Tsakthan Weekly, 25-31/1/2010 Στη μνήμη του Χάουαρντ Ζιν

Tsakthan Weekly, 25/1-1/2/2010

Στη μνήμη του Howard Zinn

Ένας από τους μεγαλύτερους ιστορικούς και πολιτικούς ακτιβιστές της ευρύτερης ριζοσπαστικής αριστεράς των ΗΠΑ δεν είναι πια μαζί μας στον πλανήτη ετούτο. Σε ηλικία 87 ετών, ο Howard Zinn πέθανε από καρδιακή συγκοπή στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνια την Τετάρτη, 27 Ιανουαρίου. Όπως έγραψε κάποτε ο Noam Chomsky, ο Howard Zinn «με τα γραπτά του άλλαξε την συνείδηση μιας γενιάς και βοήθησε να διανοιχθούν νέοι δρόμοι στη γνώση, την κατανόηση και την αντίληψη (...) και «όταν υπήρχε πρόσκληση για ανάληψη δράσης μπορούσαμε να είμαστε σίγουροι ότι ότι θα βρεθεί στην πρώτη γραμμή, ως παράδειγμα και ως έμπιστος οδηγός.» Ήταν ο εμπνευσμένος δάσκαλος που ενέπνεε τέτοια εμπιστοσύνη και σεβασμό στους φοιτητές και τις φοιτήτριές του, κατά τη δεκαετία του 1960, ώστε, όπως λέγεται, όταν επρόκειτο να λάβει χώρα εργατική, αντιπολεμική ή άλλη κοινωνικο-κινηματική διαδικασία για τα πολιτικά δικαιώματα των αφροαμερικανών και των ιθαγενών Αμερικανών, σταματούσε το μάθημα μισή ώρα νωρίτερα για να προλάβει να πάρει μέρος και τον ακολουθούσαν αυτοβούλως εκατοντάδες φοιτητές/τριές του.

O Η. Zinn γεννήθηκε από μετανάστες Εβραίους γονείς στο φημισμένο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης στις . Ο πατέρας του, Eddie Zinn, μαζί με τον πρωτότοκο γιό του Phil, μετανάστευσε από την Αυστροουγγαρία λίγο πριν από το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η μητέρα του, Jenny Zinn, μετανάστευσε από την Ανατολική Σιβηρική πόλη Ιρκούτσκ. Οι γονείς του δούλευαν ως βιομηχανικοί εργάτες και η εκπαίδευση τους ήταν περιορισμένη. Στο σπίτι τους δεν υπήρχαν ούτε βιβλία ούτς περιοδικά κι έτσι το μόνο που έμενε ήταν να του κάνουν δώρο 25 σεντς και ένα κουπόνι της εφημερίδας New York Times για να αποκτήσει 20 τόμους με επιλεγμένα έργα του Κάρολου Ντίκενς. Στο Λύκειο Thomas Jefferson όπου φοίτησε, παρακολούθησε μαθήματα δημιουργικής γραφής σε ειδικό πρόγραμμα που καθιέρωσε ο ποιητής Elias Lieberman.

Στην πάλη του κατά του φασισμού και του ναζισμού, ο Zinn κατατάχθηκε στην πολεμική αεροπορία των ΗΠΑ και έλαβε μέρος στους βομβαρδισμούς του Βερολίνου, της Τσεχοσλοβακίας και της Ουγγαρίας. Οι εμπειρίες του από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο διαμόρφωσαν εν μέρει την αντιπολεμική του στάση στα επόμενα χρόνια όταν τον Απρίλιο του 1945 διαπίστωσε ότι ο βομβαρδισμός της Royan στη Γαλλία, όπου κρύβονταν Γερμανοί στρατιώτες περιμένοντας το τέλος του πολέμου, έγινε με βόμβες ναπάλμ (σημ. tsakthan: να άλλο ένα στοιχείο που δείχνει τα λάθη της ταινίας «Ψυχή Βαθιά» του Π. Βούλγαρη). Εννέα χρόνια αργότερα ο Zinn θα έβγαζε στη φόρα την υπόθεση αυτή. Επισκέφθηκε την Royan και ερεύνησε ντοκουμέντα και πήρε συνεντεύξεις από κατοίκους που και αυτοί έχασαν δικούς τους ανθρώπους από τους συγκεκριμένους βομβαρδισμούς. Καρπός αυτής της επίπονης δουλειάς ήταν η συγγραφή κεφαλαίων στα βιβλία του The Zinn Reader και The Politics Of History, όπου διατυπώνει την άποψη ότι οι συγκεκριμένοι βομβαρδισμοί διατάχθηκαν στα τέλη του πολέμου από αυτούς που ελάμβαναν μέρος στη λήψη των αποφάσεων με κύριο στόχο όχι τόσο την νομιμοποιημένη στρατιωτική αποστολή του τερματισμού του πολέμου αλλά την υλοποίηση της επιθυμίας τους να προωθήσουν την επαγγελματική καριέρα τους και την άνοδο σε ακόμη υψηλότερα κλιμάκια στο ανερχόμενο στρατιοωτικό-βιομηχανικό συγκρότημα εξουσίας, το οποίο τελικά σταθεροποιήθηκε με τον Ψυχρό Πόλεμο και συνεχίζει να κυριαρχεί σε μεγάλο βαθμό και σήμερα (πόλεμοι Αφγανιστάν, Ιράκ, αποσταθεροποίηση Πακιστάν κλπ.). Στο πλαίσιο αυτής της γραμμής του, ο Zinn αμφισβήτησε έντονα τις αποφάσεις για βομβαρδισμούς στη Δρέσδη, στο Τόκιο και, βεβαίως, για το ολοκαύτωμα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, του Βιετνάμ και της Βαγδάτης. Για τη Χιροσίμα έγραψε το βιβλιαράκι με τίτλο Hirosima: Breaking the Silence.

Μετά τον πόλεμο σπούδασε ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης (NYU) και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Columbia όπου πήρε το Μάστερ με την εργασία για τους ανθρακωρύχους και την απεργία του Οχάϊο το 1914 και το Διδακτορικό Δίπλωμα στην Ιστορία και την Πολιτική Επιστήμη με την εργασία LaGuardia in Progress στην οποία διατύπωσε τη θέση ότι ο Fiorello LaGiuardia εκπροσωπούσε στο Κογκρέσο «τη συνείδηση της δεκαετίας του 1920» αγωνιζόμενος «για τη λαϊκή εξουσία, το δικαίωμα στην απεργία και την μέσω της φορολογίας αναδιανομής του πλούτου», ανοίγοντας και αυτός το δρόμο για την νίκη του Φρανκλίνου Ρούζβελτ και της πολιτικής του New Deal. Εμμέσως, και χωρίς να το γνωρίζει ίσως, διαψεύδει τις θεωρίες που ανέπτυξαν θεωρητικοί και πολιτικοί της καθ’ ημάς αλλά και της ευρωπαϊκής αριστεράς ότι κάθε δικομματικό σύστημα είναι εκ των προτέρων απαγορευτικό για την ταξική πάλη. Τέλος, έκανε μεταδιδακτορικές σπουδές με θέμα την Ανατολική Ασία στο Πανεπιστήμιο Harvard. Τις σπουδές του τις χρηματοδότησε ο ίδιος εργαζόμενος σκληρά ως χειρώνακτας εργάτης-φωρτοεκφορτωτής σε αποθήκες του λιμανιού. Το 1944 παντρεύτηκε την Roslyn Shechter, η οποία πέθανε το 2008. Η κόρη τους Myla Kabat και ο γιος τους Jeff τους χάρισαν τρεις εγγονές και δύο εγγονούς.

Το γνωστότερο βιβλίο του είναι η Ιστορία του Λαού των Ηνωμένων Πολιτειών (1980), που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2008, σε μετάφραση Θεόδωρου Καλύβα, από τις εκδόσεις Αιώρα. Σε αυτό δεν αναφερόταν σε «Ιδρυτές Πατέρες» των ΗΠΑ, όπως κάνουν οι συγγραφείς του ιστορικού κατεστημένου, και οι οποίοι ήταν, ως επί το πλείστον δουλοκτήτες, αλλά στους πραγματικούς παραγωγούς που έστησαν στα πόδια της τη χώρα, δηλαδή στους αγρότες που εξεγέρθηκαν με τη στάση του Shays τη δεκαετία του 1780, στους εργάτες που οικοδόμησαν τα εργατικά μαχητικά συνδικάτα της δεκαετίας του 1930, στους αφροαμερικανούς σκλάβους των φυτειών των Νότιων Πολιτειών που αγωνίστηκαν για την κατάκτηση των πολιτικών δικαιωμάτων, των γυναικών ενάντια στην πατριαρχία. Το βιβλίο αυτό χρησιμοποιήθηκε σε πολλά πανεπιστήμια της Βόρειας Αμερικής αλλά και σε γυμνάσια και λύκεια ως εναλλακτικό εγχειρίδιο ιστορίας. Σύμφωνα με την ένθετη επιθεώρηση New York Times Book Review το βιβλίο πουλιέται (στις ΗΠΑ μόνο) σε 100.000 αντίτυπα το χρόνο!

Δεν ήταν, όμως, άμεσα πολιτικός και ιστορικός συγγραφέας, ακτιβιστής και καθηγητής ο Howard Zinn. Έγραψε και θεατρικά έργα για να εκφράσει τις απόψεις του, που ήταν καταστάλαγμα σκέψης και εμπειριών από τους αγώνες τόσων δεκαετιών. Αυτά ήταν τα εξής: Emma (1976) για την μαχητική αναρχική φεμινίστρια των αρχών του 20ού αιώνα, η οποία απελάθηκε από τις ΗΠΑ μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο για την αντιπολεμική της δράση. Daughters of Venus (1985) για τον φόβο και την αγωνία των ανθρώπων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου για το ενδεχόμενο πυρηνικού ολοκαυτώματος λόγω της ατομικής βόμβας. Το έργο το ξανάγραψε τη δεκαετία του 1990 για να εκφράσει την επικαιρότητα του αγώνα εναντίον της κατάχρησης της επιστημονικής δύναμης και εξουσίας. Marx in Soho (1999) που παίχτηκε στην Ελλάδα με τον Άγγελο Αντωνόπουλο, στο οποίο εμφανίζει τον αναστημένο Καρλ Μαρξ να υπερασπίζει τον εαυτό του και τις ιδέες του που παραμορφώθηκαν βάναυσα από τους θεωρητικούς και τους πολιτικούς του «υπαρκτού σοσιαλισμού» αλλά και για να υποστηρίξει την εργατική τάξη απέναντι στην κυριαρχία του μεγάλου επιχειρηματικού κεφαλαίου.

Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του You Can’t Be Neutral Train (1994) γράφει ότι «Από την αρχή, η διδασκαλία μου είναι συγχωνευμένη με την ιστορία μου. Προσπαθώ να είμαι δίκαιος απέναντι σε άλλες οπτικές γωνίες, αλλά θέλω κάτι περισσότερο από την “αντικειμενικότητα”. Θέλω τους/τις φοιτητές/τριές μου φεύγοντας από τα μαθήματά να μην είναι μόνο πιο ενημερωμένοι/ες αλλά πιο προετοιμασμένοι να εγκαταλείψουν την ασφάλεια της σιωπής, πιο προετοιμασμένοι να υψώσουν το ανάστημά τους και τη φωνή τους, να δρουν εναντίον της αδικίας όπου την διαπιστώνουν. Αυτή, βεβαίως, είναι συνταγή για μπελάδες». Ο ίδιος έδειχνε το δρόμο με την σύγκρουσή του με το ακαδημαϊκό κατεστημένο των αμερικανικών ΑΕΙ και ιδίως του Πανεπιστημίου της Βοστόνης στο οποίο δίδασκε.

Πρώτες πηγές:
http://en.wikipedia.org/wiki/Howard_Zinn
http://www.boston.com/news/local/breaking_news/2010/01/howard_zinn_his.html



ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΣΑΚΙΡΗΣ
http://tsakiris.snn.gr
http://tsakthan.blogspot.com
http://tsakthan.wordpress.com
http://antiracistes.wordpress.com
http://homoecologicus.wordpress.com
http://leftypedia.wordpress.com
http://greekunions.wordpress.com
http://femininmasculin.wordpress.com
http://ilioupoli.wordpress.com