Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού» 3ο μέρος) του Θανάση Τσακίρη

Θεωρίες περί κρίσης του «πολιτικού»

Προηγούμενο:

https://tsakthan.blogspot.com/2019/06/2_23.html

Εκτός από τη μελέτη των κοινωνικών συνασπισμών που στηρίζουν τα εθνικο-λαϊκιστικά κόμματα ερωτήματα τίθενται για τα κίνητρα που ωθούν τους κοινωνικούς σχηματισμούς υποστήριξης. Ο Yannis Papadopoulos[1] τονίζει ότι αυτά μπορεί να ποικίλουν από την «δυσαρέσκεια» (“Verdrossenheit”) απέναντι στα κατεστημένα κόμματα που ενισχύεται της παρατηρούμενης προγραμματικής σύγκλισης ανάμεσά τους (Schedler, 1996) ως την αντίδραση στην επιτυχία των «ελευθεριακών αριστερών αξιών» που υποστηρίζουν την σημερινή ολοένα και πιο ανεκτική και πολυπολιτισμική φύση των κοινωνιών[2] ή το φόβο που κυριαρχεί στο μυαλό των «χαμένων» από τις διαδικασίες εκσυγχρονισμού που ωθούνται από την παγκοσμιοποίηση ή την Ευρωπαϊκή ενοποίηση[3] (Kriesi, 1998 and 1999), ή από τις νέες μεταβιομηχανικές μορφές κοινωνικής οργάνωσης, όπως μας επισήμανε ο P.Ignazi.[4]

O Peter Mair[5] αποδίδει την κρίση στην συνεχιζόμενη μεταβολή του διεθνούς περιβάλλοντος, το οποίο ωθείται σε μια ολοένα και πιο διευρυμένη οικονομική παγκοσμιοποίηση, μειώνοντας τις δυνατότητες των μεμονωμένων κρατών να συγκροτήσουν μια ενιαία εθνική πολιτική επίλυσης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων της επικράτειάς τους. Αυτή η αδυναμία εθνικής προσέγγισης για την πολιτική αποδυναμώνει τα κυρίαρχα κόμματα που εναλλάσσονται στην κυβερνητική εξουσία, ειδικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και που εσχάτως δοκιμάζουν με αρνητικά αποτελέσματα την ιδέα της συγκυβέρνηση με συνέπεια να σπρώχνουν ολοένα και περισσότερους ψηφοφόρους σε πολιτικούς σχηματισμούς που ζητούν πολύ σαφείς πολιτικές οριοθετήσεις. Η άκρα δεξιά που προσπαθεί να συγκεντρώσει δυνάμεις αμφισβήτησης του συστήματος συγκυβέρνησης τα καταφέρνει καλύτερα από την αριστερά, τουλάχιστον στις πιο παραδοσιακές μορφές της. 

O Tom Mackie από την πλευρά του επισημαίνει ότι τα κόμματα της «νεολαϊκιστικής δεξιάς» συγκροτούνται κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση των κομμάτων και οργανώσεων της «ελευθεριακής αριστεράς» (“libertarian left”).[6] Αμφότεροι οι τύποι κομμάτων διεισδύουν εκλογικά με επιτυχία στις ίδιες κοινωνίες και αντίστοιχα είναι σε εξίσου κακή κατάσταση στις υπόλοιπες. Επομένως είναι η ίδια αιτία, δηλαδή «η δυσαρέσκεια με το status quo», που βρίσκεται πίσω από την επιτυχία αμφοτέρων των τύπων «κομμάτων ενάντια στο κατεστημένο».

Ερευνώντας τις περιπτώσεις του Γαλλικού Εθνικού Μετώπου και του Αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας, οι Ami Pedahzur και Avraham Brichta εξηγούν την αινιγματική επιτυχία της Άκρας Δεξιάς στην Ευρώπη χρησιμοποιώντας μικρο-οργανωτικούς παράγοντες, δηλαδή την «χαρισματική ηγεσία» και την «συνεκτική κομματική οργάνωση, που συμβάλλουν στην διαδικασία της κομματικής θεσμοποίησής τους.[7] Θεωρούν πως είναι μόνο φαινομενικά παράδοξη αυτή η θεσμοποίηση του χαρίσματος, γιατί προτείνουν μια νέα θεωρητική πρόταση που λαμβάνει υπόψη μια έννοια του χαρίσματος τέτοια που να μπορεί να περιλαμβάνει «υβριδικές» καταστάσεις που δημιουργούνται σε ρευστές πολιτικές καταστάσεις. Ονομάζουν τη θεωρία τους «θεωρία των σκληρών χαρισματικών κομμάτων» (theory of “hard charismatic parties”).

---

[1] Βλ. Papadopoulos Υ. (2000) “Populism, the Democratic Question, and Contemporary Governance” Ανακοίνωση στο Εργαστήριο για το Λαϊκισμό, Robert Schuman Centre of the European University Institute, Florence, 14-15 January 2000

[2] Kitschelt H. (1995) The Radical Right in Western Europe: A Comparative Analysis. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.

[3] Kriesi Hanspeter (1998) “The Transformation of Cleavage Politics”. European Journal of Political Research, 33: 2, σελ 165-185 και Kriesi H.(1999) “Movements of the Left. Movements of the Right: Putting the Mobilization of Two New Types of Social Movements into Political Context” στο Η.Kitschelt et al. (eds.), Continuity and Change in Contemporary Capitalism, Cambridge, UK:Cambridge University Press, σελ. 398-423.

[4] Ignazi P. (1999) “Les partis d'extrême-droite: les fruits inachevés de la société

post-industrielle”,Ανακοίνωση στο 6th Congress of the French Political Science

Association, Rennes, Sept. 28-Oct.1st.

[5] Peter Mair, “Political Parties, Popular Legitimacy and Public Privilege, ” West European Politics (special issue: The Crisis of Representation in Europe) 18, 3, 1995, 46-8;

[6] Mackie T. (1995) “Parties and Elections,” στο Hayward Jack and Page Edward. (eds) Governing the New Europe, Cambridge, UK: Polity Press, σελ 166-95.

[7]  Pedahzur A. and Brichta Avr. (2002) Party Politics, Vol. 8, No. 1, σελ. 31-49