της Τράπεζας απεφεύχθησαν βιαιότητες και άλλες έκνομες ενέργειες. Η Τράπεζα όμως είναι υποχρεωμένη να εκφράσει την πικρία της για τα γεγονότα αυτά και την ανησυχία της για το τι σκοπιμότητες εξυπηρετούν»
ΑΠΑΝΤΑΜΕ στη Διοίκηση της Eurobank:
1. Τέτοιες ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ διαδικασίες ούτε είναι γνωστές, ούτε συγκαλύπτονται από την ΟΤΟΕ, όταν διαπιστώνονται.
2. Η ΟΤΟΕ δεν «εισβάλει» στους εργασιακούς χώρους, ούτε «θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των εργαζόμενων και την ασφάλεια των αρχείων», όπως συκοφαντικά ισχυρίζεται η Eurobank, για να δικαιολογήσει την παράνομη παρακώλυση του ελέγχου από την Επιθεώρηση Εργασίας.
3. Η ΟΤΟΕ είναι θεματοφύλακας της νομιμότητας και των θεσμών της Πολιτείας, υπερασπίζοντας με όλα τα νόμιμα μέσα, όπως υπαγορεύεται εκ του ρόλου της, τα εργασιακά δικαιώματα όλων των εργαζόμενων στις τράπεζες.
4. «Οι βιαιότητες και οι άλλες έκνομες ενέργειες» δεν είναι στοιχεία και πράξεις, που χαρακτηρίζουν την ΟΤΟΕ και τους εργαζόμενους και αυτό αποδείχτηκε από το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της ΟΤΟΕ και τα υπόλοιπα μέλη του Προεδρείου δεν προχώρησαν ούτε δύο βήματα μέσα στο χώρο εργασίας. Όλα αυτά βρίσκονται στη σφαίρα της φαντασίας εκείνων που τις εμπνέονται, τις μεθοδεύουν και τις υλοποιούν σε βάρος των εργαζόμενων που διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
5. Όσο για «την πικρία και την ανησυχία της Eurobank» αυτή θα ήταν τιμιότερο από μέρους της να εκφρασθεί ως ελάχιστο δείγμα συγνώμης και αυτοκριτικού προβληματισμού για τη στάση της απέναντι στους εργαζόμενούς της, που υποχρεώνονται να φεύγουν νύχτα από τις υπηρεσίες της και τα καταστήματά της.
Η ΟΤΟΕ καταγγέλλει για μια ακόμα φορά δημόσια την παράνομη στάση και συμπεριφορά της Eurobank, η οποία δεν εννοεί να συμμορφωθεί με τους νόμους και τους θεσμούς λειτουργίας του κράτους.
Εφιστά την προσοχή στη Διοίκηση της Eurobank να σεβαστεί το ρόλο της ΟΤΟΕ και την ιδιότητα των συνδικαλιστικών εκπροσώπων της, αποφεύγοντας συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς σε βάρος των ιδίων και των νομίμων ενεργειών τους.
ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ να ΘΩΡΑΚΙΣΕΙ ακόμα περισσότερο θεσμικά και πρακτικά το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη άσκηση του σημαντικού έργου του, που απειλείται από τις ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ και τις ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΕΤΟΙΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ.
Σε κάθε περίπτωση η ΟΤΟΕ επισημαίνει ότι θα συνεχίσει τον ΑΓΩΝΑ ΜΕ ΟΛΕΣ ΤΗΣ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ και ΟΛΑ ΤΑ ΝΟΜΙΜΑ ΜΕΣΑ για την υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων, που έχουν κατακτηθεί με σκληρούς αγώνες για όλους τους εργαζόμενους στις Τράπεζες.
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΟΤΟΕ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ Ο.Τ.Ο.Ε
Την παράνομη λειτουργία των υπηρεσιών της, που παραβιάζουν το νόμιμο ωράριο εργασίας, αλλά και την προκλητική στάση της απέναντι στις υπηρεσίες του κράτους (Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας) επιχειρεί να συγκαλύψει η Διοίκηση της Eurobank με ανακοίνωση που εξέδωσε χθες το βράδυ, μετά την αποκάλυψη της ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 135 εργαζόμενων στο κτίριο της οδού Σανταρόζα.
Η ανακοίνωση της Eurobank είναι γεμάτη από ψεύδη και συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς εναντίον της ΟΤΟΕ, με σκοπό τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης από όσα παράνομα και τριτοκοσμικά συντελούνται στις υπηρεσίες της και τη διατήρηση της εικόνας της νομιμοφανούς λειτουργίας της στη συνείδηση του συναλλασσόμενου κοινού, αλλά και όλων των πολιτών.
Συγκεκριμένα στην ανακοίνωσή της αναφέρεται: «Μετά από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας, η Υπηρεσία Θεματοφυλακής της Τράπεζας που στεγάζεται σε κτίριο επί της οδού Σανταρόζα στην Αθήνα, λειτουργεί, τόσο κατά τα ισχύοντα στην αγορά όσο και διεθνώς, για περιορισμένο χρονικό διάστημα τις απογευματινές ώρες..»
Η αλήθεια είναι, ότι η Επιθεώρηση Εργασίας δεν έχει χορηγήσει στην Eurobank ΚΑΜΙΑ ΑΔΕΙΑ ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ και δεν έχει ΚΑΜΙΑ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ!
ΡΩΤΑΜΕ τη Διοίκηση της Eurobank, αν διέθετε άδεια από την Επιθεώρηση Εργασίας:
1. Γιατί οι Επιθεωρητές του Σ.ΕΠ.Ε. προσήλθαν για να πραγματοποιήσουν έλεγχο στη συγκεκριμένη υπηρεσία της, αφού λογικά έπρεπε να το γνώριζαν;
2. Γιατί παρακώλυσε για 1.15΄ (μία ώρα και δεκαπέντε λεπτά) τον έλεγχο των Επιθεωρητών Εργασίας στο κτίριο της Σανταρόζα, υποχρεώνοντάς τους να παραμένουν έξω από κλειστές πόρτες;
3. Γιατί τελικά, αφού μετά από παρέμβαση της Αστυνομίας που τη ζήτησαν οι Επιθεωρητές, υποχρεώθηκε να ανοίξει τις πόρτες και να επιτρέψει τον έλεγχο στους Επιθεωρητές Εργασίας, δεν τους επέδειξε την υποτιθέμενη άδεια;
4. Γιατί οι 135 εργαζόμενοι, που εργάζονταν (όπως διαπιστώθηκε) μετά την καταγραφή τους από τους Επιθεωρητές Εργασίας αποχώρησαν και δεν παρέμειναν να συνεχίσουν την εργασία τους, εφόσον υπήρχε άδεια ;
5. Ποια είναι «τα ισχύοντα στην αγορά και διεθνώς», όπως ψευδώς ισχυρίζεται η Eurobank, που επιτρέπουν την παράνομη λειτουργία μιας Τράπεζας;
Στην ίδια ανακοίνωση της Eurobank αναφέρεται ακόμα; «Η διαδικασία αυτή, που ακολουθείται από ετών, ήταν και είναι γνωστή εκτός άλλων και στην ΟΤΟΕ, κλιμάκιο της οποίας επιχείρησε σήμερα το απόγευμα να εισβάλλει στο συγκεκριμένο χώρο εργασίας κατά τρόπο που ενδεχομένως θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τόσο τη σωματική ακεραιότητα των εκεί εργαζομένων όσο και την ασφάλεια των αρχείων που διατηρεί η Υπηρεσία Θεματοφυλακής για λογαριασμό χιλιάδων πελατών της, επενδυτών εξωτερικού και εσωτερικού.
Στους χώρους της Τράπεζας εισήλθαν μέλη της ΟΤΟΕ με τον πρόεδρό της κ. Δημήτρη Τσουκαλά καθώς και εκπρόσωποι της Επιθεώρησης Εργασίας. Με την υπεύθυνη στάση της Τράπεζας απεφεύχθησαν βιαιότητες και άλλες έκνομες ενέργειες. Η Τράπεζα όμως είναι υποχρεωμένη να εκφράσει την πικρία της για τα γεγονότα αυτά και την ανησυχία της για το τι σκοπιμότητες εξυπηρετούν»
ΑΠΑΝΤΑΜΕ στη Διοίκηση της Eurobank:
1. Τέτοιες ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ διαδικασίες ούτε είναι γνωστές, ούτε συγκαλύπτονται από την ΟΤΟΕ, όταν διαπιστώνονται.
2. Η ΟΤΟΕ δεν «εισβάλει» στους εργασιακούς χώρους, ούτε «θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ακεραιότητα των εργαζόμενων και την ασφάλεια των αρχείων», όπως συκοφαντικά ισχυρίζεται η Eurobank, για να δικαιολογήσει την παράνομη παρακώλυση του ελέγχου από την Επιθεώρηση Εργασίας.
3. Η ΟΤΟΕ είναι θεματοφύλακας της νομιμότητας και των θεσμών της Πολιτείας, υπερασπίζοντας με όλα τα νόμιμα μέσα, όπως υπαγορεύεται εκ του ρόλου της, τα εργασιακά δικαιώματα όλων των εργαζόμενων στις τράπεζες.
4. «Οι βιαιότητες και οι άλλες έκνομες ενέργειες» δεν είναι στοιχεία και πράξεις, που χαρακτηρίζουν την ΟΤΟΕ και τους εργαζόμενους και αυτό αποδείχτηκε από το γεγονός ότι ο Πρόεδρος της ΟΤΟΕ και τα υπόλοιπα μέλη του Προεδρείου δεν προχώρησαν ούτε δύο βήματα μέσα στο χώρο εργασίας. Όλα αυτά βρίσκονται στη σφαίρα της φαντασίας εκείνων που τις εμπνέονται, τις μεθοδεύουν και τις υλοποιούν σε βάρος των εργαζόμενων που διεκδικούν τα δικαιώματά τους.
5. Όσο για «την πικρία και την ανησυχία της Eurobank» αυτή θα ήταν τιμιότερο από μέρους της να εκφρασθεί ως ελάχιστο δείγμα συγνώμης και αυτοκριτικού προβληματισμού για τη στάση της απέναντι στους εργαζόμενούς της, που υποχρεώνονται να φεύγουν νύχτα από τις υπηρεσίες της και τα καταστήματά της.
Η ΟΤΟΕ καταγγέλλει για μια ακόμα φορά δημόσια την παράνομη στάση και συμπεριφορά της Eurobank, η οποία δεν εννοεί να συμμορφωθεί με τους νόμους και τους θεσμούς λειτουργίας του κράτους.
Εφιστά την προσοχή στη Διοίκηση της Eurobank να σεβαστεί το ρόλο της ΟΤΟΕ και την ιδιότητα των συνδικαλιστικών εκπροσώπων της, αποφεύγοντας συκοφαντικούς χαρακτηρισμούς σε βάρος των ιδίων και των νομίμων ενεργειών τους.
ΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ να ΘΩΡΑΚΙΣΕΙ ακόμα περισσότερο θεσμικά και πρακτικά το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας για την καλύτερη και αποτελεσματικότερη άσκηση του σημαντικού έργου του, που απειλείται από τις ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΕΣ και τις ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΕΣ ΤΕΤΟΙΩΝ ΕΡΓΟΔΟΤΩΝ.
Σε κάθε περίπτωση η ΟΤΟΕ επισημαίνει ότι θα συνεχίσει τον ΑΓΩΝΑ ΜΕ ΟΛΕΣ ΤΗΣ ΤΙΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ και ΟΛΑ ΤΑ ΝΟΜΙΜΑ ΜΕΣΑ για την υπεράσπιση των εργασιακών δικαιωμάτων, που έχουν κατακτηθεί με σκληρούς αγώνες για όλους τους εργαζόμενους στις Τράπεζες.
ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ ΟΤΟΕ
Tuesday, February 14, 2006
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΛΕΣΧΗΣ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗΣ
Κυριακή, 5/2/2006
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ
του Θανάση Τσακίρη
Το βιβλίο του Πάνου Τότσικα αποτελεί για εμάς στην Ηλιούπολη που ασχολούμαστε με την πολιτική κοινωνιολογία βιβλίο αναφοράς γιατί είναι ένας ιστορικός καθρέφτης των τοπικών κοινωνικών κινημάτων της πόλης. Όμως, για εμάς που δεν βολευόμαστε με μια αποστειρωμένη επιστημονική, κατά τα άλλα, ανάλυση αλλά βουτάμε για να κολυμπήσουμε στο αρχιπέλαγος των κοινωνικών κινημάτων με ακτιβιστική λογική, το βιβλίο του Πάνου είναι βασικό εφόδιο.
Τα κοινωνικά κινήματα είναι που συχνά πρώτα αρθρώνουν λόγο για νέα πολιτικά ζητήματα και ιδέες, αναγκάζοντας έτσι όσους βρίσκονται στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος να αναγνωρίσουν νέους κοινωνικούς φόβους ή/και ανάγκες και επιθυμίες.
Ο στόχος της κοινωνικής αλλαγής με κατεύθυνση την κοινωνική δικαιοσύνη είναι ο στόχος μας. Αλλά δεν είναι τα κινήματα οι μοναδικές πηγές κοινωνικής αλλαγής. Είναι και οι επίσημες οργανώσεις όπως η κρατική διοίκηση, η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση αλλά και οι μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες, οι corporations, που επινοούν νέους τρόπους απόκτησης κερδών από το μόχθο των εργαζομένων και νέα προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και νέους τρόπους προώθησης αυτών των προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά. Ας θυμηθούμε το Φορντισμό και τον Ταιηλορισμό και τις κοινωνικές αλλαγές που επέφεραν ή ας δούμε τα σημερινά πρότυπα οργάνωσης της εργασίας, δηλαδή το νεοφορντισμό και το μεταφορντισμό, τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώνουν και ανασυγκροτούν τις κοινωνικές σχέσεις. Αυτές, λοιπόν, οι μεταβολές επιφέρουν αλλαγές και αναστατώσεις στη ζωή των ανθρώπων οι οποίοι με τη σειρά τους αντιδρούν δημιουργώντας κοινωνικά κινήματα. Συνεπώς, όλες αυτές οι οργανώσεις δεν παράγουν μόνο τεχνικές αλλαγές αλλά συντελούν, συνήθως ανεπιθύμητα (παράπλευρες ζημίες), στις κοινωνικές αλλαγές και στον τρόπο ζωής και στις αξίες των ανθρώπων.
Πώς μελέτησαν οι κοινωνικοί επιστήμονες τα κοινωνικά κινήματα; Πώς εξελίχθηκε η σκέψη περί αυτών ιστορικά;
Εκτός από τον Κάρολο Μαρξ και τον Φρήντριχ Ένγκελς που θεωρούσαν ότι οι δομικές αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής αναγκαστικά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του εργατικού και του κομμουνιστικού κινήματος, ως το 1960 οι ενασχολούμενοι με τα κοινωνικά κινήματα λόγιοι τρόμαζαν μ’ αυτά, ακόμη και η μεγάλη μορφή της πολιτικής φιλοσοφίας Χάνα Άρεντ. Τα θεωρούσαν κινήσεις επικίνδυνων όχλων που δρούσαν παράλογα, ακολουθούσαν τυφλά δημαγωγούς που είτε ξεπηδούσαν απ’ αυτά είτε τα εκμεταλλεύονταν για δικούς τους σκοπούς.
Κατά το 19ο αιώνα ήταν τα πλήθη των πόλεων που ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εργάτες, δικαίωμα ψήφου για τους μη κατέχοντες πλούτη και γενικότερα καλύτερες συνθήκες ζωής που σήμερα θεωρούμε δεδομένες. Όμως, σύμφωνα με τους λόγιους της εποχής εκείνης, τα πλήθη μετασχημάτιζαν τους ανθρώπους σε μη σκεπτόμενα αυτόματα. Για αρκετές δεκαετίες, ακόμη και ως τα μέσα του 20ου αιώνα, έχοντας και το ναζιστικό εφιάλτη να στοιχειώνει τη σκέψη τους, οι περισσότεροι λόγιοι θεωρούσαν παράλογα και τρομακτικά τα κοινωνικά κινήματα που δρούσαν εκτός των τυπικών θεσμοποιημένων πλαισίων και διαύλων πολιτικής επικοινωνίας.
Στη δεκαετία του 1960, όμως, αλλάζει ριζικά η αντιμετώπιση των κινημάτων. Μεγάλος αριθμός προνομιούχων ανθρώπων (φοιτητόκοσμος ή γενικώς άνθρωποι με πανεπιστημιακή μόρφωση) άρχισαν να δείχνουν συμπάθεια για τις προσπάθειες των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων για την κατάκτηση ελευθεριών και δικαιωμάτων και για τη βελτίωση της οικονομικής και γενικότερα υλικής θέσης τους. Έτσι διατυπώνονται νέες θεωρίες για τα κοινωνικά κινήματα μακριά από τη λογική του όχλου. Για παράδειγμα, το 1965 ο Μάνκουρ Όλσον έγραψε το βιβλίο Η Λογική της Συλλογικής Δράσης με το οποίο οι συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας θεωρούνται πλέον ορθολογιστικά όντα που ζυγίζουν προσεκτικά τα κόστη και τα οφέλη των επιλογών τους. Διατύπωσε τη θεωρία του «τσαμπατζή» σύμφωνα με την οποία το μεμονωμένο μέλος μιας μεγάλης οργάνωσης βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε να μπορεί να περάσει απαρατήρητη η τυπική, και όχι ουσιαστική, συμμετοχή του στις δραστηριότητές της ενώ ταυτόχρονα να απολαμβάνει τα άνευ κόπου ωφελήματα. Παρ’ ότι ο Όλσον θεωρεί τα άτομα συμφεροντολόγα και εγωιστικά, η σημασία της δουλειάς του έγκειται στο ότι διαλύει οριστικά τους μύθους περί του φύσει παράλογου χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
Λίγα χρόνια αργότερα οι Τζων ΜακΚάρθυ και Μάγιερ Ζαλντ θεώρησαν ότι οι τυπικές επίσημες οργανώσεις αποτελούν την καρδιά των πυρήνα των κοινωνικών κινημάτων. Οι οργανώσεις αυτές δρουν όπως δρουν οι εταιρείες, δηλαδή προσπαθούν να συσσωρεύσουν πόρους, να προσλάβουν προσωπικό -έστω και αν αυτό δεν αποδέχεται τις αρχές και τους στόχους της οργάνωσης-, ή να πουλήσουν την άποψή τους σε πιθανά μέλη και χρηματοδότες. Επίσης, ανταγωνίζονται η μία την άλλη για την προσέλκυση χρηματοδοτών. Δημιουργείται έτσι ο κλάδος ή η βιομηχανία των κοινωνικών κινημάτων. Λόγω της εμμονής τους αυτής να θεωρούν ότι οι οργανώσεις αποσκοπούν στην εξασφάλιση προσωπικού, χρόνου και χρήματος, η θεωρία τους αποκλήθηκε «προσέγγιση της κινητοποίησης πόρου» και αποτελεί μια νέου τύπου οικονομική θεωρία περί κινημάτων.
Άλλοι ερευνητές της εποχής εκείνης ανακάλυψαν τον πολιτικό χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων κυρίως επειδή τα κινήματα της εργατικής τάξης και για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα απευθύνονταν άμεσα στο κράτος για την επίλυση προβλημάτων και τη διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Αυτή η θεώρηση ονομάστηκε «θεωρία της πολιτικής διαδικασίας». Τα κινήματα θεωρούνται κατ’ ουσίαν ορθολογικά και κάτι παραπάνω από τη συνήθη πολιτική παρέμβαση με μη θεσμικά μέσα.
Αυτές οι θεωρίες που προαναφέραμε έχουν ως κοινό στοιχείο την αναγνώριση του ορθολογικού χαρακτήρα των συμμετεχόντων που προωθούν και προστατεύουν τα εκάστοτε συμφέροντά τους. Λόγω της αντίληψης περί σχέσης κοινωνικών κινημάτων και κράτους, η θεωρία της πολιτικής διαδικασίας εστιάζεται στην έννοια της σύγκρουσης (conflict) καθώς και στα εξωτερικά περιβάλλοντα των κοινωνικών κινημάτων. Εξηγούν, δηλαδή, την εμφάνιση και ανάδειξη των κινημάτων ως αποτέλεσμα των «ευκαιριών» που παρέχει το κράτος, όπως το χαλάρωμα των καταπιεστικών κατασταλτικών μηχανισμών, η διάσπαση της ενότητας των αρχουσών πολιτικών και οικονομικών ελίτ κ.ο.κ.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, άρχισε να αναδεικνύεται μια ακόμη αγνοημένη πλευρά των κοινωνικών κινημάτων, δηλαδή η πολιτισμική διάσταση και η κουλτούρα. Εκτός από τον ορθολογικό χαρακτήρα των συμμετεχόντων στα κινήματα διαμαρτυρίας έπρεπε να ιδωθεί η πλευρά της δημιουργίας συμβόλων, ιδεολογικών πλαισίων, της προσπάθειας να πειστούν οι άνθρωποι ότι όντως έχουν παράπονα να διατυπώσουν καθώς και της προσπάθειας να καθιερωθεί ένα αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των συμμετεχόντων. Διακρίνουμε δύο αλληλένδετες διαδικασίες. Πρώτον, τη διαδικασία πλαισίωσης των ζητημάτων κατά τρόπο τέτοιο ώστε τα άτομα που είναι εν δυνάμει στρατολογήσιμα να τα κατανοούν (ακόμη και το σύνολο των ψηφοφόρων έχει αυτή την πολιτική ανάγκη). Δεύτερον, τη διαδικασία δημιουργίας «συλλογικής ταυτότητας» που μπορούν οι οργανωτές να χρησιμοποιήσουν ή να δημιουργήσουν εξαρχής για να προσελκύσουν ή να εξάψουν το ενδιαφέρον και τη φαντασία. Οι ακτιβιστές/τριες που μπορούν να πολιτικοποιήσουν μια προϋπάρχουσα ταυτότητα έχουν περισσότερε ς δυνατότητες επιτυχίας στην κινητοποίηση του κοινού, όπως έκαναν οι μαύροι φοιτητές στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ στη δεκαετία του 1960 και οι οποίοι θωρούσαν ότι ήταν μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους να καθοδηγήσουν το κίνημα για την διεκδίκηση των πολιτικών δικαιωμάτων σε πιο ριζοσπαστική και μαχητική κατεύθυνση από αυτή της λογικής του «μπαρμπα-Θωμά». Στις περιπτώσεις της δημιουργίας συλλογικής ταυτότητας χωρίς στήριξη σε κάποια προηγούμενη ανήκει αυτή του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος του 20ού αιώνα που πόνταρε στην αίσθηση της συλλογικής αδικίας σε βάρος της νεογέννητης εργατικής τάξης των πόλεων στα πλαίσια της ραγδαίας καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν νέες διαστάσεις των κοινωνικών κινημάτων με αφορμή τα κινήματα όπως το οικολογικό ή το κίνημα ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, το κίνημα για μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση και κατά της παγκόσμιας φτώχειας. Αυτή η διάσταση είναι η παγκόσμια, ιδιαίτερα σε μια εποχή που τα ρίσκα διαχέονται από χώρα σε χώρα.
Ακόμη πιο πρόσφατα ανακαλύφθηκαν και τονίστηκαν οι συναισθηματικές όψεις της διαμαρτυρίας. Μια σειρά από πολυσύνθετα αισθήματα και συναισθήματα συνοδεύουν το σύνολο της κοινωνικής ζωής, όμως στην περίπτωση των κοινωνικών κινημάτων γίνονται ευκρινέστερα. Οι οργανωτές/τριες πρέπει να εγείρουν συναισθήματα θυμού, οργής και συμπάθειας, να χειρίζονται τα αισθήματα φόβου και τις αγωνίες. Ορισμένες φορές αυτά τα αισθήματα φόβου και αγωνίας πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού αρχίσουν οι άνθρωποι να διαδηλώνουν τη διαμαρτυρία τους. Είναι επίσης σύνηθες το φαινόμενο οι οργανωτές/τριες να προσφέρουν ορισμένες εκδηλώσεις χαράς και ενθουσιασμού στους συμμετέχοντες ώστε να νοιώθουν ότι συμμετέχουν σε ένα κίνημα ανθρώπων που εκτός από την καθαρή λογική διαθέτουν και ευαισθησία.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της έρευνας για τα κοινωνικά κινήματα είναι ότι οι μελετητές τους δεν μένουν ανεπηρέαστοι από όσα βλέπουν να συμβαίνουν γύρω τους. Οι ταραχές στις πόλεις του 19ου αιώνα έστρεψαν την προσοχή των ερευνητών στο χαρακτήρα του πλήθους. Στη δεκαετία του 1950 μεγάλο μέρος της έρευνας στάθηκε στη «μαζική κοινωνία» και στο πώς υποτάχθηκε στους ναζιστές, στους φασίστες και τους σταλινικούς (αυτό δεν σημαίνει ότι ο τελευταίος ταυτίζεται με τους πρώτους). Οι αγώνες για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και την κρατική-συνταγματική κατοχύρωσή τους έστρεψαν πολλούς ερευνητές στην πολιτική διαδικασία. Οι ερευνητές της δεκαετίας του 1960 ήταν σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιοι συμμετέχοντες στα κοινωνικά κινήματα και ήταν πολύ λογικό να παρουσιάζουν τα μέλη των κινημάτων ως ορθολογικά και όχι ως παράλογα όντα. Όμως, πολλοί αγώνες στη δεκαετία του 1960 και μετέπειτα αφορούσαν τον τρόπο ζωής, τα πολιτισμικά νοήματα και έτσι αργά ή γρήγορα οι ερευνητές θα ερευνούσαν τα κινήματα της νεολαίας, των γυναικών, των ομοφυλοφίλων, του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών, του αθλητισμού κ.ο.κ. Έτσι καθώς σήμερα βιώνουμε την εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης μελετάμε τα κινήματα της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης ή/και αντιπαγκοσμιοποίησης, τα φονταμενταλιστικά θρησκευτικά ή εθνοτικά/αποσχιστικά κινήματα , τα κινήματα ταυτότητας. Η 11η Σεπτεμβρίου και οι παρόμοιες τρομοκρατικές ενέργειες που ακολούθησαν, το κίνημα των φονταμενταλιστών ευαγγελιστών στις ΗΠΑ, τα αντιπολεμικά κινήματα σε Ευρώπη και Αμερική είναι επίσης μια ομάδα ενδιαφερουσών ερευνών έστω και αν ενδεχομένως θέτουμε σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια μας τη ζωή ως ερευνητές. Η κοινωνική και πολιτική έρευνα μας θέλει να είμαστε συμμετοχικοί παρατηρητές και όχι αποστειρωμένοι επιστήμονες κλεισμένοι στους τέσσερις τοίχους ενός εργαστηρίου ή ενός γραφείου. Πρέπει να είμαστε ενεργό κομμάτι των κινημάτων.
Γι’ αυτό, θα ήθελα να κλείσω την παρέμβασή μου, στο σημείο, αυτό, τονίζοντας ότι αν θέλουμε να συμβάλλουμε αποτελεσματικά στη συγκρότηση, την οργάνωση και την επιτυχή δράση των κοινωνικών κινημάτων, είναι χρέος μας να έχουμε διαρκώς υπόψη μας τα στοιχεία που σύμφωνα με τον θεωρητικό των κοινωνικών κινημάτων και ακτιβιστή Τσαρλς Τίλλυ χαρακτηρίζουν τα επιτυχημένα κινήματα: Αξιοσύνη, Ενότητα, Πολυάριθμο και Δέσμευση των συμμετεχόντων. Με άλλα λόγια, εναλλακτικό και αξιόπιστο σύστημα αξιών, ενότητα όσον αφορά τη δράση στηριγμένη πάνω σε βασικές αρχές, μαζικότητα και υπευθυνότητα των συμμετεχόντων. Αλλιώς, η κατάληξή τους θα είναι άλλη μια ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο τύπου Pulp Fiction.
Κυριακή, 5/2/2006
Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΓΙΑ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ
του Θανάση Τσακίρη
Το βιβλίο του Πάνου Τότσικα αποτελεί για εμάς στην Ηλιούπολη που ασχολούμαστε με την πολιτική κοινωνιολογία βιβλίο αναφοράς γιατί είναι ένας ιστορικός καθρέφτης των τοπικών κοινωνικών κινημάτων της πόλης. Όμως, για εμάς που δεν βολευόμαστε με μια αποστειρωμένη επιστημονική, κατά τα άλλα, ανάλυση αλλά βουτάμε για να κολυμπήσουμε στο αρχιπέλαγος των κοινωνικών κινημάτων με ακτιβιστική λογική, το βιβλίο του Πάνου είναι βασικό εφόδιο.
Τα κοινωνικά κινήματα είναι που συχνά πρώτα αρθρώνουν λόγο για νέα πολιτικά ζητήματα και ιδέες, αναγκάζοντας έτσι όσους βρίσκονται στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος να αναγνωρίσουν νέους κοινωνικούς φόβους ή/και ανάγκες και επιθυμίες.
Ο στόχος της κοινωνικής αλλαγής με κατεύθυνση την κοινωνική δικαιοσύνη είναι ο στόχος μας. Αλλά δεν είναι τα κινήματα οι μοναδικές πηγές κοινωνικής αλλαγής. Είναι και οι επίσημες οργανώσεις όπως η κρατική διοίκηση, η τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση αλλά και οι μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες, οι corporations, που επινοούν νέους τρόπους απόκτησης κερδών από το μόχθο των εργαζομένων και νέα προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και νέους τρόπους προώθησης αυτών των προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά. Ας θυμηθούμε το Φορντισμό και τον Ταιηλορισμό και τις κοινωνικές αλλαγές που επέφεραν ή ας δούμε τα σημερινά πρότυπα οργάνωσης της εργασίας, δηλαδή το νεοφορντισμό και το μεταφορντισμό, τις νέες τεχνολογίες της πληροφορικής και τους τρόπους με τους οποίους διαμορφώνουν και ανασυγκροτούν τις κοινωνικές σχέσεις. Αυτές, λοιπόν, οι μεταβολές επιφέρουν αλλαγές και αναστατώσεις στη ζωή των ανθρώπων οι οποίοι με τη σειρά τους αντιδρούν δημιουργώντας κοινωνικά κινήματα. Συνεπώς, όλες αυτές οι οργανώσεις δεν παράγουν μόνο τεχνικές αλλαγές αλλά συντελούν, συνήθως ανεπιθύμητα (παράπλευρες ζημίες), στις κοινωνικές αλλαγές και στον τρόπο ζωής και στις αξίες των ανθρώπων.
Πώς μελέτησαν οι κοινωνικοί επιστήμονες τα κοινωνικά κινήματα; Πώς εξελίχθηκε η σκέψη περί αυτών ιστορικά;
Εκτός από τον Κάρολο Μαρξ και τον Φρήντριχ Ένγκελς που θεωρούσαν ότι οι δομικές αντιθέσεις του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής αναγκαστικά δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του εργατικού και του κομμουνιστικού κινήματος, ως το 1960 οι ενασχολούμενοι με τα κοινωνικά κινήματα λόγιοι τρόμαζαν μ’ αυτά, ακόμη και η μεγάλη μορφή της πολιτικής φιλοσοφίας Χάνα Άρεντ. Τα θεωρούσαν κινήσεις επικίνδυνων όχλων που δρούσαν παράλογα, ακολουθούσαν τυφλά δημαγωγούς που είτε ξεπηδούσαν απ’ αυτά είτε τα εκμεταλλεύονταν για δικούς τους σκοπούς.
Κατά το 19ο αιώνα ήταν τα πλήθη των πόλεων που ζητούσαν καλύτερες συνθήκες εργασίας για τους εργάτες, δικαίωμα ψήφου για τους μη κατέχοντες πλούτη και γενικότερα καλύτερες συνθήκες ζωής που σήμερα θεωρούμε δεδομένες. Όμως, σύμφωνα με τους λόγιους της εποχής εκείνης, τα πλήθη μετασχημάτιζαν τους ανθρώπους σε μη σκεπτόμενα αυτόματα. Για αρκετές δεκαετίες, ακόμη και ως τα μέσα του 20ου αιώνα, έχοντας και το ναζιστικό εφιάλτη να στοιχειώνει τη σκέψη τους, οι περισσότεροι λόγιοι θεωρούσαν παράλογα και τρομακτικά τα κοινωνικά κινήματα που δρούσαν εκτός των τυπικών θεσμοποιημένων πλαισίων και διαύλων πολιτικής επικοινωνίας.
Στη δεκαετία του 1960, όμως, αλλάζει ριζικά η αντιμετώπιση των κινημάτων. Μεγάλος αριθμός προνομιούχων ανθρώπων (φοιτητόκοσμος ή γενικώς άνθρωποι με πανεπιστημιακή μόρφωση) άρχισαν να δείχνουν συμπάθεια για τις προσπάθειες των μη προνομιούχων κοινωνικών στρωμάτων για την κατάκτηση ελευθεριών και δικαιωμάτων και για τη βελτίωση της οικονομικής και γενικότερα υλικής θέσης τους. Έτσι διατυπώνονται νέες θεωρίες για τα κοινωνικά κινήματα μακριά από τη λογική του όχλου. Για παράδειγμα, το 1965 ο Μάνκουρ Όλσον έγραψε το βιβλίο Η Λογική της Συλλογικής Δράσης με το οποίο οι συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας θεωρούνται πλέον ορθολογιστικά όντα που ζυγίζουν προσεκτικά τα κόστη και τα οφέλη των επιλογών τους. Διατύπωσε τη θεωρία του «τσαμπατζή» σύμφωνα με την οποία το μεμονωμένο μέλος μιας μεγάλης οργάνωσης βρίσκεται σε θέση τέτοια ώστε να μπορεί να περάσει απαρατήρητη η τυπική, και όχι ουσιαστική, συμμετοχή του στις δραστηριότητές της ενώ ταυτόχρονα να απολαμβάνει τα άνευ κόπου ωφελήματα. Παρ’ ότι ο Όλσον θεωρεί τα άτομα συμφεροντολόγα και εγωιστικά, η σημασία της δουλειάς του έγκειται στο ότι διαλύει οριστικά τους μύθους περί του φύσει παράλογου χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων.
Λίγα χρόνια αργότερα οι Τζων ΜακΚάρθυ και Μάγιερ Ζαλντ θεώρησαν ότι οι τυπικές επίσημες οργανώσεις αποτελούν την καρδιά των πυρήνα των κοινωνικών κινημάτων. Οι οργανώσεις αυτές δρουν όπως δρουν οι εταιρείες, δηλαδή προσπαθούν να συσσωρεύσουν πόρους, να προσλάβουν προσωπικό -έστω και αν αυτό δεν αποδέχεται τις αρχές και τους στόχους της οργάνωσης-, ή να πουλήσουν την άποψή τους σε πιθανά μέλη και χρηματοδότες. Επίσης, ανταγωνίζονται η μία την άλλη για την προσέλκυση χρηματοδοτών. Δημιουργείται έτσι ο κλάδος ή η βιομηχανία των κοινωνικών κινημάτων. Λόγω της εμμονής τους αυτής να θεωρούν ότι οι οργανώσεις αποσκοπούν στην εξασφάλιση προσωπικού, χρόνου και χρήματος, η θεωρία τους αποκλήθηκε «προσέγγιση της κινητοποίησης πόρου» και αποτελεί μια νέου τύπου οικονομική θεωρία περί κινημάτων.
Άλλοι ερευνητές της εποχής εκείνης ανακάλυψαν τον πολιτικό χαρακτήρα των κοινωνικών κινημάτων κυρίως επειδή τα κινήματα της εργατικής τάξης και για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα απευθύνονταν άμεσα στο κράτος για την επίλυση προβλημάτων και τη διεκδίκηση των αιτημάτων τους. Αυτή η θεώρηση ονομάστηκε «θεωρία της πολιτικής διαδικασίας». Τα κινήματα θεωρούνται κατ’ ουσίαν ορθολογικά και κάτι παραπάνω από τη συνήθη πολιτική παρέμβαση με μη θεσμικά μέσα.
Αυτές οι θεωρίες που προαναφέραμε έχουν ως κοινό στοιχείο την αναγνώριση του ορθολογικού χαρακτήρα των συμμετεχόντων που προωθούν και προστατεύουν τα εκάστοτε συμφέροντά τους. Λόγω της αντίληψης περί σχέσης κοινωνικών κινημάτων και κράτους, η θεωρία της πολιτικής διαδικασίας εστιάζεται στην έννοια της σύγκρουσης (conflict) καθώς και στα εξωτερικά περιβάλλοντα των κοινωνικών κινημάτων. Εξηγούν, δηλαδή, την εμφάνιση και ανάδειξη των κινημάτων ως αποτέλεσμα των «ευκαιριών» που παρέχει το κράτος, όπως το χαλάρωμα των καταπιεστικών κατασταλτικών μηχανισμών, η διάσπαση της ενότητας των αρχουσών πολιτικών και οικονομικών ελίτ κ.ο.κ.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, άρχισε να αναδεικνύεται μια ακόμη αγνοημένη πλευρά των κοινωνικών κινημάτων, δηλαδή η πολιτισμική διάσταση και η κουλτούρα. Εκτός από τον ορθολογικό χαρακτήρα των συμμετεχόντων στα κινήματα διαμαρτυρίας έπρεπε να ιδωθεί η πλευρά της δημιουργίας συμβόλων, ιδεολογικών πλαισίων, της προσπάθειας να πειστούν οι άνθρωποι ότι όντως έχουν παράπονα να διατυπώσουν καθώς και της προσπάθειας να καθιερωθεί ένα αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των συμμετεχόντων. Διακρίνουμε δύο αλληλένδετες διαδικασίες. Πρώτον, τη διαδικασία πλαισίωσης των ζητημάτων κατά τρόπο τέτοιο ώστε τα άτομα που είναι εν δυνάμει στρατολογήσιμα να τα κατανοούν (ακόμη και το σύνολο των ψηφοφόρων έχει αυτή την πολιτική ανάγκη). Δεύτερον, τη διαδικασία δημιουργίας «συλλογικής ταυτότητας» που μπορούν οι οργανωτές να χρησιμοποιήσουν ή να δημιουργήσουν εξαρχής για να προσελκύσουν ή να εξάψουν το ενδιαφέρον και τη φαντασία. Οι ακτιβιστές/τριες που μπορούν να πολιτικοποιήσουν μια προϋπάρχουσα ταυτότητα έχουν περισσότερε ς δυνατότητες επιτυχίας στην κινητοποίηση του κοινού, όπως έκαναν οι μαύροι φοιτητές στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ στη δεκαετία του 1960 και οι οποίοι θωρούσαν ότι ήταν μέσα στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους να καθοδηγήσουν το κίνημα για την διεκδίκηση των πολιτικών δικαιωμάτων σε πιο ριζοσπαστική και μαχητική κατεύθυνση από αυτή της λογικής του «μπαρμπα-Θωμά». Στις περιπτώσεις της δημιουργίας συλλογικής ταυτότητας χωρίς στήριξη σε κάποια προηγούμενη ανήκει αυτή του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος του 20ού αιώνα που πόνταρε στην αίσθηση της συλλογικής αδικίας σε βάρος της νεογέννητης εργατικής τάξης των πόλεων στα πλαίσια της ραγδαίας καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν νέες διαστάσεις των κοινωνικών κινημάτων με αφορμή τα κινήματα όπως το οικολογικό ή το κίνημα ενάντια στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου και την ανεξέλεγκτη παγκοσμιοποίηση του εμπορίου, το κίνημα για μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση και κατά της παγκόσμιας φτώχειας. Αυτή η διάσταση είναι η παγκόσμια, ιδιαίτερα σε μια εποχή που τα ρίσκα διαχέονται από χώρα σε χώρα.
Ακόμη πιο πρόσφατα ανακαλύφθηκαν και τονίστηκαν οι συναισθηματικές όψεις της διαμαρτυρίας. Μια σειρά από πολυσύνθετα αισθήματα και συναισθήματα συνοδεύουν το σύνολο της κοινωνικής ζωής, όμως στην περίπτωση των κοινωνικών κινημάτων γίνονται ευκρινέστερα. Οι οργανωτές/τριες πρέπει να εγείρουν συναισθήματα θυμού, οργής και συμπάθειας, να χειρίζονται τα αισθήματα φόβου και τις αγωνίες. Ορισμένες φορές αυτά τα αισθήματα φόβου και αγωνίας πρέπει να αντιμετωπιστούν προτού αρχίσουν οι άνθρωποι να διαδηλώνουν τη διαμαρτυρία τους. Είναι επίσης σύνηθες το φαινόμενο οι οργανωτές/τριες να προσφέρουν ορισμένες εκδηλώσεις χαράς και ενθουσιασμού στους συμμετέχοντες ώστε να νοιώθουν ότι συμμετέχουν σε ένα κίνημα ανθρώπων που εκτός από την καθαρή λογική διαθέτουν και ευαισθησία.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό της έρευνας για τα κοινωνικά κινήματα είναι ότι οι μελετητές τους δεν μένουν ανεπηρέαστοι από όσα βλέπουν να συμβαίνουν γύρω τους. Οι ταραχές στις πόλεις του 19ου αιώνα έστρεψαν την προσοχή των ερευνητών στο χαρακτήρα του πλήθους. Στη δεκαετία του 1950 μεγάλο μέρος της έρευνας στάθηκε στη «μαζική κοινωνία» και στο πώς υποτάχθηκε στους ναζιστές, στους φασίστες και τους σταλινικούς (αυτό δεν σημαίνει ότι ο τελευταίος ταυτίζεται με τους πρώτους). Οι αγώνες για τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα και την κρατική-συνταγματική κατοχύρωσή τους έστρεψαν πολλούς ερευνητές στην πολιτική διαδικασία. Οι ερευνητές της δεκαετίας του 1960 ήταν σε πολλές περιπτώσεις οι ίδιοι συμμετέχοντες στα κοινωνικά κινήματα και ήταν πολύ λογικό να παρουσιάζουν τα μέλη των κινημάτων ως ορθολογικά και όχι ως παράλογα όντα. Όμως, πολλοί αγώνες στη δεκαετία του 1960 και μετέπειτα αφορούσαν τον τρόπο ζωής, τα πολιτισμικά νοήματα και έτσι αργά ή γρήγορα οι ερευνητές θα ερευνούσαν τα κινήματα της νεολαίας, των γυναικών, των ομοφυλοφίλων, του πολιτισμού, των γραμμάτων και των τεχνών, του αθλητισμού κ.ο.κ. Έτσι καθώς σήμερα βιώνουμε την εποχή της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης μελετάμε τα κινήματα της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης ή/και αντιπαγκοσμιοποίησης, τα φονταμενταλιστικά θρησκευτικά ή εθνοτικά/αποσχιστικά κινήματα , τα κινήματα ταυτότητας. Η 11η Σεπτεμβρίου και οι παρόμοιες τρομοκρατικές ενέργειες που ακολούθησαν, το κίνημα των φονταμενταλιστών ευαγγελιστών στις ΗΠΑ, τα αντιπολεμικά κινήματα σε Ευρώπη και Αμερική είναι επίσης μια ομάδα ενδιαφερουσών ερευνών έστω και αν ενδεχομένως θέτουμε σε κίνδυνο ακόμη και την ίδια μας τη ζωή ως ερευνητές. Η κοινωνική και πολιτική έρευνα μας θέλει να είμαστε συμμετοχικοί παρατηρητές και όχι αποστειρωμένοι επιστήμονες κλεισμένοι στους τέσσερις τοίχους ενός εργαστηρίου ή ενός γραφείου. Πρέπει να είμαστε ενεργό κομμάτι των κινημάτων.
Γι’ αυτό, θα ήθελα να κλείσω την παρέμβασή μου, στο σημείο, αυτό, τονίζοντας ότι αν θέλουμε να συμβάλλουμε αποτελεσματικά στη συγκρότηση, την οργάνωση και την επιτυχή δράση των κοινωνικών κινημάτων, είναι χρέος μας να έχουμε διαρκώς υπόψη μας τα στοιχεία που σύμφωνα με τον θεωρητικό των κοινωνικών κινημάτων και ακτιβιστή Τσαρλς Τίλλυ χαρακτηρίζουν τα επιτυχημένα κινήματα: Αξιοσύνη, Ενότητα, Πολυάριθμο και Δέσμευση των συμμετεχόντων. Με άλλα λόγια, εναλλακτικό και αξιόπιστο σύστημα αξιών, ενότητα όσον αφορά τη δράση στηριγμένη πάνω σε βασικές αρχές, μαζικότητα και υπευθυνότητα των συμμετεχόντων. Αλλιώς, η κατάληξή τους θα είναι άλλη μια ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο τύπου Pulp Fiction.
Εκδήλωση-συζήτηση για τη «Συνέλευση των Γυναικών» και τις άλλες γυναικείες δραστηριότητες κατά το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ στην Αθήνα
Σάββατο 12 μ., Πολυτεχνείο
Στις 18-19 Φεβρουαρίου γίνεται η πανελλαδική συνέλευση
του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ στην Αθήνα, στο Πολυτεχνείο.
Η συνέλευση αυτή είναι πολύ σημαντικότερη από κάθε άλλη, γιατί θα συζητηθούν οι υποχρεώσεις (που εθελοντικά θα αναλάβουμε) και οι δράσεις που απαιτούνται για την επιτυχή και μαζική διοργάνωση του 4ου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ στην Αθήνα, το Μάιο του 2006.
Το Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών (Αθήνας) καλεί σε εκδήλωση στο Πολυτεχνείο το μεσημέρι στις 12, δηλαδή την ίδια ώρα που θα συνεδριάσουν αρκετά άλλα δίκτυα, ώστε στη συνέχεια να ανακοινώσουμε τα συμπεράσματα των εργασιών μας στην ολομέλεια της Πανελλαδικής, που θα γίνει στις 3.00 μ.μ. καθώς και το πρωί της Κυριακής, 10.00 π.μ.
Στην εκδήλωση αυτή θα ανακοινωθούν οι αποφάσεις που έχουν ήδη ληφθεί σε διεθνείς προπαρασκευαστικές συναντήσεις με συμμετοχή και γυναικών από την Ελλάδα μεταξύ των οποίων από την ΠΠΓ, και θα διατυπωθούν προτάσεις για οποιεσδήποτε δραστηριότητες ενδιαφερόμαστε να πραγματοποιήσουμε το Μάιο. Επισημαίνουμε ότι όλες οι γυναικείες δραστηριότητες που θα κάνουμε τον Μάιο είναι σημαντικές, με κορύφωση τη «Συνέλευση των γυναικών» που θέλουμε να την προετοιμάσουμε καλά, ώστε να είναι μαζική, ποιοτική και δημοκρατική. Επισημαίνουμε επίσης ότι ως διοργανώτρια χώρα έχουμε ήδη δημιουργήσει μια ευρύτερη επιτροπή που θέλουμε να διευρυνθεί πολύ περισσότερο, και ότι παράλληλα συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή ευρεία επιτροπή γυναικείων και φεμινιστικών οργανώσεων και αυτόνομων γυναικών, η οποία δουλεύει για την επιτυχία της ευρωπαϊκής συμμετοχής.
Δυστυχώς η ώρα που ορίζουμε για συνεδρίαση δεν είναι η καλύτερη, αλλά θέλουμε να συμπορευτούμε με το γενικότερο πνεύμα της Πανελλαδικής συνέλευσης γι’ αυτό και καλούμε τις φίλες να κάνουν την προσπάθεια να έχουμε μια μεγάλη συμμετοχή ώστε να βοηθηθεί ο πλουσιότερος δυνατόν προβληματισμός και οι αποφάσεις που θα ληφθούν να μπορέσουν να έχουν μια ισχυρή βάση.
Στη συνάντηση θα συζητήσουμε αγωνιστικά βήματα που αφορούν θέματα αιχμής, όπως το νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή βία και οι εκδηλώσεις της 8ης του Μάρτη και οποιαδήποτε άλλα προταθούν.
Ανοίγουμε τις απόκριες,
Με χορό το Σάββατο,
18 Φεβρουαρίου 2006
Θέλουμε ν’ ανοίξουμε το Τριώδιο φέτος, με μασκαρέματα, ωραία μουσική και χορό. Καλούμε όλες τις φίλες και τους φίλους μας, να ξεφαντώσουμε μαζί. Όσες θα συμμετέχουμε στη γυναικεία εκδήλωση που θα γίνει το Σάββατο το απόγευμα στο πλαίσιο της Πανελλαδικής Συνάντησης του Κοινωνικού Φόρουμ, που θα είναι 18-19 Φεβρουαρίου, θα πάμε κατευθείαν.
Ο χορός μας θα γίνει στο ωραίο νεοκλασικό κτίριο Παλαιολόγου 8-10, κοντά στην Πλατεία Βάθη (Η Παλαιολόγου είναι πάροδος Λιοσίων - συνέχεια σχεδόν της οδού Σουρμελή).
Θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε για τους φιλόδοξους στόχους μας για τη Συνέλευση των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ που θα γίνει στην Αθήνα στις 4-7 Μαίου φέτος, αλλά και για τους σχεδιασμούς μας για τις 8 του Μάρτη. Τα οικονομικά οφέλη που ελπίζουμε να έχουμε, θα αξιοποιηθούν για τις δραστηριότητες αυτές.
Είσοδος με ένα ποτό, 6 ευρώ
Για μετανάστριες και κατώτερα εισοδήματα, 50%.
Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών
Επικοινωνία: e-mail rozamit@internet.gr
Site: www.poreiagynaikon.gr
Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών
Επικοινωνία: e-mail rozamit@internet.gr
Site: www.poreiagynaikon.gr
Σάββατο 12 μ., Πολυτεχνείο
Στις 18-19 Φεβρουαρίου γίνεται η πανελλαδική συνέλευση
του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουμ στην Αθήνα, στο Πολυτεχνείο.
Η συνέλευση αυτή είναι πολύ σημαντικότερη από κάθε άλλη, γιατί θα συζητηθούν οι υποχρεώσεις (που εθελοντικά θα αναλάβουμε) και οι δράσεις που απαιτούνται για την επιτυχή και μαζική διοργάνωση του 4ου Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουμ στην Αθήνα, το Μάιο του 2006.
Το Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών (Αθήνας) καλεί σε εκδήλωση στο Πολυτεχνείο το μεσημέρι στις 12, δηλαδή την ίδια ώρα που θα συνεδριάσουν αρκετά άλλα δίκτυα, ώστε στη συνέχεια να ανακοινώσουμε τα συμπεράσματα των εργασιών μας στην ολομέλεια της Πανελλαδικής, που θα γίνει στις 3.00 μ.μ. καθώς και το πρωί της Κυριακής, 10.00 π.μ.
Στην εκδήλωση αυτή θα ανακοινωθούν οι αποφάσεις που έχουν ήδη ληφθεί σε διεθνείς προπαρασκευαστικές συναντήσεις με συμμετοχή και γυναικών από την Ελλάδα μεταξύ των οποίων από την ΠΠΓ, και θα διατυπωθούν προτάσεις για οποιεσδήποτε δραστηριότητες ενδιαφερόμαστε να πραγματοποιήσουμε το Μάιο. Επισημαίνουμε ότι όλες οι γυναικείες δραστηριότητες που θα κάνουμε τον Μάιο είναι σημαντικές, με κορύφωση τη «Συνέλευση των γυναικών» που θέλουμε να την προετοιμάσουμε καλά, ώστε να είναι μαζική, ποιοτική και δημοκρατική. Επισημαίνουμε επίσης ότι ως διοργανώτρια χώρα έχουμε ήδη δημιουργήσει μια ευρύτερη επιτροπή που θέλουμε να διευρυνθεί πολύ περισσότερο, και ότι παράλληλα συμμετέχουμε στην ευρωπαϊκή ευρεία επιτροπή γυναικείων και φεμινιστικών οργανώσεων και αυτόνομων γυναικών, η οποία δουλεύει για την επιτυχία της ευρωπαϊκής συμμετοχής.
Δυστυχώς η ώρα που ορίζουμε για συνεδρίαση δεν είναι η καλύτερη, αλλά θέλουμε να συμπορευτούμε με το γενικότερο πνεύμα της Πανελλαδικής συνέλευσης γι’ αυτό και καλούμε τις φίλες να κάνουν την προσπάθεια να έχουμε μια μεγάλη συμμετοχή ώστε να βοηθηθεί ο πλουσιότερος δυνατόν προβληματισμός και οι αποφάσεις που θα ληφθούν να μπορέσουν να έχουν μια ισχυρή βάση.
Στη συνάντηση θα συζητήσουμε αγωνιστικά βήματα που αφορούν θέματα αιχμής, όπως το νομοσχέδιο για την ενδοοικογενειακή βία και οι εκδηλώσεις της 8ης του Μάρτη και οποιαδήποτε άλλα προταθούν.
Ανοίγουμε τις απόκριες,
Με χορό το Σάββατο,
18 Φεβρουαρίου 2006
Θέλουμε ν’ ανοίξουμε το Τριώδιο φέτος, με μασκαρέματα, ωραία μουσική και χορό. Καλούμε όλες τις φίλες και τους φίλους μας, να ξεφαντώσουμε μαζί. Όσες θα συμμετέχουμε στη γυναικεία εκδήλωση που θα γίνει το Σάββατο το απόγευμα στο πλαίσιο της Πανελλαδικής Συνάντησης του Κοινωνικού Φόρουμ, που θα είναι 18-19 Φεβρουαρίου, θα πάμε κατευθείαν.
Ο χορός μας θα γίνει στο ωραίο νεοκλασικό κτίριο Παλαιολόγου 8-10, κοντά στην Πλατεία Βάθη (Η Παλαιολόγου είναι πάροδος Λιοσίων - συνέχεια σχεδόν της οδού Σουρμελή).
Θα έχουμε επίσης την ευκαιρία να κουβεντιάσουμε για τους φιλόδοξους στόχους μας για τη Συνέλευση των γυναικών στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ που θα γίνει στην Αθήνα στις 4-7 Μαίου φέτος, αλλά και για τους σχεδιασμούς μας για τις 8 του Μάρτη. Τα οικονομικά οφέλη που ελπίζουμε να έχουμε, θα αξιοποιηθούν για τις δραστηριότητες αυτές.
Είσοδος με ένα ποτό, 6 ευρώ
Για μετανάστριες και κατώτερα εισοδήματα, 50%.
Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών
Επικοινωνία: e-mail rozamit@internet.gr
Site: www.poreiagynaikon.gr
Συντονιστικό της Παγκόσμιας Πορείας Γυναικών
Επικοινωνία: e-mail rozamit@internet.gr
Site: www.poreiagynaikon.gr
Subscribe to:
Posts (Atom)
Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης-ΤΕΤΑΡΤΗ 7/14/2022 Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ)
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΦΥΓΕ (ΝΤΟΜΑΝΓΚΤΣΙΝ ΓΕΟΤΖΑ) του Χονγκ Σανγκ-σου (ΝΟΤΙΑ ΚΟΡ...
-
Η ΜακΝτοναλντοποίηση της Κοινωνίας του Θανάση Τσακίρη Μακντοναλντοποίηση είναι η διαδικασία με βάση την οποία οι αρχές των εστιατορίων... -
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Άλφρεντ Σουτς ξεκινά με βάση το έργο του Βέμπερ για τους «ιδεότυπους» και το επεκτείνει αναθεωρώντας ορ...