Φοιτητικό κίνημα και αμφισβητηση 1ο (του Θανάση Τσακίρη)

Φοιτητικό κίνημα

Ως νεολαία εννοούμε μια ηλικιακή ομάδα μεταξύ 14 και 25 ετών[1] που βρίσκεται σε διαδικασία εκπαίδευσης και διαμόρφωσης ατομικής και συλλογικής ταυτότητας για την ένταξή της στην κοινωνία.[2] Η νεολαία είναι μια διαταξική κοινωνική κατηγορία. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν διαπερνάται από ταξικές, φυλετικές, θρησκευτικές και άλλες κοινωνικές αντιθέσεις. Οι φοιτητές, αποτελούν και αυτοί μια διαταξική κοινωνική υποκατηγορία στο εσωτερικό της, σύμφωνα με τον Ν. Πουλαντζά. Τα μέλη της έχουν διαφορετικές ταξικές καταγωγές αλλά παίζουν συγκεκριμένο ρόλο και ασκούν συγκεκριμένη λειτουργία στον κοινωνικό σχηματισμό.

Το φοιτητικό κίνημα ως ένα από τα κοινωνικά κινήματα της εποχής της νεωτερικότητας είναι και αυτό μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας νέων ανθρώπων να ασκήσουν επιρροή στην Πολιτική και στα επιμέρους πεδία άσκησής της, να συνδιαμορφώσουν όρους για την πολιτική, οικονομική, οικολογική και τη γενικότερη κοινωνική αλλαγή. Πιο συγκεκριμένα, αποσκοπεί στην καθιέρωση αλλαγών στα πλαίσια των ανώτερων και ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όσον αφορά το πρόγραμμα, τη χρηματοδότηση και τις συνθήκες σπουδών.  Σε μια πιο αναβαθμισμένη εκδοχή του φοιτητικού κινήματος διεκδικείται η αλλαγή του γενικότερου ιδεολογικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία και τις δραστηριότητες των ΑΕΙ ώστε να μην παράγονται απλοί τεχνοκράτες χωρίς κοινωνικές αναφορές και δράση αλλά αυτά να είναι ανοιχτά στην κοινωνία και τα προβλήματα και τα κινήματά της ώστε να ολοκληρώνεται η κοινωνικοποίηση των πολιτών με δημοκρατική συνείδηση. Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι οι φοιτητές δεν είναι πάντοτε προοδευτικοί. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Βρετανικής Γενικής Απεργίας του 1926 οι φοιτητές έγιναν απεργοσπάστες.[3]   . Οι Ταλιμπάν, που κυβερνούσαν το Αφγανιστάν σύμφωνα με την εκδοχή τους για το Ισλάμ, ξεκίνησαν ως φοιτητικό κίνημα. [4]  

Στην Ελλάδα δυο  μεγάλες αιματηρές διαδηλώσεις έγιναν με  μαζική συμμετοχή φοιτητών («Ευαγγελικά» και «Ορεστικά») με αίτημα τη μη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική (1901) και της τριλογίας του Αισχύλου «Ορέστεια» στην απλή καθαρεύουσα.[5] Ωστόσο, το φοιτητικό κίνημα διαδραμάτισε γενικά ηγετικό ρόλο στην προαγωγή των αστικών δικαιωμάτων όπως η ελευθερία του λόγου. Χρειάζεται μόνο να τονισθεί ο κρίσιμος ρόλος των Ρώσων φοιτητών στη διάρκεια της δεκαετία του 1890 και στις αρχές του εικοστού αιώνα, που άνοιξαν το δρόμο στα επαναστατικά κινήματα που οδήγησαν στη Ρωσική Επανάσταση του 1917. Οι Κινέζοι φοιτητές ήταν επίσης βασικός παράγοντας στην επαναστατική έξαρση των αρχών του εικοστού αιώνα και προκαλώντας μεγάλο μέρος της πνευματικής ζύμωσης και της ανάδειξης στελεχών, τα οποία συνέβαλαν στην ανατροπή της δυναστείας του Manchu και στις μεταγενέστερες πολιτικές εξελίξεις στην Κίνα έως και την τελευταία ώθηση στην εξουσία της κομμουνιστικής αριστεράς το 1945-1949. Λιγότερο δραματικές, αν και όχι λιγότερο σημαντικές στο συγκεκριμένο τους πλαίσιο, ήταν οι δραστηριότητες των φοιτητικών ομάδων στη Δυτική Ευρώπη του δέκατου ένατου αιώνα.[6] Η πιο χαρακτηριστική ήταν η εξέγερση του Μάη του 1968 στην Γαλλία και άλλες χώρες της Δύσης.

---

[1] Για την έννοια και κατάσταση της νεολαίας (ή νεότητας κατά τον Σ. Αδραχά) τονίζεται ότι είναι μεταβλητή και ιστορική. Βλ. Ασδραχάς Σπύρος (2010) «Η νεότητα: Σταθερές και ιδιοπροσωπείες» στο Καραμανωλάκης Βαγγέλης, Ολυμπίτου, Παπαθανασίου Ιωάννα (επιμ.) Η ΗηλΗ Ελληνική νεολαία στον 20ό αιώνα: Πολιτικές διαδρομές, κοινωνικές πρακτικές και πολιτιστικές εκφράσεις. Αθήνα: Εκδ. Θεμέλιο, σελ. 11-14.  Για την χρονική –και όχι μόνο- οριοθέτηση του πληθυσμού που εντάσσεται στη νεολαία βλ. Δεμερτζής Νίκος, Μπουμπάρης Νίκος και Σταυρακάκης Γ. (2008) «Περί ΄νεολαίας’: σημασίες και συγκυρίες» στο Δεμερτζής Νίκος και Σταυρακάκης Γ. (επιμ) Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας;» Αθήνα: Εκδ. Πολύτροπον, σελ. 31-52.

[2] Βλ. Schildt Axel and Sigfried Detlef (2006) “Youth, Consumption, and Politics in the Age of Radical Change”, στο Axel and Sigfried Detlef (eds) Between Marx and Coca-Cola: Youth Cultures in Changing European Societies, 1960-1980. New York, NY and Oxford, UK: Berghahn Books,

[3] Crooke Stan (2011) “General Strike, Britain 1926: The revolution that might have been” Workers’ Liberty, 25/1/2011  http://www.workersliberty.org/story/2011/01/25/general-strike-britain-1926-revolution-might-have-been

[4] West Julian (2001)  “Pakistan's 'godfathers of the Taliban' hold the key to hunt for bin Laden”, The Telegraph, 23/9/2001

http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/pakistan/1341405/Pakistans-godfathers-of-the-Taliban-hold-the-key-to-hunt-for-bin-Laden.html

[5] Γ. ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ (2003) «Η επανάσταση για την τιμή της γλώσσας»

 Το Βήμα, Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2003 - Αρ. Φύλλου 14005

http://web.archive.org/web/20070902085634/tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=14005&m=B41&aa=1

[6] Lipset Seymour Martin (1961.)Student Politics. New York , NY: Basic Books.

Συνεχίζεται....

Θανάσης Τσακίρης